ס'איז דא אין אידיש היינט א היפשע ערבוביא צווישן וואון און יודן וואס ווערן אויפגעטוישט ביי אסאך ווערטער. נו, ווער איז דער נחשון?

די שאלה האט מיר געעגבערט אין קאפ די לעצטע טעג, פארוואס טאקע בעפארצוג און נישט באפארצוג? ביז כ'האב געטראכט, פשוט, ווייל מען זאגט בעפאר און נישט באפאר. בעפארצוג מיינט דאך א פריערע פרעפערענץ, א העכערע פריאריטעט, דאס הייסט, איך וויל איין זאך בעפאר די צווייטע זאך, איז דאך נישט מער ווי גערעכט אז מען זאגט...

איך בין דא צופעליג אריינגעפאלן, זע איך אז מ'האט אהער אריבערגעפירט מיין קאמענטאר פון דער "קונסט" אפטיילונג. איך וואלט אבער געהאלטן אז ס'באלאנגט דווקא דארט, ווייל אויב ס'הייסט טאקא א קאמענטאר אויף א מענטש, איז פארוואס זאל נישט זיין אנזעעוודיג אז מ'האט זיך אנגערופן דערקעגן, און אפשר טאקע געבן...

הייסט דאס נישט א קאמענטאר אויף א מענטש פערזענליך?

דער באוואוסטזיין געפינט זיך אין ערגעץ נישט. וואס שייך "דאס איבעריגע", איז וואו עס זאל נאר נישט ליגן פיזיאלאגיש (ליגט עס ערגעץ בכלל?), איז עס אבער פילאלאגיש (?) דערווייל אין אונטערבאוואוסטזיין, אין אידיש, ווי אין דייטש. "אונטער" באציט זיך לכאורה נישט צו אן ארט (ביאלאגיש אדער קאנצ...

פאר די וואס טראכטן אז אינטערנעט איז נישט קיין פראבלעם אדער נישט קיין גרויסע פראבלעם:

http://www.nytimes.com/2012/05/10/garde ... .html?_r=1

ניין. דוקא בעפארצוגט. איך דארף אריינקריכן אין מיין הינטערן-באוואוסטזיין צו פארשטיין פארוואס. דארט וועסטו עס נישט טרעפן. פרוביר אין אונטערבאוואוסטזיין. ווער האט אייך מגלה געווען אז דער באוואוסטזיין ליגט פון אויבן, און דאס איבריגע פון אונטן. מיר געפעלט צו זאגן אז דער באוואוסטזיין געפינט זיך פארנט, או...

ניין. דוקא בעפארצוגט. איך דארף אריינקריכן אין מיין הינטערן-באוואוסטזיין צו פארשטיין פארוואס. דארט וועסטו עס נישט טרעפן. פרוביר אין אונטערבאוואוסטזיין. ווער האט אייך מגלה געווען אז דער באוואוסטזיין ליגט פון אויבן, און דאס איבריגע פון אונטן. מיר געפעלט צו זאגן אז דער באוואוסטזיין געפינט זיך פארנט, או...

יאנקל האט געשריבן:ניין. דוקא בעפארצוגט. איך דארף אריינקריכן אין מיין הינטערן-באוואוסטזיין צו פארשטיין פארוואס.

דארט וועסטו עס נישט טרעפן. פרוביר אין אונטערבאוואוסטזיין.

מיר געשיקט זיך אז דאס גאנצע ווארט קלינגט דייטשמעריש, ובכן קלעבט זיך דיר בעסער דער בע-.

מיר געפעלט אויך בעסער באנוצער. דא אין קאווע שטיבל פלעגט מען נוצן ״באנוצער״ אבער מ׳האט געטוישט צו ״באניצער״. למעשה זע איך אז וויינרייך בעפארציגט מיט א יוד. אמת. ס'איז פון די זאכן פון אים וואס איך האב נישט ליב. אגב, ב א פארצ ו גט. די ו' בין איך מקבל, אבער פאָר סאָם ריזען געפעלט מיר נישט דעם א' אנפאנג...

דאס פאלגנדע איז דווקא וועגן אן ענגלישן צעטל. ס'האט מיר געקאסט א לאך. איך האב באזוכט אין א אידישער קליניק, און ס'איז מיר אויסגעקומען דארט צו מאכן ברכת אשר יצר. האב איך געזען ביים סינק נעבן בית-הכסא א צעטל אויף ענגליש אז מען זאל ביטע צוריקלייגן דעם "נעגל וואסער קאפ" אויפ'ן טשוואק נאכ'ן ניצן....

יידל האט געשריבן:ער = הוא
air = לופט
----
ביי = אצל (at)
by = על ידי/ buy = קויף

איך האב באמערקט אז ס'זענען דא היימישע אידן וואס ניצן דעם ענגלישן "ביי" (על ידי) מיט'ן אידישן באדייט (אצל).

יאנקל האט געשריבן:מיר געפעלט אויך בעסער באנוצער. דא אין קאווע שטיבל פלעגט מען נוצן ״באנוצער״ אבער מ׳האט געטוישט צו ״באניצער״. למעשה זע איך אז וויינרייך בעפארציגט מיט א יוד.

אמת. ס'איז פון די זאכן פון אים וואס איך האב נישט ליב.
אגב, באפארצוגט.

ישובניק, כ'האב געזען סיי דא און סיי אויף אייוועלט א קוואנדראם וויאזוי מ'שרייבט "באניצער" באנוצער", לשון רבים, לשון יחיד. וואס איז דיין מיינונג? איך פערזענליך בין נוטה צו באנוצער. ווי מ'זאל עס נישט אויסלייגן, איז אבער נישטא אין דעם קיין חילוק צווישן לשון יחיד און לשון רבים. דער איינצי...

באטייליגטע
נישט באטייליגער

ס'איז דא א אידיש פאלק און דאס אידישע פאלק.
נישטא אזא פאלק ווי דאס אידיש פאלק.
אז מ'שרייבט דאס, קומט צו דער עין-סופיקס צום אדיעקטיוו: אידישע.

עס זענען דא היינט וואס שרייבן קאטאסטראפיש, אבסורדע / אבסורדישע, און אויך אויפ'ן אדיעקטיוו פון קאפריז איז דא עפעס א קאפריזנער אויסלייג וואס ליגט מיר איצט נישט אויפ'ן זינען.

דער אריגינעלער אויסלייג פון די ווערטער איז: קאטאסטראפאל, אבסורדאל (אבסורדאלע/ר, אבסורדאלן), קאפריזנע.

היפאקריטסטווע. פשיהא. די צווייטע ט' איז מיר א חידוש. איך האב יעצט געמאכט א סוירטש אויף דעם "פארווערטס" וועבסייט און געזען אז כאטש "היפּאָקריטסטווע" ווערט דערמאנט פיר מאל, ווערט אבער אויך "היפּאָקריטסווע" דערמאנט צוויי מאל. כמעט אָן ספק, אז ס'איז א דרוק-פעלער דארט. ככל ...

יאנקל האט געשריבן:"היפאקראטיע" - נישטא אזא ווארט.

אויך נישט היפאקריזיע.

דאס ווארט איז היפאקריטסווע.

היפאקריטסטווע.

אה, גערעכט. ס'איז מיר געלעגן אין קאפ אז שוין געווען דא ערגעץ א שמועס וועגן דעם, כ'האב נאר נישט געדענקט קלאר.

וואס מישט איר אריין זיכערע לשה"ק ווערטער? מיר רעדן דא בעיקר פון צוויי ווערטער פון "איין שפראך" וואס ווערט גענוצט פארן זעלבן באדייט זאגט מען דען נישט: ס'איז חושך, אדער - ס'טוט זיך חושך? איך לייקן נישט אז דאס ווארט עקזיסטירט אין לה"ק, אדער אפילו אז דאס ווארט אין אידיש שטאמט פון לה...

אגב, ביי דער זעלבער קאטעגאריע ווערטער (טשעפע, וכדומה), בלייבט אויך דער עין פאר'ן ענדע-נון (טשעפען). עס זענען דא פיל אזעלכע, צום ביישפיל: פאשען, הארעווען, יאווען, שעפטשען, וכו'. א גוטער סימן דערויף איז אז ווען מ'רעדט בלשון-עבר, קומט עס מיט אן עין און א טית: געטשעפעט, געפאשעט, געהארעוועט, געיאוועט, ג...

וואס מישט איר אריין זיכערע לשה"ק ווערטער? מיר רעדן דא בעיקר פון צוויי ווערטער פון "איין שפראך" וואס ווערט גענוצט פארן זעלבן באדייט זאגט מען דען נישט: ס'איז חושך, אדער - ס'טוט זיך חושך? איך לייקן נישט אז דאס ווארט עקזיסטירט אין לה"ק, אדער אפילו אז דאס ווארט אין אידיש שטאמט פון לה...