אלו ואלו דברי אלקים חיים.

[בענדזשאמין פרענקלין]

[justify]א איד האט אמאל געזאגט- דער גאנצער חילוק פון א מתנגד ביז א חסיד איז סך הכל 'איין רבי'. דער חסיד, גענוי ווי דער מתנגד, האלט אז אלע אנדערע רבי'ס –אויסער זיין אייגענע רבי- זענען א באנדע בלאפערס און ליידיג גייערס, זייער גאנצע מחלוקה באשטייט סך הכל איבער דער ערליכקייט פון איין רבי, דער רבי פינעם ספעציפישען חסיד.

כלפי מה דברים אמורים ? הערטס א געדאנק.

פארלאפענעם זונטאג איז פארגעקומען דער גרויסער עצרת מחאה אקעגן גזירות גיוס בני ישיבות ווי עס האבן זיך משתתף געווען אן ערך פון פופציג טויזענט אידן. אינטערעסאנט איז אז אברהם פרידמאן בעל ה'די צייטונג' שרייבט אינעם העד-ליין אז איבער 'הונדרעט טויזענט אידן' האבן אנטייל גענומען אינעם עצרת. עס האט מיר זייער געווינדערט פון ווי ער נעמט זיינע נומערן ווייל וויפיל איך בין אינפארמירט איז נישט געווען דארט קיין סך מער ווי פופציג טויזענט אידן. אריינבליקענדיג אין די קליינע אותיות איז מיר נתגלה געווארן דער עטרה ער באזירט זיין אינפארמאציע מער ווייניגער אויףן ישראל'ישע פרעסע אז זיי האבן קלאר געשריבן שווארץ אויף ווייס אז עס האבן זיך באטייליגט נישט וויניגער ווי הונדרעט טויזענט חרדים און אז זיי זענען אמודה אין די ציפערן מוז עס זיין ריכטיג. איי מר. אלבערט פרידמאן בכבודו ובעצמו איז דארט געווען און ער ווייסט ערשט האנטיג אז עס איז שקר וכזב, ס'איז קוים געווען דארט פופציג טויזענט ? אבער אויף חרדישע זשורנעליזם פרעגט מען נישט קיין קשיות דאס גאנצע זשורנעליזם באשטייט פון מלקט זיין לקוטי בתר לקוטי פון צווייפלהאפטיגע מקורות וואס שטימט מיטן איצטיגע אגענדע, בבחינת לוקט מן המלקט שלקט מן השקרן הראשון. אדער אפשר גונב מן הגנב שגנב מן הגזלן הראשון, די צייטונג גבנ'ט פון איי וועלט, וואס איי וועלט גנב'ט פון יפה בעתו, וואס יפה בעתו גנב'ט פון אלטע אידישיסטישע ביכלעך, חד גדיא חג גדיא.

למעשה בין איך נישט געגאנגען צום הפגנה. און נישט ווייל איך האלט אנדערש ווי די פופציג טויזענט משתתפי ההפגנה, נאר ווי דער רבי פלעגט זאגן, אדרבה ואדרבה טאקע ווייל איך האלט פונקט ווי זיי טאקע וועגן דעם האב איך מיך נישט משתתף געווען.

לאמיך מיך מסביר זיין:
ביי די הפגנה האבן אנטייל גענומען צוויי עלמענטען. דער ערשטער עלעמנט איז געווען דער סאטמארער קנאי'שער עולם. ביי זיי איז דאס גאנצע גזירות גיוס א געהריגע גזירות שמד ווי דאס גיין אין מילטער איז ביהרג ואל יעבור. מאנכע האלטן אפילו אז סאיז ערגער ווי רעדן עברית, וואס עברית אליין איז ערגער ווי זיך ביקן זעקס און צוואנציג מאל צו א צלם! יעצט מאכט אליינס די קאלקעלשין, עס קען זיין אז גיין אין מיליטער איז אזוי הארב ווי זיך ביקן 'זיבן' און צוואנציג מאל צו צלם ר"ל . בדרך אגב ווינדערט מיר שוין לאנג וואס געשעהט ביי די זיבן און צוואנציגעסטע ביק אז די הארבקייט פון עברית שטייגט עס נישט איבער.

דער צווייטער עלעמענט איז געווען די בני ישיבות, בעיקר פינעם ליטווישען קרייז ביי זיי איז עס א גזירה א קעגן לימוד התורה בכלליות און א קעגן ישיבות און כוללים בפרטיות. לויט זייער השקפה דארף בני ברק ווייטער אנהאלטן דעם מאמענטאם פון אהער שטעלן אן עיר שכולה כהנים ווי יונג און אלט צוגלייך זיצן און לערענען, און מיטן רחיים על צווארו געט מען זיך אן עצה דורך איינשפאנען דעם חילוני אדער דאס ווייב. לשיטתם פאדערט זיך גאר א 'היתר' פון א רב צו גיין ברענגן פרנסה(, אדער אויף זייער שפראך 'לצאת' לעבוד). יא איר האט גוט געהערט ווען א בני ברק'ער איד באשליסט צו זיין א נהנה מיגיע כפו און גייט ארויס זוכן פרנסה, ברויך ער א היתר פון א רב!!! אפשר נישט ממש א היתר אבער א 'שאלת רב' זיכער. איך זאג נישט, אויב וועט ער נישט בעטן קיין היתר וועט מען אים נישט דן זיין לשריפה אבער אויב ווייסט ער וואס סאיז גוט פאר אים און פאר זיין שלום בית וועט ער נישט גיין ארבעטען אן א קלארע צושטימונג פון א רב. בקיצור וואס זאל איך אייך זאגן עס טראגט א פנים בערך ווי די היתרים וואס די היגע רבנים געבן אויפ געבוירט קאנטראל: עס קומט מיט א זויער פנים, באגלייט מיט א קרעכטץ און א קוועטש, און צומאל מיט א גוטע שטויס פון אינטן.

יעצט ווען איר וועט כאפן א שמועס מיט א אלגעמיינער ליטווישער אינגערמאן און ער וועט אים פרעגן וואס ער האלט איבער דעם קנאי'שן געדאנק אז גיין אין מיליטער איז ביהרג ואל יעבור, 'אלס דעם חלק הציונית שבו', וועט ער עס אוועקמאכן מיט ביידע הענט. די סבה איז פשוט, ווייל פון זייערע גדולים האט מען קיינמאל נישט געהערט אזעלעכע רעיונות. ביי זיי איז אנגענומען פאר א דבר פשוט אז איין מאל עס שטייט שוין די מדינה דארף מען זיך פראטעקעטן פון די בלוט דארשטיגע אראבער מיט וואס מען קען נאר, און שלש שבועות ווי הארב ס'איז נאר איז נאך אלץ נישט דוחה קיין פקוח נפש. נאר וואס דען? זיי האלטן אז מיט זייער תורה זענען זיי מגין פונקט ווי די מיליטער און נאך מער און יעדער איז מחיוב צו בלייבן ביים לערנען עד זקנה ושיבה.

ענליכס צו דעם וועט איר זעען ווען איר וועט כאפן א שמועס מיט א סאטמערער און וועט אים פרעגן אזא הייפאטעטיקעל שאלה: לו יציור אז אלסן רעיון הציוני איז נישטא קיין שום איסור צו גיין און מיליטער צו זעט ער א איסור אינעם געדאנק פון אפשטעלן דעם בני ברקע סיסטעם פון לעבנס-לאנג לערנען נאר אנשטאט גיין אין מיליטער אין ארויס גיין ארבעטן וועט ער אייך ענטפערן דעם פשוטען סאטמערע בעל הבית'ישער ענטפער: וואס הייסט ? די רבי האט נישט געהאלטן פון קוועטשן די באנק, אדרבה ער האט געשיקט זיינע אינגעלייט ארבעטען! דער רבי האט נישט געהאלטן פון כוללים. און ווי שטייט דאס אז א פרוי דארף ברענגען פרנסה פאר צען נפשות און זיך צורייסן דאס לעבן און זיין א טאטע און מאמע אויף איין מאל? קוק אריין אין כתובה וועסטו זעען וואס דער מאן דארף טוען! וכהנה וכהנה.

יעצט איך פערזענליך האלט אז אלו אלו דברי אלקים חיים ביידע זענען גערעכט. די ליטווישע זענען גערעכט אז ס'איז נישט ביהרג ואל יעבור, ס'איז נישטא קיין חלות א יעדע מינוט פון א פרישע מרידה במלכות שמים כחידושו של הגרמ"ב בעק. עס איז מער מסתבר אזוי ווי די אנדערע אז די מרידה איז שוין געשעהן פאר זיבעציג יאר צוריק און היינט עסן מיר סך הכל די פירות. און מען דארף טוען וואס מען קען אנצוהאלטן די סטאטוס קאו אז מען זאל נישט אריינפאלן צו די אראבישע רוצחים, היל"ת.
און אויך די סאטמארע זענען גערעכט! וואספארא מין מהלך איז דאס אז מען ווארפט זיך ארויף אויףן פרוי צו אויפן פרייער חלוני און מען האלט נישט ביים נעמען פאראנטווארטליכקייט אויף אדם הראשון 'ס חטא און ברענגן פרנסה בכבוד ביושר ובצדק.

איי וואס וועט זיין מיטן תורה ? וואס וועט זיין מיטן יראת שמים ? סאיז דאך נישט די זעלבע יראת שמים אין ארבייט אדער אינעם מילטער ווי אין בית המדרש. די תירוץ אויף דעם האבן שוין חז"ל אונז געזאגט פאר קרוב צו צוויי טויזענט יאר צוריק. זיי מיט זייערע לעכטיגע אויגן האבן געזעהן אז עס וועט קומען א צייט אין עיקבתא דמשיחא ווען אידן וועלן פרעגן ווי קען מען נעמן א טייל אינעם מיליטער זיך צו היטן פון בלוט דארשטיגע אראבער, ווען עס איז אויסגעשטעלט מיט אזוי פיל נסיונת ? ווי קען מען גיין ארבייטן און פארגעשריטענע מאדערנע ארבייטס פלעצער ווען עס איז אויסגעשטעלט מיט אזוי פיל סכנות פון טעכנעלאגיע ? דער תירוץ אויף דעם אלעם האבן אונז חז"ל געזאגט מיט זיבן ווערטער :

גדול הנהנה מיגיע כפו יותר מיראת שמים !!!
מימי האבן איך מי געווינדערט פשט אין דעם גמרא, וואס עפעס איז א נהנה מיגיע כפו גרעסער ווי א יראת שמים ? און וואס עפעס פונקט פון די מעלה פון א יראת שמים?. נאר לפי וואס מיר זאגן איז פשט אזוי: די גמרא רעדט פונעם יראת שמים וואס ווערט בהכרח פארלוירן ווען א מענטש גייט ארויס פון כותלי בתי המדרש צו זיין א נהנה מיגיע כפו. אויף דעם זאגן אונז חז"ל אז די פארדינסט פונעם נהנה מיגיע כפו שטייגט איבער דעם פארלוסט פונעם בהכרח פארלוירנעם יראת שמים. ואין צריך לדוק היטב בזה כי אין זה עמוק אלא פשוט בתכלית הפשטות.

[איך בין באוואוסטזיניג אז אינעם מיליטער איז "לעת עתה" דא גרעסערע נסיונות ווי א נארמאלע מאנהעטן ארבייטס פלאטץ, אבער דאס קען מען אויך מסדר על צד היותר טוב מיט א ביסל גוט-ווילן מצד די חרדים. מער איבער דעם אין א צווייטע געלעגנהייט אי"ה.][/justify]

[איחוד פעלד]

איי איי

וואס פארשטייסט די צו אלו אלו דא"ח.

בניד"ד וואלט עס געמיינט אז די ביסט מודה אז עס איז דא א פראבלעם פין ציונזים, און בנוסף לזה איז בעסער אז דער אינגערמאן ארבעט נישט, נאר לאזט פרנסה אויף דער ווייב'ס פלייצעס.

הה"ד על חרבך תחיה. חרבך מיינט דאס ווייב, און א ראי' האסטו, אז עס שטייט נאכדעם "תחי'" און דאס שרייבט מען נאר אויף דער ווייב....

[הוגה]

זייער שיין געשריבן, מר פרענקלין. צוויי קליינע הערות.

1) מר פרידמאן פון די צייטונג האט זיך געמאכט א פשוט'ע חשבון, אז בענדזשימין פרענקלין קען שרייבן פופציג טויזנט קען ער שרייבן הונדערט טויזנט. ס'איז דאך היינו הך.

2) אין ענגלישע משפחה מאגאזין איז דער וואך געווען אינטערוויוס מיט צוויי ארגעניזאציעס, 'קמח' און 'מפתח' וואס העלפן חרדי'שע מענטשן באקומען טרעינינג און טרעפן דזשאבס, ביידע פארלאנגן אז די יונגערמאן מוז ברענגן א צעטל פון א רב אז ער מעג ארויסגיין פון כולל. וברוך שכוונת.

[קינות גירושין]

מר פרידמאן פון די צייטונג האט זיך געמאכט א פשוט'ע חשבון, אז בענדזשימין פרענקלין קען שרייבן פופציג טויזנט קען ער שרייבן הונדערט טויזנט. ס'איז דאך היינו הך

[משה געציל]

נא! פיגול!
געלייקט עניוועיס!

[קאווע טרינקער]

הערליך... ממש אזוי זעהן אויס די פשט'לעך פון די "לעומת זה", אין יעדע שורה גמרא טרעפן זיי עפעס נעגאטיוו. האט דער "אלקים חיים" אראפגעשיקט דעם "זה לעומת", בענדזשאמין, צו ווייזן די מיטל וועג, ע"ד "אלו ואלו", וע"ע בפרק "מימיני מיכאל וכו".

---
בנוגע די מספרים, זאגט מיר א איד, אז כלל ישראל איז געבענטש געווארן מיט די ברכה "לא ימד ולא יספר", אז מ'קען נישט ציילען...
אבער אויף למעשה קען מען פאר ענטפערען די גוזמא שבגוזמא פון מאה אלף איש, מיט א פשוטע חשבון. - אין citi field זענען דא 45,000 זיץ פלעצער, דארט האבן זיך באטייליגט "גאנץ" סקווירא "גאנץ" בעלזא "גאנץ" וויזניץ מאנסי "גאנץ" וויזניץ בני ברק, גריבוב און פאפא, צאנז און קלויזענבורג, "גאנץ" ליעקוואוד, סאוט פאלסבורג, און "האלב" סאטמאר, די א. ג. זלונים.
משא"כ אלף חקת, איז געווען איין באס פון סקווירא, איין דיין פון בעלזא, צוויי גבאים פון פאפא, קיינער נישט פון וויזניץ בני ברק, צאנז און קלויזענבורג, און בכל זאת זענען געווען דארט מאה אלף איש... די פלא איז מרפסן איגרא. אבער מיט אביסל וויסן די מציאות ווערט אלעס פארענטפערט, אלף חקת האבן זיך די אנדערע האלב סאטמאר, די א. ג. ארונים, זיך אויך באטייליגט. איז בהכרח אז זיי באשטייען פון שמונים אלף איש! כן ירבו!

[בן תמליון]

בנימין דבריך מתוקין לחיך. איין קשיא האב איך אויף אייך, מילא וויאזוי פון פופציק טויזנט איז געווארן הונדערט קען מען פארענטפערן, ווי ר' אלבערט'ס קל וחומר אדער ווי קאווע טרינקער ברענגט ארויס. אבער וויאזוי האט איר באגאנבעט די ניין הונדרעט פיר אין זיבעציק ביקס צום צלם? דער רבי האט געזאגט בזה"ל: ענדערש זיך ביקן טויזנט מאל צום צלם ווי לערנען דעם טמא'נעם שפראך. טויזנט ביקס צום צלם איז נישט זעקס און צוואנציק און איז נישט א שפילעכל פון נומערן ביי א פראטעסט. ובזה יצאתי חובת מחאה.

[דעת תורה]

א באנדע עמי הארצים.

וויי וויי, דעם אייגענעם רבי'ןס דיבורים געדענקט מען נישט. "הונדערט" מאל ביקן צום צלם האט ער געזאגט.

(און להבנת הענין רעדט ער דארט פון די קריסטליכע שטרעמונגען וואס ביקן זיך נישט לשם השתחואה לעבודה זרה, נאר אויס רעספעקט וכדומה. אזוי - ליגט מיר אין קאפ - האט ער מסביר געווען זיינע ווערטער, נוצנדיג א שארפער משל בעיני בני אדם, וואס וויסן נישט מבחין צו זיין צווישן ביקן צו א קרייץ און ביקן צו א געטשקע).

[מאטי]

מאנכע האלטן אפילו אז סאיז ערגער ווי רעדן עברית, וואס עברית אליין איז ערגער ווי זיך ביקן זעקס און צוואנציג מאל צו א צלם! יעצט מאכט אליינס די קאלקעלשין, עס קען זיין אז גיין אין מיליטער איז אזוי הארב ווי זיך ביקן 'זיבן' און צוואנציג מאל צו צלם ר"ל . בדרך אגב ווינדערט מיר שוין לאנג וואס געשעהט ביי די זיבן און צוואנציגעסטע ביק אז די הארבקייט פון עברית שטייגט עס נישט איבער.

על פי רמז קען זיין דער פשט אזוי: דער שם הויה איז בגמטרי׳ 26 קומט אויס איז ביז דער 26׳ער ביק איז דאס נאך בבחינות עו״ז בשיתוף, אבער ביים 27׳ער ביק דאס זאגט שוין אז דער שתי וערב איז ח״ו גרעסער ווי גאט. אבער תמליון׳ס בן יחיד׳ל און דעת תורה האבן שוין ערווענט אז דער ציפער איז גאר אן אלף׳ל!! בא הכתוב השלישי: ס׳איז א בפירוש׳ער איינגעקריצטער מודעה ביים צפון זייט פונעם געלן שול (ראדני) פארן אריינקום אינעם גרויסן, ביי די סינקס.

[בן תמליון]

א באנדע עמי הארצים.

וויי וויי, דעם אייגענעם רבי'ןס דיבורים געדענקט מען נישט. "הונדערט" מאל ביקן צום צלם האט ער געזאגט.

(און להבנת הענין רעדט ער דארט פון די קריסטליכע שטרעמונגען וואס ביקן זיך נישט לשם השתחואה לעבודה זרה, נאר אויס רעספעקט וכדומה. אזוי - ליגט מיר אין קאפ - האט ער מסביר געווען זיינע ווערטער, נוצנדיג א שארפער משל בעיני בני אדם, וואס וויסן נישט מבחין צו זיין צווישן ביקן צו א קרייץ און ביקן צו א געטשקע).

איך געדענק ער האט געזאגט טויזנט מאל מען דארף אהערברעגעו א סקריןשאט. ער איז גארנישט מסביר וועגן לשם השתחוואה דארט. ער זאגט איך זאג עס (דער ענדערש זיך ביקן וכו') להלכה און וועל נישט צוריקצוען אפילו די גאנצע וועלט זאגט אנדערש.

[שמעקעדיג]

לגבי סאטמאר רב'ס מאמר האט מען שוין געשמועסט אין אנדערע אשכולות, ס'איז נישט כדאי צו פארפארן פונעם ענין.

דא האב איך דערמאנט דערוועגן:
viewtopic.php?p=53485#p53485

[יידל]

לשיטתם פאדערט זיך גאר א 'היתר' פון א רב צו גיין ברענגן פרנסה(, אדער אויף זייער שפראך 'לצאת' לעבוד). יא איר האט גוט געהערט ווען א בני ברק'ער איד באשליסט צו זיין א נהנה מיגיע כפו און גייט ארויס זוכן פרנסה, ברויך ער א היתר פון א רב!!! אפשר נישט ממש א היתר אבער א 'שאלת רב' זיכער. איך זאג נישט, אויב וועט ער נישט בעטן קיין היתר וועט מען אים נישט דן זיין לשריפה אבער אויב ווייסט ער וואס סאיז גוט פאר אים און פאר זיין שלום בית וועט ער נישט גיין ארבעטען אן א קלארע צושטימונג פון א רב. בקיצור וואס זאל איך אייך זאגן עס טראגט א פנים בערך ווי די היתרים וואס די היגע רבנים געבן אויפ געבוירט קאנטראל: עס קומט מיט א זויער פנים, באגלייט מיט א קרעכטץ און א קוועטש, און צומאל מיט א גוטע שטויס פון אינטן.

בנימין'ל, האסט דאך געוואלטיק צוגעשטעלט די צוויי ענינים, 'לצאת' לעבוד צו מניעת הריון, פונקט ווי דאס האט נישט קיין פשט, וכו' ודפח"ח.

[בענדזשאמין פרענקלין]

דער אמת איז אז דאס משוגעת פון פרעגן א 'שאיילע' פון א רב אדער ראש ישיבה ווען איינער וויל גיין ארבעטן (און יעדעס מאל מען וויל גיין הכנות) איז אין רעזולטאט פון דאס חסידימיזם וואס האט איבערגענומען די ליטווישע וועלט זינט הרב ש"ך און דער סטייפלער האבן איבער גענומען די לייצעס פון מנהיגות איבער דעם יהודת ארץ ישראל, און עס ווערט ערגער און ערגער פון יאר צו יאר. איך מיין אז עס איז נישט קיין גוזמא צו זאגן אז אין די גאנצע וועלט פון אלע זיבן ביליאן מענטשן, הונדערטע רעליגיעס, טויזענטע סעקטעס וכו' קען מען נישט טרעפן אזא ענליכע תופעה, נעמליך, אז ארויסגיין ברענגן פרנסה זאל זיין פארבינדן מיט פרעגן א שאלה ביי א גייסטליכע!!!. בינו נא זאת עם חכם ונבון צו וואס מיר האבן זיך דערקייקעלט.

[לעיקוואד]

איך מיין עס האט מער צוטוהן מיט די אינפאנטיליזם אויף וואס אונזער סאסייעטי איז געבויט. כאילו מיר זענען אלע קינדער אין חדר וואס דארפן ברענגען א צעטעלע פון טאטי פאר יעדער זאך. אזויווי משעמט זיך נישט צו פאדערן פון עלטערן צו ברענגען א צעטל פון דער קאמפעני וואסארא אינטערנעט זיי האבען אזוי שעמט מען זיך נישט צו בעטן פון אן ערוואקסענער יונגערמאן "א צעטל פון א רב" אז ער מעג זיך לערנען א פאך און גיין ארבעטן. און אלע שפילען אזוי מיט מיט דער שפיל כאילו דער צעטל איז עפעס ווערט, אפילו ווען עס וואלט ווען יא געווען עפעס וואס מדארף אויף דעם א שאלות חכם, איז דען א חכמה צו טרעפן א רב זאל שרייבען אזא צעטעלע? אלא מאי מיר זענען אלע כתה א' קינדער אין די אויגן פון אונזערע פירערס און אלע שפילען מיט דער שפיל.


[דער אמתער סיבה פארוואס זיי בעטן אזא צעטל איז זיך ארויצודרייען פון די טעראריסטען וואס רודפ'ן זיי שוין גענוג אזוי]

[שמעקעדיג]

פארוואס דארף מען קריכן אויף גראדע ווענט ווען דער אמת איז אזוי בולט.
דער ענין איז פשוט אז מען איז מחנך די אידן אז תורה איז דער איינציגער ציהל אין לעבן, כי הם חיינו ואורך ימינו, עד כדי כך אז מען פילט שלעכט צו טון עפעס אנדערש פון דעם, סיידן מיט א היתר מאה רבנים.
אפשר דארף מען זיי באגראבן דערמיט, אז מען זאל קענען ווייזן דעם כח דהיתירא פארן בי"ד של מעלה נאך די 120.

[למדן]

פאר דער חינוך פון כי הם חיינו וואלט נאך נישט אויסגעפעלט אז דער ארבייטס ארג זאל בעטן א רשות צעטל פון א רב ס' מער פון דעם, נאר ווי געזאגט איז דארט די טעראריזם גרויס און כ'מיין אז ס' שוין געווען א קליפ וועגן דעם דא