דאקיומענטרי איבער די עירמאנט קאמיוניטי

[בדחן]

זיכער נישט, יר האט געהאט נאך אסאך מאראלישע פעלערן חוץ זיינע גרויליגע רציחות,

[יאיר]

זיכער נישט, יר האט געהאט נאך אסאך מאראלישע פעלערן חוץ זיינע גרויליגע רציחות,

אבער ווען נישט די פעלערן וואלט אים די רציחות אליין נישט געמאכט פאר אן אוממאראלישער מענטש?

[בדחן]

וואס איז אפילו די פראגע? מעגליך אז זיין אוממאראאל האט אום צוגעברענגט אז ער זאל מיינען אז עס איז מאראליש עס צוטיען, אבער אזא רוצח קען נישט זיין נאר איינער וואס איז אוממאראליש,

[גנדי]

ממרום און מאטי, איר ווייסט אז היטלער האט באמת געהאלטן אז ער האט א מאראלישע פליכט צו אויס'הרג'ענען אלע אידן? איז היטלער טאקע געווען א מאראלישער מענטש?

פון זיין פרעספעקטיוו אודאי אויב האט ער געהאלטן אז דאס איז א גוטער פרינציפ

יעצט פארשטיי איך די נטורי קרתא.

אחמאדינעזשאד און די אייאטאלאס האלטן עס איז א חוב קדוש צו הארגענען די קינדער פון די מאלפעס און די דבר אחר׳ס.

פארדעם קישן זיי אים. פאר די געוואלדיגע מאראלישע מענטש וואס וויל באשיצען די רוב אראבערס זאלן זיך נישט אפלערנען פון די מיעוט אידן.

[געפילטע פיש]

און רום זאלסטע זיך פירען ווי די רוימער, אויב דו קענסט נישט דאן מוף אוועק פון רום ווייל די וועסט קיין גרויס נחת נישט דערלעבן

און ווען אין תרח'ס שטוב, טוה ווי תרח, ווען אין חרן, טוה ווי לבן, און נישט תרי"ג מצוות.

אויב איז די רוב פון א קאמינוטי קעגן דיינע אינטערעסן,דאן פאק פעק און זיך א צווייטע קאמינוטי, די שכל זאגט אז די רוב וועט סיי ווי אויספירען וואס זיי ווילען, געזעצליך צו אומגעזעצליך איז אירעליווענט עס איז א פאקט און שכל׳דיג אז די רוב איז בעה״ב, דערפאר איז ווערט צו פארקוקען אויף די באקוועמע גראסערי און גיין... און זיכער אזוי ווען די משפחה שעמט זיך מיט דיר און קען באשטיין אז זאלסט מופען אויף יהופץ...

דו קומסט מיר געבן אן עצה טובה, פאר מיין אייגענע סעיפטי זאל איך אוועקגיין, מוחל טובות, איך וועל זיך זארגן דערפאר, איך האב געפרעגט פון א מאראלישע שטאנדפונקט, ברויך איך זיין סענסיטיוו צו א פארבויגענע צודרייטע סעקטע וואס דינט זייער פעור דורך קאקן אויף א געטשקע, און אויס סענסעטיווקייט זיך אוועקציען פון מיין געבורט ארט, אדער קען איך זיך טוהן מיינס, לעבן מיין לעבן דבוק בה' אחד, און פארבלייבן ציווישן די שבעים זאבים?

[נייגעריגער]

דא האט עטץ די מעשה וואס האט זיך אפגעשפילט מיטן ארויסלייגן און פארשפארן דעם פילם!!!
איך געב איבער דער ווארט פאר איינער פון די צוויי פראדעצירער פונעם פילם:
http://kaylaruble.com/a-shtetl-of-our-own/
אגב: ברענגט זי דארט א טרעילער פון אפאר מינוט.

[בדחן]

אויב איז די רוב פון א קאמינוטי קעגן דיינע אינטערעסן,דאן פאק פעק און זיך א צווייטע קאמינוטי, די שכל זאגט אז די רוב וועט סיי ווי אויספירען וואס זיי ווילען, געזעצליך צו אומגעזעצליך איז אירעליווענט עס איז א פאקט און שכל׳דיג אז די רוב איז בעה״ב, דערפאר איז ווערט צו פארקוקען אויף די באקוועמע גראסערי און גיין... און זיכער אזוי ווען די משפחה שעמט זיך מיט דיר און קען באשטיין אז זאלסט מופען אויף יהופץ...

דו קומסט מיר געבן אן עצה טובה, פאר מיין אייגענע סעיפטי זאל איך אוועקגיין, מוחל טובות, איך וועל זיך זארגן דערפאר, איך האב געפרעגט פון א מאראלישע שטאנדפונקט, ברויך איך זיין סענסיטיוו צו א פארבויגענע צודרייטע סעקטע וואס דינט זייער פעור דורך קאקן אויף א געטשקע, און אויס סענסעטיווקייט זיך אוועקציען פון מיין געבורט ארט, אדער קען איך זיך טוהן מיינס, לעבן מיין לעבן דבוק בה' אחד, און פארבלייבן ציווישן די שבעים זאבים?

די פארשטייסט נישט די עיקר פוינט,

נישט אייביג איז די רוב מאראליש מיט זייערע פארלאנגען און נישט אייביג איז די מיעוט מאראליש אדער אוממראליש, די מציאות איז אבער אז די רוב שפילט די געים און איז בעה״ב, איך זע נישט קיין שום מאראל מיטען זיין א לוזער און קעמפן פאר א זאך וואס מען קען נישט געווינענן.. עס איז מאראליש איינצוזען די מציאות אויפן שטח.. און ......

[יואליש]

שב״ש, איך קען די אישו בעפאר די פילם, מען האט נישט געווארפן קיין פאשקעווילען, עס איז בילדער פון ס״ק,

אמת אז דאס בילד אויפן פילם איז פון די סידו"ק, אבער מ'האט אויף דאס פארפאלק געווארפן פאשקעווילן אין גאנצן שטאט. כ'געדענק עס. כ'האב עס געזעהן.

נישט ממש אזוי, זיי האבן זיך ארויסגעצויגן אויף מאנראוי (האבענדיג חתונה געהאט אין וויליאמסבורג).
איינע פון די שכינים האט געווארפן די פאשקעווילן קעגן זיין ווייב איבער איר צניעות אוו נאר אויף יענע גאס און ארום.
צופרי האט מען דאס צאמגענומען. געהייסן האט עס אז וועד הצניעות האט עס צאמגענומען ווייל דאס איז נישט געווען פון זיי, ווי אויך זענען זיי געווען דערקעגן.

עניוועי די קליינע חלק מאכט נישט אויס.

ווי געזאגט, די דעטאלן מאכן נישט אויס. ווען בדחן איז אויפגעשטיינען איז שוין נישט געווען קיין פאשקעווילן. אבער אני הקטן בין ארויס פון קאר אויף צוויי פלעצער און אויפגעהויבן פאשקעווילן פון דער ערד יענעם אינדערפרי.

[יאיר]

וואס איז אפילו די פראגע? מעגליך אז זיין אוממאראאל האט אום צוגעברענגט אז ער זאל מיינען אז עס איז מאראליש עס צוטיען, אבער אזא רוצח קען נישט זיין נאר איינער וואס איז אוממאראליש,

איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס דו זאגסט, אבער אויב עס בלייבט אז די האלאקאוסט כשלעצמו איז אן אוממאראלישער אקט כשלעצמו, נישט קיין חלק ווער עס באגייט עס און פארוואס, מיינט עס אז אפילו אויב רוב מענטשן אין א לאנד, אין אונזער פאל דייטשלאנד, האלטן אז מ'מעג הרג'ענען אלע אידן, און אפילו זיי אליין גלייבן אז ס'איז מאראליש אזוי צו טון, (ווי די נאציס האבן געהאלטן), פונדעסטוועגן איז עס נאכאלס אן אוממאראלישע אקט צו טון. דהיינו, דאס אז רוב מענטשן האלטן אז מ'דארף טון כך וכך בארעכטיגט נישט יעדע איינציגע מעשה פון א מאראלישע שטאנדפונקט, ס'איז דא א ליין וואס מ'טאר נישט אריבערגיין. דו שטעלסט עס דעם ליין ביי רציחה, איך שטעל עס אפ ביים רודפ'ן א פרוי וועגן לאזן וואקסן אירע האר.
יעצט לאז איך איבער פאר יעדן צו מחליט זיין אויב די האלאקאוסט אליין איז געווען אן אוממאראלישע אקט, אפגעזען ווער עס טוט עס, פארוואס מ'טוט עס, און וואו מ'טוט עס. ווער עס האלט אז אין געוויסע פעלער הייסט די האלאקאוסט מאראליש, איז בארעכטיגט צו פארטיידיגן די ועד הצניעות.

[גנדי]

Every religious group, while perhaps a majority somewhere, is also inevitably a minority somewhere else. Thus, religious organizations should and do show tolerance toward members of other religious denominations.

Russell M. Nelson

אין קרית יואל אדער אין סקווירא זענען די גאר פרומע די רוב. געדענק גיט אז די רעכטן, הצדקה און תירוצים וואס די געבסט פאר די רוב אין שטעטל - די זעלבע תירוצים וועט מען נוצן קעגן פרומע אידן ווי זיי זענען די מיעוט. וואס דאס איז במציאות אין רוב וועלט.

אין נוי יארק קען דאס דער מעיאר זאגן קעגן מציצה בפה. און ארץ ישראל קעגן אלע פרומע. און אין לעיקוואד קעגן די חסידישע.

מעג לעיקוואד אנהייבן רודפ'ן חסידים וואס גייען מיט א שטריימעל?

מעגן די רוב אין ארץ ישראל זאגן פאר די קנאים וואס שטעלן זיך נישט אפ ביים פייף - אויב שטעלסטו זיך נישט צו, פאק פעק און מוף אוועק?

מעג א גוי׳אישע קאמפאני זאגן פאר די אידישע ארבעטערס. אויב ארבעטסטו נישט שבת. זיך דיר א נייע דזשאב?

[DotCom]

http://youtu.be/4gcUvt-uNXQ

[נייגעריגער]

א הערצליכן דאנק מיסטער דאט קאם!!
דו האסט עס אליין אפלוידעט? אויב יא: עצתי נתונה אז זאלסט טוישן דעם ווידיאו טייטל צו עפעס אינגאנצן אנדערש כדי ס'זאל זיין אביסל שווערער פאר די חברה עס צו טרעפן מיט א בלויזע סערטש אויף יו-טוב און קלעימען קאפירייט!
עניוועי: איך האב עס שוין אראפגענומען פאר מיר!

[DotCom]

.You are welcome, it's not listed for public at all only with link you can find it so let's hope it will stay

[קרעקער]

ווער איז פרוי גאלבערגערס ווייב? וועמעס טאכטער?
ביי וועם איז סעם אינדיג א איידעם?

[newkave]

סכאפט פשוט א שרעק וואס דא טוהט זיך,
שוין אפגערעדט די געהעריגע איסורים ווי גיין מיט אויפגעדעקטע האר טאטשן גוים און פיערסען די בעלי באטען נאר פשוט די בשרירות לבי אילך אויפען ערגסטען פאנעם
מדראמט אריין ביי די שבת סעודה און מקלאטשט נאך תקיעות שופר און דעס איז ביי זיי אידישקייט און מזאגט נאך לכבוד שבת קודש - אוי זענען זיי קילע ליצים

סאיז קלאר אז זיי האבען א ציל און מישאן מיט דע ווידיאס און דעס גייט זעכער געבען דעם שטופ פאר נאך יונגעלייט זיי נאכצוטוהן
די וועג דאס אפצושטעלען איז נישט מיטען אראפשלעפען די ברייטע הוט און שרייען טשאווערגאס און מאכען דעם שטערן פארען גרעסטען פראבלעם פון דור

איך זוך נאך די פיערסט בעלי...

[בדחן]

וואס איז אפילו די פראגע? מעגליך אז זיין אוממאראאל האט אום צוגעברענגט אז ער זאל מיינען אז עס איז מאראליש עס צוטיען, אבער אזא רוצח קען נישט זיין נאר איינער וואס איז אוממאראליש,

איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס דו זאגסט, אבער אויב עס בלייבט אז די האלאקאוסט כשלעצמו איז אן אוממאראלישער אקט כשלעצמו, נישט קיין חלק ווער עס באגייט עס און פארוואס, מיינט עס אז אפילו אויב רוב מענטשן אין א לאנד, אין אונזער פאל דייטשלאנד, האלטן אז מ'מעג הרג'ענען אלע אידן, און אפילו זיי אליין גלייבן אז ס'איז מאראליש אזוי צו טון, (ווי די נאציס האבן געהאלטן), פונדעסטוועגן איז עס נאכאלס אן אוממאראלישע אקט צו טון. דהיינו, דאס אז רוב מענטשן האלטן אז מ'דארף טון כך וכך בארעכטיגט נישט יעדע איינציגע מעשה פון א מאראלישע שטאנדפונקט, ס'איז דא א ליין וואס מ'טאר נישט אריבערגיין. דו שטעלסט עס דעם ליין ביי רציחה, איך שטעל עס אפ ביים רודפ'ן א פרוי וועגן לאזן וואקסן אירע האר.
יעצט לאז איך איבער פאר יעדן צו מחליט זיין אויב די האלאקאוסט אליין איז געווען אן אוממאראלישע אקט, אפגעזען ווער עס טוט עס, פארוואס מ'טוט עס, און וואו מ'טוט עס. ווער עס האלט אז אין געוויסע פעלער הייסט די האלאקאוסט מאראליש, איז בארעכטיגט צו פארטיידיגן די ועד הצניעות.

זאג, דו מאכסט זיך אדער דו מיינסט עס ערענסט?
דא איז דא א פרוי וואס זאגט מיט אירע אייגענע ווערטער אז קיינער האט איר נישט גערודפט, זי זאגט אז מיט אירע ווערטער אז זי האט בטבע נישט אריינגעפאסט אינעם שטרענגן רעליגעיזן לייף סטייל, בסך הכל האט מען איר געזאגט - לויט אירע ווערטער - אז קינדער פון אזא היים באלאנגן נישט און אזא שטרענגן מוסד, (און אגב יעדער זעט יעצט ווי גערעכענט זיי זענענן, די פרוי אליינס פארשטייט עס אויך, והדבר מובן מאיליו), עכ״ז לא נחה דעתך נאר צו ציען דערמיט א פאלאראל צו היטלער ימ״ש און דערמיט אראפ רייסען די קאמיונטי, און אויב בארעכטיגט מען די קאמיונטי דאן דארף מען - לדעתך - אויך בארעכטיגען היטלער ימ״ש,

איי אים סארי, אבער דיין מהלך המחשבה און דעם ענין מאכט בכלל נישט קיין סענעס מילד גערעדט,

[שמעקעדיג]

מיט רעספעקט פאר די שרייבערס דא, מיין איך אז מיר האבן דא א פערפעקט עקזעמפל פון "השנאה מקלקלת את השורה", עס לאזט נישט גראד טראכטן. און הגם מען רעדט דא פון עירמאנט, און מען איז פארפארן קיין קרית יואל, פטור בלא כלום אי אפשר.

מען פרובירט דא מחלק זיין פון שניידן האר אויף א טריפל זערא, וועלכע סארט שיך מען גייט, אזש ביזן הרג'ענען מענטשן... וואס איז פשט פון די פארגלייכן? א גזירה שווה? קל וחומר? כלל ופרט וכלל?

די זאך איז פשוט. מיר האבן א תורה וועלכע איז אונז מחייב געוויסע מצוות און טוט פארבאטן טון עבירות. פארשטייט זיך אז אין אלעם איז פאראן מנהגים וקבלות שונים, יעדע פראקציע פון אידישקייט האט אנדערש מקובל, נישט נאר דער אשכנזי איז אנדערש פונעם ספרדי און תימנ'ער, נאר אפילו צווישן די אשכנזים אליינס קען זיין מערערע דרכים ומהלכים.

און וויבאלד אמעריקע איז א פרי קאנטרי, איז יעדער ענטייטעלד (עכ"פ ע"פ געזעץ) צו טון וואס ער וויל, און אפילו צו ווערן א פאלנער גוי ל"ע, ואין פוצה פה ומצפצף, קיינער קען אים גארנישט זאגן (מיר גייען נישט אריין תורה'דיג אלס די מצוה הוכח תוכיח).

איז געקומען א איד, ר' יואל טייטעלבוים זי"ע, די הפקירות פון אמעריקע האט אים וויי געטאן, האט ער מיט בלוט און שווייס אויפגעשטעלט א שטעטל, וואס איז שווער צו גלייבן וויפיל כוחות עצומות ער האט אריינגעלייגט אין דעם שטעטל, און געמאכט א אייגענע ווילעדזש, אלעס כדי מען זאל קענען האלטן די פאר תקנות וואס ער האט אראפגעשטעלט, בעניני דעות ואמונה, ובעניני צניעות, ובעניני חינוך. דאס איז די "קאנטיטוציע" פונעם שטעטל וואס איז נקראת על שמו, און ס'איז נישט מער ווי רעכט אז ווער עס איז נהנה פון די פירות וואס דער צדיק האט אנגעפלאנצט, זאל זיך האלטן לויט די פארשריפטן.

ווער עס וויל נישט, האט טאקע באמת עצות, מען קען (אנדערש ווי אין סקווירא) רואיג מופן צו מאנסי א האלבע שעה אוועק, אדער בארא פארק/פלעטבוש - אנדערטהאלבן שעה אוועק - וואו מען וועט נישט קיינעם נישט פייניגן פאר ביי-האר און גיין דורכזיכטיגע זאקן, דער מאן קען גיין מיט דזשיענס הויזן און א גרויסע קעפ, קיינער האט נישט קיין פראבלעם דערמיט. אבער אזויפיל מענטשליכקייט און הכרת הטוב קומט זיך דאך פארן שטעטל וועלכע איז מיוסד אויף תורה'דיגע תקנות, און איז געווען דער רצון פונעם מייסד און רוב מענטשן דארט, אז עס זאל זיין א פלאץ פון חסיד'ישע אידן מיטן חסיד'ישן לבוש, ע"פ די תקנות וואס ער האט איינגעשטעלט, לויט ווי עס איז מקובל פון זיינע עלטערן און רבי'ס.

איר ווייסט אלע אז איך בין נישט קיין עקסטרעמיסט, און איך גלייב אין פרידאם, אבער מען דארף וויסן וואו מחלק צו זיין, עס קען נישט זיין קיין הפקר וועלט און אנארכיע. וואס באדערט מיר יא, איז טאקע דאס זיך אריינמישן אין יענעמ'ס פריוואטע אנגעלעגנהייטן. למשל דער סאטמאר רב האט טאקע נישט געלאזט גיין מיט ביי האר, און אפילו קעגן שייטלעך - וואס איז היינט זייער פאפולער - האט ער געהאקט, אבער למשל ביי זיך אין בעדרום מעג יעדער מענטש בעטן זיין ווייב זאל זיך קליידן ווי אזוי ער/זי וויל, קיינער אינטרעסירט נישט וועלכע זאכן איך טו אין מיין בעדרום אדער אין מיין ביהכ"ס. ממילא אויב למשל וויל איך האבן א סעלפאן אין מיין טאש מיט דער סארט פילטער וואס "איך" וויל, איז דאס קיינעמס נישט דאגה,נישט אנטקעגן די תקנות, און גיין פייניגן פאר אזעלכע זאכן און סטראשען מיט קינדער אין די מוסדות איז נישט מיסודות הקהלה אדער פונעם שטעטל.

[[NAMELESS]]

קוקט אן טייערע אידן וואס דא גייט פאר:
די אלע אידן פון עירמאנט זענען דא, קיין שום פאשקוויל גייט נישט טוישן די פאקט אז זיי עקזעסטירן. דאס טייטשט אז עס איז דא מענטשן וואס לעכצן צו אן אייגנע גאנג און מאסן פראדוקציע ארבעט נישט פאר זיי. קהלת עירמאנט איז נאר אן אנדייטונג אויף די ערשיינונג, וואס איז זייער גרויס און נעמט ארום דאס גאנצן יהדות החרדית.
1) א גרויסער פראצענט גלייכט זייער סביבה און האבן ליב די תקנות, זיי האבן ליב דעם רבין און ווארפן זיך פאר געלעכטער פונעם פורים רב, זיי זוכן אפילו נישט צו קוקן אויף די דרויסנדיגע וועלט.
2) עס זענען דא הונדערטער אדער טויזנטער וועמען עס קרענקט, אבער זיי זענען זיך מכניע אדער פון גוטן ווילן נישט וועלנדיג מצער זיין די עלטערן און סביבה. אנדערע האבן קיינמאל נישט אראפגעלייגט די וואפן מדעת, נאר עס קרענקט זיי און ווייטאגט זיי אבער זיי לעבן זייער לעבן.
3) אסאך מענטשן לעבן א דאפלטע לעבן, זיי מאכן מיט יסורי איוב, ספיקות, פראבלעמען און ווייטאג, יא רעדן אדער נישט רעדן, יא זאגן די ווייב אדער נישט. מען לעבט חיים כפולים מען פאטשט ביי שבח און מען קוקט אויפן טעלעפאן אום שבת.
4) אסאך מענטשן לאזן איבער דעם ציבור. דאס איז די OTD געמיינדע.

אלזא, די עירמאנט ציבור האט נישט געגנבעט קיין איין מענטש פון די ערשטע סוג, לכאורה נישטאמאל פון די צווייטע סוג.
די עירמאנט קהלה האט גענומען מענטשן פון די צווייטע צוויי סוגים, אנשטאט OTD דראמען זיי אוועק (קרעדיט, קרעקער) ביי מה ידידות אדער זינגען "ושלל, לאלאלאלאלאל לא יחסר" אנשטאט מחלל שבת זיין. איז דאך קהלת עירמאנט א גרויסע אויפטוה!
די ווייבל אין די ווידיא זאגט אז זי האט אין עירמאנט מחליט געווען יא צו היטן אביסל אידישיקייט. איר ווייסט וואס דאס מיינט? דאס איז נישט קיין נארישע קלייניגיקייט, דאס מיינט אז זי בלייבט א איד און איז זוכה לחיי עולם הבא און אירע קינדער וועלן נישט חתונה האבן מיט קיין גויים. יא, זי וועט ווייטער טון שייגעץ שטיק, אבער זי האט נישט איבערגעריסן דעם שטיק, יחי ההבדל הקטן!
ייעצט קומט אן אנדערע שאלה צו א שטעטל מעג אוועקנעמען די ביסל פרייהייט פון אירע תושבים, ועוד חזון לחול המועד בקרוב

[גנדי]

סתס אן הערה וואס איך האב געטראכט.

אויב קוקט מען נאר פון דער אייבישטערס פרעספעקטעוו. פון וועלעכן אינדיג האט דער אייבישטער מער נחת רוח? פון די אינדיק און ישיבה מיט די כאלאט, הוט און פיאות וואס פארט ארום די וועלט? אדער פון די אינדיג וואס גייט מיט אן אפגעשניטענע בארד. גייט א שווארצע כאלאט. פארקויפט אין 7/11 אבער ווארט און האט ליעב שבת קודש?

איך פרעג נאר לויטער פונען אייבערשטערס פרעספעקטעוו.

All opinions will equally be respected.

[פוןדעסטוועגןדאך]

א - דו פארשטייסט די אומיושר פון צווינגען א מענטש צו בלייבען אין קרית יואל, און אויך ארויפצווינגען די תקנות זייערע. דאן פארשטיי אויך אז א מענטש וואס האט זיך איינגעארדענט און קרית יואל, א מענטש וואס טאטע מאמע שווער שוויגער ברידער שוועסטער דזאב איז דארט, איז אויף א געוויסע לעוועל געצווינגען.
אמת, מען דארף אויך נעמן אין חשבון דעם צוד שכנגד. רבינו הקדוש, אומגלויבליכע כוחות, קדושה וטהרה... אבער מען קען זיך אויך נישט טוהן כאדם העושה בתוך שלו. העובדא בשטח איז אז עס מאפט זיך נישט אזוי גרינג. מען איז געצווינגען to a degree.
ב - די מאווי זאגט נאר די טרוקענע פאקטן. איך האב געהאט אייגענע האר און מען האט מיך גערופן צו א פאליצייעשע אויספארשונג און פארדאמונג. מיין ווייב האט געדרייווט, האט מען געווארפען papers. יוש, איך האב אזוי געוואלט ער זאל זאגען flyers.
דו ווילסט equal time, מאך אויך א מאווי.
ג - פארוואס מעגסטו באזינגען אלע גויאישע עוולה'ס אדער אפי' כמו עוולה'ס, אבער ווען מען רעדט עפעס וואס איז נישט גיניסטיג אלל דע וועי לטובתך, שרייסטו קאזאק הנגזל.

[שרייבער]

איך האב נישט איבערגעליינט יעצט דעם גאנצן אשכול, אבער איך מיין קיינער (חוץ אפשר די אייגענע משפחה) האט נישט קיין טענות אויף זייער מהלך החיים, ס'איז קלאר אז יעדער מעג זיך אויסקלויבן זיין וועג ווי ער וויל גיין, פאר דעם האט א מענטש א בחירה, אוודאי איז עס א ווייטאג פאר עלטערן וואס זעען אז די קינדער לאזן איבער דעם דרך האבות, אבער די נחמה פורתא איז אז ער היט כאטש תורה ומצות.

און אוודאי איז גוט אז ס'איז דא אזא מקום פאר אזעלכע אידן, קיין איין נארמאלען מענטש שטערט נישט די עקזיסטענץ פון דעם מקום.

וואס ס'שטערט אביסל איז די נעגאטיווע חלקים.

יעצט בנוגע פרייהייט פאר תושבים פון א שטעטל, איך וואוין שוין אין קרית יואל ב"ה מער ווי 20 יאר, מיינע עלטערן'ס שטוב איז בכלל נישט פון די פרומע חלק, ס'איז א טיפיקל סאטמארע שטוב, און מען ליינט דארט ענגלישע ביכער, און מען האט געקענט הערן דארט מב"ד טעיפס (בשעתו ווען ער איז געווען דער אבי אבות הטומאה), ועכ"ז געדענק איך נישט אמאל אז איך זאל מיר פילן מיט עפעס רעסטריקטעט ווייל איך וואוין אין קרית יואל, און איך האב קיינמאל נישט געהערט מיינע עלטערן זיך אפרעדן.
ווער עס פירט א נארמאלע מענטשליכע שטוב, אפילו לויט די גאטונג ווי די רבי ז"ל האט פארלאנגט תש"כ, האט נישט קיין פראבלעם אין קרית יואל, און פילט נישט ווי מען נעמט אים אוועק די פרייהייט.
איינער וואס זוכט צו זיין קלוגער און גיין א שטאפל ווייניגער ווי די עלטערן, דער קען זיך אנשטאלפערן אין מכשולות, איז אויב דו מעגסט זיך אועקרוקן פון וואס דו האסט געזען ביי דיינע עלטערן, פארוואס זאל די הנהגה רוחניות נישט מעגן גיין א דרגא ארויף מיט זייער קער נעמען פון פראבלעמען?

שמעקעדיג האט עס זייער גוט ארויסגעברענגט און צולייגט, אבער אין די לעצטע שורה בין איך אביסל מחולק מיט דיר, ווייל זינט ווען טיילט מען איין וועלכע פילטער צו האבן? איך וואוין אין קרית יואל איך האב מיינע קינדער אין די מוסדות, און איך האב מיר אליין אויסגעוועלט וועלכע פילטער איך וויל, און ס'האט מיר נאך קיינער נישט געפרעגט וועלכע פילטער איך האב.
אינעם פעלד פון קאמפיוטער האט מען מיר ס"ה איין זאך איינגעטיילט, איך זאל נישט האלטן קיין קאמפיוטער אינדערהיים, חוץ מזה טיילט מען גארנישט איין. (ס'קען זיין איינער וואס האט שוין אנדערע פראבלעמען לייגט מען שוין דאס מיט מיטן פעקעדזש דיעל, אבער איך רעד פון רעגולע נארמאלע מענטשן)

[shem-tov]

וואס נאך ווילט איר? די מעגסט טאן וואס די ווילסט אבער אויב באקומסט צוריק א שנעלקעלע גייסטו אונז אויסקעצלען פאר די מידיע ווי א קליינע קינד? וואס האקט עטס אין קאפ אריין ווער פייניגט דיך

לאמיך דא עפעס פרעגען. איך זיך נישט קיינעם ח"ו וויי צוטאן, איך וויל נאר באמת פארשטיין. וואס ווילן דא די חברה? און וואס ווילן אסאך פון די אפגעפארענע? בימים ההם פון ווען אפגעפארענע האבן אנגעהויבען צו ווערן אפגעפארן האט יעדער פארשטאנען, אז זייער ציל איז צו לעבן א בעסערן טאג. ערליכע אידן האבן אייביג געליטן רדיפות און השמצות, זיי זענען זיך געפארן איינשרייבן אין בערלין אינעווערסיטי אדער ערגעץ אנדערש, און זיך געזעצט לערנען פלייסיג און דערנאך געווארן א דאקטער אודער א פראפעסאר והכל על מקומו יבא בשלום. זיי האבן נישט געהאקט אויף אונז און מיר האבן נישט געהאקט אויף זיי. און שוין, עכ"פ דער ציל איז געווען א גליקליכער לעבן מיט א דיפלאמע. אדער לעבן אן קיין פרעשור, אבער וואוסענדיג אז דער פרומער וועג איז דער ריכטיגער וועג, אבער ס'איז ליידער נישט פאר מיר. איי עם סארי איך קאן דאס נישט דערהייבן און איך שעץ אייך זייער שטארק אז איר קענט דאס יא מיטמאכן, און אייביג האבן זיי געוואוסט אז זיי בלייבן אידן אבער מיט א דרגה'לע קלענער.

היינט איז א גאר נייע וועלט ער ברויך נישט קיין דיפלאמע, ער ברויך נישט קיין אייגענער באשיידען לעבן, ער מיהט זיך נישט צו טרעפען עפעס א אויסגעטרעטענעם מהלך, ער וויל איין זאך, פאטשן אין פנים. פאטשן און שטויסען זיין טאטע, זיין מאמע, זיינע רביס, זיינע חברים, מיט דעם זענען די חברה ביזי א גאנצן טאג און א גאנצע נאכט. והמפורסם אין צריך ראי'. זיי שטייען און זוכען מיט ליכט ווער ס'האט זיי אביוזט וכדו' ממש מיט מסירת נפש ארבעטן זיי, אז זיי קוקען זיך ניטאמאל אום אויף זייער אייגענער לעבן.

בנוגע קרית יואל. איך בין געווען אויף גאנץ יו"ט אין קרית יואל איר וועט מיר נישט גלייבן וואס דארט טוט זיך אפ. איר מיינט אוודאי אז מ'רעד דא פון עפעס א קאמיניסטישע שטעטל. איך בין ארומגעלאפן דאווענען אין עטליכע שטיבעלאך. איין טאג האב איך געדאווענט וותיקין אין כולל ביי הר"ר שלום קליין. די פארטאגס מנין ווערט אנגעפירט דורך הר"ר יחזקאל יואל סאמעט און כ'האב נישט געגלייבט וויפיל אינגעלייט און בחורים ס'דאווענען דארטן, ס'טוט זיך דארט א שמחהדיגער מצב יעדער איז וועלקאם איך האב נאך אזא געשמאקער פארטאגס מנין אין ערגעץ נישט געזעהן. און דאס איז ממש ספעציעל פאר אינגעלייט וואס קענען נישט דערהייבן קיין פרעשור.

כ'האב אויך געדאווענט אין ביידע גרויסע סאטמערע שולהן, און אויך אין חרדים. יעדער גייט זיך זיין וועג ס'קוקט אויס וואו יעדער האט אויסגעפירט וואס ער האט געוואלט און אלע האבן שלום געמאכט מיט'ן מצב.

איין תפלה בין איך געגאנגען צו מיין אלטע אכסניא בק"ק פראג ביי הר"ר יוסף שווארטץ. לקבל פני רבו ברגל... דער האט אראפגעלייגט א ווארימער דאווענען, כדרכו בקדש פונקט ווי דער רבי ז"ל... אבער כ'באמערק אז ס'דא דארט עפעס א נייער עולם. דער צבור דאווענט ווארעם און הויעך, און דער אמאליגער צבור חסידי פראג זעהט מען נישט צופיל. ווער איך געוואר אז רוב אינגעלייט האבען אוועקגעמופט קיין מאנסי. פארוואס? ווייל מ'האט זיי אביסל געפרעשערט דא און דארט און זיי - די אויפגעקלערטע - האבן עס מער נישט געקאנט דערהייבן

איז מיין קשיא צי די חברה וואס גייט דא פאר? די שטאט קרית יואל איז אוועקגעשטעלט געווארן על טהרת הקדש. פיין און וואיל. אבער ווי נאך לאזט מען דיך אזוי פיל טאן וואס די ווילסט? אוודאי ברויכסטע אביסל שוויצען עפעס אויפצוטאן. פונקט ווי איבעראל, און אוודאי ברויכסטו געדענקען אז יש לנו אב זקן דער רבי זי"ע און דאס איז זיין שטעטל. אבער פון דא אין ווייטער איז קיינער מער נישט בעה"ב. איך הער אז די פראג'ער ישיבה האלט היינט ביי דרייסיג בחורים טאקע אין שטעטעל, עמי בבית, און פאר אזעלעכע בחורים הצריכים חיזוק. וואס מ'פלעגט פארשיקן קיין מאנסי און מאחורי הפרגוד האב איך געהערט אז ער פלאנט נאך מוסדות על טהרות הקדש שיטת רביה"ק, דארטן בגלילות, טאקע פאר אזעלעכע אינגעלייט און אז קהל האט נישט קיין שום פראבלעם דערמיט.

ווייטער חוה"מ בין איך געפארן מיט א קרוב צו א נייע פארק. א שטח רחבות ידים ממש מעין עולם הבא, מיט בלויז אידן באמת א שמחת יו"ט פאר די גאנצע משפחה און ווער האט דאס צוגעשטעלט? די געטרייע פירער פון קרית יואל, זיי פלאנירען און זיי ארבעטן און זיי פירן אויס און אזוי וועט אי"ה אויך זיין בנוגע די פיי-ליין.

ממילא איז מיין קשיא, וואס נאך ווילט איר? די מעגסט טאן וואס די ווילסט אבער אויב באקומסט צוריק א שנעלקעלע גייסטו אונז אויסקעצלען פאר די מידיע ווי א קליינע קינד. וואס ווילסטו זיין א איד אדער אדער א גוי? וואס האקט עטס אין קאפ אריין ווער פייניגט דיך.

קרית יואל דעוועלאפט זיך אלץ א הערליכע שטאט און די וואס האבן שכל די כאפן זיך מיט מיטן באן. און די לוזערס זאלן טאקען אפציען קיין מאנסי.

[אויס מענטש]

מיין קשיא צו די גאנצע עירמאנט קליקע, אויב איז אלעס אזוי גוט און זיס, צו וואס דארף מען זיך שטעכן, נידלען, שלונגען, אריינציען, די אלע שעדליכע סובסטאנצען.