אידישקייט ? אדער א היימישער קולטור

[מאטי]

עירובין דף נג עמוד ב דף היומי שבוע שעבר: 
 רבי יוסי הגלילי הוה קא אזיל באורחא אשכחה לברוריה אמר לה באיזו דרך נלך ללוד אמרה ליה גלילי שוטה לא כך אמרו חכמים אל תרבה שיחה עם האשה היה לך לומר באיזה ללוד.

אין אידיש : ר יוסי הגלילי איז געפארן אויפן וועג צו לוד האט ער געפרעגט ברוריה וויאזוי קומט מען אן קיין לוד? האט זי אים געענפערט גלילי שוטה! האבן די חכמים דען נישט געזאגט אל תרבה שיחה עם האשה ? וואלסט געדארפט פרעגן ווי איז לוד ? און שוין.

לאמיר צולייגען די מעשה אויף קליינע טעלערליך. ר׳ יוסי הגלילי איז געפארן אויפן וועג צו לוד און האט זיך פארבלאנדשעט. האט ער אנגעהויבן צו פרעגן דירעקציעס, יא! ער אליין! בכבודו ובעצמו ער׳ט נישט געשיקט זיין הויז בחור/ גבאי און געבליבן זיצן אין וואגן אונטערן קאסטום מעיד פלארעסנט לייט,  און מעיין געווען אין א ספר.
נאר אליינס זיך געשטעלט מיטן ווייסן בעקיטשע און טילעפ ביים פרשת דרכים, ביי די הייוועי ביים בי קיו אי  און געפרעגט דיירעקשאנס.
 און וועמען האט ער געפרעגט, א חבר ?ניין! 
א גאז סטאנציע ארבייטער ? ניין!
 סחם א א גא ? ניין! 
 נאר וועמען יא?  נישט קיין אנדערן ווי ברוריה גאר! יא! ברוריה, די רעבעצין פונעם רשכבה״ג דער תנא ר׳ מאיר די מוסטער פון כל כבודה בת מלך פנימה פונעם דור, איר פרעגט ער! ער האט זיך נישט געמאכט ווי ער זעהט איר נישט און איר איגנארירט מרוב טהרתו קדושתו נאר פשוט און פראסט אליין צוגעגאנגען פרעגן דירעקציעס פונעם גרעסטן רעבעצין אינעם דור איר הערט א מעשה ? 

וועלכע וועג קומט מען אן צו לוד ? האט אפגעקלונגען די שאלה אינעם חלל פונעם פרשת דרכים.

איך פארשטיי נישט, פארוואס זאל אים בכלל בייפאלן אז א אידישע פרוי זאל קענען דירעקציעס צו ״לוד״ ? קענט איר אפשר א פרוי וואס קען די וועג צו לוד /די מאונטענס/מאנראו/ מאנסי אדער בארא פארק? ניין איך קען נישט אזא פרוי, צו מעיסיס? דאס יא! דאס ווייס איך א סאך פרויען וואס קענען די וועג.  צו זשימבריס , לארד אין טעילאר , אמעריקען גירלס, יא! אבער צו לוד?  ר׳ יוסי הגלילי׳ס דעסטינאציע ! וואס איז שוין געווען דארט אין לוד אז ס׳זאל בכלל זיין אינטערסאנט פאר אן אשה כשירה אויב ר׳ יוסי האט געוואלט אהין אנקומען צו קענען די וועג אז זי זאל אפילו אינאכט-נעמען וויאזוי אנצוקומען אהין? 

און ברוריה! זי האט זיך בכלל נישט דערשראקן, נישט געווארן אומבאקוועם, נישט אנגעהויבן צו שטאמלען און רויט ווערן, נאר צוריק געענפערט מיט א פרעכן קאנפידענס, נישט ווי א פרוי וואס איז געכאפט אין סורפרייז אז א פרעמדע מאן האט איר עפרויטשט. דאכט זיך פונם סיגנון המעשה זעהט מען איז זי שוין געווען געוואוינט צו אויסטוישן ווערטער און פארקערן מיט איר מאנס חברים. 
וואלט איר אודאי געקענט טראכטן און זאגן יא יא! זי איז געווען א ליבעראלער, א פאמוניסט, זי האט זיך אנגענומען פאר פרויע׳נישע רעכטן, זי האט געהאלטן אז פרויען זענען אויך אן אינטעגראלער חלק פון סאסייאיטי מיט אקווילע רעכטן.

לאמיר זען... וואס ענפערט זי פאר ר׳ יוסי  הגלילי, גלילי שוטה! וואס רעדסטו צו מיר מיט אזא אריכות הלשון? גיט זי אים אריין. וועלכע וועג קומט מען אן צו לוד האסטו געזאגט? זאג בלויז ״וואו איז לוד״ שרייט זי מיט פאטאס! האבן דען נישט די חכמים געזאגט אל תרבה שיחה עם האשה? 
פארשטיי איך אזוי, זי! באנוצט זיך מיט אזעלכע אזשאקטיוון ווי שוטה! און זי איז אים מסביר באריכות מיט זאפט במתק לשונה  ווי בקיצור ער וואלט ווען געדארפט רעדן צו איר, וואס גייט דא פאהר?
אגב, דערמאן איך מיר יעצט גירסה דינקותא פון מיין כתה ד׳ רבי,  אין פרשת נח דרוקט זיך די תורה אויס מיט אן אריכות הלשון ״ואת החיה אשר איננו טהורה״ וואלט ווען געדארפט שטיין בקיצור החיה הטמאה? נאר די תורה וויל אונז לערנען צו רעדן בלשון נקיה אפילו ס׳איז אן אריכות הלשון. 
וואלט מיר אינטערסאנט געווען צו וויסן אויב סקומען זיך צוזאם די צוויי פאראדאקסן אויפאמאהל צו דער אל תרבה איז גובר אדער דער לשון נקיה איז גובר. שוין, דאס איז אן אנדערע שמועס. ואכמ״ל. 

עכ״פ וואס קענען מיר ארויסנעמען פון די גאנצע שמועס איז אזוי.
די אפגעטיילטקייט פונעם מין זכר ונקבה ביי די אמאליגע איז געווען אויסגעבויעט אויף די זאך אליינס נישט מיט הוספות נישט מיט גרעון, דהיינו , די חכמים זאגן אל תרבה שיחה איז אל תרבה דייקא! רעדן וואס פעלט זיך אויס ,זיך וואוסענדיג מאכן , זיך אויפפירן מענטשליך זיכער יא! פארוואס דען נישט, די חכמים האבן דאס נישט געזאגט. די חכמים זאגן אויך נישט צום פרוי אל תרבה שיחה עם גבר נו פארוואס זאל ברוריה נישט אריין געבן ר׳ יוסי׳ן וואס קומט אים מיטן פולסטן זין פון איר נאטורליכען געשמאק וואס זי פארמאגט און איר וועג פון רעדן.
ביי אונז קען זיך מאכן מענער פרויען וואס איגנארירן זיך איינער דעם צווייטן מיטן גרעסטן מאס טיפשות אין איגנארענץ וואס איז נאר פארהאנען .
 זי שלעפט זיך אראפ די טרעפן מיט א דאבל טרעקטור טרעילאר א.ק.א. באגי באא און דער זייט זענען דא דריי עלטערע וואס טאנצן אויף איר און שלעפן איר צוזאמען מיטן וויהאקעל דעם פארקערטן ריכטונג. און ער!  זעט נישט און ווייסט נישט. גייט זיך ווייטער זיין וועג מיטן טעלעפאן צוגעשמידט צו זלמן ווידער! און איר פאלט ניטאמאל ביי צו בעטן הילף פון אים דאס איז ניטאמאל די לעצטע אפציע.
פארוואס איז דאס אזוי?
 ווייל אונזער אידישקייט איז געווארן א וואן סייז פיט אלל קולטור, מיר טוען אזוי פארוואס? ווייל יעדער טוט אזוי!  
מ׳וועט ענדערש דאווענען מנחה ביחידות ווייל מ׳האט נישט פונקט קיין רעקל און מ׳שעמט זיך אריינצוגיין אין שול אזוי.
וואס זאגט דאס? דאס זאגט אז פונקט ווי דער היפסטער יאפפי האט א וועי אף לייף א אייגען אויסגעבויעטע קולטור אזוי האבן מיר אזא אידישער מצוות אנשים מלומדה׳דיגער קולטור איך וועל נישט צוגיין  העלפן די נעבעך׳דיגער אומבאהאלפענע פרוי מיטן קערידש ווייל ווייל...... איך וויל נישט זיין אנדערש! קיינער טוט דאס נישט, איך קען נישט זיין היימיש גענוג מיט פרעמדע פרויען  צו פירן בשותפות א קערידש אראפ אפאר טרעפן דאס איז אן אויסגעשלאסענער זאך און פארטיג.
איי די תורה זאגט עזוב תעזוב עמו,  ואהבת לרעך כמוך, העלף ארויס א צווייטע איד/ אידענע ס׳איז פונקט אזא מצווה ווי בלאזן שופר ראש השנה מ׳וואלט געמעגט גיין אין מקוה פאר דעם .
אבער ווער קערט פאר די מינערוויכטיגע זאכן סך הכל דארף איך אריין בלענדן אין מיין קאמיוניטי טוען לייטישע שידוכים זיין א נארמאלע מענטש זיך פירן ווי דער קולטור זאגט און פערטיג. אויב איז דאס אויסגעהאלטן על פי תורה מה טוב ומה נעים און אויב נישט זאל דער אייבישטער זיך רוקן אין א זייט פארן קולטור..

[זרש כסף]

אויב וואלט הערשעל קלאר געלעבט אין יענע צייט מיינסטע אז רבי יוסי וואלט צוגעגאנגען צו ברוריה?

היינט איז נישטא אידישקייט ביים היימישן ציבור. האסט עס גוט ארויסגעברענגט.

[בן תמליון]

איר זאגט פערל רייד. גראדע כסדר ווען איך זעה ווייבלעך שלעפן די קערידשעס פינף שטאק שבתים אין מיין בילדונג ווילט זיך מיר צולייגן א האנט אבער איך האלט מיר צוריק איך האב מורא דאס ווייבל וועט רויט ווערן כאילו איך רוף איר אין מיין בעדרום אריין, זוך איך נישט קיין כבוד. דאס משוגעת איז אויף ביידע זייטן מחיצה.

[לעיקוואד]

כל דבריך נכונים, אלא שקשה להתגבר על זה ווייל די ווייבלעך האבען די זעלבער פראבלעם, כמ"ש בן תמליון. איך שטוין יעדעס מאל פון פריש אז איך דארף קלינגען מיין חבר און זיין ווייב הייבט אויף די טעלעפאן ווי זיי מיינט אז זיכער אויב וועט זי רעדן צו מיר איין נארמאלער ווארט אן אזוי מורמלען אינטער די נאז אז איך בין איר שוין..

לעצם דברי ברוריה, לאזט זיך טראכטען אז זי האט גאר געמיינט דא מעורר זיין אויף די אבסורד פון די הוראה פון אל תרבה שיחה. ואכמ"ל. האט מען שוין דא ערגעץ צונומען ברוריה דא אין שטיבל? טאקע די פעמיניסט, די פרוי וואס האט געשטויסען תלמידים, געטענה'ט אז נשים זענען נישט דעתן קלות, און לויט רש"י בסוף קאמיטעד סאיסייד ווען איר מאן האט איר אונטערגעשטעלט א נסיון וואס זי איז נישט בייגעשטאנען.

[[NAMELESS]]

קורמאן האט א לאנגס און א ברייטס איבער ברוריה

[יידל]

כל דבריך נכונים, אלא שקשה להתגבר על זה ווייל די ווייבלעך האבען די זעלבער פראבלעם, כמ"ש בן תמליון. איך שטוין יעדעס מאל פון פריש אז איך דארף קלינגען מיין חבר און זיין ווייב הייבט אויף די טעלעפאן ווי זיי מיינט אז זיכער אויב וועט זי רעדן צו מיר איין נארמאלער ווארט אן אזוי מורמלען אינטער די נאז אז איך בין איר שוין..

לעצם דברי ברוריה, לאזט זיך טראכטען אז זי האט גאר געמיינט דא מעורר זיין אויף די אבסורד פון די הוראה פון אל תרבה שיחה. ואכמ"ל. האט מען שוין דא ערגעץ צונומען ברוריה דא אין שטיבל? טאקע די פעמיניסט, די פרוי וואס האט געשטויסען תלמידים, געטענה'ט אז נשים זענען נישט דעתן קלות, און לויט רש"י בסוף קאמיטעד סאיסייד ווען איר מאן האט איר אונטערגעשטעלט א נסיון וואס זי איז נישט בייגעשטאנען.

ניין, מ'האט נאך נישט דיסקאסד ברוריה דא (כפי מה שהעלה גוגל שליט"א), טאקע א פיינער טאפיק פאר אן אשכול. און אז דו דערמאנסט שוין איר סאסייד מפי רש"י וועל איך שוין דערמאנען אז ר' בני לאו אין חכמים האט א שיין ווארט אויף דעם נושא, נאר ליידער געדענק איך עס נישט אויסעווייניג.

[שמעקעדיג]

זייער שיין ר' מאטי, כדרכך מאז ומקדם.

שוין יארן וואס איך טראכט די זעלבע, און אומר ועושה! עטליכע יאר צוריק האב איך געדרייווט אין קרית יואל נעבן די גראסערי, און פלוצים איז געווארן שווארץ דער הימל מיט געדעכטע וואלקענעס, און א בליץ און א דונער, און עס האט אנגעהויבן גיסן... זעה איך ווי אין די זייט וואקט א היימיש ווייבל מיט 3 קליינע קינדערלעך, און שלעפט זיך מיט עטליכע גראסערי בעגס, און עס ווערט איר טונקל פאר די אויגן... איך האב זיך תיכף אריענטירט, אפגעשטעלט מיט דרייסטקייט (טראץ וואס איך ווייס אז דער וועד הצניעות וואלט נישט געווען צופרידן), אויפגעמאכט די פענסטער, און געשריגן אז זי זאל אריינקומען מיט אירע קינדער... זי האט געקווענקלט, אבער איך האב איר געזאגט זי זאל קומען, איך וועל איר אפטראגן אהיים. זי האט זיך געכאפט דערצו און איז תיכף געקומען צו לויפן מיט אירע קינדער אין מיין קאר, און איך האב איר אהיימגעפירט (ערגעץ לעבן אורשיווע... געפילטע, אפשר דיין רעבעצין?). כ'בין דאך נישט ערגער ווי א טעקסי דרייווער! און א חסיד שוטה ווילעך אויך נישט זיין.

די פרוי האט מיר נישט געענדיגט באדאנקען, און איך האב הנאה געהאט אז מיין שכל הישר האט גובר געווען מיין בושה רעה, און איך האב נאך צוגעלייגט לעילוי נשמת א נאנטן, עס זאל זיין א נייחא לנשמתו.

איך האלט אז יעדער זאל טון דאס זעלביגע (חוץ אויב האט מען ערנסטע פראבלעמען דערמיט ברוחניות). עס איז תורה'דיג, שכל'דיג און מענטשליך.

[זר זהב]

גיימיר יעצט בעטן פאר רעגן!

[בדחן]

א קאר האסטע שוין..?

[אבי גערעדט]

לאמיר מאכן א מאוומענט מיטן נאמען "חרדיש אבער נארמאל" מ'וועט צוזאמנעמען אונטערשריפטן מאכן באמפער סטיקערס, ארויסגעבן א סידי , און שוין

[בדחן]

מאטי, שיינע שריפט גוט ארויסגעברענגט דיין מיינוג.

אבער דיין פארגלייך צום אמאל איז מעגליך נישט ריכטיג, לאמיר זיך מסביר זיין,
אמאל איז אויך פארגעגאנגען אין די דאמעטארי ישיבות וואס גייט היינט פאר? אמאל האט מען אויך געדארפט מורא האבן פון טעקס מעסעדש אזוי ווי היינט?

אמת אז לגבי די מצווה פון עזוב תעזוב ביסטע גערעכט, אבער די שולד ליגט אויף די פרויען, ווייל ע״פ רוב ווילן זיי נישט אקסעפטן די העלפ וואס מען אפערט זיי, אבער לגבי דיין מיינוג קעגן האבן אזא דראסטישע וואנט בין מין למין, ביזטע לדעתי נישט גערעכט, עס פעלט אויס לפי המצב הדור.

[דעת תורה]

בדחן, עפן אפאר היסטאריע ביכער, וועסטו זען וואס איז אמאל פארגעגאנגען.

[בדחן]

איך ווייס, אבער דאס איז געווען מיט גאנץ כלל ישראל?
היינט צוטאגס דארף גאנץ כלל ישראל רחמים, אמאל אפילו עס איז געווען וואס עס איז געווען איז נאך געווען והיה המחנה הנשאר לפליטה.

[דעת תורה]

יא. דאס איז געווען מיט גאנץ כלל ישראל, פון די סלתה ביז די שמנה און אלעס אינצווישן. מיינסט אז דאן איז מען געווען אימיונט צום נאטורליכן יצר? און מיט דעם אלעם איז נישט בייגעפאלן פאר קיינעם אזוי צו ראדיקאליזירן די סעגרעגאציע ווי היינט. און מיין נישט אז סאיז אזוי פשוט אז היינט איז טאקע בעסער. לפעמים איז גוט אז מען לאזט די גאט - געבענטשטע נאטור אומגערירט. ויש מקום גדול לומר דהיינו טעמא פון דאס וואס עס גייט פאר אין די דארמיטארי'ס לעומת אמאל. וד"ל.

[בדחן]

האסט יעצט ביים שרייבען דיין תגובה ערפינדען א נייע מציאות אז דאס וואס מען ליינט און די מעשה ביכלעך בעיקר איבער די קליינע דערפער, איז באמת פארגעקימען ביי גאנץ כלל ישראל, דערנאך ניצטע דיין נייע ערצייגטע פאקט אנציווייזען כאילו אז דאס איז די סיבה אז היינט טויג נישט.

מאך נישט קיין מעשות וועסטע האבן ווייניגער קשיות.

[הוגה]

מאטי, הערליך אראפגעלייגט!!!

דריי קליינע הערות.
ערשטענס איז ר' יוסי הגלילי לכאורה נישט געווען קיין רבי מיט א טיליפ, נאר ער איז געווען א תלמיד, העכסטענס א כולל יונגערמאן. ממילא האט ער געמעגט אליינס בעטן פאר דירעקשאנס.
צווייטענס, ברוריה איז נישט געווען סתם א פרוי, זי איז געווען די אלטע רעביצן. און מיר האבן דאך א כלל אז רבי'שע נקבות כזכרים דמיין. ממילא האט ער געקענט רעדן מיט איר.
דריטענס, זי האט געקענט דירעקשאנס ווייל זי האט געקוקט מאפעס אין די בית הכבוד אזוי עס איז זיך נוהג אדמו"ר מוויזניץ מאנסי, כידוע, כדי נישט נכשל צו ווערן מיט הירהורי תורה.

אויף א סיריעס נאוט, מען דארף זיך אנגארטלן מיט עזות דקדושה און זיך אויפפירן מענטשלעך ווען מען קומט אין בארירונג מיט פרויען, און נישט ווי א בהמה. אויב די פרוי האט א פראבלעם דערמיט זאל זי אפזאגן די הילף, אבער מיר דארפן טון וואס איז ריכטיג און מענטשלעך, אזוי ווי עס פאסט פאר בני מלכים. וכן אנו נוהגין.

[הוגה]

האט מען שוין דא ערגעץ צונומען ברוריה דא אין שטיבל? טאקע די פעמיניסט, די פרוי וואס האט געשטויסען תלמידים, געטענה'ט אז נשים זענען נישט דעתן קלות, און לויט רש"י בסוף קאמיטעד סאיסייד ווען איר מאן האט איר אונטערגעשטעלט א נסיון וואס זי איז נישט בייגעשטאנען.

דאכצעך אז יצחק בוקסבוים שרייבט איבער איר אין זיין בוך וועגן גרויסע אידישע פרויען. איך בין נישט זיכער.

קורמאן האט א לאנגס און א ברייטס איבער ברוריה

ווער איז קורמאן? וואו שרייבט ער?

[זר זהב]

ווער איז קורמאן? וואו שרייבט ער?

viewtopic.php?f=5&t=32

[קאווע טרינקער]

וואלט מיר אינטערסאנט געווען צו וויסן אויב סקומען זיך צוזאם די צוויי פאראדאקסן אויפאמאהל צו דער אל תרבה איז גובר אדער דער לשון נקיה איז גובר. שוין, דאס איז אן אנדערע שמועס. ואכמ״ל.

מהרש"א דארט (פסחים ג) איז שוין מעורר די סתירה פון עיקם הכתוב צו "לעולם ישנה אדם לתלמידו דרך קצרה (היפך עוז והדר)", לויט דבריו שם, איז דרך קצרה אוודאי בעסער. נאר אויף איין פלאץ האט די תורה מאריך געווען, כדי צו ווייזן די חשיבות פון לשון נקיה. (אגב, ס'דא עפעס א ר' פנחס קאריצער אויף יענע גמרא, פארוואס די גמרא ברענגט א שפעטערע פסוק, ווען ס'שטייט שוין פריער "איננה טהורה".)

לאמיר מאכן א מאוומענט מיטן נאמען "חרדיש אבער נארמאל" מ'וועט צוזאמנעמען אונטערשריפטן מאכן באמפער סטיקערס, ארויסגעבן א סידי , און שוין

געגאנגען:

א וויידל-שטריימעל איז נארמאל? ניין
ווילד געוואקסענע בארד איז נארמאל? ניין
לאנגע זייטיגע לאקין איז נארמאל? ניין
נשים מגולחי ראש איז נארמאל? ניין
נאר "היימישע" הכשרים איז נארמאל? ניין
נישט קענען שפת המדינה איז נארמאל? ניין
פאראויס פארשריבענע קליידונג אויסוואל, פאר מענער און פרויען, איז נארמאל? ניין
רבנים, אן קיין סמיכה, פירן קהילות איז נארמאל? ניין
עסקנים אן קיין נעמען איז נארמאל? ניין

א.א.וו. יותר ממה שקריתי לפניכם.. וכו'. א גוטע נאכט

[מאטי]

א קפידה נישט צו חתמ׳נען איז נארמאל ?

[Starbucks]

וואס פארשטייסטו נישט... ר' מאיר איז דאך געוועהן אן אויפגקלעטער, ער האט געלערט ביי זיין OTD רבי אחר מיטן אויסרייד תוכו אכל קליפתו זרק, מען איהם אפילו באטיטלט מיטן צונאמען אחרים. זיין רעבעצין ברוריהניו האט זיך אבער פעסט אנגענומען פאר איר מאן'ס כבוד און ווען זי האט נאר געהאט א געלעגנהייט האט זי באזידעלט איר מאן'ס מתנגדים כמו שכתוב. זי האט אפילו באקומען א ווייך הארץ כלפי די OTD שקצים, יתמו חטאים ולא חוטאים האט זי געטענהט.

וואסי נייעס...

[געפילטע פיש]

זייער שיין ר' מאטי, כדרכך מאז ומקדם.

1+

זי האט זיך געכאפט דערצו און איז תיכף געקומען צו לויפן מיט אירע קינדער אין מיין קאר, און איך האב איר אהיימגעפירט (ערגעץ לעבן אורשיווע... געפילטע, אפשר דיין רעבעצין?). כ'בין דאך נישט ערגער ווי א טעקסי דרייווער! און א חסיד שוטה ווילעך אויך נישט זיין.

ס'געוען דיך? זי זאגט אז דו האסט צוריקגעקוקט אין שפיגל א גאנצע צייט, שוין, שכויעך עניוועיס.

לעניננו, נישט איינמאל איז מיין אפפער ארויסצוהעלפן מיט קערידזשעס צוריקגעוויזן געווארן מיט א זויערע מינע, און געציילטע מאל אינגאנצן איגנארירט געווארן. אבער דאס האלט מיר נישט אפ פון טון וואס איז נארמאל, זיי זענען משוגע, נישט איך.

[הקטן]

לאמיר מאכן א מאוומענט מיטן נאמען "חרדיש אבער נארמאל" מ'וועט צוזאמנעמען אונטערשריפטן מאכן באמפער סטיקערס, ארויסגעבן א סידי , און שוין

"חרדיש אבער אידיש"