איך האב מיין תגובה איבערגעליינט און איך האב באמערקט א גרייז וואס מ׳קען זיך טועה זיין.
יהושע בן נון איז געווען דער שר התורה פון ׳דור׳ און דער מוסר התורה צו די ׳זקנים׳, און נישט ווי ס׳שטייט..

איך ווייס נישט ווי ס׳איז פארשוואונדען געווארען דער לעצטע ווארט. ׳עמאטיקאנ׳ס׳ איז געווען דאס ווארט. אנטשולדיגט פאר׳ן אומאיינגענעמ׳קייט.

בעלעגלה, דאס הייסט פראבירט? ! ברענג א פאקט, א רעיון ווי מאטי, עפעס וואס איז ווערט איבערצוזאגען, נישט האלבע קשיא׳ס און א פאק

מאטי - א וועלטס ת"ח איז א ת"ח אויף א וועלטס פארנעם. דאס הייסט אז אפילו צווישען אלע אנדערע תלמידי חכמים פון דער וועלט, ווערט ער אויך גערעכענט אלס ת"ח. ר' משה'ס עצה'ס זענען נישט געווען ווייניג ווי אנדערע גדולים. איך וואלט איהם פריער געפאלגט ווי דער בעל דברי יואל, גאר וועגען דעם אז אין מ...

מאטי, שלום עליכם. מיר שאצען יעדער נייער וואס קומט טרינקען קאווע מיט אונז. אבער לגופו של ענין, ווייס איך נישט וואס דו האסט געזען אין מייו ווערטער. דו האסט גערעדט פאר מיר, געמאכט א גאנצע שיטה פאר מיר, און מיר מיט אלס מוציא געווען. אפשר קענט איהר דאווענען א מאל א מנחה פאר מיר אויך? איך האב נישט גערעדט ...

היימישער, ר' זונדעל איז גאנץ ווייט פון א מוסרניק. ר' ישראל האט געזען אין איהם גרויסע מעלות, אבער צו אלע חידושים פוון ר' ישראל, באריכטעט אין אור ישראל מיט כוכבי אור, האט ער גאנץ א קליינער שייכות געהאט. אבער אז איינער וויל זיך איינעקשענ'ען, וועט דאס זיין א ראיה צום מרחק פון מוסר מיט חסידות, ווייל ר' ז...

דאס וואס מיין לאנד'סמאן זאגט וועגן די מוסרניק'עס, נעם איך נישט קיין אחריות. דער מוסר באוועגונג, וואס איז קלאר נישט אוועקגעשטעלעט נאכצומאכען חסידים, איז אויך נישט קיין סאך בעסער ווי די חסידיש'ער באוועגונג. פון די גאנצע חדר איז שווער צו טרעפען אן עכטע תלמיד חכם. אחוץ ר' נפתלי טראפ איז אפילו קיין איין ...

בתם לבבי ובנקיון כפי עשיתי זאת. איך בין טאקע נייגעריג ארומצורעדען און זיך צו דערוויסען פון אלטע פאשקעווילען. מ'קען זען א שטארקע שינוי וויאזוי מ'גייט צו דו די מערכות אין די פאשקעווילען, וועמען וויל מען איינרעדען, מיט וואס וויל מען זיגען וכדו'. ס'איז דא אסאך צו רעדען, און ס'איז א שאד אז ס'האט סיך פארו...

הרב הפרייליכער - עליך אמר קרא, אויף דיר גייט דער וועלטס ווערטעל "א נער (נאר) ווייזט מען נישט קיין האלב ארבעט". וואס האט משה רבינו מקבל געווען אויף בארג סיני? וואס האט ער געטוהן דערמיט? וואס איז ווייטער געשען? קוק אין רבינו יונה אויפ'ן ארט און אין הקדמה לספר היד פונ'ם רמב"ם, וועסטו זעה...

היימישער, איך האב געמיינט אז אונז צוויי זענען איין מענטש? ט'וואס באדאנקסטו מיר? דו קוקסט אין שפיגעל יעצט?

היימישער - דער חידוש פון ליטא איז א קליינער לעומת דער חילוק צווישען ר' משה פיינשטיין און דער דברי יואל. נישט ליטוואק איז דער חילוק, נאר חסידיש איז דער חילוק, נישט קיין חילוק וועלכע מדינה.

איך האב מורא מ'פארשטייט נישט מיין אידיש. ווען האב איך געשפעט אינ'ם חתם סופר? איך האב געשפעט אין זיין היינטיגער גלגול פון שטעקען רבנים. כמעט אלע גדולי וגאוני אונגארין וגאליציא האבען גאנץ ווייניג געהאט צו טוהן מיט חסידות. די וואס האבען יא צוטוהן מיט חסידות האבען גאנץ ווייניג געזונטע תורה. ס'איז דא אוי...

איך בין נישט היימישער ליטוואק, און ס'דארף נישט זיין קיין חידוש אז ס'איז דא מער ווי צוויי מענטשען וואס קענען אביסל שרייבען אידיש און זענען נישט פון וומס"ב. איך האב קיינמאל נישט גענוצט די ווערטער אדער די געדאנק פון 'ליטווישע דרך הלימוד'. ר' יוסף ענגיל איז נישט חסידיש ווייל מ'האט קיין שום סבה נישט...

הרב הנער הע"י, א שקויאך פאר דיין פערל ווערטער. דו ביסט נישט די ערשטער זיך טועה צו זיין אין מיין מהות, אבער איך זוך נישט דא זיך ארויסצוגעבען ווער איך בין און וואס איך גלויב, אבער דאס קען איך דיר זאגען: דו מעסט מיר מיט דיין הויזען. מיין אידישקייט איז, ב"ה, נישט אנגעהאנגען אויף קיין שום מענטש...

ס'איז אזוי שווער צו קוקען אויף מיין פאון אויפ'ן אלגעמיינער אויסשטעל. ביטע ברענג אונז צוריק דער מאבייל אויסשטעל און אין גיכען, ולמזהיר ולנזהר שלומים תן כמי נהר.

יאיר - דער חילוק איז צווישען מענטשען וואס האבען אנדערע זאכען אין דער שפיץ פון זייער תכלית אדער נישט. די אלע באוועגונגען וואס האבען געמאכט אן עיקר פון עפעס אחוץ פון לערנען תורה, האבען גלייכצייטיג געזען א הפסד גדול אין זייער קענשאפט אין תורה. נישט יעדער איינער האט געליטען דערפון, ווייל פארט זענען אסאך...

היימישע, ס'איז נישט ממש אזוי. למעשה דער וואס וויל זיך אויפטוהן אז אונז הא'מיר ר' משה פיינשטיין דארף זיך נישט בארימען מיט הרב חיים קנייבסקי. דאס וואס ס'איז קענטיג אז ס'פעלט אין פלפול התורה אין זיין ספרים קען מען נישט לייקענען. און נאכאמאל תורה איז נישט קיין קולטורישע זאך אז דער ירידת הדורות ביי ישיבה...

שוין ווייטער מיט די פאפולארישע'ן ספרים. נאכאמאל און נאכאמאל, תורה איז נישט געמאסטען אזוי ווי רבי'ס טישען. פאפולאר איז נישט וויכטיג. אגב, דער מהרש"ם איז א שוואכע חסיד געווען, און הגר''י ענגיל אויך. און צו דערצו, דאס גופא אז צווישען דער חסידישע וועלט זענען די מענטשען אסאך וויניגער געשעצט ווי אסאך...

פאר די חבררה וואס תורה איז פארוואנדעלט אין 'אידישקייט' וואס איז א סאציאלאגישע ערשיינונג, איז נישט מדינת ליטא דער נושא, דער חלקת מחוקק איז נישט דער ליטוואק. מ'מיינט די מענטשען צווישען די קריגען און אויך אביסל פאר'ן ערשטע וועלט'ס קריג, וואס האבען געהאט אן אנדערע נאטור פון די מענטשען אין פוילין, און דע...

היימישער לאנדסמאן - דו פארשעמסט אונז אלע. דו ווייסט טאקע נישט?

נאכאמאל, ר' משה האט געוויזען אז ס'איז אן רעכט, ער האט געהאלטען אז ס'איז קיין שום פגם נישט אין קדושת ישראל. ווער האט אויפגעוויזען אנדעריש? דיין גאנצע צוגאנג פון מאכען א סאציאלאגישע ענין פון תורה מסיני, פארדעקט מיט א שפראך פון קבלה בהוראה, איז ווידער א חלק פון דער 'זאך וואס ס'רופט זיך אידישקייט' וואס ...

נאר,, פרייליך - זאג א נאמען פון די לייבען. ביז דערווייל ווייס איך פון חלקת יעקב און דברי יואל. אז מאיר אמזל איז אויך א לייב ווייל ער איז פארט א מעמבער פון דיין קולטור. דיין קאפ ארבעט אין מאדנע וועגען. איך האב געשריבען אז דער וועלט קערט זיך נישט צום ליטווישען וועג? ווי? קענסט ציטירען? דער מחלוקת צווי...

'לית מאן דפליג' יא, איך דינג זיך און בהחלט. ווער האט זיך געדינגען מיט איהם? אפאר רבנים? ס'האט איינער פון זיי פארשטאנען זיין שטיקל תורה? מ'זאגט אז דער חזון איש האלט אנדעריש, אבער למעשה רבנים זענען מקיל היינטיגע צייטען, און איך האב אציין געהערט פון ר' שלמה מילר אז ס'איז 'אנגענומען להיתר'. ר' משה האט נ...