קינדער וואס גייען אוועק פון זייער עלטערנס וועג אין אידישקייט

[בענדזשאמין פרענקלין]

שלא כדרכי וועל איך עפענען אן אשכול אן זאגן מיין פערזענליכע דעה, כ'וועל אראפלייגן בקיצור נמרץ אן איבעי' מיט ביידע צדדים, ווער עס האט עפעס א תא שמע אדער א מהלך אינעם נושא איז מכובד צו נעמען דעם עמוד אין זינגען א שטיקל.

כ'האב געזעהן דעם אחרון של פסח ווינער רב'ס ז' אדר דרשה ווי ער איז זיך שטארק מתמרמר איבער די אפגעפארענע בחורים אין אינגעלייט פראבלעם, אינמיטן צוקאכט ער זיך אז ער קען פשוט נישט משיג זיין די אכזריות וואס די חברה באגייען אנטקעגען זייערע עלטערן, די עלטערן גייען דאך צוגרינד פון צער און ווייטאג איבער זייער פארלוירן קינד, און ווי איז זייער כרחם בן על אב?

אויבן אויף האט ער א שטארקע טענה, סוף כל סוף טוען דאך די אלע מומר לתיאבון'ניקעס און אפגעפארענע די אלע זאכן צוליב תאוות אדער באקוועמליכקייטן, טא וואו איז זייער געפיל צו זייערע טאטע און מאמע? וועגן אביסל באקוועמליכקייט לייגסטו אריין דיין טאטע און מאמע אין קבר?

וכאן הבן שואל: איז דאס טאקע אזוי שווארץ און ווייס?

אז א אינגערמאן דיסיידט אז ער וויל גיין אן מיט א געשטיצטע בארד און פאות, א בלויע העמד אינדערוואכן, און זיין ווייב זאל זיך נישט שערן, און ער האלט אז די חסיד'ישע טראגע און מנהגים שטימט מער מיט פוילן תרכ"ה, און די טאטע א רעבע-זכרונה-לברכה איד צוגייט פאר צער ווי קאצקע צוקער אין א קאווע, ברויך ער זיך רעכענען דערמיט? גייט דאס אריין אין זיינע מאראלישע פליכטן וואס ער האט צו זיין טאטע און מאמע? אדער אפשר קען מען זאגן אז די פליכט צו א טאטע און מאמע ענדיגט זיך ווען עס האנדעלט זיך ווען די עלטערן ווילן ארויפצווינגען א לייף סטייל אויף זייער קינד?

מען קען נעמען די שאלה נאך ווייטער: וואס טוט זיך אויב דער קינד גלייבט נישט אין גארנישט, ברויך ער נאך אלץ קייען מצה און מרור יעדע ט"ו ניסן, אין זיצן און א סוכה ט"ו תשרי, און גיין מיט א GB בעקיטשע, אלץ כדי נישט וויי צו טוען זיינע עלטערן?

מען קען פרעגן אויף די עלטערן אויך, איז דאס נארמאל אז די עלטערן ווערן משוגע פאר צער אז זייער קינד גייט אוועק פון זייער דרך? איז דאס א לעגיטימע צער? אדער איז דאס א סארט צער וואס מען קען אוועקנעמען מיט א באהאנדלונג פון א פסיכאלאג? און אויב מען קען עס אוועקנעמען מיט א באהאנדלונג קען דאך דער זון טענה'ן אז ס'נישט מיין פראבלעם, ס'ענקערס? אדער אפשר העלפט טאקע נישט קיין באהאנדלונג (אויב די ווייטאג איז וועגן מה יאמרו הבריות מיין איך אז עס העלפט יא אביסל א סעישן-צוויי פון א געניטע פראפעשינאל).

[ברעט מענינג]

איך האלט אז די וואלסט ווען געדארפט ענדערשער עפענען א אשקול וואס רעדט פון טאטעס וואס אינטערדריקען דאס גיטע יאר זייערע קינדער און אזוי ווערן זיי ליידער אפגעפארען, אבער די אשקול וועל איך לאזן פאר די פראפעשינעלס

[זר זהב]

עפי"ר א קינד וואס פארט אוועק פון די עלטערנס דרך איז דאס די עלטערנס שולד, זיי האבן אים נישט געגעבן א געשמאקן חינוך, מ'האט דאס קינד אויפגעצויגן מיט טעראר און מ'האט אים נישט נאכגעגעבן זיינע קינדערישע תאוות צוליב מנהגים און חומרות. אז די עלטערן עסן זיך איז טאקע א ווייטיג, אבער זיי זענען זיך אליינס שולדיג.
--
ברעט האקט ענליך

[לעיקוואד]

די עלטערען האבען נישט קיין שום רעכט איינצוטיילען פאר די קינדער וואס צו טוהן מיט זייער לעבן.
די קינדער דארפען זיך רעכענען מיט זייערע עלטערן'נס געפילען אויף וויפיל סאיז שייך צווישען זיי און זייערע עלטערן. למשל דער טאטע מעג פאדערן דער קינד זאל רעדן מיט עם מיט דרך ארץ און זאל נישט אוועקמאכען עם אדער זיין לעבנסשטייגער אדער זיך פירען בפניו אויף אן אופן וואס שטערט עם. און דער קינד האט א חיוב מכבד צו זיין זיין טאטע. וואס דער קינד טוט און טראכט פאר זיך האט גארנישט מיט די עלטערן זיינע איינגעלייגט. וכל ערום יעשה בדעת.

דאך קען זיין פעלער וואס מענטשליכקייט פאדערט אז א קינד זאל היטען אלעס לכה"פ לפנים אפילו אויב ער גלייבט נישט אין גארנישט מפני כבוד אביו ואמו ומשפחתו. ואולי לזה רמזו רז"ל באמרם שהושווה כבודם לכבוד המקום.

[ברעט מענינג]

אנשטאט צי מאכן פאר די קינדער אז די תורה איז א גיטע און זיסע זאך, לערנט מען אויס אז די תורה אין אידישקייט איז כאילו א מין גרויל ח"ו,
נאכדעם ווערן די קינדער אביסל עלטער אין די עלטערן רעדן זיך איין אז פארוואס זייער קינד זעט אויס אזוי ווייל זיינע חבירים האבן עם אזוי געמאכט,

[קאווע טרינקער]

שטארק מעגליך אז ווען די אפגעפארענקייט איז נאר במראה, איז די צער פון די עלטערען נישט מער ווי א תוצאה פון היימישע לחץ, און באמת זענען זיי צופריעדן אז זייער קינד איז צופריעדן מיט זיין ווייב, job, פלאץ וואו ער וואוינט וכו'.
אבער ווען א קינד לאזט אפ שמירת המצוות דאן איז דאס באמת א צער, און די עלטערען פילן זיך שולדיג וכו'.
בנוגע דאס קינד גופא, אויב האט ער אביסל מענטשהייט זאלן זיך אויפירען אידיש בנוכח זיינע עלטערען.
וואסי? פלוצים קען ער נישט קייען מצה? ווען זיין GF רופט אים ארויס פאר א נאכטמאל וועט ער לויפן אויף אלע פיר אפילו ער האט נארוואס געענדיגט עסן..

[בענדזשאמין פרענקלין]

ברעיט מיינדעד און זר זהב, כ'קען אזעלכע וואס זענען אפגעפארן אפילו זיי האבן געהאט א פיינע געשמאקע ערציהונג.
לעיקוואוד זאגסט אז ס'זענען דא פעלער וואס מ'דארפ יא זיך רעכענן און היטן אידישקייט אדער פרומקייט לפנים כדי נישט מצער זיין טאטע מאמע, ביטע ערקלער ווען יא און ווען נישט.
קאווע טרינקער, כ'האב נישט געמיינט די מצה אזוי ווייט כ'האב געמיינט די מרור.

[זר זהב]

נו דערפאר זאג איך נאר "על פי רוב". אפשר איז דאס אויך איבערגעטריבן.. כ'ווייס נישט.

[נולד מאוחר]

אברהם אבינו ווי אזוי האט ער געדיעלט מיט זיין טאטע תרח?

[קאווע טרינקער]

ברוח ליעקוואד וואלט איך אראפגעלייגט דעם כלל. אויב האלסטו אז דיין טאטע מיינט דאס אמת'דיג, זיי אזוי גוט און שפיל מיט.

[ברעט מענינג]

איינער קימט מיר אמאל זאגן אז אמאל האט מען מער געשלאגען ווי היינט, און מען איז אויפגעוואקסען מער נארמאל און פארשטענדליך, האב איך עם גענטפערט אז אמאל ווען מען האט געשלאגן א קינד איז ציגעגאנגען מיט ליבשאפט ווי שטארק די פעטש איז נאר געווען, די קינד האט פארשטאנען אז עס קימט זיך עם, אבער היינט נעמט מען זיך שלאגען אן א חשבון פלען ווייל ער איז אין אויפגערעגט יעצט אין ער קימט אהיים אין נעמט זיך אויף די קינדס ביינער פשוט ווייל ער האט נישט אויפגעגעסן די גאנצע סאפיר, און אזוי א נארמאלע זאך יעדן טאג,
און גארנישט די קינד ווערט עלטער אין די טאטע ווייסט ניטאמאל פארוואס ער קיקט אזוי אויס!!

[לעיקוואד]

איך שרייב איבער דא מיין אויבערשטע תשובה בתוספת מרובה והבהרה.

איך וויל צוטיילען מיין דעה אויף צוויי חלקים, מעיקר הדין און מער פראקטיש.
מעיקר הדין, וואס וואלט געווען ריכטיג, איז דא א פשוטער און קלארער חילוק לפענ"ד וואס איז קובע וואסארא סארט זאכען א מענטש קען בכלל זיין מחוייב וועגן בין אדם לחבירו'דיגער סיבות ווי כיבוד אב ואם, אדער שלום בית, און בכלל כבוד הבריות.
דער כלל איז פשוט אז יעדער זאך וואס האט בעצם צווישען מיר און דיר האסטו א רעכט מיר מונע צו זיין פון טוהן א זאך וואס שטערט דיר. משא"כ א זאך וואס איז בעצם צווישען מיר און זיך אליינס, אדער צווישען מיר און גאט, האט א צווייטער מענטש נישט קיין שום רעכט זיך אריינצימישען אים דעם. נישט נאר ער האט נישט קיין רעכט מן הדין, נאר מער יסודותדיג, עס איז נישטא קיין שום סיבה עס זאל עם שטערן, און אויב שטערט עם עפעס וואס איך טו פאר זיך, זאל ער נעמן ר' בנימין'ס עצה און מוחל זיין גיין צו א פסיכאלאג זיך אויסקומען מיט דעם. איך ין גארנישט שולדיג דערפאר. למשל אויב וויל איך זיין דיין חבר האסטו א רעכט פאדערן פון מיר איך זיל פוצען מיינע ציינער עס זאל נישט זיין קיין אומאנגענעמער ריח ווען איך רעד מיט דיר. אבער דו האסט נישט קיין שום עסק זיך אריינצימישען און מיר זאגען צו איך זאל ציבינדען קודם די רעכטע שיך אדער די לינקע.

ממילא לנידון דידן, איז פשוט אז די עלטערען האבען נישט קיין שום רעכט איינצוטיילען פאר די קינדער וואס צו טוהן מיט זייער לעבן. די החלטה צו ער זאל זיין א יוד אדער א גוי, געי אדער סטרעיט, פרום אדער פריי, חסידיש אדער ליטוויש, אהרוני אדער זלוני, 48 אדער 45, יאכניש אדער מאדערן, איז דער קינד'ס אייגענע החלטה און האט נישט וואס צו שטערן די עלטערן גארנישט.
די קינדער דארפען זיך רעכענען מיט זייערע עלטערן'נס געפילען אויף וויפיל סאיז שייך צווישען זיי און זייערע עלטערן. למשל דער טאטע מעג פאדערן דער קינד זאל רעדן מיט עם מיט דרך ארץ און זאל נישט אוועקמאכען עם אדער זיין לעבנסשטייגער אדער זיך פירען בפניו אויף אן אופן וואס שטערט עם. און דער קינד האט א חיוב מכבד צו זיין זיין טאטע.

איך מיין אז יעדער נארמאלער מענטש קען בעצם פארשטיין, און מקען עם מסביר זיין, אז דאס איז די מציאות אז מענטשען האבען די אייגענע בחירה און ער קען עקסעפטן אויך איינער וואס איז בוחר אנדערש אפילו עס האלט און גלייבט אז דאס איז ממש שרעקליך. מקען דאס אפילו געבן צו פארשטיין פאר יעדר איינער לפי אמונתו אז אזוי וויל דער אייבישטער וכו'. (ואכמ"ל בהסברים אלו).

יעצט עם כל זה איז דא זאכען וואס זענען טאקע נישט בעצם זאכען וואס דארפען שטערן, דאך איז דאס בעיסיק מענטשליכקייט זיך צוצושטעלן צו יענער'ס מנהגים, ווי חז"ל זאגען לעולם יהא דעתו של אדם מעורב בין הבריות לא יישב בין העומדים ולא יעמוד בין היושבים וכו', און ווי די וועלט זאגט "אין רוים פיר זיך ווי די רוימישער". איז פשוט אז עס זענען דא זאכען וואס מענטשליכקייט פאדערט אז מזאל זיך צושטלען. למשל אז דו ביסט פריי און דו קומסט אריין אין א פרומער שטוב טו זיך אן א קאפל, רעד נישט אויף זיין סעלפאן אינמיטען א שבת סעודה, אויב פאדערט אפילו אנטון א שטריימל טוה זיך אן. און ווי ר' קאווע טרינקער ברענגט ארויס, מרעדט נישט פון אזויפיל, פאר יעדער יומען ביינג קומט זיך אזויפיל רעספעקט. אסאך מאל קען אזעלכע קליינע זאכן זיין אפילו דער שליסעל צו מער יסודותדיגער און כללותדיגער שלום און זיך פארשטיין, אנדערע עקשנן זיך אויף שטותים און ווען מהאט אביסעל שכל קען מען מיט קלייניקייטן ווייזן אז מאיז א מענטש, און סך הכל האט מען זיך אויסגעקליבען א אנדערע מהלך החיים. (שוין, איך סאונד שוין ווי א או טי די מדריך..)

דאס איז אלץ ווען וועלט איז וועלט און מענטשען זענען מענטשען. עס זענען אבער דא פעלער ווי סאיז נישט קיין חכמה צו זיין גערעכט. אפשר טאקע בבית דין של מטה ובבית דין של מעלה וועסטו בלייבען גערעכט, עס איז אבער נאכאלץ נישט ריכטיג צו הרגנען דיינע עלטערן וועגן דעם. אמאל האט איינער צוטוהן מיט אזעלעכע וואס וועלן קיינמאלנישט פארשטיין אפילו מינימאליש די אויבנדערמאנטער סברות. און ער וייזט אז מיט טוהן געוויסע זאכען מאכט ער זיי ממש ביטער דאס לעבן. אין אזא פאל פאדערט דער פשוטער און קלארער מענטשליכקייט זיך אפילו צו מוטשענען אביסל און נישט יענער אזוי מאמלל זיין.

ר' בנימין וויל וויסען פונקטליך פון וועלכע פעלער איך רעד, דאס איז נישט קיין זאך וואס מקען אין דעם מאכען כללים. אזויווי אין רוב מאראלישע דילעמעס, איז נישטא קיין שולחן ערוך וואס קען זאגען פונקטליך אין אזא פאל איז דער דין אזוי און אין אזא פאל אזוי. עס איז תלוי אין אן א שיעור נושאים און גורמים און יעדער קלייניגקייט קען משנה זיין דער דין. פארדעם זאל קיינער נישט פסקנען פאר זיך אליינס און זאל אלעמאל אנפרעגן ביי זיין רב אדער פוסק פאר ער פארט אפ ווען עס איז דא א חשש זלזול הורים ומורים... סיריעסלי, עס איז כמעט אוממגליך צו געבן א הוראה פאר א צוייטער אין אזא זאך. איך קען נאר זאגען אז באופן כללי איז דאס בכלל נישט א מופרכדיגע מהלך אפילו פאר א אפיקורס גמור נישט אויסצוטוהן אפילו די וייסע זאקען אויב ער מיינט אז עס קען שטערן פאר א צוייטער. (איך הער א סברא אז א מענטש וואס פארלירט זיין אמונה און בעצם זיין גאנצע מאראלישע סטרוקטור, איז לפחות אויב בלייבט עם נאך אפילו אפאר קליינע מענטשליכקייטן ווי למשל כיבוד אב, וואס בעצם יעדער מענשט פארשטייט דאס, איז נישט אפגעפרעגט אז ער פירט אסאך פון זיין לעבן ארום דער איין פרינציפ וואס ער האלט) וכל ערום יעשה בדעת וה' יאיר עינינו במאור תורתו. והנלע"ד כתבתי.

[בענדזשאמין פרענקלין]

נולד, מ'קען נישט ברענגן קיין ראי' פון גרים און בעלי תשובה, ווייל דארט זענען זיי איבערגעצייגט אז עפעס העכערס פאדערט פון זיי צו לעבן אנדערש פון זייערע עלטערן, משא"כ די אפגעפארענע לעבן אנדערש נאר וועגן זייער אייגן באקוועמליכקייט, וואס אויף דעם קען מען האבן א טענה אז די עלטערנ'ס באקוועמליכקייט קומט קודם.
קאווע, אויב איינער גלייבט נישט אין גארנישט דארף ער לעבן זיבעציג יאר א פאלשע לייף סטייל (לדעתו) ווייל זיין טאטע מיינט עס ערענסט ?
ברעיט מיינדעד ס'נישט די נושא דא וויפיל מען האט געשלאגן צו נישט, מיין שאלה איז ווען איינער גייט אוועק ווייל ער איז אנדערש איבערצייגט. (בדרך אגב איך ווייס נישט וואס איז אמאל געווען בעסער, וואס מער די גייסט צוריק אלץ מער האט מען געהאקט פון די קינדער אן קיין טראפעלע אהבה, שטייצעך נישט אלעמאל און נישט איבעראל כ'רעדט בדרך כלל)
לעיקוואוד, שיין מבאר געווען, אבער אין אנדערע ווערטער זאגסטו (אין דיין לעצטע זאץ) אז אויב דער טאטע און מאמע פארשטייען נישט די אלע הסברים אפילו אויפן מינימאלסטן אופן, אדער ווילן זיי נישט גיין פאר פראפעסינאלע הילף, און עסן זיך אויף פאר צער "וואס דאס איז דער פאקטישער מצב ביי רוב רובו פון אזעלעכע פעלער" ברויך ער בלייבן מיט די ווייסע זאקן אין שטריימל כל ימי חייו. אלץ וואס ? אלץ וועלכע מאראלישע סיבה ? כ'מיין ס'שטימט נישט מיט דיינע ערשטע צווי זאצן .

[elter-zeide]

קודם כל האבען דע עלטערן גארנישט מיט דע נאטאר פינעם קינד, מ'זעט זייער גיטע קינדער ביי פראסטע עלטערן און אויך פארקערט, דע קינדער ווערן אזוי געבוירן, (זע רש"י תהילם נ"ח פ' ד') אין א פאל וואס א קינד איז נאך יונג אין פירט זיך נישט אזוי יודיש ווי דע עלטערן ווילן, אין דע עלטערן ווערן שטרענג צים קינד, וועט דע קינד ריוואלטען אין דער מציב וועט ווערן געפערליך, אין יעדער וועט זאגין דע עלטערן זענען צי שטרענג, וואס דאס איז אמת, אבער נישט וועגין דעם איז דאס קינד אזוי ווי ער איז, אין די עלטערן וועלין זוך עסען דאס געזינט וואס זיי זענען אין דעם גארנישט שילדיג, ווען זיי זאלען ארבעטן מיטן קינד לויט זיין נאטאר וועט דע ריזאלט זיין גאר אנדערש, חנוך לנער על פי דרכו, זאגט שלמה המלך, אוודאי טיט דאס וויי, פינגט ווען חלילה א קינד איז בלינד איז נישט שייך ברוגז צי זיין אויפן קינד, דאס זעלבע אויך דא, ווייטער ווען א קינד איז בעסער ווי דע עלטערין זענען, איז דע שמחה גרויס, אבער דאס האט גארנישט מיט דע עלטערין, מ'קען זייער אזאך רעדען פין דעם ענין, א יעדע פאל איז אנדערש, אבער דע עלטערן דארפין זיין גיט אין געטריי צים קינד וועט דע קינד נישט האבן א שנאה צי דע עלטערין, אין נאך איין זאך, דאס וואס דע קינדער לייגען דאס אהן אויף דע מלמדים איז אויך נישט בארעכטיגט, ער איז געבוירין אזוי אין טאר נישט האבין צי קיינעם קיין טענות,, י

[לעיקוואד]

הרב פרענקלין.
איך האב געזאגט אז איך קען נישט פסקנען פאר א צווייטער. אבער יא, איך גיב גאנצע רעכט פאר די צד אז איינער וואס גלייבט נישט אין גארנישט זאל בלייבען מיט די שטריימל און וייסע זאקען וועגן סיבות פון בין אדם לחברו. וועגן דעם האב איך געברענגט דער חז"ל הושווה כבודם לכבוד המקום. (שוין, דער גלייבט דאך נישט אין חז"ל, אבער דער רעיון איז מובן) אזויווי פאר השי"ת פארשטייסטו אזא זאך אזוי מעסטו פארשטיין פאר א מענטש.
איך זאג נישט, דער צופרידינקייט פון דער מענטש אליינס איז אויך א פאקטור, ווי אויך פיל אנדערע פאקטארען, און זייער אסאל ווענדט זיך אין דער פרעזנליכער מצב , אבער דער צד איז בכלל נישט מופרך.

איך מיין אז אסאך מענטשען וואס האבען ספקות וכדו' זענען בפועל מכריע, אפשר מער אינטואיטיב און סובקאנשיסלי, צו בליבען פאר אזעלכע סיבות, און איך האלט נישט אז זיי מאכען זיך נאריש.

[לעיקוואד]

אגב, בענדזשאמין, דער חילוק וואס ביסט מחלק לגבי גרים און בעלי תשובה איז נישט תופס לענ"ד וועגן כמה סיבות. קודם כל למעשה איז דאס א החלטה אויף א דרך חיים, יעדער האלט אז זיין דרך החיים איז ריכטיגער. און דער פון וואס מיר רעדן קען גרינג טענה'ן אז פרייהייט וכדומה איז מער ריכטיג און אויסגעהאלטן ווי זיין איינגעצוימט וכו'. נגיעות האט יעדער און עס איז נישט מעגליך מחלק זיין צווישען א החלטה צו זיין מער פרום צו א החלטה צו זיין וייניגער פרום. וואס זאגסטו צו איינער וואס שמד'ט זיך וויל ער איז געווארען איבערגעצייגט אז דאס איז רצון ה'? אדער איינער וואס האט מחליט געווען מאיזה סיבה שיהיה אז שמירת התומ"צ איז עם מרחק פון אייבערשטען?

[לעיקוואד]

איך קלער אויף, איך רעד למעשה אז יענער זאל גיי ווייסע זאקען אבער מיט א טעלעפאן אין טאש, און אינדערהיים זאל ער עסן נבילות וטריפות יום כיפור שחל להיות בשבת פאר נעילה. די זאכען שטערן דאך נישט פאר זיינע עלטערן ווילאנג זיי וייסען נישט. סך הכל זאל ער שפילען דער שפיל.

[דעת תורה]

בעצם איז דאך עס אוודאי נישט נוגע דא פאר קיינעם ווען מען רעדט פון גענצליך אפפארן ל"ע, אזא איינער קומט נישט אהער פרעגן הדרכה ווייל ווען יא וואלט מען דאך אים געזאגט און מסביר געווען ער זאל יא בלייבן א איד.

די שאלה איז אבער אליבא דאמת גאר שטארק נוגע ביי יעדן כמעט, בפרט אויב דער פאטער האט א נאטור אריין צו רעדן אין דאס לעבן פון די פארהייראטע קינדער. לעיקוואוד האט זייער שיין געזאגט, אבער ער רעדט פן זיין קוקווינקל ווי שמירת התווהמ"צ איז א הנאה און ער דאנקט דעם אייבערשטן ביי אתה בחרתנו, וואס וועט אבער לעיקוואוד דנן טאן אויב דער פאטער זיינער עסט זיך פאר צער אז ער האט א סמארטפאון? עס איז דא אידן וואס ביי זיי צו גיין מיט א מאדערן לבוש איז זיי אזוי וויכטיג ווי פאר דיר א סמארטפאון.

[היימישער ליטוואק]

מיט אלע רעספעקטן פאר די אלע שרייבערס דא. דער וויענער רב זאגט אז דער בחור'ל זאל "טראכטן" פון זיינע עלטערן - דהיינו, איז די מצב ממש געפערליך, דאן נעם אראפ די זאכן און אנטלויף, מסכים. אבער, בדרך כלל איז דאס נישט אזוי טערריבל, סאו טראכט פון דיינע עלטערן אויך. דו ביסט נישט קיין כופר הכל, נאר דו ווילסט אביסל לייכטער מאכן, דיינע עלטערן זענען אויך נישט קיין היטלערס, נו, זיי זיך אביסל מתגבר און שטופ דאס אדארך כדי צופרידנצושטעלן אויף ווי ווייט מעגליך דיינע עלטערן.
דאס איז זייער א מאראלישע און עטישע בקשה צו א קינד.
וכל שכן ווען מ'רעדט צו א יונגע בחור וואס האט נישט קיין ספעציפישע אמונה קריזיס, נאר סתם בהפקירא ניחא ליה.

[בענדזשאמין פרענקלין]

אגב, בענדזשאמין, דער חילוק וואס ביסט מחלק לגבי גרים און בעלי תשובה איז נישט תופס לענ"ד וועגן כמה סיבות. קודם כל למעשה איז דאס א החלטה אויף א דרך חיים, יעדער האלט אז זיין דרך החיים איז ריכטיגער. און דער פון וואס מיר רעדן קען גרינג טענה'ן אז פרייהייט וכדומה איז מער ריכטיג און אויסגעהאלטן ווי זיין איינגעצוימט וכו'. נגיעות האט יעדער און עס איז נישט מעגליך מחלק זיין צווישען א החלטה צו זיין מער פרום צו א החלטה צו זיין וייניגער פרום. וואס זאגסטו צו איינער וואס שמד'ט זיך וויל ער איז געווארען איבערגעצייגט אז דאס איז רצון ה'? אדער איינער וואס האט מחליט געווען מאיזה סיבה שיהיה אז שמירת התומ"צ איז עם מרחק פון אייבערשטען?

ווען איינער איז טאקע איבערצייגט אז דער רצון השם איז אז ער זאל זיך שמד'ן, האט ער די זעלבע מאראלישע רעכטן ווי ווען איינער ווערט (להבדיל) א בעל תשובה ווייל ער האלט אזוי איז די רצון השם, הצד השווה שביניהם אז עס איז נישט קיין פארגלייך ווען איינער וועלט אויס א דרך החיים צוליב א העכערע כח וואס לדעתו געוועלטיג דער כח אויף אים און אויף זיין טאטע אינאיינעם, א בחינה פון 'האב והבן מחיובים בכבודו', ווי ביי אונזער פאל וואס סאיז באקוועמליכקייט ווערסעס באקוועמליכקייט און לייפ סטייל ווערסעס לייפ סטייל, ריכטיגער אדער נישט.

[לעיקוואד]

א. עס איז נישט שיטה ווערסוס באקוועמליכקייט. נאר שיטה ווערסוס שיטה. דער קינד וועלט זיך אויס דער מערב-וועלטישע שיטה וואס שטעלט מאראליש פערסענאל פרידאם איבער אלעס. דאס איז פונקט אזא שיטה און איז גארנישט מער צוליב באקוועמליכקייט ווי דער טאטע וואס האלט זיך ביי יידושקייט צולי זיין באקוועמליכקייט.
2- יעדער איינער קען אויסטראכטען אז זיין שיטה איז מאנדאטירט דורך גאט און דורך דעם וועט ער רעדן בשמו. פאר איינער וואס איז מפקפק אין דעם זאגט עס גארנישט. איך קען אויך אויסטראכטען אז גאט אליינס האט מיר געהייסען האבען א גוד טיים און יעצט בין איך שוין גלייך מיט דיר.

[יואליש]

פאר די עלטערן זאגט מען אז זיי מיזן פירן אן התאחדות-בוך-שטוב צוליב די קינדער, און פאר די קינדער זאגט מען צוליב די עלטערן. הצד השוה שבהן אז מ'וועט ניצן סיי וועלכע טענה, אבי ער זאל אנהאלטן די ווייסע שטרימפ און זי די סיעמס.

אויף דעם שטייט שוין וחי בהם, לא יומתו אבות על בנים ובנים לא יומתו על אבות.

[לעמאן דזשוס]

בענדזשאמין גוט געשטעלט. קאווע הערליך, לעיקוואד געניאל. יאנקל ווי שטענדיג גוט.

אבער, פארוואס דארף די באן פארן אויף אזאנע ווייטע שטרעקעס ווי דעת תורה מערקט שוין אן. וואס איז מיט א בענאק וואס באשליסט זיך אז ער וויל דוקא עסן פון הינדלעך וואס זענען דורך א צומת הגידין בדיקה פאר וועטשערע און מצה געברענגט פון די גרעניץ פון קאליפארניע און אריזאנע פאר פת שחרית?

אדער ער וויל פסח פרעסן הגדה קוקיס מיט עפל סיידער און זיך ׳מישן׳ מיט קדם גרעיפדזשוס פאר ד׳ כוסות און ׳יא׳ כאפן חצות די צווייטע נאכט אויף אפיקומן.

אדער ער וויל חלילה אונטערשרייבן אויפן מציצה בפה קאנסענט בויגן און טראגן מיטן עירוב בו בעת דער טאטע מאכט א פייערדיגן על מצות עירוב ערב שבת חוה״מ פסח

אדער דער בענאק וויל גיין שטודירן.......און ברענגן פרנסה בכבוד און דערנאך ׳יא׳ געבן טשאקאלאדן ווען ער מאכט א וואךנאכט זייענדיג עובר אויף די ׳וואךנאכט תקנות׳

אדער כהנה וכהנה. און דער ׳טאטע׳ ׳מאמע׳ ׳ווייב׳ ׳שכן׳ ׳ברודער׳ ׳ווילן׳ נישט!