סענזאציע!! בריוו פון הרה"ק משאץ וועגן סאטמאר און קלויזענבורג

[[NAMELESS]]

עס איז אנטדעקט געווארן א בריוו פון הרה"ק משאץ לאנדאן וואס ער האט געשריבען אין יאר תשט"ו, אזוי:

ב"ה

כ' ידידי הה"ג כמוה"ר שלמה שליט"א

אחדשה"ט. באתי בשורות שתיים לגלות אזנו ... הה"צ ה"ג הרבי מקלאזינבורג יבא לכאן
באלו הימים בנסיעתו לא"י ויהי' כאן איזה ימים ומסתמא בשבת ק' ג"כ. והוא אדם
גדול ונכד צאנז, אבל יש לו שונאים חסידי סאקמר כנהוג בעו"ה - ועזי פנים שבדור
אינם חסרים - לכן בטובו וכשרונותו - יתן לו כבוד כמו שנתן להה"צ ה"ג מסאקמר
שליט"א עת היותו כאן - כי שניהם יחי' בערך אחד - אבל הנ"ל הוא נרדף מחסידי
סאקמר והאלקי' יבקש את נרדף - אין זה עסק שלי מאומה רק למען האמת והשלום גליתי
את אזנו לבל לא ישמע לקול מלחשים תלמידי קרח - נ"ב אבקשהו לדון את המכתב הזה
תכף בשריפה כמובן - ה... ויתברך בשנה טובה חותם בחותמי ברכות

חיים ושלום,

[קינות גירושין]

סאיז א פאלשע בריוו

[atmybest]

אפילו ווען עס וואלט געווען פאלש, איז די אינהאלט אמת.

[קאווע טרינקער]

מ'ווייסט ווער דער "שלמה" איז?

[היימישער ליטוואק]

פ"וו איז דאס פאלש?

[קאווע טרינקער]

ווער ווייסט וויפיל נאך גדולי ישראל האבן געשריבן אזעלעכע בריווען...?
(און ס'נישטא, ווייל מ'האט דאס פארברענט, כרצונם)

[דעת תורה]

קינות, וואס פאלט דיר ביי דער בריוו איז פאלש? אגב, עס איז דא פיל א שארפערע בריוו ווי דאס אויך.

ראשעקאל, פון וואו האסטו דעם בריוו? איך מיין דא איז געשען א קאפירייט גנבה, דער בריוו איז פאריגע וואך ערשינען אין בחצרות החסידים מיט א גרויסן וואטערמארק אויף עס. איך גלייב שווער אז פונקט יעצט האט נאך איינער מחליט געווען עס מפרסם צו זיין, מער מסתבר איז אז עס קומט פון דארט און מען האט אראפגענומען דעם מארק.

[דבילה]

קינות, וואס פאלט דיר ביי דער בריוו איז פאלש? אגב, עס איז דא פיל א שארפערע בריוו ווי דאס אויך.

ראשעקאל, פון וואו האסטו דעם בריוו? איך מיין דא איז געשען א קאפירייט גנבה, דער בריוו איז פאריגע וואך ערשינען אין בחצרות החסידים מיט א גרויסן וואטערמארק אויף עס. איך גלייב שווער אז פונקט יעצט האט נאך איינער מחליט געווען עס מפרסם צו זיין, מער מסתבר איז אז עס קומט פון דארט און מען האט אראפגענומען דעם מארק.

דער בריוו איז ארום געפלויגען אויף אימעיל פאריגע וואך. 'שעקויעח ראשעקאל פאר'ן מיטיילן מיט'ן עולם דא.

[לעמיל]

קינות, וואס פאלט דיר ביי דער בריוו איז פאלש? אגב, עס איז דא פיל א שארפערע בריוו ווי דאס אויך.

ראשעקאל, פון וואו האסטו דעם בריוו? איך מיין דא איז געשען א קאפירייט גנבה, דער בריוו איז פאריגע וואך ערשינען אין בחצרות החסידים מיט א גרויסן וואטערמארק אויף עס. איך גלייב שווער אז פונקט יעצט האט נאך איינער מחליט געווען עס מפרסם צו זיין, מער מסתבר איז אז עס קומט פון דארט און מען האט אראפגענומען דעם מארק.

דער בריוו איז ארום געפלויגען אויף אימעיל פאריגע וואך. 'שעקויעח ראשעקאל פאר'ן מיטיילן מיט'ן עולם דא.

פארוואס האב איך עס נישט באקומען?

[[NAMELESS]]

סאיז א פאלשע בריוו

יש אומרים אז עס איז פאלש.
יש אומרים אז תלמיד טועה * כתבו.
יש אומרים אז עס איז א טעות הדפוס.
יש אומרים אז נתקטנו הביצים ונשתנו העתים און דעריבער איז נישט נוגע.
יש אומרים אז איטשע מאיר לעווין האט ארויסגערוקט דעם בריוו פון שאצער רב, זאגנדיג אים אז טשעבינער רב האט שוין געשריבן אזא בריוו.
יש אומרים אז שאצער רב איז געווען א באם.




* תלמיד טועה. נחלקו הפוסקים אם זה מליצה על דבר שלא מוצא חן. איכא דאמרי תלמיד טועה ממש היה פעם אחד, והאריך ימים יותר מאלף שנה והצליח לשבש הרבה ספרים ולכתוב שם דברים שאין רוח חכמים נוחה הימנו.

[קינות גירושין]

קינות, וואס פאלט דיר ביי דער בריוו איז פאלש? אגב, עס איז דא פיל א שארפערע בריוו ווי דאס אויך.

ראשעקאל, פון וואו האסטו דעם בריוו? איך מיין דא איז געשען א קאפירייט גנבה, דער בריוו איז פאריגע וואך ערשינען אין בחצרות החסידים מיט א גרויסן וואטערמארק אויף עס. איך גלייב שווער אז פונקט יעצט האט נאך איינער מחליט געווען עס מפרסם צו זיין, מער מסתבר איז אז עס קומט פון דארט און מען האט אראפגענומען דעם מארק.

פארוואס טראכסטו אז איך דארף ווייטער בויען מיין ליגענט ? איך הייב אן, און איך לאז די עולם גולם ווייטער שפינען די מעשה

[הדד בן בדד]

דער בריוו איז פאלש במובן אחר. נישט ווייל ער האט עס נישט געשריבן, נאר ווייל דאס געשריבענע איז פשוט נישט אמת

[מאראנצןזאפט]

היסטאריע ווערט נישט געטוישט פון א בריוו פון רבי שלום וואס האט זיי מן הסתם ביידע נישט געקענט.
די קלויזנבורגער האלטן אזוי אפילו ער וואלט געשריבן פארקערט און רוב וועלט האלט אז סאטמארער רב איז געווען מער אפגעזען וואס הרב משאץ האט געשריבן.

[[NAMELESS]]

לאמיר נישט פארגעסן אז דער שאצער רבי איז די זעלבע וואס האט צוגעזאגט אז מ'וועט זעהן ישועות אויב מ'קימט צו זיין קבר אין א פרייטיג וכו'. ער איז געוועהן א הימעל מענטש.

[קאווע טרינקער]

דער בריוו איז פאלש במובן אחר. נישט ווייל ער האט עס נישט געשריבן, נאר ווייל דאס געשריבענע איז פשוט נישט אמת

ס'נישט דאס ערשטע מאל וואס כ'הער דעם טענה אז סאטמאר'ע רב איז נישט צוגעקומען צום קלויזענבורג'ע רב כהוא-זה.

[יידל]

טרינקער'ל, ביסט סארקאסטיש? מיין לייק ווענד זיך אין דעם.

[קאווע טרינקער]

[שלשלת]

קראנט... פאלש... אמת... שקר...

וואס זיכער איז זיכער, אז די בריוו איז נישט קיין בן יחיד, און אין באהאלטענע ארכיוון געפינען זיך נאך אסאך הייסע ווארע, פון וואס כלל ישראל וועט זיך נאך באלעקן. לאו דוקא סאטמאר. אבער יא, פון סאטמאר אויכעט.

שוין דעמאלס געווען מחוצפים וואס האבן זיך אריינגעפיפן אין די רבנים און נישט אויסגעפאלגט זייערע הוראות, ווי לדוגמא וואס שאצער רבי שרייבט צום סוף "אבקשהו לדון את המכתב הזה תכף לשריפה כמובן".

מיט די היינטיגע טעכנעלאגיע ווערט עס נאר גרינגער און גרינגער צו פארשפרייטן אזעלכע סחורה, אן איבער לאזן דאס מינדעסטע שפורן פון די מפיץ.

די איינציגע לעזונג וואס בלייבט איבער פאר די באטראפענע איז צו שרייען "סאיז פאלש".

[מאראנצןזאפט]

ס'דא אן ענליכער בריוו פון שאפראנער רב אז דער סקווירער רבי איז מער פון סאטמארער רב מיט נאך אסאך שטותים אין יענער בריוו.
ס'האט אזויפיל אויפגעטוען אז ס'האט געמאכט שאפראנער רב צונאר.

[קאווע טרינקער]

ס'דא אן ענליכער בריוו פון שאפראנער רב אז דער סקווירער רבי איז מער פון סאטמארער רב מיט נאך אסאך שטותים אין יענער בריוו.
ס'האט אזויפיל אויפגעטוען אז ס'האט געמאכט שאפראנער רב צונאר.

לכבוד ידידי מאראנצן,
אויב פון אלעס אויסער דעם בריוו איז שאפראנער רב ז"ל ביי דיר הייליג און טייער, און נאר דעם בריוו מאכט אים צונאר, דאן, במחילת כבודך, זענט איר נישט גערעכט. ס'שמעקט אז איר - אזויווי אסאך אנדערע - קענען נישט פארנעמען דעם שתי רשיות, אז ס'געווען נאך צדיקים אין אמריקא...
ובזה אני חותם בידידות
ק"ט

נ.ב. דער שאפראנער רב שרייבט צוריק פאר א איד וואס האט געבעהטן איבערצוגעבן א קוויטל פאר סאטמאר רב, למעשה איז אויסגעקומען גרינגער פאר שאפראנער רב דאס איבערצוגעבן פאר סקווירא רבי'ן, האט דער שאפראנער רב געשריבן: מסרתי להרה"ק מסקווירא.. כי זכין לאדם שלא בפניו...
ער (אלץ מונקאטשע תלמיד) האט געהאלטן, אז סאטמאר רב איז גערעכט מיט זיין קנאות'דיגע שיטה לעומת דעם סקווירא רבי'ן. אבער אלץ קוויטעל ליינער האט ער געהאלטן אז סקווירא רבי איז מער געאייניגט דערפאר. וזהו.

[דייטל]

מיט די היינטיגע טעכנעלאגיע ווערט עס נאר גרינגער און גרינגער צו פארשפרייטן אזעלכע סחורה, אן איבער לאזן דאס מינדעסטע שפורן פון די מפיץ.

במכתב כתב

יתן לו כבוד כמו שנתן להה"צ ה"ג מסאקמר שליט"א עת היותו כאן

דא קען מען לכאורה דערגיין וועלכע ר' שלמה האט אפגעגעבן דעם כבוד פאר סאקמר רב אין תשט"ו. נישט אזוי שווער.?

[איחוד פעלד]

כאילו דער בריוו מיינט עפעס, אז יעדער האלט אין איין שרייבען אז דער איז גרעסער פין סאטמאר רב און דער איז פונקט אזוי גרויס, שמע מינה מיהת, אז איינער איז גרויס לכל הדעות......

[ונבנתה העיר]

מ'ווייסט ווער דער "שלמה" איז?

מעגליך ר' שלמה בוימגארטן.