נישט אזוי. די אנסערטינטי פרינציפאל וואס די לינקסט איז זייער גרינג צו טעסטן און אויפווייזן אז עס איז טאקע אזוי. מען האט דאס געטון אומצאליגע מאל! "טאקע אזוי." וויאזוי? אז מען קען עס נישט טעסטן? מען קען עס יא טעסטן און אויפווייזן אז א קוואנטום פארטיקל איז אנסוירטן ! קוק אהער, ווען די קענסט ל...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:אן אטאם איז דער יסוד פאר די עלעמענטס

עס איז נישט! פארוואס טענה'סטו און זאכן וואס די האסט ניטאמאל אן אנונג? ס'איז נישט קיין שיינע מידה.

מען טעסט די אפעקטן און אויפפירונג. ס'איז אבער פאראן א פלאץ ביז וואו די טעאריע לאזט זיך טעסטן . דאס הייסט, אפילו ביז וואוהין סייענס איז אנגעקומען, איז נאך פריער פאראן א פארשפארטע טיר דורך וועלכער מיר מענטשן קענען נישט דורכגיין. נישט אזוי. די אנסערטינטי פרינציפאל וואס די לינקסט איז זייער גרינג צו טעס...

ווייל אויב באשטייען אטאמס פון נאך "זאכן", און יענע זאכן פון נאך זאכן, קען דאס דאך נישט זיין דער "יסוד" ( איך מיין באמת נישט צו טשעפען, אבער ס'איז קלאר אז די ווייסט נישט קיין סאך פונ'ם סטענדארד מאדעל. דאס איז די יסוד; גארנישט קען נישט צושטוקלט ווערען ווייטער, לויט ווי מיר ווייסן ...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:קוואנטום פיזיקס -- וואס זאגט אז די בריאה לאזט בעצם זיך נישט טעסטן -- איז א בעסערער ביישפיל

הא? כ'האב מורא אז די ווייסט נישט קיין סאך פון קוואנטאם פיזיקס. מען טעסט דאס יעדען טאג! בעיני ראיתי ובידי עשיתי. עס איז פון די מערסטע אויספרובירטע טעאריעס און די געשיכטע!

וואס הייסט? ס'איז קלאר אז דאס איז דווקא יא א יסוד פונ'ם בריאה. עכ"פ מער ווי די גריכישע ד' יסודות! ס'איז אבסעלוטלי קלאר אז נישט . (יענער טעקסט בוך איז שוין לאנג נישט אין באניץ.) וועלכער טעקסט בוך??? די סטענדארד מאדעל איז די יסוד פון דער וועלט וכל אשר בו, לויט ווי אונז פארשטייען היינט. פארוואס ז...

דער וועג פון דער לאבאראטאריע איז סך בעסער -- ווען מען וויל זיך באקענען מיט דער בריאה פון דער נאענט, אבער נישט באזונדערס ניצלעך ביים פרואווען פארשטיין די בריאה אויפ'ן יסודותדיגן שטאפל. טעארעטישע פיזיקס האט שוין אויפגעגעבן אויף דער לאבאראטאריע אין איר פרואוו צו פארשטיין די וועלט. ערשטנס איז דאס נישט ...

איז זאגסטו אז אונזערע חכמים האבן געוויסט דאס וואס אנדערע חכמים האבן געוויסט? אויב אזוי איז דאך הדרא קושיא לדוכתיה. דאס זענען צוויי באזונדערע זאכן. איך האב געמיינט די קשיא פון וואנעט נעמסטו דאס וואס די זאגסט אז ס'לייגט זיך אויפ'ן שכל אז אונזערע חכמים האבן געוויסט פאקטן וואס די היינטיגער וויסנשאפט וו...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:כ'בין העכסט צופרידן מיט'ן סטאנדארט מאדעל. און ס'איז טאקע א יסוד אין סייענס. אבער קלאר און זיכער נישט דער יסוד פון דער בריאה.

וואס הייסט? ס'איז קלאר אז דאס איז דווקא יא א יסוד פונ'ם בריאה. עכ"פ מער ווי די גריכישע ד' יסודות!

ניין. איך מיין למשל... וואו די פילאסאפן האבן זיך גע'חקרנ'ט אין מציאות פון רעאליטעט און עקזיסטענץ, און היינט טרעפט זיך סייענס מוטשען מיט דער זעלבער חקירה, די זעלבע צדדים - צו וועלכע זי איז צוגעקומען דורך דער לאבאראטאריע מה ענין שמוטה אצל הר סיני? ס'רוב זאכן וואס חז"ל ברענגען גייט אריין אונ'ם קע...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:[אזעלכע ביישפילן זענען פאראן אין אנדערע טראדיציעס און ביי אנדערע חכמים, נישט נאר אונזערע

איז זאגסטו אז אונזערע חכמים האבן געוויסט דאס וואס אנדערע חכמים האבן געוויסט? אויב אזוי איז דאך הדרא קושיא לדוכתיה.

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:איז אויב ברענג איך אזא ביישפיל איז דער ויכוח געשלאסן?

יא.

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן: היינט ווייסט מען בכלל נישט וואס דער יסוד אדער יסודות זענען.

ביסט נישט צופרידן פון דעם סטענדארד מאדעל?

דער על-רגל-אחת ענטפער איז אז איך גלייב אז די גריכישע פילאסאפן זענען געווען "קלוגער" ווי די היינטצייטיגע סייענטיסטן. און די נקודה איז נישט אז זיי האבן געוואוסט וואס סייענס ווייסט היינט, נאר אז זיי האבן זיך אפגעגעבן מיט דער בריאה אויף א מער יסודות'דיגן שטאפל ווי די וויסנשאפט אין אונזער תקופ...

יאנקל, קוק אויך וואס דער אבן עזרא על התורה זאגט לגבי דער רעגנבויגן.

למשל, אויב חז"ל האבן געוואוסט די פינקטליכע צאל וויפיל אטאמס זענען פאראן אין דעם אוניווערס. פארוואס דאס וועגט איבער... אה, איך פארשטיי אויך אז דאס וואלט געטראגן א גרויסע וואג. איך ווייס וואס הרב עמנואל ( קאנט) זאגט לגבי גלייבן ניסים. אבער דא עקא, אז די וועסט נישט טרעפן אזא קלארע און אויסטערלישע...

איך בין נישט זיכער אז כ'פארשטיי דיין קשיא. דו פרעגסט פארוואס איך גלייב נישט אין דער יוונישער חכמה? ניין. איך פרעג פארוואס די טראכסט אז חז"ל מיינען עפעס טיפערס ווי ס'קוקט אויס, בשעת די יוונים עפ"י רוב האבן געזאגט פונקט דאס וואס חז"ל זאגן. האבן די יוונים אויך געמיינט עפעס טיפער? אדער ה...

ואיז עס גענוג פאר'ן שכל אנצונעמען אז ס'איז מער מסתבר אז זיי האבן געוואוסט און פארשטאנען, און די שטעלעס וואס קומען פאר ווי זיי שטימען נישט, נעמט זיך עס פון דעם וואס איך פארשטיי נישט די כוונה. און היתכן דו פארשטייסט נישט די כוונה פון די יוונישע וויסענשאפטלער וואס עפ"י רוב זעגן זיי גענוי ווי חז&q...

און אויב חז"ל זאלן האבן געוואוסט עפעס וואס די וויסנשאפט האט זיך דערוואוסט מיט טויזנט יאר שפעטער (איך רעד נישט פון א ווארט אדער געדאנק - נאר עפעס וואס אנטהאלט קאמפליצירטע חשבונות), איז עס גענוג פאר'ן שכל אנצונעמען אז ס'איז מער מסתבר אז זיי האבן געוואוסט און פארשטאנען, און די שטעלעס וואס קומען פ...

פריינדליך האט געשריבן:באמערקסט אז האסט גארנישט געפרעגט מיט אינהאלט, נאר הוילע ליידיגע פראגעס?

ניין.

אפגעפארענע איז נישט די שולד פון קיין רב אדער מחנך. זיכער איז דא זאכען וואס קענענן זיין א גורם דערצו, אבער די פיינעל שטיפ דערצו קימט געווענליך ווייל דער באטערעפענדער האט גאר א קליינער מצומצום'דיגער מח, און זייער קליינער מח מאכט זיי טראכטען אז זיי קענענן טרעפן בעסערע גליקען פון וואנעט ווייסטו דאס? וו...

שמואל הלוי האט געשריבן:יעצט אביסל צו פארענטפערן, ווי באקאנט זענען די טבעיים נשתנה געווארן

גערעכט. אמאל האבן מענטשן געהאט זעקס הענט און האבן געשיינט אין די טונקל.

בן תמליון האט געשריבן:צו טוישן זיך הלכות נדה און טריפות לויטן מציאות? מאנכע וועלן מיר שרייען אפיקורס.

די הלכה טוישט זיך נישט. דער מציאות אויך נישט. וד"ל