פ״ק, געוואלד געשריגן, ס׳איז אופכא מסתברא. קיינעם פאר איינשטיין איז געקומען איז נישט איינגעפאלן אז ליכטיקייט גייט מיט אן אבסאלוט שנעלקייט: ווייל אויב יא פרעגט דאס קשיות אויפן איטהער! די מייקלסון-מארלי עקספערימעמט האט געוויזן אז ליכטיקייט גייט די זעלבע שנעל און אלע דירעקשנס, וואס דאס טאקע גופא האט געפ...

יאנקל, שיק מיר שיין אימעיל אדרעס וועל איך דיר עס שיקן. אבער האמת אגיד אז איך גלייב אז די וועסט זייער ווייניג פארשטיין.

טייערער גוטער ברידער, דאס וואס דו זאגסט אז מען קען זיך "היילן" פון אט די פראבלעם איז מופרך מעיקרא. ווער ס׳וויל קען נאכקוקן די אומפאפהענגיגע שטודיעס וואס אסאך האבן דורך געפירט וואס ווייזן קליפ און קלאר אז רובא דרובא מענטשן קענען בשום אופן נישט טוישן זייער טבע און דעם ענין. אפילו די וואס טעה...

What a dissapointment. "Common sense tells me that everything in the world was created for us." Indeed? Wow. Common nonsense would be more like it. What a poor miserable grasp of the fundementals of logic. This in the first couple of minutes. And it goes downhill from there.

האסט שוין געזען דאס בוך The elegant universe פון ברייען גרין? ער איז זייער גוט מסביר רעלאטיוויטעט, קוואנטום פיזיקס און סטרינג טעאריע; כמעט יעדער, אפילו אן סייענטיפישע ידיעות, קען עס פארשטיין. איך האב דעם בוך נישט געזען, אבער ווואס כ'האב יא געזען צופיל מאל איז מענטשן וואס מיינען זיי פארשטייען קוואנט...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:יישר כוח.

בנוגע עלעקטראנס זיין א "זאך" -- איך קען נישט טראכטן פון קיין אנדערן אופן עס צו צו באצייכענען אויף אונזער וואקובאלאר.

How about 'they are entangled'?

ג"א מצטרף לבקשת שרגא. אויב ס'איז שווער צו טייפן אידיש, דאן שטעל זיך אפ זאגן וואו איך בין ראנג. איינע פון די סיבות פארוואס איך שרייב דאס אלעס איז איינשצושטעלן א סדר ביי זיך אליין. איך האב די זאכן געלייענט שטיקלעך, שפרינגענדיג און זייער נישט מסודר. איך וויל זיך קלאר מאכן וואס און וויפיל איך פארש...

בעל האט געוויזן אז ס'איז פאראן א מציאות אז איין זאך זאל משפיע זיין אויף א צווייטער זאך שנעלער ווי דעם ספיד אוו לייט. דאס מציאות און אומשטענדן פון וואס ער האט גערעדט איז די היכי-תמצא מיט די צוויי פארטיקלס פון וואס כ'האב פריער גערעדט. בעל האט פשוט קאטעגאריזירט וואס איינשטיין און זיינע חברים זענען אוי...

יא, שטייטס ווייט פון גוים, און ווארנטס אן די קינדער! ס'איז א בפירוש'ן וויקיפידיע!

For those interested in looking up more, see: non-locality. And also Bell's theorem -- besides for the EPR paper mentioned above. I'd love to explain more, but I find it very difficult to type in Yiddish; sorry!

וואס וועט אבער זיין אויב איינער דרייט דעם שטעקן, אזוי ווי איינער דרייט דעם עץ-חיים פון א ספר תורה, וועט זיך דער גאנצער שטעקן לכאורה דרייען צוזאמען פון איין עק ביזן צווייטן. ניין, דאס וועט אויך נעמען א יאר צייט. צו מאכן דאס גרינגער אויפן שכל, טראכט אריין וואס פונקטלעך איז דאס וואס מאכט דעם שטעקן זיך...

איינשטיינ'ס מסקנא איז געווען: אלא מאי שטימט עפעס נישט מיט קוואנטום פיזיקס. די מסקנא פון סייענטיפישע עקספערימענטן איז אבער געוווען: קוואנטום פיזיקס שטימט יא, און די אינפארמאציע צווישן די צוויי עלעקטראנס לויפט טאקע שנעלער ווי דער שנעלקייט פון ליכט. נישט אזוי. איינשטיינס מסקנא איז געווען אז עס קען ניש...

פשוט-קאמפליצירט האט געשריבן:צוויי קוואנטום-פיזיקס טיילן ווערן אויפאמאל באשאפן בלייבן זיי באהאפטן לעולם ועד

זיי בלייבן נישט באהאפטן לעולם ועד. זיי זענען באהאפטן נאר ביז ווילאנג מען מעסט דאס. און אגב, דאס איז אמת ביי איעדעס קוואנטאם פארטיקל, נישט נאר עלעקטראנס.

אבער אבער וואס פשוט-קאמפליצירט (פ"ק) שרייבט איז פאר מיר מער פשוט ווי קאמפליצירט פיין. ס'איז אבער אויך נישט אמת. וואס זאל איך טון אז די וועלט איז מער קאמפליצירט ווי אנדערע ווילן דאס אראפלייגן? נישט איך האב דאס אזוי באשאפן. אבער למעשה האט ער גענומען אויף זיינע פלייצעס צו מסביר'ן פאר'ן עולם די שו...

איך מיין אז דאס איז אביסל נישט פינקטליך. א כוואליע איז נישט "דא" און "דארט", נאר ליבערשט א זאך וואס האט נישט קיין באשטימטן "דא" און "דארט" בכלל. א כוואליע איז נישט "לאקאלייזד". וואס מיינט דאס אז עס "איז נישט" דא און דארט? פארקערט; ס'איז אי...

א כוואליע האט בכלל נישט קיין באשטימטע גרעניצן וואו זי געפינט זיך. דאס הייסט, די כוואליע איז נישט אויף 2 פלעצער אין דער זעלבער רגע, נאר איז "אויסגעשפרייט" אויף א נישט-קלאר-דעפינירט פלאץ. ריכטיג. אין קוואנטום פיזיקס (אויב כ'האב ריכטיג אפגעלערנט), איז דער זעלבער פארטיקל סיי דארט, סיי דארט. ד...

איך בין נישט קיין סייענטיסט; באמערקבאר. למשל, א זאך קען זיין אויף מער ווי איין פלאץ אויפאמאל, אין דער זעלבער צייט. נישטא דארט קיין מקום און זמן. דאס אליינס איז נישט א גרויסער חידוש. דאס זעלבע איז אמת אויף א יעדן כוואליע. די חידוש איז אז עס איז סיי א כוואליע און סיי א ממשות (וואס א ממשות מוז שוין יא...