ר' יחיאל גולדהבר רעדט ארום וועגן דעם עניין פון תורה שבכתב ביי נאכט מיט גרויס הרחבה דא: m טאמר האט איר געדולד לייענט איבער דאס גאנצע ארטיקל און זעט אויך די 'תגובות' דארטן. איינע פון זיי איז מיר געפעלן. מדרש תנחומא און פדר"א שרייבן אז משה האט געלערנט אין הימעל תורה שבכתב ביי טאג אין תורה שבעל פה ...

און אז מיר ריידן פון אזעלעכע דוגמאות, פון וואנען נעמט זיך דאס ווארט 'נישקשה'. איז דאס א כלאיים יידיש מיט לשון קודש? און וואס איז בעצם איר פונקטלעכע באטייטונג?

א גוטע וואך אייך אלעמען פון בני ברק, אין מיין ערשטע הודעה פונעם אשכול האב איך אזוי געשריבן: פרק כ"ט פונעם ספר רעדט ארום פון די גרויסע חשיבות פון מצוות מילה און פון די טומאה פון די ערלה. דער מחבר שפעט פון די ערלים - און אויך פון די אראבער וולעכער טראץ זיי זייענן געמל'ט רופט זיי (כלומרשט ישמעאלן)...

שמעקעדיק, יישר כוח אייך. איך לערן כסדר יידיש פון די שרייבערס און פון די רעאגירערס דא.

שתיקה כהודאה דמיא. אויב אזוי וויל איך אנהייבן מיט א קלאץ קשיא. לויט ווי איך ווייס איז נישט פאראן אין יידיש דאס אות ח' סיידן אין ווערטער וועלעכע שטאמן פון לשון קודש. אויב איך בין גערעכט דארפ מען אפשר שרייבן 'כעניוק' מיטן כ' און נישט מיטן ח'. וואס זאגט איר?

איך וויל דא עפענען אן אשכול, פשוט - פאר חסידי'שע יונגעלייט, זיך מחזק זיין מיט א גוט ווארט, חיזוק אין עבודת השם. מען גייט ארום אין קאווע שטיבל, מען באגעגנט זיך כסדר מיט כל מיני דיעות, אויפגעקלערטע און אמעראצישע, כפירה'ישע און רמבמ'דיגע. דא וועט זיין א ריין ווינקל, מיט די פארצייטישע תמימות, וואו חניו...

בנוגע צו דעם שילד קען מען זיך נאך דינגן. ווייל אויב ס'רעדט זיך פון א שול, אדער פון די חצר, איז גאנץ מעגליך אז און אט די ערטער פלעגט מען זיך נוצן נאר מיט לשון קודש. אבער מ'קען זאגן אז ס'איז נאך עדיין צריך עיון. וואס כ'האב געמיינט בעיקר צו טענה'ן איז בנוגע צו די מעשה פון דעם געפאנגענר. קעגן דעם טענה א...

אט דער בריוו דערמאנט מיר אן אפענעם מופת וואס מ'פלעגט דערציילן ביי אונדז אין חדר אויף פארשידענע רבי'ס: א מאל האט פלוני דער גרויסער בארימטער צדיק שפאצירט און גאס. זעענדיק א באס האט זיך ארויס געכאפט פון זיין הייליקן מויל - דאס באס וועט זיך איבערקערן. געוואלד, האבן זיך זיינע חסידים צושריגן: רבי אייערע ח...

איך לייען דעם ארטיקל און איך גלייב נישט וואס איך לייען! לויט די לאגישקייט וועלעכע געוועלטיקט דא דרינג איך ארויס אז און וויליאמסבורג איז לשון קודש די שפראך וואס יידן רעדן טאג טעגליך. אט דא האט איר א טייל פון די לשון קודש ווערטער וולעכע דער שרייבער אליין בכבודו ובעצמו נוצט זיך מיט זיי: לשון קודש תורה ...

וויל איר זיך פאסמאקעווען מיט טויזנטער שארפע טשיקאווע יידישע אויספשריכן? ביטע זייט מעיין און דעם אוצר פון הגאון הגדול רשכבה"ג ר' נחום סטוטשקאוו זכר צדיק וקדוש לברכה

אט דא:

http://www.hebrewbooks.org/43566

אט דא קענט איר לייענען דעם סיפור: m "...ידוע הסיפור (ספר-השיחות ה'תש"ב עמ' 7) שהבעל-שם-טוב הורה בשבת אחת לתלמידיו לעצום את עיניהם והם ראו פתאום בעיני-רוחם שור חובש 'שטריימל'. הסביר להם רבם, שזו דמותו של יהודי שיושב ואוכל בשר-שור לכבוד שבת, אך במקום לחוש את השבת הוא מרגיש את בשר-השור, וידוע...

דער הייליקער בעל שם טוב איז געזעצן שבת מיט זיינע תלמידים פארטיפט אין הויכע דערהייבענע געדאנקן. מיטאמאל האט ער באפוילן אלעמען זאלן פארמאכן די אויגן. אלע האבן אזוי געטאן. וואס זעט איר - האט דער בעל שם זיי געפרעגט? אן אקס מיט א שטריימל אויף די הערנער! האבן זיי אלע אינאיינעם גענטפערט. האט זי דער בעל שם ...

אויב אזוי האט טרייטל מיר גאר נישט איבערגעלאזט, ער האט פארפירט דארטן מיט מער ווי דרייסיק עמודים איבער זיינע חידושים אויף די לענג און די ברייט. אבער יא א משכיל נישט א משכיל איך קען גוט אט דעם יידן און זיין משפחה: ער האט חשובע קרובים און וויליאמסבורג. גם ברוך יהיה.

כ'וויל רעדן וועגן א נייע חיבור וועלכער פארשט דעם באוואוסטן מדרש פרקי דר' אליעזר. (ס'איז פאראן א באזונדער אשכול וואס האנדלט מיט די הוצאה פון זכרון אהרן, אבער נישט דאס איז איצטער מיין ציל). דער חיבור איז דן וועגן די כתבי יד און נאך פארשידענע עניינים פונעם אויבנדערמנטער מדרש מיטן נאמען: 'פרקי דרבי אליע...

אפגעטיילט פון דעם אשכול . כ'זע אז אפילו אין וויליאמסבורג בהאנדלט מען ביכער פון אזעלעכע וולעכע זיינן נישט קיין שומרי תורה ומצוות אין אפילו פון עלרים און ערל'טעס. פרעגט זיך די פראגע קען איך ברענגען דא א חיבור וולעכער ס'איז געשריבן געווארן אלץ א דאקטאראט טעזיס אויף יידישע עניינים אין דעם העבריישן אוני...

כ'האב מיט יארן צוריק געליינט ערגעץ אין כתבים פונעם חתם סופר אז יידיש איז א שפראך וועלעכע אונדזערע עלטער עלטערן האבן מייסד געווען כדי מ'זאל נישט רעדן דייטשיש. כ'געדענק נישט אווא ער שרייבט דאס אבער כ'גאראנטיר אייך אז כ'האב דאס נישט אויסגעטאפן. (ווער ס'ווייס און קען ברענגן דעם מקור תבוא עליו ברכה). ואם...

איחוד פעלד, זייט מיר געזונדט און שטארק. דער טערמין 'נטילת ידיים' ווערט שוין דערמאנט און די משנה און דעם לשון ממש אבער דער טערמין 'נעגל וואסער' איז אויסגעטראכט געווארן מסתמא אין די לעצטע פאר הונדערט יאר ביי אשכנזישע יידן. און דאס מאכט א היפשע ביסל אן אונטערשיידונג. און די שאלה איז נאך ביז איצט געבליב...

כ'בין נישט קיין היסטאריקער, און אפילו ווען איך וואלט יא געווען האב איך נישט ביי מיר און שטוב, און אויך נישט און די לייברעריס ווא איך דריי מיך, גענוג אלטע הלכה ספרים אויף יידיש. כ'מיין אז מ'דארפ פשוט געפונן ווער זענען די ערשטע מחברים וולעכע האבן זיך גענוצט מיט דעם טערמין "נעגל וואסער" - און...

כ'מיין אז הציץ ונפגע איז גערעכט און א געוויסע מאס. וויבאלד די נאמען "נעגל וואסער" געפונט זיך נאר אין יידיש, און מערקווירדיק ס'האט נישט קיין פאראלעל און לשון קודש אדער און אראמעיש, פון דאנען איז א ראיה לכאורה אז די נאמען "נעגל וואסער" שטאמט אפשר פון פרעמדע מקורות. שיטה מקובצת'ס טע...

א גוטע וואך אייך אלעמען, און יידיש איז באקאנט די הלכה פון נטילת ידיים שחרית אלץ "נעגל וואסער". כ'האב געזוכט און געפארשט און שולחן ערוך או"ח און אין די נושאי כלים און כ'האב נישט געפונן קיין מקור אז דאס האט עפעס צוטאן מיט די נעגל דווקא. פרעג זיך די פראגע פון וואנען האבן אונזערע עלטערן א...

און דרך אגב, דורך דעם וואס איך שרייב און איך לייען דא פארבעסער איך אויך מיין יידיש. צ. ב. ש. "געווירבלט" איז ביי מיר א נייע ווארט. (איך בין א ארץ ישראל ייד, און מיין מאמע לשון איז טאקע יידיש אבער און חדר האט מען נישט געלערנט ווי צו שרייבן יידיש, און אויך נישט ווי צו ליינען יידיש.)

איך האף אז איר האט נישט אויף מיר קיין פראיבל. איך אליין האב געווינטלייך ליב צו טראכטן און געפונן אליין אזעלעכע אינטערסאנטע עניינים. דערווייל זיינט איר אנגעקומען צום אשכול פון 'בחדרי חרדים' און אפשר אויך צום אשכול 'ענייני פדר"א' , און אפשר גאר צו די ארטיקלן אויף עברעאיש און אויף יידיש און וויקיפ...

די ענטפער אויף מיין שאלה איז אז די מהדירים האבן געדרוקט די לעצטע צויי פרקים נישט לויט קיין אלטן דרוק נאר זיי האבן דאס קאפירט פון ר' שלמה אהרן וורטהיימרס מאמר און זיין באוואוסטן חיבור 'בתי מדרשות'. איר קענט זען פרטים וועגן דעם מאמר און וויקיפעדיע ארטיקל פדר"א. כ'וויס נישט פארוואס זיי האבן דאס גע...