דאס יונגעל וואס האט נישט באקומען א שנעלקע פונעם מלאך

[איך אויך]

יידל פארוואס? אויב דער מלאך לערנט מיטן עובר כל התורה כולה פארווזשע איז נישט דער "ידות אפרים" אינקלאדעד?

[יאיר]

יידל פארוואס? אויב דער מלאך לערנט מיטן עובר כל התורה כולה פארווזשע איז נישט דער "ידות אפרים" אינקלאדעד?

איך פארשטיי אז יידל מיינט צו זאגן אז כבוד עצמו הוא דורש און ער פארלירט זיין נאמנות.

[איך אויך]

איך פארשטיי וואס ער מיינט. אבער דאן דארף מען זאגן אז די אלע פיר דערמאנטע אינעם מעשה פארלירן זייער נאמנות נאר ווייל א מארמארישע איד האט זיך געשמעקט צו האבן א קאנפירמעשן אז זיין זיידעס ספר איז תורה מן השמים.

[יין שרף]

אויב לינקט מיר דאס איינער אהער, גערענטי איך אז איך ווער א גרויסע מאמין אין איך הער אויף צו ליינען ק״ש און נעווער אין מיין לייף וועל איך טון א עבירה!

א מאמין ווערט מען דורך אויפהערן ליינען קריאת שמע?...

ע"פ הגמ' אם נצחו מוטב ואם לאו יקרא קרי"ש. זעהט אויס ער וועט שוין נישט דארפן צוקומען דערצו...

[יאיר]

איך פארשטיי וואס ער מיינט. אבער דאן דארף מען זאגן אז די אלע פיר דערמאנטע אינעם מעשה פארלירן זייער נאמנות נאר ווייל א מארמארישע איד האט זיך געשמעקט צו האבן א קאנפירמעשן אז זיין זיידעס ספר איז תורה מן השמים.

די אלע פיר בלייבן מיט זייער נאמנות. נאר דער מאראמאראשער פארלירט עס.

[איך אויך]

לכאורה זענען אלע מארמארישע.

[לעיקוואד]

אויך לויט די עדות (אויב נעמט מען ארויס די שטות פון "ידות אפריים" וואס איז ווארשיינלי ב"ש, בכלל, א בעסערע פראוו וואלט געווען אז דער מחבר פון א ספר זאל עם בעטן פארצוזאגען א שטיקל וואס ער האט נאכנישט געשריבען דארט, אויב איז עס תורת אמת דארף ער דאך וויסען אויך ספרים וואס מה'אט נאכנישט געשריבען, ניין?) האט ער סך הכל געקענט פארזאגען אפאר פסוקים חומש אדער שורות גמרא ווייטער, עס שטייט נישט אז מרעדט דא פון א מסכת וואס ער האט נישט געלערנט בכלל אין חדר, נו איז דאס האב איך שוין געטענה'ט פריער אז ער איז סך הכל געווען א קלוג יונגעל וואס האט פארויסגעקוקט דער מלמד מיט אפאר שורות.

[איציק]

און פארוואס האבען די עלעפאנטען נישט קיין שנעלקע?
זיי מעגןצדען נעמען שלא במינם?

פשיהא! ביזט שוין קלוגער פון זיין טאכטער'ל!

[קינות גירושין]

לעקוואד לשטתך אז ער איז געווען סתם א אינגעל מיט גאר א גוט קעפל וואס איז געשען מיט עם נאכדעם וואס ער איז אריין צו בעלזע רב,?

[לעיקוואד]

די מעשה אז ער איז אריין צום בעלזער רב און באותו רגע איז געווען עפעס א שינוי איז די ווייניגסטע קראנטע חלק פון די מעשה און אויף דעם איז די מערסטע מיתוסים ארויפגעלייגט. עס זעהט נישט אויס פון די עדויות עס זאל האבען בכלל געשעהן אזא דראמאטישע זאך, מער וייניגער איז געווען עפעס אן אנאמאליע אז ער האט זיך אנטוויקעלט שנעלער ווי מהאט זיך פארגעשטעלט פאר זיין יארגאנג, נישט אז ער איז געווען עפעס אן עילוי נפלא נאר פשוט ער האט געהאלטן א יאר צויי שנעלער ווי זיינע חברים, און במשך די זמן האט זיך עס פשוט נארמאלאזירט און עס איז שוין נישט געווען קיין חילוק פון עם און זיינע חברים.

דווקא די חלק פון די מעשה איז א שטארקע הוכחה לשלילה, וויבאלד אפילו זאלכן מיר גלייבען אין א נייע טעאריע שלא שמעתה אוזן מעולם אז די אגדה פון די מלאך שמלמד כל התורה כולה איז כפשוטו ממש , און צולייגען אז עס איז מעגליך אזא מין מאדנע זאך אז די מלאך זאל פארגעסן, וואס די צויי הנחות האבען נישט קיין שום מקור אין גאנץ יידושקייט. למשל די מהר"ל איז קלאר מסביר די גאנצע נקודה פון בא מלאך וסטרו על פיו ע"פ דרכו נישט כפשוטו, עכ"פ אפילו מיר זאלן אלץ גלייבען, איז נאך א קוואנטום ליפ פון דארט צו גלייבען אז ר' אהרן רוקח האט געהאט די כח וואס א מלאך האט נישט און האט געקענט מאכען דער יונגעל פארגעסן דאס גאנצע, און בכלל איז דאך שווער פארוואס עם צו מאכען פארגעסן, ס'איז פשוט א שאד סיי פאר עם און סיי פאר גאנץ כלל ישראל וואס וואלט געקענט הנאה האבען פון אזא גאון און מוואלט דאך געקענט מברר זיין ביי עם אן א שיעור וויכטיגע זאכן, אחוץ פון די מורא'דיגע חיזוק וואס די אמונה וואלט באקומען, אין עצור פארציילט איינער אז דער יונגעל, וואס האט געהערט די מעשה די זעלבע פלאץ וואס מיר האבען עס געהערט, כנ"ל, האט גאר טענות היינט הלמאי מ'האט פון עם צוגענומען זיין כח.

אלא מאי איז דא אן אנדערע תירוץ אויף די אלע קשיות. קען זיין דער בעלזער רב האט מתוך מענטשליכקייט, [עס איז ידוע אז אחוץ די אלע מאדנע און הימלישע זאכען וואס מפארציילט אויף עם, איז אין למעשה'דיגע זאכען האט ער געגעבן גאר פראקטישע עצות און האט געהאט גאר א פשוטע און פראקטישע בליק אויפ'ן לעבן, ס'איז נישט נאר געווען דארט פעירי טעילס ווי די מעשה ביכלך מאכען עס, פרעג זיך נאך ביי די וואס האבען זיך שואל עצה געווען ביי עם, אויב גלייבסטו נישט מעשיות איז דא פארשריבען, ובעיני ראיתי חבילת מכתבים ששלח הגבאי לאחד החסידים בחו"ל וואס פלעגט שיקען קוויטלעך מיט שאלות און ר' שלום פויגל פלעגט ענטפערן מיט בריווען, ווי ער גיט איבער גאר פלעינע תשובות און עצות. אביסעל אין ר' נתן אורטנער'ס ביכל זעהט מען די חלק פונ'ם רב ז"ל וואס רוב אנדערע ביכלאך פארציילען נישט און מאכען כאילו אלץ איז געווען מיט מלאכים ושרפים ולית דין בר נש, עד כדי כך אין ר' יצחק לנדו'ס ביכל בקדש פנימה, וואס ווען נישט אז ער שרייבט יעדער פאר שורות "ואין לנו השגה", וכל מיני אזעלכע לשונות, וואלט זיך געדאכט אז דאס האט געשריבען א מתנגד וואס וויל פשוט ליצנות מאכען פון דער יוד און עם מאכען אויסזעהן פאר א טאטאלער משוגענער, עכ"פ, איז דא דארט א מאפע פון בעלזער רב'ס דירה אין תל אביב, און, הפלא ופלא, איך זוך ווי איז די בית כסא, און איך טרעף נישט. זעהט אויס דער רב ז"ל איז ווי פרעה קיינמאל נישט געגאנגען אין בית הכסא. דאס אלץ איז די תוצאה פון א מוגזמ'דיגע הערכה צו א מענטש וואס מפארגעסט ער איז געווען א בשר ודם בכלל, רבותי, בעלזער רב האט געהאט קינדער (וד"ל, עי' מאחוה"פ), געגאנגען אין בית כסא, וכו' וכו'. שוין, וואס האב איך זיך דא פאררעדט, בעק טא די סטארי] איז אז ער האט געזעהן אז די עלטערן זענען צוטראגען האט ער זיי געמאכט פילען גוט עשה מה שעשה און זיי האבען זיך בארוהיגט. קען אפילו זיין אז וויבאלד די גאנצע זאך איז געווען אן איינרעדעניש פון די עלטערן, פארשטייט זיך אליינס אז נאכ'ן גיין צום בעלזער רב אין וועם זיי האבען געגלייבט איז די איינרעדעניש בטל געווארן, מדין פלאסיבו.

שוין, וואס האב איך זיך דא גערעדט, מעג א יוד אזוי רעדן ? עניוועיס, שיק.

[קאווע טרינקער]

איך האב געהערט פון ר' שלמה גראסס, דומץ בעלזא בארא פארק, אז בעלזער רב האט סך הכל געזאגט פאר דאס קינד מער נישט צו רעדן, דהיינו, זיך לאזן פארהערן, און אזוי איז די פרשה אראפ פון טיש.
נו, לעיקוואוד איז גערעכט, א פראקטישע עצה.

[מאראנצןזאפט]

צו די מעשה מיט די שנעלקא שמעלקא איז אמת ווייס איך נישט אבער אז קינות דארף חיזוק אין אמונה איז כדאי צו דערמאנען הב' יוחנן פריעד ע"ה וואס איז געקומען אין חלום צו זיין פעטער ר' וואלף דער אדמיניסטראטאר פון אלכסנדר מיט פונקטליכע אינפארמאציע ער זאל באצאלן א חוב פון 3 דאלער פאר'ן סטאלינער שמש (כ'מיין אז דאס זענען די פרטים) און דערביי איבערגעגעבן א נוסח המציבה.
זיין פעטער האט זיך נישט געקענט אויסטראכטן וויפיל און פאר וועם ער איז שולדיג און די מעשה קען מען מאמת זיין ביים משמש, דער פעטער האט אפילו איבערגעגעבן וועלכע סדרה ער האט באקומען אן עליה.

[דעת תורה]

ס'איז גוט. ברענג נישט קיין ראיות ביטע פון די מעשה.

[קאווע טרינקער]

מ'טאר נישט בויען די אמונה אויף מעשה'לעך...
איך פלעג האבן אוועקגעשטעלט מיין אמונה אויף די מעשה וואס די 50-יעריגע-תשובה-משפיעים (וואס ביז די 40 האבן זיי טועם געווען כל דבר אסור, און ווען ס'שוין נמאס געווארן, קומען זיי מיר אויפווייזען ווי גליקלעך איך בין...) פארציילען כסדר, איבער א איד וואס האט איבערגעלאזט זיין פארציע אויפן פליגער, און א גוי האט דאס פארטוישט וכו'.
למעשה, בין איך געוואר געווארן אז די מעשה, - און די נאמען פון די ראש ישיבה וואס מ'פארציילט דאס אויף - איז להד"ם, און ס'שטימט נישט הן מיט די מציאות און הן מיט די הלכה.

[kliger]

מ'טאר נישט מיט חקירה. נישט פון מופתים.נישט פון מעשיות.
וואס בלייבט איבער???

[אביגדור]

הן לא יאמינו לי וגו'.

[טעפל]

איך האב אמאהל געגהערט פון אן אלטע איד, אז ער איז געוועהן דארט אדער ער האט עס געהערט פון איינע וואס איז געוועהן דארט אז דער בעלזער רב זצ"ל האט איהם סך הכל געהייסען זאגען די א"ב און דא האט זיך עס געענדיגט, זיי זענען נישט געוועהן אין צימער נאר עס געהערט אנידרוויסען פונעם טיהר.

[יידל]

מ'טאר נישט מיט חקירה. נישט פון מופתים.נישט פון מעשיות.
וואס בלייבט איבער???

אינטואיציה, אן אינערליך געפיל.

[קינות גירושין]

איך האב באמת נישט פארשטאנען וויאזוי אידען האבען געטון די עגל און אלע אנדערע עבירות וואס ווערט אויסגערעכנט אין תנ״ך
יעצט נאכען דורך ליינען די הסבר פון לעקוואד אויף די ילד הפלא, פארשטיי איך שוין אלעס, איך וואלט מסתם אויך געווען פון די ערב רב, און איך וואלט זיך מסתם געבוקט צו די עבודה זרה אפי איך וואלט געזעהן מן פאלען פון הימעל ,עני באדי מיט א געשליפען צינגעל אדער גוטע פעדער קען דיך מאכען טראכטען פארקערט פון די מציאות, איטס דעט איזי!

[יידל]

איז גרינגער צו מאכן איינעם סקעפטיש מיט א געשליפן צינגל, אדער צו מאכן איינעם גלויביג?

[ברסלבער]

איך ווייס נישט אויס עס איז בכלל מעגליך צו מאכן איינעם גלויביג, ווייל "גלייבן" מיינט ווען מען פארשטייט עס נישט, און אויב דו ווייזט עס אויף מיט ראיות ברורות איז עס שוין נישט קיין "אמונה".
אלע אותות ומופתים קען מען אפפרעגן מיט חכמות, עס בלייבט נאר איבער די פשוטע אמונה.
רבי נחמן ברסלבער זאגט אז אפילו מתן תורה האבן די אידן אויך געקענט אפפרעגן מיט חכמות, און דאס איז געווען זייער גרויסקייט אז זיי האבן אוועקגעלייגט זייערע חכמות און געגלייבט בפשיטות ותמימות.

ליקוטי מוהר"ן ח"א, קכ"ג:
וישראל בעת קבלת התורה היו להם חכמות גדולות כי אז היו עובדי עבודה זרה שבימיהם שהיה טעותם על פי חכמות וחקירות גדולות כידוע ולולי שהיו ישראל משליכין מעצמן החכמות לא היו מקבלים התורה כי היו יכולים לכפר בכל, חס ושלום ולא היה מועיל להם כל מה שעשה משה רבנו עמהם ואפלו כל האותות והמופתים הנוראים שעשה לעיניהם לא היה מועיל להם כי גם עתה נמצאים אפיקורסים הכופרים על ידי שטות וטעות חכמתם אך ישראל עם קדוש ראו האמת, והשליכו החכמות, והאמינו בה ובמשה עבדו ועל ידי זה קבלו התורה "עם נבל ולא חכם", עמא דקבילו אוריתא ולא חכימו, כי עיקר קבלת התורה היה על ידי ולא חכימו הינו על ידי שהשליכו מאתם כל החכמות כנ"ל.
וזה עיקר העבודה, להיות תם וישר ירא אלקים וסר מרע, בלי שום חכמות ושלמה המלך, עליו השלום, אחר שכתוב בו (מלכים א ה) "ויחכם מכל האדם" אמר (משלי ל) : "כי בער אנכי מאיש ולא בינת אדם לי" וכן אמר אסף (תהלים ע"ג) : "ואני בער לא אדע בהמות הייתי עמך" (משלי כ"א) : "אין חכמה ואין תבונה ואין עצה לנגד ה".

[מאראנצןזאפט]

איך האב געהערט פון א מגיד האט ער נאכגעזאגט בשם זיין זיידן (כ'מיין אז דער זיידע איז געווען אן עד ראי') אז בעפאר'ן קריג איז געווען א וואונדער קינד וואס וואו מ'האט אים אויפגעמישט האט ער געזאגט תורה.
האט איינער גענומען א סידור און געגעבן א מיש אויף און ס'איז אנגעקומען צו המלאך הגואל אותי מכל רע.
האט ער געזאגט: מלא"ך איז בגימטריא הוי"ה אדנ"י און דורך די צוויי שמות האט מען א שמירה פונעם חטא וואס ווערט אנגערופן רע (כ"כ האר"י). האט מען אים געפרעגט ווייטער הוא יברך את הנערים, האט ער געזאגט דורך דעם איז דא אשמירה אויף די קינדער ווייל ער ועונן זענען געשטארבן פון דעם חטא. ער האט געוואלט זאגן ווייטער האט אים זיין פאטער אוועקגעשלעפט וועגן עיה"ר.
כ'מיין ס'איז עמעיזינג!

[newkave]

באלד וועט זר זאגן אז ער איז דארט געווען