ד' אמות של אדם קונה לו

[קינות גירושין]

יידל, מדין תורה אויב ראובן באמערקט עס נישט און שמעון איז געלאפען כאפען קודם האבן עס נאך קיינער נישט קונה געווען דער וואס גייט עס קודם אויף הייבען ער וועט עס ערשט קונה זיין, ס״ה טענהסטו אז בשעת שמעון וועט וועלן קונה זיין וועט ראובן אויך מאכען א קנין אין די זעלבע רגע, דעמאלס קען דאך זיין א מעשה אז ראובן און שמעון קומען צווואקען לעבן א אבדה און ביידע וועלן אריין גיין און די ד אמות אין די זעלבע רגע וועט דאך ווייטער זיין מחלוקת
(איך נעם אן אז די רעדסט פון אמתדיגע מענטשען נישט קיין ליגענערס)

[קינות גירושין]

איך כאפ נישט פונקטליך וואס דו מיינסט מיט דעם אז זיי שטעלן זיך אפ, זיי דארפן זיך נישט אפשטעלן, פון די גמ' גיטין זעה איך אז ווען צוויי מענטשן שטייען שוין אין די זעלבע ד"א ווייסן זיי ווער עס איז אנגעקומען קודם און ממילא זענען די ד"א זיינע.

כהאב געמיינט צו זאגען גייען זיי זיך דען אפשטעלן? ניין! זיי קומען דאך צו וואקען פון אינדערויסען פון ד ד אמות אריין צו די ד אמות בערך אין די זעלבע צייט ממילא איז דא שווער צו וויסען ווער סהאט קודם אריין געטרעטן און די רשות.
(סמאכט נישט קיין סענס אז די תקנה איז נאר געמאכט געווארן ביי א פאל ווי די זאגסט אז איינער איז שוין געווען לאנג און די רשות און נאר יעצט קומט א צווייטער צו וואקען)

[ונבנתה העיר]

די גמ' זאגט אז אפי' זיי קומען ביידע בהדי הדדי ווייסט מען נאכאלץ.

(סמאכט נישט קיין סענס אז די תקנה איז נאר געמאכט געווארן ביי א פאל ווי די זאגסט אז איינער איז שוין געווען לאנג און די רשות און נאר יעצט קומט א צווייטער צו וואקען)

איך האב דאס נישט געזאגט.

[קינות גירושין]

די גמ זאגט נישט אז מווייסט ווער סהאט ערשט אריין גטרעטן
די גמ זאגט אז סאיז נישט מעגליך אז צוויי מענטשען זאלען אריין טרעטן אין די זעלבע רגע

[ונבנתה העיר]

נו, אויב מען ווייסט נישט איז דאך גוט פארוואס די משנה זאגט אז עס איז א ספק גט, איז וואס פרעגט די גמ'?

דער אמת איז אבער אז תוס' אויף ע"ב פרעגט פארוואס די גמ' ענטפערט נישט טאקע דיין פשט, אז די משנה רעדט זיך ווען מען ווייסט נישט עיי"ש מה שתירצו, קומט אויס עכ"פ אז עס איז דא אמאל וואס מען ווייסט נישט.

בכל אופן זעהט עס מיר אויס ווי א גלאטער מהלך, ואי משום אמאל וועט מען נישט וויסן איז נאכנישט עק וועלט, ולא גרע משנים אוחזין בטלית.

[קינות גירושין]

איך פארשטיי נישט וואס סהאט יענע גמ צו טון דא מיט מיין קשיא, מיין שאלה איז וואס האבען די חכמים אוף געטון מיט די תקנה מגייט זיך גארנישט ווייניגער קריגען ווי אויב מוואלט נישט געמאכט די תקנה, ווייל מגייט נישט וויסען ווער סאיז ערשט אריין אין די רשות, אין אויף דעם ענפערט ונבנתה אז וואס?

[איחוד פעלד]

קינותעל

איך האב מיר גענומען דער מיה צו פארענטפערען דיין קשיא, און די פשוט איגנארירסט מיר כאילו לא אמרתי כלום.

מעגסט דיך שעמען........

איך פארשטיי אז א קשיא פין זיבעצען יאר לאזט נישט נאך לייכט, אבער דאך...

[בדחן]

איך פארשטיי נישט די קשיא, ד אמות של אדם איז - לויט ווי אזוי איך פארשטיי עס - נישט א תקנה ספציעל אויף א פראבלעם פון א מחלוקה ווער עס קומט אן בעפאר צו א פלאטץ,

ד אמות קונה איז א יסוד ווי אימער אפילו ווען עס איז נישט אינוואלווד צוויי מענטשן דערין, עס איז דרך פון קנין וואס איז נוגע כסדר, און פינקט ווי ביי יעדע הלכה אין ש״ס קען דא אויך ווערן א טענהריי צווישען צווי מענטשן ווער עס איז געווען מוחזק בעפאר, ד אמות איז נישט קיין סעלשעון פאר א פראבלעם, עס איז א הלכה וואס דערויף קען טייל מאל ווערן א סכסוך.

[קינות גירושין]

איך פארשטיי נישט די קשיא, ד אמות של אדם איז - לויט ווי אזוי איך פארשטיי עס - נישט א תקנה ספציעל אויף א פראבלעם פון א מחלוקה ווער עס קומט אן בעפאר צו א פלאטץ,

ד אמות קונה איז א יסוד ווי אימער אפילו ווען עס איז נישט אינוואלווד צוויי מענטשן דערין, עס איז דרך פון קנין וואס איז נוגע כסדר, און פינקט ווי ביי יעדע הלכה אין ש״ס קען דא אויך ווערן א טענהריי צווישען צווי מענטשן ווער עס איז געווען מוחזק בעפאר, ד אמות איז נישט קיין סעלשעון פאר א פראבלעם, עס איז א הלכה וואס דערויף קען טייל מאל ווערן א סכסוך.

איך פארשטיי אז מהאט דוקא מתקן געווען די תקנה וועגן מזאל זיך נישט קומען קריגען, סאיז יא ספציעל אויף א פראבלעם פון א מחלוקה, איז נישט אזוי משמע פון די גמ אין בב״מ?

[קינות גירושין]

קינותעל

איך האב מיר גענומען דער מיה צו פארענטפערען דיין קשיא, און די פשוט איגנארירסט מיר כאילו לא אמרתי כלום.

מעגסט דיך שעמען........

איך פארשטיי אז א קשיא פין זיבעצען יאר לאזט נישט נאך לייכט, אבער דאך...

וואס הייסט איך האב דיך איגנארט?

[ונבנתה העיר]

מיין שאלה איז וואס האבען די חכמים אוף געטון מיט די תקנה מגייט זיך גארנישט ווייניגער קריגען ווי אויב מוואלט נישט געמאכט די תקנה, ווייל מגייט נישט וויסען ווער סאיז ערשט אריין אין די רשות, אין אויף דעם ענפערט ונבנתה אז וואס?

דלא ליתי לאינצויי מיינט נישט אז מען וועט זיך קריגן ווער עס האט עס קודם געכאפט, עס מיינט אז זיי וועלן זיך שלאגן אויפן חפץ כדי צו מאכן א קנין דערויף - א מציאה איז מען נישט קונה מיט'ן אנרירן, מען דארף מאכן א קנין בפועל, הגבהה, משיכה וכו'.

טענה'סט דו: אבער אפשר וועט מען נישט וויסן ווער עס איז קודם אנגעקומען און זיי וועלן זיך 'ווייטער' ארומ'טענה'ן, ומה הועילו חכמים בתקנתם?

זאג איך: די חכמים האבן געמאכט א תקנה אז מען זאל זיך נישט קריגן פיזיקלי אויפן חפץ כדי צו קענען מאכן א קנין, איי עס קען זיין אז זיי וועלן זיך נאכאלץ ארומ'טענה'ן? געזונטערהייט, זאלן זיי גיין צו דין תורה, זייט ווען מאכן די חכמים תקנות אז מענטשן זאלן זיך נישט טענה'ן?

הפוינט העיקרי: 'שלאגן' און 'טענה'ן' זענען ניטאמאל קיין דריטע קאזין'ס אז דו זאלסט פרעגן מה הועילו.

[יידל]

יידל, מדין תורה אויב ראובן באמערקט עס נישט און שמעון איז געלאפען כאפען קודם

ד' אמות של אדם איז נאר קונה אויב מ'זעט דעם חפץ?

[[NAMELESS]]

יא, די גמרות וואס מען קוועטשט אריין פשט און מען שפירט ביי זיך אז מען איז נישט אינטעלעקטואל האנעסט, מען בלאפט זיך אליין, ווען מען נעמט אן די גמרא, איז א זאך וואס קוועטשט רבים וטובים. וכבר דיברו בזה בקאווע שטיבל דנן.
דער רבי פון אידישן ספירוטואלן-ראציאנאליזם, רבינו בחיי אבן פקודה אין זיין הקדמה צו חובת הלבבות איז טאקע ברוגז אויף אקוראט דאס: אוועקגעבן צייט פאר הייפאטעטישע דינים און ספיקות פון מגדלים הפורחים באויר, ווען מען דארף ווען די צייט נוצן צו חוקר זיין חקר חובת המחות והלבבות, ער כאפט אן אלס דוגמא טאקע די מאדנע שאלות אין הלכות גירושין, וזה לשון קדשו:


ונשאל אחד מן החכמים על שאלה נכרית מעניין דין הגירושין. והשיב את שואלו: אתה האיש השואל על מה שלא יזיקנו אם לא ידענו, הידעת כל מה שאתה חייב לדעתו מן המצוות אשר אינך רשאי להתעלם מהם, ואין ראוי לך לפשוע בהם, עד שנפנית לחשוב בשאלות נכריות, אשר לא תקנה בהם מעלה יתירה בתורתך ואמונתך, ולא תתקן בהם מעוות במידת נפשך?! והנה אני נשבע, כי מחמש ושלושים שנה אני מתעסק במה שצריך לי ממצוות תורתי, ואתה יודע רוב טרחי בעיון ורוב הספרים אצלי, ולא פיניתי לבי למה שפינית לבך לשאול עליו."
וראיתי במעשי קדמונינו זיכרונם לברכה ובמה שקבלנו מדבריהם, כי יותר היו זריזים ומשתדלים בחובת עצמם, ממה שהיו משתדלים בתולדות הדינים והשאלות הנכריות הקשות. ושהשתדלותם הייתה בכללי הדינים ולברר עניין איסור והיתר, ואחר כך היו מתעסקים ומשתדלים לברר מעשיהם וחובות לבותם. וכשהייתה באה לידם שאלה נוכרית מתולדות הדינים, היו מעיינים בה בעת ההיא בדרך הסברה ומוציאים את דינה מן העיקר שהיה בידם, ולא היו מטרידים דעתם עליה קודם לכן, מפני שהיו ענייני העולם נקלים בעיניהם. וכשהיו צריכין לפסוק את הדין בעניין ההוא, אם היה הדין ברור להם מן היסודות שקבלו משם הנביאים עליהם השלום, היו פוסקים אותו על הדרך ההוא. ואם תהיה השאלה מן התולדות שמוציאים דינם מן היסודות ההם, היו מעיינים בה דרך סברתם, ואם יסכימו כולם לדעת אחת, היו פוסקים, ואם היו חולקים בדין, היו פוסקים כדעת הרוב, כמו שאמרו על הסנהדרין: "נשאלה שאלה לפניהם, אם שמעו, אמרו להם, ואם לאו, עומדים למניין: רבו המטהרין, טהרו, רבו המטמאים, טמאו" (סנהדרין פח:). ומעיקר שבידם: "יחיד ורבים הלכה כרבים" (מקומות רבים בש"ס). וחברו במסכת אבות מוסרם ויושר מדותם המקובלות מהם כל איש בזמנו ובמקומו.
איך טרעף עס נישט אויף די מינוט אבער איך געדענק אז דער חובת הלבבות כאפט אן דוגמאות פון די גמרא, און ער ברענגט די ספק קרוב לו ספק קרוב לה, אלס דוגמא פאר פארשווענדטע צייט וואס דארף גיין פאר התעמקות באמונות ודעות.
דער חתם סופר - וועלכער איז א גרויסער מעריץ פון חובת הלבבות, קריטיקירט די דאזיגע ווערטער פון חובת הלבבות, אבער משנה לא זזה ממקומו, עס איז קלאר באשיינפערליך אז אסאך מגדולי החוקרים והמקובלים הבן איגנארירט אסאך חלקי התלמוד מאותו סיבה פונעם חובת הלבבות.