כצאן לטבח? דעם נייעם דור

[לעיקוואד]

שטותים והבלים. נישט אמאל איז געווען אזוי געוואלדיג נישט היינט איז אזוי שרעקליך אלץ איז מער וייניגער די זעלבע, מיט די אייגענארטיגע תכונות פון יעדער דור און פלאץ. די סארט ויינעריי איז שקר און האט נישט קיין שום תועלת.

[ודי למבין]

האט א קלוגע יוד געזאגט: די היינטיגע דור איז נישט ערגער פון אמאל (און די פריעדעריגע דור זענען "טויזענטע טויזענטע" אראפ טאטל פון וועג), עס איז נישט בעסער פון אמאל, עס איז "אנדערש" פון אמאל, ודפח"ח

[שמעקעדיג]

עס שטייט דאך אז די דורות וועלן פאלן, און בעפאר ביאת המשיח וועט מען זיין גאר נידריג... עס ברויך דאך צו זיין אזוי! עס איז נישט קיין שום קשיא פארוואס.

[elter-zeide]

דאס איז טאקע דער פראבלעם, די 'געפ' ווערט גרעסער מיט יעדן טאג וואס גייט פארביי, די בעסערע ווערן בעסער און די שוואכערע שוואכער, און די מיטל קלאס שרינקט כסדר און ס'גייט מער אין די ריכטונג פון אראפ ווי אויף ארויף.

איך שרייב וואס איך זע, אמאל און היינט. איך ווייס נישט ווי אלט דו ביסט, סתם שרייבן וואס דו שטעלסט דיר פאר מיינט גארנישט, איך שרייב וואס איך האב געזען דאן און וואס איך זעה היינט. דער דור איז היינט אסאך שענער ווי אמאל. איך זע וויאזוי עס זעט אויס אין אמעריקע אין אלע גרויסע אידישע ישובים און אין א"י איז נאך אסאך אסאך שענער, אויך אין לאנדאן איז גאר שיין, איך פארשטיי נישט ווי מ'קען זיין אזוי בלינד אין שרייבען אזוי געמיין אויפן היינטיגען דור.

און נאך א זאך וויל איך דא אויפמערקזאם מאכען, מ'שרייבט אויף רבנים "היינטיגע רבנים" דאס ערגסטע, אזעלכע געמיינע לשונות, וויל איך דערציילען ווי אזוי מ'האט גערעדט תיכף נאכען קריג אויף דעמאלסדיגע רבנים צדיקים, (מ'האט דעמאלטץ אויך זיי אנגערפען "דע היינטיגע רבנים") איך וועל נישט ארויס שרייבען דע לשונות אבער פינקט ווי מ'שרייבט היינט, קיין שום חילק נישט, אויב עס איז געווען א רבי פון אנדערע חסידות האט מען גערעט דאס ארגסטע, איין זאך וואס איז יא גלייך היינט ווי אמאל, איז דע וואס זיי רעדען, זיי זעהען אייניג אויס, די זעלבע סארט מענטשן רעדען נישט קיין חילוק פון וועלעכע חסידות זיי זענען.

[לומד]

שטותים והבלים. נישט אמאל איז געווען אזוי געוואלדיג .

אבי גערעדט.וויפיל יודען זען בקי בכל ספרי תנ"ך וויפיל ווייסען וואס טיט זיך ווען מען כיפערעט אפ די הפטורה? אויף וויפיל מענטשען קען מען אהן ווייזען אז זיי קענען ששה סדרי משנה? סדר טהרות. אויף ווי סאך מענטשען קען מען זאגען אז זיי קען ש"ס גפ"ת כפשוטו ד' חלקי ש"ע חסידות קבלה תולדות הדורות וכו' משא"כ אמאל זייט מברר איז געווען אין יעדען גרויסען שטאט "צענדליגע צענדילגע אזעלכע יודען, נישט קיין אויסגעריפענע גאונים עכ"פ למחצית. ווער רעדט נאך פון די גדולי ישראל פון אמאל אפי' פונעם לעצטען דור אזוי דער טשעבינער רב, ר' משה פיינשטיין וכו' וואס זיי האבען געקענט כל התורה כולה בעיון ממש בנוסף זייער גדלות בעבדות ה', משא"כ היינט גיי צייל מיט'ן פינגער.

[זר זהב]

דו האסט אויך געציילט מיט'ן פינגער. האסט אויסגערעכנט 2 גדולים

[לעיקוואד]

שטותים והבלים. נישט אמאל איז געווען אזוי געוואלדיג .

אבי גערעדט.וויפיל יודען זען בקי בכל ספרי תנ"ך וויפיל ווייסען וואס טיט זיך ווען מען כיפערעט אפ די הפטורה? אויף וויפיל מענטשען קען מען אהן ווייזען אז זיי קענען ששה סדרי משנה? סדר טהרות. אויף ווי סאך מענטשען קען מען זאגען אז זיי קען ש"ס גפ"ת כפשוטו ד' חלקי ש"ע חסידות קבלה תולדות הדורות וכו' משא"כ אמאל זייט מברר איז געווען אין יעדען גרויסען שטאט "צענדליגע צענדילגע אזעלכע יודען, נישט קיין אויסגעריפענע גאונים עכ"פ למחצית. ווער רעדט נאך פון די גדולי ישראל פון אמאל אפי' פונעם לעצטען דור אזוי דער טשעבינער רב, ר' משה פיינשטיין וכו' וואס זיי האבען געקענט כל התורה כולה בעיון ממש בנוסף זייער גדלות בעבדות ה', משא"כ היינט גיי צייל מיט'ן פינגער.

שטותים און נאכאמאל שטותים. איך קען היינט צענדליגע כולל יונגעלייט וואס קענען זיך גרינגערהייט פארמעסטן מיט ר' משה פינשטיין דער טשעבינע רב און די אלע אנדערע גאונים דיינע, הן בחריפות והן בבקיאות והן בהתמדה והן בערליכקייט, (ווען זיי ווואלטען ווען נישט אליינס געווען איינגערעדט אין די ירידת הדורות קאנספיראציע וואלטן זיי עס אויך געטוהן בפועל).
און אזוי אויך האב איך מברר געווען אז אין יעדער שטאט אמאל זענען געווען הונדרעטער אדער טויזנטער מטומטמים נארנים בעלי עבירה שקצים סתם ליידיגייער אפיקורסים וכו' וכו'. סו קאט די קרעפ.

[לומד]

דו האסט אויך געציילט מיט'ן פינגער. האסט אויסגערעכנט 2 גדולים

כתבתי וכו' אפי' עד מאה ודו"ק

[היימישער ליטוואק]

לעקוואד - דיין חלק ב' איז ריכטיג. דיין ערשטע פארט סאונד אביסל מוגזם, אדרבה, הוציאם אלינו ונדעה אותם!

[לעיקוואד]

עס שטייט דאך אז די דורות וועלן פאלן, און בעפאר ביאת המשיח וועט מען זיין גאר נידריג... עס ברויך דאך צו זיין אזוי! עס איז נישט קיין שום קשיא פארוואס.

עס שטייט נישט. אדרבה ברענג עפעס איין נארמאלער מחייבדיגער מקור פאר אזא מין זאך. איך וייס אויך די צוויי מאמרי חז"ל אם הראשונים כמלאכים וכו'. אבער פון צויי מיט אהאלב מאמרי חז"ל בויט זיך נישט קיין גאנצע וועלט און אוודאי נישט קיין נבואה לדורות אז אייביג מיז שולט זיין עפעס אזא חוק פון ירידת הדורות. פונקט ווי סדא די צויי מיט אהאלב אזעלכע מאמרים איז אויך די צויי מיט אהאלב מאמרים פארקערט וואס מקען פון זיי בויען פונקט די פארקערטע תורה. און מציאות וייזט קלאר אנדערש, אדער אפשר אפילו פארקערט.

[זר זהב]

איז נישט דער אמת אז אמאל זענען טאקע געווען מער אמעראצים און ליידאקעס, אבער די גוטע זענען געווען גאר הויעך. היינט זענען רוב אויסערליך גוט מיט שיינע שטריימלעך אבער אינווייניג איז פוסט. און די גוטע זענען מידיאקער קאמפערט צו די אמאליגע.

[לעיקוואד]

לעקוואד - דיין חלק ב' איז ריכטיג. דיין ערשטע פארט סאונד אביסל מוגזם, אדרבה, הוציאם אלינו ונדעה אותם!

אז דו וועסט זיך קודם אפשאקלען פון די מוגזמדיגע הערכה צו פריערדיגע, וואס איז געבויט אויף סיפורי גוזמאות, און וועסט זיין גרייט צו מעריך זיין דער צאנזער רב דער משנה ברורה און דער ווילנער גאון על סמך וואס מזעהט בפועל פון זייערע ספרים וכו' נישט על סמך כל מיני חיובי הערכה מוגזמים וסיפורי נפלאות, ווייז איך דיר אויף יעדער גאון וואס דו קענסט מיר אנצייכענען אין פריערדיגע דורות איינער וואס פארמעסט זיך מיט עם אדער שטייגט עם גאר איבער בדורנו.

מדארף זיי נישט זיכען מיט לעכט, שפאציר נאר אריין אין ספרים געשעפט און קוק זיך ארום די ערנסט ספרים וואס קומען היינט ארויס, און פראביר אובייעקטיביש זיי צוצושטעלן צו פריערדיגע ספרים.

און אז מרעדט וועגן פשוטע יודען, דערמאן איך סתם, איך אליינס האב געהאט צוויי מלמדים וואס מהאט געקענט פארהערן ש"ס מיט א נאדל. דאס איז נישט קיין מעשיות נאר מהאט זיי טאקע פארהערט און זיי האבען געקענט. און דאס איז יודען וואס זענען פשוטע מלמדי תינוקות אין חדר און דרייען זיך אפילו נישט ארום אלץ שיינע יודען.

[לעיקוואד]

איז נישט דער אמת אז אמאל זענען טאקע געווען מער אמעראצים און ליידאקעס, אבער די גוטע זענען געווען גאר הויעך. היינט זענען רוב אויסערליך גוט מיט שיינע שטריימלעך אבער אינווייניג איז פוסט. און די גוטע זענען מידיאקער קאמפערט צו די אמאליגע.

ניין סאיז נישט אמת.

[היימישער ליטוואק]

איך בין גרייט.
איך ווייס די חלק הגוזמא אויפן גאון און אויפן משנה ברורה. יעצט, זייט אזוי גוט און ברענג מיר דעם היינטיגן ר' משה.
היינטיגע ספרים, זענען: 1. מיט הילף פון קאמפיוטר און ספרי מפתח. 2. מצומצם צו איין איזאלירטע נושא. 3. איז בדרך כלל גרעסער פון דעם מחבר, משא"כ אמאליגע מחברים.

[לומד]

הרב לעקוואד קיקט זיי מוחל אריין אין שו"ת דובב מישרים חלק א' רוב תשובות האט ער געשריבען אהן קיין איין ספר כמו שכתב הוא בעצמו עיי"ש האט איר היינט איינער וואס קען אפ שרייבען כמו ספרי ר' יוסף ענגיל בלויז מיט'ן קאפ אהן די היינטיגע ספרי עזר ומראי מקומות

[לעיקוואד]

ר' משה פיינשטיין, במחילה מהדר"ג, רעדט פיל מאל שטותים, ער בויט זיך אויף אזעלכע סברות וואס האבען מיט די מציאות קיין דמיון נישט. דאס קומט טאקע פון דער נישט האבען קיין קאמפיוטער און פראבירען צו זאגען דעות אויף "אלע" נושאים, אויך די וואס מהאט נישט ארויס. די היינטיגע ספרים וואס קאנצענטערירען אויף איין נושא און טוהן עס געהעריג דורך טאקע מיט אלע כלי עזר וכו' רעדן אסאך מער צו דער זאך ווי אלע בענדער דברות ואגרות משה צוזאמען וואס פראבירען צו זאגען דעות אויף כל העולם כולו.

איך זעה נישט מיט וואס א ספר פון איינער וואס טוט דורך גוט א נושא איז גרעסער ווי דער מחבר. קיינער קען נישט פון ארבעל ארויס מברר זיין קיין שום נושא ריכטיג, און ווען מפראבירט עס צו טוהן האט עס אזא פורימדיגע פנים ווי די קוועסטשין ענס ענסער פוו ארגון שיעורי תורה חול המועד, אדער פון ספרים וואס מגיט ארויס מפסקי הרב אלישיב, און אפילו דער ספר וואס איז ארויס לעצטנס אויף ר' משה פיינשטיין בסגנון זה.

ווילסט דווקא א נאמען? איך שיס סתם. ר' זלמן נחמיה גאלדבערגער איז א שטערקערע פוסק ווי ר' משה פיינשטיין.

[לעיקוואד]

הרב לעקוואד קיקט זיי מוחל אריין אין שו"ת דובב מישרים חלק א' רוב תשובות האט ער געשריבען אהן קיין איין ספר כמו שכתב הוא בעצמו עיי"ש האט איר היינט איינער וואס קען אפ שרייבען כמו ספרי ר' יוסף ענגיל בלויז מיט'ן קאפ אהן די היינטיגע ספרי עזר ומראי מקומות

קודם האב איך בדעתי הענייה מאד נישט באמערקט עפעס עקסטערע גאונות אין דובב מישרים וואס איז נישטא ביי ר' מלכיאל קוטלער למשל. (כמובן כל אחד לפי דרכו שלא קרב זה אל זה).
צוייטענס היינט איז אויך דא עילויים וואס קענען שרייבען גאנצע מערכות אן קיין קאמפיוטער. נעם למשל ר' יעקב חיים סופר.

אבער איך זעה נישט די גרויס התפעלות פון אזא זאך בכלל, סתם עליושקייט איז א מתנה מן השמים און לדעתי בפועל איינער וואס ניצט נישט די אלע היינטיגע כלים און איז זיך סומך על דעתו וזכרונו אפילו דער גרעסטער עליוי טוט א אומאחריותדיגער זאך.

[היימישער ליטוואק]

ביטע רעפרענס איין מחודש'דיגן פסק פון הגרז"ן

[לעיקוואד]

קודם כל איז דוקא דא, און נישט נאר איינס. קוק נאך די קובצים ווי ער שרייבט וועסטו זעהן. איך מוז נישט געדענקן אויף דער מינוט. צווייטענס איז לדעתי דער "חדשנות" פון ר' משה בכלל נישט אזא גרויסער מעלה, און קומט פון א געוויסער שטחיות און נישט זיין באהאווענט מיט אלע פרטי המציאות. וכנ"ל. דו זיכסט פוסקים וואס האבען גאטס אזויווי ר' משה און זענען מחדש כל מיני היתרים אדער חומרות? נעם ר' משה שטרנבוך לצד החומרא, און ר' יובל שרלו לצד הקולא. אבער כנ"ל איז דאס נישט קיין מעלה שכלית נאר אן ענין פון גאטס.

[זר זהב]

גאלדבערג נישט גאלבערגער

http://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7% ... 7%A8%D7%92

[היימישער ליטוואק]

איך זוך איינער זאל גיין אין א שדה לא זרועה און אהיימברענגן הלכות המבוררות כשמלה - הן לחומרא הן לקולא.
די צוויי נעמען וואס דו האסט דערמאנט זענען כננסים ממש לגבי ר' משה'ס תורה קענטעניס. אמת, זייער חדשנות חלק פאסט אביסל צו.

[קאווע טרינקער]

מ'דארף וויסן וויאזוי אינטערצוציפען דעם לעיקוואד, איינמאל מ'האט אים, הייבט זיך גיסן סחורה...
יעלה, געגאנגען ווייטער...

[לעיקוואד]

והנני מונה מקצת שבחן של מקצת מגאוני דורנו המפורסמים, והכל סתם מה שאני זוכר על הרגע, ובהשוואה לדורות קודמים.
ר' חיים קנייסבקי געדענקט ש"ס וכל ספרי חז"ל קלארער ווי א שום גדול וואס איך וייס וועגן אפשר ביז'ן ראגעטשאבער אדער דער ווילנער גאון. ר' עובדיה יוסף געדענקט כל התורה כולה און יעדער פארשטיפטע תשובות ספר בעסער ווי אסאך גדולים פון אסאך דורות. ר' יעקב חיים סופר כנ"ל. ר' דב לנדו קען כל התורה כולה ראשונים ואחרונים מיט אלע לומדות קלאר. ר' חיים גריינמאן האט ערנסטע עיונ'שע ספרים אויף גאנץ ש"ס. ר' שלמה פישר איז קלאר מיט אן אייגנארטיגקייט אין רוב מקצועות התורה בהלכה ובאגדה.
ר' משה שפירא זאגט שטערקערע און מערערע מערכות אין השקפה ווי ר' צדוק הכהן. ר' מאטל זילבער'ס דרוש קען זיך גרינגערהייט פארמעסטן מיט'ן זרע קודש און אמרי נועם. ר' יצחק גינזבורג'ס דרוש שטייגט איבער יעדער ספר וואס איך קען. ר' בן ציון ליפשיץ איז א עובד ה' וואס פארמעסט זיך מיט אלעס חסידישע יודען פון אמאל. אזא עקסטרעמער עבודה ווי האדמו"ר מאמשינוב, ר' אליעזר ברלנד, ר' צבי מאיר זילבערבערג, וייס איך נישט אויב סאיז דא אפילו אין די מעשה ביכלאך.