היימישער ליטוואק האט געשריבן:איך האב איין שאלה - וואס גייט זיין ממחרת דעם דעמאנסטריישן? ביבי רופט האדמורי ם לבית סטאמאר, או קיי, איך גיב זיך אונטער צו אייך - עד חצי המלכות ותעש. לפיד גייט בעטן מחילה ביים קבר פון רב אלישיב אדער... מה שהיה הוא שיהיה!!! און וואס גייט מען יעצט טוהן?
האב מיר נעכטן געלערנט אין די גמרא מיט חבורת תורתך שעשועי שבת דף נד ע"ב
כל מי שאפשר למחות לאנשי ביתו ולא מיחה נתפס על אנשי ביתו באנשי עירו נתפס על אנשי עירו בכל העולם כולו נתפס על כל העולם כולו זאגט רש"י נתפש - נענש על עבירות שבידן.
Dont understand reason for protest. You claim they have nothing with Judaism. On what base are you telling them what to do? You don’t like, move to jordan
פון בעפאר פסח האי שתא זענען די ראשי ישיבות פון די קנאי'שע ליטווישע קרייזן, ווי הרב וואכטפויגל פון פאלסבורג און זיין תלמיד הרב יעקב הורוויץ פון ישיבה בית מאיר, געווען ביי די גרויסע רבי'ס בעטן, אז מען מוז מאכן א כינוס כלל ישראל סארט עצרת קעגן די גזירה פון גיוס בני ישיבות. אלע האבן געזאגט אז זיי זענען מסכים זיך צו צושטעלן און מען וועט אויסארבעטן די דעטאלן דאס זאל קענען צושטאנד קומען.
איז אבער געווען דער רשכבה"ג וואס האט באשלאסן ארויסצונעמען דאס מאקסימום פאר זיינעט וועגן, און ער האט שוין שבת הגדול און חוה"מ פסח געפעדערט יעדן, מעלדנדיג, אז "ער" מאכט אן עצרת כלל ישראל, ברחובה של עיר, און ער בעט די וואס שטערן אלעס, זאלן איצט נישט שטערן.
דער רבשכבה"ג האט געוואוסט אז עס איז נישט ער וואס פאררופט עס, אבער ער מיט שמואל ווידער האבן אויך געוואוסט אז מרדכי לאנדא מיט הערץ הערשקאוויטש וועלן מיינען אז ער איז דער וואס פאררופט דעם כלל ישראל, און ער איז ממש דער סאטמאר רב! דאס האט ער אבער נישט געוואוסט, מחמת טפשתו, אז מיט אזעלכע שיסנדע פראזן וועט קיין עצרת כלל ישראל נישט זיין. יעדער נארמאלער רב און ראש ישיבה וואס איז נישט איינגעטונקען אין די טינופות, קען דאך נישט דולדן אזא סארט גערעדעכץ און וועט זיך אפשאקלען אין דער ענדע.
למעשה זענען די ליטווישע ראשי ישיבות געווען אין דער טונקעל. זיי האבן נישט נאכגעהערט וואס דער רשכבה"ג רעדט אלץ און זיי האבן געוואוסט אז סאטמאר איז צוזאמגעשטעלט און מ'וועט גיין אינאיינעם. דעם זונטאג נאכט, נאכן גרויסן געווינס פונעם טעילאר כינוס, באקומט הרב וואכטפויגל א פאון-קאל פון הירצקע צוויבל, אז מ'האט שוין אנאנסירט דעם גרויסן עצרת און מ'האט שוין רעדנערס און א פלאץ. אלעס אלעס איז מסודר. הרב וואכטפויגל רופט אן ר' יצחק שטערן און פרעגט צי עס איז טאקע ביים מדינת ישראל קאנסולאט? ווייל מ'האט דאך געשמועסט אז מ'וועט עס מאכן ערגעץ וואו די ליטווישע קרייזן וועלן אויך קענען גיין! זאגט אים ר' יצחק שטערן, אז ער ווייסט פון גארנישט, נאר איין זייט סאטמאר האט דאס פאררופן און זיי נוצן דאס אויס פאר זייער פאליטיק. עס איז ליצנות. זיי האבן מיט אונז קיינמאל נישט גערעדט דערוועגן.
דער הרב וואכטפויגל האט זיך געשפירט זייער אפגעפאטשט. אמער, ער איז דער וואס פרובירט צוצושטעלן די ליטווישע קרייזן און דערווייל איז סאטמאר נישט אינאיינעם. און הלמאי, מ'האט אים אויסגעשפילט און אויסגערופן איינזייטיג, געמאכט אליין פלענער, און ברחובה של עיר א.א.וו.
נו, מוז מען צוריקציען, האט מען שנעל געטוישט דעם 'ברחובה של עיר' צו 'בקצה העיר' און געטוישט דעם דאטום אויף זונטאג ווייל די ליטאים האבן געזאגט אז מ'דארף געהעריג אפשמועסן מיט זיי קודם א זמן, און הירצקא צוויבל קען נישט אפמאכן זאכן אויף די אייגענע האנט.
איצט קומט אריין רבינו שליט"א אינעם בילד. דער ראש ישיבה בית מאיר איז אריבערגעקומען צום רבי'ן און דער רבי זאגט אים, איך פאררוף נישט קיין פראטעסט און איך גיי נישט צו קיין פראטעסט, נאר אויב די התאחדות הרבנים פירט עס אן אזוי ווי ס'איז אייביג געווען. אז זיי וועלן עס אנפירן און די רבנים חברי התאחדות הרבנים וועלן מסכים זיין, וועל איך מיך צושטעלן.
די ליטאים האבן גלייך געזאגט אז זיי גייען זיך נישט צושטעלן נאר אויב ביידע אדמורי"ם מסאטמאר גייען און ארבעטן אויס אז עס זאל קלאפן.
אז דער רשכבה"ג האט געזען אז עס איז צרות מיט זיין גראנדיעזן פלאן מרדכי לאנדא זאל זען אז ער איז דער מנהיג הדור, ער האט געזען אז אן די אנדערע סאטמאר, וועלן די ליטאים נישט מיטשטיין, האט ער מסכים געווען אז די התאחה"ר זאל עס אנפירן. ער האט נאכמער געזאגט, אז ער איז אויף אלעם גרייט מוותר צו זיין, ווייל ער מיינט בלויז דעם כבוד שמים.
רבינו האט געבעטן אז התאחה"ר זאל פאררופן אן אסיפה פון אלע רבנים און אינאיינעם זען צי ס'איז נאך אפילו שייך צו מאכן א פראטעסט אויף זונטאג, ווען עס איז קלאר פאר אלעמען אז עס איז זייער א קורצע צייט פאר אן עכט סוקסעפולער עצרת. אזוי איז געבליבן אז מיטוואך וועט זיין אן אסיפה אין דער התאחדות, וואו אלע רבנים וועלן אנטיילנעמען, ביז... דער רשכבה"ג האט געקאלט אז ער קומט נישט און ער ווארפט זיך אינגאנצן אונטער וואס די התאחדות וועט מחליט זיין.
דערווייל האט מען אין קרית יואל און אין די ארוינישע שולן אנגעפירקלט די גאסן, אז עס גייט פארקומען א' חקת א פראטעסט און אויך מיט צעטלען פון קהל יטב לב אז זיי פאררופן דעם פראטעסט. אהרן האט שוין מכבד געווען דעם גאלאנטער רבי מיט א דרשה, און די אהרונישע פי.אר. האט געשיקט מעלדונגן פאר די ישראלישע פרעסע מיטן פונקטליכן סדר היום. דער ראש ישיבה בית מאיר האט געבעטן, אז ער האלט אז דאס מאל מיינט דער רשכבה"ג יא ערנסט און ער וויל זיך טאקע צושטעלן. ער איז דאך מסכים אויף אלעם, ער מצדו איז מוותר אויף א רעדנער און ער איז גרייט נאכצוגעבן וואס אונז ווילמער. פששששש. אזא ערנסטער מענטש!
דינסטאג ביינאכט איז דער רשכבה"ג געווען אין שטאט, זענען אריבערגעקומען איצא גליק און דער ר"י בית מאיר, אין שליחות צו ביידע רבי'ס, וואס איז געפארן אהער און אהין. ביז מ'האט פון בית רבינו מסביר געווען דעם ר"י פון בית מאיר, אז מ'האט צוטון מיט ביליגע לצים וואס האבן מיט שם שמים נישט קיין שייכות, זייער ווארט איז קיין ווארט און זיי האבן איין מטרה: ווייזן! אלעס צו ווייזן!
איצא גליק האט געזאגט פארן רשכבה"ג, אז אויב די התאחדות פירט עס אן, פארוואס דעמאלט הענגט מען קהל יטב לב צעטלען? האט דער רשכבה"ג געענטפערט אז דאס זענען סתם יונגלעך און ער גייט עס טאקע אפשטעלן. די התאחדות הרבנים האט אפגעשמוסט, אז יעדע צד זאל צושטעלן דריי עסקנים און זיי זאלן אויסארבעטן אלע פרטים, ווי צייט, פלאץ און דרשנים א.א.וו., וואס אויף דעם האט דער רשכבה"ג געענטפערט פאר איצא'ן אז ער וועט אים ענטפערן מארגן - מיטוואך 10 אזייגער צופרי.
אבער דער 10 אזייגער האט געהאט א פלאן פון פאראויס, און דאס האט מען געזאגט פארן ר"י בית מאיר. פון בית רבינו האט מען אים געזאגט אז דער רשכבה"ג וויל דא ווידער מאכן לצנות. און אקוראט דאס האט צוגעפירט אז סיי די התאחדות — וואס דאס מיינט רבינו — און סיי די ליטווישע קרייזן זענען געקומען צו דער זעלבער החלטה, אז דער רשכבה"ג איז טאקע דאס, וואס יעדער בר-דעת האט געוואוסט ער איז: א גרויסער גארנישט.
הערט און שטוינט: עס איז אריינגעגאנגען אין "נייעס באריכט" א מודעה, אז קהל יטב לב פאררופט א פראטעסט פארן גאנצן כלל ישראל. ס'איז אויך ארויסגעקומען זייער פלאן פון רעדנער און א פלאן צו שפאצירן אויפן ברוקלין בריק. האט מען געזען אז דא איז דא איין מטרה: זיך צו בויען. ווייל אויב וויל מען די ליטווישע קרייזן, איז נישט מעגליך צו מאכן א מארש אויפן ברוקלין בריק ווען זיי ציטערן אז שטיינמאן זאל אלעס אפשטעלן, עס איז א פשוט אן אומ'אחריות'דיגער קינדישער שריט אזאנס צו מאכן. דאס איז איינס. צווייטנס אויב פירט דאס די התאחדות, וואו אין דער וועלט איז דא א ליסטע פון רעדנערס ווען מ'האט נאך אפילו נישט געמאכט א מיטינג דערויף, ווי פירט מען אזא הייקעלע מערכה אויף אזא קינדישן און נארישן וועג?
דא איז באמת דא נאך א פראבלעם און דאס איז דער הארבסטער. די ליטאים ווייסן נישט וואס הרב שטיימאן קען יעדע מינוט זאגן, און דער עצרת קען ווערן אפגעשטעלט ספאנטאניש פון זייער זייט. א כינוס הסברה, וועט ער לאזן און דאס קען זיך בעסער אויסארבעטן, אבער אויף שטארק קנאי'שע דרשות אויף דער גאס, איבערהויפט אן אפגעריסענעם מארש איז א געזיכערטע זאך אז זיי וועלן נישט קענען מיטגיין אויף אזא דערהער. מיינט דאך דאס אז מ'האט זיכער נישט די ליטווישע קרייזן. האבן די אלע פארמיטלער איננגעזען אז עס איז נישטא קיין התאחדות, קיין וותרנות, קיין שם שמים, און עס איז נישטא מיט וועם צו ארבעטן. האט די התאחדות הרבנים זיך אפגעשאקלט, ממילא האט זיך רבינו אפגעשאקלט, און אז איין זייט סאטמאר גייט נישט, האט זיך הרב וואכטפויגל אפגעשאקלט עס וועל.
עס איז דיוע אז א יעדע רע האט א חלק הטוב אין זיך, עס האט מיר אלטס געוואונדערט וואס די חלק הטוב פון די מדינת עמלק איז. ב"ה מיר האבן דערלעבט צו א פארווערטס העדליין; "סאטמארע חסידים פאראיינינגען זיך צו פראטאסטירן אנטקעגן דאס שלעפן חרידים אין מיליטער" יבא לא תעשה דשלש שבועות, וידחה האגדתא של מחלוקת.
ומי קרי לחינוך השלמה, והא תניא אי זה חינוך היה רגיל לאכול בשתי שעות מאכילין אותו לשלש בשלש מאכילין אותו בארבע? אמר רבא בר עולא תרי חנוכי הוו: (יומא פ"ב ע"א)
מויליאמסבורג למנהטן: אלפים יצעדו בלבוש שק סופית: הפלגים היריבים בסאטמר הסכימו להתאחד בהפגנה נגד גזירת הגיוס • אלפי בחורי ישיבות של סאטמר יצעדו לבושים בשקים מברוקלין למנהטן • ומי יהיו הנואמים?
כפי שנחשף באתר 'בחדרי חרדים': לראשונה בהיסטוריית שני הפלגים היריבים של חסידות סאטמר, יתאחדו שתי הקהילות ב'עצרת הרבבות' הצפויה להתקיים ביום ראשון הקרוב בכיכר פדראל פלאזה במנהטן, במחאה על גזרת הגיוס של 'ועדת פרי'.
היום בבוקר העבירו אנשי פלג המהרי"י את הסכמתם הסופית להשתתף בהפגנה. האישור לאיחוד ניתן לאחר שאתמול בערב הגיע אל ביתו של האדמו"ר מסאטמר - המגיע פעם בשבוע לוויליאמסבורג שבברוקלין - רבי יצחק גליק, הספרא דדיינא של 'התאחדות הרבנים בארה"ב וקנדה', והודיע כי גם הפלג של האדמו"ר מהרי"י מסאטמר יצטרף להפגנה, אך בכפוף למספר תנאים.
מארגני ההפגנה כבר פירסמו את רשימת הנואמים, המייצגים את שני הפלגים בסאטמר ואת החוגים הליטאיים.
מנחה ההפגנה יהיה הרב יצחק גליק, ספרא דדיינא של 'התאחדות הרבנים'. יפתח את העצרת הגאון רבי יעקב וייס, מראשי ישיבת סאטמר-קרית יואל, ואחריו ינאמו הרבנים הגאונים: רבי אליהו בער וואכטפויגל ראש ישיבת סאוט-פולסבורג, רבי יעקב הורוביץ ראש ישיבת בית מאיר, נח אייזיק אלבוים רב בשכונת קווינס, האדמו"ר מגאלנטע, רב קהילת דושינסקיא, רבי נפתלי הערצקה פרנקל מבד"צ 'העדה החרדית', ואפרים ווקסמן ראש ישיבת מאור יצחק. את הערב ינעל רבי יעקב וייס שפתח. גם הרב מנשה פרענקל, שנאם בכל ההפגנות לתקשורת באנגלית - ינאם גם הפעם.
מויליאמסבורג תצא צעדה של אלפי בחורי ישיבות, שיצעדו לבושים בשקים, עד למקום העצרת בכיכר פדרל פלאזה במנהטן.
מארגני העצרת פועלים מול גורמי התחבורה בעיר, להסדיר הוספת קרונות ברכבות משכונות בורו-פארק וויליאמסבורג אל רחבת העצרת במנהטן, הממוקמת מעל תחנת רכבת.
מדינת ישראל פירער האבן אריבערגשיקט א דעלעגאציע פון הויכרענגיקער דיפלאמאטן צו ביידע סאטמארער רבי'ס, ווי אויך צו די זקני תלמידי מרן הג"ר אהרן קוטלר, זיך צו בעטן מבטל צו זיין דעם באפארשטייענדען פרוטעסט. די מדינה זאגט אז זי וועט נישט קענען איבערטראגן אזא מאסיווע דעמאנסטראציע, צולייגענדיג אז דאס וועט פילייכט צופירן צו איר טוטאלער אינטערגאנג, היל"ת. די ליטווישע געמיינדע פירער האבן געזאגט אז היות דא האנדלט זיך פון פקוח נפש, גייען זיי אננעמען דעם הלכה פון ספק פקוח נפש להקל, און זיך צוריקהאלטן פון גיין פרוטעסטירן. די סאטמארע רבי'ס זענען אין א שטארקע דילעמא, פון איין זיין, אל הנער הזה התפללנו אזוי פיל יאר האפן מיר דאך אויף דעם אז די טמא'נע מדינה זאל שוין אויפגלעזט ווערן, אבער, לאידך גיסא, אויב גייט איינער אפרופן דעם פרוטעסט וועט ער פארשריגן ווערן אלס נישט קנאי'ש גענוג. צוליב די שווערע און סענסיטיווע סיטואציע האבן זיי דערווייל נישט געגעבן קיין אנטווארט. די מדינה פירער האבן פארגשלאגן, אז אפילו אויב די החלטה וועט בלייבן יא צו מאכן א פרוטעסט, זאלן מען אבער עכ"פ נישט ארויסברענגן אז דער עצם קיום פון די מדינה איז א מרידה במלכות שמים, ווייל דאס וועט זיי שוין ממש צושאקלן, ווער ווייסט ואס קען ארויסקומען נאך פון אזא באמבאסטישע ערקלערונג. נאר די מחאות זאלן קאנצעטרירט ווערן איבער די גזירות שמד פון גיוס בני ישיבות רח"ל. פרטים וועלן צוגעלייגט ווערן ווי נאר זיי וועלן ווערן אווייליבל.
"אי השימוש בשכל הישר, הוא מקור כל הטומאה, שורש כל הרשעה שבעולם כולו"
פיבערהאפטיגע הכנות צום מעמד עצרת מחאה אדירה קומענדיג'ן זונטאג הבעל"ט
ווי געלמאדן זענען די הכנות צום גרויסארטיגן פראטעסט ביי די שטאפלען פון הלכה למעשה, און די זיצונגען גייען אן רונדע דעם זייגער וואו עס ווערט אהערגעשטעלט דער פראגראם, אנגעהויבן מיטן סדר היום און געענדיגט ביי יעדע קליינע ענין וואס איז נוגע צום סוקסעס פונעם קידוש שם שמים.
א בוזונדערע שטאב פון עסקנים ארבעטן אויפן פעלד פון פובליק רילעישן, צוגרייטנדיג די פאסיגע סיינס און די פאסיגע מעסעדשעס צו די ברייטע גאס, און אויך א פרעס רעליס וואס ווערט גאר גרונטליך דורכגעארבעט דרוך די גרעסטע עקספערטן, אהערצושטעלן א מעסעדש אויף א וועג אז יעדער אמעריקאנער גוי זאל דאס גוט פארשטיין, און עס זאל זיין קלאר די נקודה אז די מדינת הציונים זוכן איין זאך, צו אונטערדרוקן די רעליגיע פון אידישע קינדער, און דערפאר איז דער יהדות הגולה דא תצ ערקלערן דעם "לא ננוח ולא נשקוט".
ווי געזאגט איז אונטערגענומען געווארן א באזונדערע פראיעקט וואס איז ערווארטעט צו האבן א שטארקער אפקלאנג, אז טויזנטער בחורים וועלן ארויסגיין אויף א "בני ישיבות מארש", און אויסרופן סאלידאריטעט מיט זייערע ברודער די בני ישיבות פון אר"י.
די עסקנים גיבן איבער אז מארגן וועט אי"ה זיין גרייט די דעטאלן איבער די באסעס וואס וועלן ארויספארן פון אלע שטעט איבער נוי יארק און נוי דשערסי, פאלגט נאך מיט אינטערעסע.
אין בארא פארק זענען שוין היינט די עסקנים געזיצן נאך געלט בית מדרשינו הגדול וואו תלמידי וחסידי סאטמאר נעמען אנטייל אין די הויכע קאסטן פון דעם ריזיגן מערכה גדולה, און אין וויליאמסבורג וועלן אין דעי קומענדיגע טעג ארומייגן די רבני הועד משמרת חומותיך ירושלים צווישן דעם ציבור אנשי שלומינו.
אין קרית יואל וועלן זיצן די דייני העיר ובראשם הגאון הגדול דומץ דמתא שליט"א, דעם דאנערשטאג אין ביהמ"ד הגדול, און עס איז נישט קיין ספק אז אין אזא מצב איז איבריג יעדעס ווארט, די לופט וואס מען אטעמט דערצייילט שוין פון זיך אליינס אז עס איז א שעת מלחמה און עס פעהלט אויס יעדנס הילף.
במשך די היינטיגע טאג האבן פילע רבנים ומנהיגים שליט"א פון אלע שיכטן פונעם יהדות החרדית מצרף געווען זייער מיטארבעט מיט די פאראייניגטע מערכה, אזוי אז אויף א היסטארישער פארנעם איז אצינד דאס גאנצע יהדות החרדית פארכאפט אין א שפאנענדע ערווארטונג מקדש צו זיין שם שמים אויף א פארנעם ווי קיינמאל בעפאר און זיך אננעמען פאר אונזערע ברודער וועלכע ווערן אונטערדרוקט פארן חטא פון וועלן זיין ערליכע אידן שומרי תורה ומצוות.
שעפטל האט געשריבן:במשך די היינטיגע טאג האבן פילע רבנים ומנהיגים שליט"א פון אלע שיכטן פונעם יהדות החרדית מצרף געווען זייער מיטארבעט מיט די פאראייניגטע מערכה, אזוי אז אויף א היסטארישער פארנעם איז אצינד דאס גאנצע יהדות החרדית פארכאפט אין א שפאנענדע ערווארטונג מקדש צו זיין שם שמים אויף א פארנעם ווי קיינמאל בעפאר און זיך אננעמען פאר אונזערע ברודער וועלכע ווערן אונטערדרוקט פארן חטא פון וועלן זיין ערליכע אידן שומרי תורה ומצוות.
ס'איז גארנישט. די מעלדונג האט מען שוין אנגעגרייט אפאר וואכן צוריק אויף צו ארום שיקן היינט,
האזהרה שהזהרנו מלהיות חפשיים במחשבותינו, עד שנאמין דעות המנגדות לדעות שהביאה התורה, אלא נגביל את מחשבתנו ונעשה לה סייג שתעמוד אצלו - והן מצוות התורה ואזהרותיה.
והוא אמרו יתעלה: "ולא תתורו אחרי לבבכם"... זו מינות. (ספר המצוות להרמב"ם ל"ת מ"ז)
זר זהב האט געשריבן:היימישער ליטוואק, אפשר היינט האסטע א פוינט. אבער די פראטעסטן וואס דער בעל ויואל משה האט אנגעפירט האט היבש אויסגעמאכט אין יענער צייט.
איך ווייס נישט, איך בין דאן נאך גווען באוצר הנקרא "גוף", אפשר יא מסתם נישט. אפילו אויב יא, איז דאס געווען צוליב דעם אלטן מענטאליטעט פון די יוראפעישע צוקלאפטע אידן, וואס האבן גציטערט פון "דעם גוי". איך גלייב אז ווען זיי האבן באמת מורא פון א פרוטעסט וואלט דער סאטמרער רבי ז"ל גקענט אויסקוועטשן אסאך גוטע קונסעשנס פון די "ציונים הארורים"...
"אי השימוש בשכל הישר, הוא מקור כל הטומאה, שורש כל הרשעה שבעולם כולו"
זר זהב האט געשריבן:היימישער ליטוואק, אפשר היינט האסטע א פוינט. אבער די פראטעסטן וואס דער בעל ויואל משה האט אנגעפירט האט היבש אויסגעמאכט אין יענער צייט.
איך ווייס נישט, איך בין דאן נאך גווען באוצר הנקרא "גוף", אפשר יא מסתם נישט. אפילו אויב יא, איז דאס געווען צוליב דעם אלטן מענטאליטעט פון די יוראפעישע צוקלאפטע אידן, וואס האבן גציטערט פון "דעם גוי". איך גלייב אז ווען זיי האבן באמת מורא פון א פרוטעסט וואלט דער סאטמרער רבי ז"ל גקענט אויסקוועטשן אסאך גוטע קונסעשנס פון די "ציונים הארורים"...
היינטיגע פראטעסטן טוען אויף די זעלבע וואס אמאליגע. האט מען דען דאמאלט נישט אפגע'חוזק'ט? זענען נישט געווען אזעלכע קלוגע אידן ווי היימישער ליטוואק וואס האבן אנאליזירט פסיכאלאגיש און גלייכצייטיג אפגעלאכט די פלאטשיגקייט פון די אונגארישע נערנים?! חא חא חא! מנחם בגין און גאלדע מאיר וועלן קומען מקבל נזיפה זיין ביים רבין'ס שוהל'כל אויף בעדפארד...
ס'איז נאר אינטערסאנט אז די היינטיגע (פונקט ווי די אמאליגע) ליטווישע גדולים נעמען אויך אנטייל. אפשר ליידן זיי אויך אויף די "יוראפעישע צוקלאפטע אידן" סינדראם.