לעמיל האט געשריבן:די משנה זאגט אור לארבעה עשר בודקין את החמץ לאור הנר רש"י זאגט אור לארבעה עשר לאור הנר בודקין א אנדרע סדר ווער גייט דורך לערנען די פני יהושע פאר מיך איך האב נישט כח צו זוכען די קשיה
כ'ווייס נישט וואס די פני יהושע ענטפערט, נאר לפי מושכל ראשון ענטפער איך אזוי, עס איז דא צויי סיבות פארוואס מ'דארף בודק חמץ זיין (עיין בתוס') א)שלא יבא לאוכלו בפסח, ב) כדאי נישט עובר צו זיין אויף בעל יראה ובעל ימצא וכן הוא ברש"י, ונפק"מ לפי שני טעמים אלו אם צריך לבדוק היטב ובנר, שאם הסיבה משום לא יבא לאוכלו אז דיו בהילוכו בכל הבית ואם לא ימצא שום חמץ בוודאי לא יבא לאוכלו בפסח, אבל אם הטעם הוא משום בעל יראה אז צריך לנקות היטב ולבדוק בנר בחורים ובסדקים שמא יש שם כזית חמץ, וזה אומר רש"י אור לארבעה עשר לאור הנר בודקין ולמה, משום דהחיוב הוא משום בעל יראה ולכן צריך לבדוק בנר ודו"ק. לאמיר וויסן אויב ס'גיט. נ.ב. אנטשולדיגט פארן טוישן אינמיטן צו לשה"ק, ס'איז מיר גרינגער צו שרייבן ד"ת בלשה"ק.
דער עולם האלט מיך די דף אין פסחים? א הערליכע מסכת.
איך באקום יעדן טאג א אימעיל מיט א לינק צו א שיעור אין אידיש, [געלערנט אין א שול אין ב"פ], א דורכשניטליכע דף נעמט נישט מער ווי ארום 20 מינוט. דא איז די לינק פון די היינטיגע דף, פסחים דף ז' http://goo.gl/9gaaV
OK קיינמאל נישט צו שפעט, כ'הייב יעצט אן.. לאמיר זעהן.. די משנה, אור לארבעה עשר בודקין את החמץ לאור הנר. רש"י: אור לארבעה עשר גרסי'. זעהט אויס אז ס'פארהאנען א גירסא וואס רש"י וויל אויסשליסן, פיין. לאור הנר בגמרא מפרש טעמא, פיין. מסורת הש"ס אות ה', הערת עוז והדר, צריך לומר לאחר ד"ה בודקין, ער מיינט צו זאגן, אז בעצם האב איך נישט גוט אפגעלערנט די פריערדיגע רש"י, ווייל כ'האב אויסגעלאזט די רש"י ד"ה בודקין. וואלטעך ווען קודם געלערנט די רש"י ד"ה בודקין, וואלט איך בעסער פארשטאנען די רש"י "לאור הנר". איך פייף דיר אן! איך גיי בשום אופן נישט טוישן די גירסא, אז פאר רש"י זעלבסט איז גוט געווען אזוי, איז מיר אויך גוט אזוי. לאמיך ווייטער לערנען, פארדריי מיר נישט קיין קאפ. ווייטער, רש"י, בודקין, שלא יעבור עליו בבל יראה ובבל ימצא, לויט ווי איך פארשטיי, רש"י מיינט צו זאגן אז אויב זוכסטו נישט אפיר דעם חמץ, בעסער געזאגט, אויב נעמסטו נישט ארויס דעם חמץ פון שטוב, דאן וועסטו עובר זיין אויף די לאו פון לא יראה לך חמץ, שאור לא ימצא בבתיכם. איך זעה עפעס א תוספות דא, בדרך כלל לערן איך נישט קיין תוספות (וואס איז אויף די סוגיא) איידער איך דעק אפאר בלעטער ground, אבער דאהי ווייסעך שוין וואס תוספות באדערט, ער טענה'ט אז כדי נישט עובר צו זיין אויף בל יראה דארף מען נישט קיין בדיקה, ס'גענוג ביטול. פיין, אבער אז מ'מאכט נישט קיין ביטול, איז דאך די בדיקה יא כדי נישט עובר צו זיין בבל יראה, איז דאך רש"י בעצם גערעכט. בלייבט נאר איבער צו קלערן פארוואס רש"י וויל ענדערשט מפרש זיין די משנה מיט א דאורייתא'דיגע בדיקה, און נישט א מדרבנן'דיגע. נו, נישט וויכטיג פאר יעצט. כל מקום שאין מכניסין בו חמץ, אין צריך בדיקה. - פיין ובמה אמרו.. במה? וואספארא ווארט איז דאס? אה, "במשנה שבמשניות וברי"ף איתא "ולמה". נו, פארוואס טוישטו נישט צו "ולמה"? ס'איז דאך obvious? ולמה אמרו שתי שורות במרתף, לכאורה איז די קשיא, אז היות ס'איז דאך א מקום שאין מכניסין, פארוואזשע בודק זיין? - רש"י "ובמה אמרו, לקמן במתניתין", פארשטייט זיך אליין אז רש"י צייכענט פשוט צו פאר די לערנער וואו די הלכה פון שתי שורות במרתף שטייט, אבער אוודאי איז נישט רש"י דא מסביר אז די קשיא איז "ובמה אמרו לקמן במתניתין", אין אידיש "פארוואס (ביי וואס) האט מען געזאגט ווייטער אין די משנה אז מ'דארף בודק זיין צוויי שורות....?" ופשוט. די קומענדיגע רש"י, בא"ד, אחרי שאמרנו כל מקום שאין ... מ'זעהט קלאר פון רש"י אז די גירסא איז "ולמה אמרו". און צוליב דעם איז רש"י מסביר אז דא טוט זיך אפ עפעס א קשיא, די משנה פרעגט עפעס. על אף, ווען מ'איז מעיין אין דעם תירוץ, לויט ווי רש"י איז מסביר "ומפרש לא אמרו אלא במרתף שמכניסין בו חמץ" שטימט בעסער מיט די גירסא "ובמה", כלומר די משנה איז מסביר, זי לייגט צו אן הלכה, און לאו דוקא אז דא האט זיך אפגעטוהן א קשיא. אפשר קען מען אויך מדייק זיין פון רש"י, "שהשמש ... ופתו בידו..." אז דאס אליינס אז מ'גייט אריין מיט חמץ, איז מחייב בדיקה. כלומר, אז די חשש איז נישט אז אפשר האט איבערגעלזאט דארט ברויט. שוין, העמיר צו ווארטן פאר די גמרא אויף דעם. גמרא. מאי אור? וואס טייטשט "אור"?. אוודאי האט די גמרא געוואוסט אז מ'איז בודק ביינאכט (כ'רעדט דאס אויס אז די שוואכע זאלן אויך מיטהאלטן). רב הונא אמר נגהי, ורב יהודה אמר לילי.
פאר מ'גייט ווייטער, וויל איך ענק מסביר זיין פארוואס איך האלט אז "מתיבתא-עוז והדר" מאכט מענטשען dumb. דריי קליינע הערה'לעך א) אויף די ווערטער "נגהי" טייטשען זיי ..... נו, guess...?.... "אור"!!!!! WOW!!!! אויב ס'נישט גענוג מיט דעם, לייגן זיי נאך צו א מראי מקום אז "נגהי" מיינט "אור"... וואו? וואו קען מען טרעפן א מקור, נישט סתם א מקור, נאר א מוסמך'דיג, אז "אור" מיט "נגהי" זענען מחותנים?... אויף איז דא א גאנצע מכון... זיי האבן פשפש און מצא געווען, יא, מיר קענען, די היייליגע .... "ערוך"....!!!! די ערוך (וואס איז אויסגעשטעלט לויט ווערטער, ער טייטש, און מפרש, און צומאל לייגט ער צו הלכות) אין ערך "אור" צייכענט צו צו אט די גמרא אז נגהי מיט אור האבן עטוואס שייכות... די בהמה! די ערוך נעמט עס פון דא.. פון דא, דא, דא טאקע דא וואו דו שטייסט!! גייסטו און דו טייטשט "נגהי" = "אור", און דו ברענגט א "מקור" פון די ערוך פון צייכענט צו דעם שטיקל גמרא????????????????????? דאס איז שוין חוץ א מעשה, אז דו טייטשט בעצם גארנישט... איך קען מיך נישט בארוהיגען. ב) קס"ד מאן דאמר נגהי נגהי ממש, ומאן דאמר לילי, לילי ממש. דא טוט זיך א צומישעניש, פאר דער וואס לערנט נישט אין ארטסקרול וואס איז אזוי שיין מסביר: "מאן דאמר נגהי (אז אור מיינט לעכטיג) נגהי ממש (אז דאס איז דער זמן בודק צו זיין), דהיינו אז אזוי טייטש מען די משנה, "אור לארבעה עשר, אין די לעכטיגקייט פון יום י"ד, בודקין את החמץ וכו'" אויף דעם פאסט גוט "קא סלקא דעתך" ווייל למסקנא איז נישט אזוי. רב הונא האט דאס נישט געמיינט. פיין, ווייטער. לויט דעם פארשטייט מען די רש"י, אז מ'איז נישט גורס "מאן דאמר לילי לילי ממש", ווייל למעשה בלייבט מען מיט דעם, רב יהודה האט טאקע דאס געמיינט. אגב, תוספות איז מסביר אין בערך 20 ווערטער, אז ס'איז נישט עק וועלט, מ'קען לאזן די גירסא ווי ס'שטייט אין די גמרא. עוז והדר אין די הערות ברענגט דעם תוספות אין בערך 40-50 ווערטער. אינטערסאנט, אז די "ביאורי התוספות" קענען זיי נישט מסביר זיין דעם תוספות נאר מיט בערך 300 ווערטער! להגדיל הפעיפער ולהרחיבה, צו מאכן א באנד פון יעדע 7 בלאט!!!
ג) איך גיב אזא בליק אין די הערות פון מתיבתא, ער איז מסביר אז רב הונא מיינט באמת נישט צו זאגן אז מ'דארף בודק חמץ זיין ביום י"ד ממש, לא עלתה על דעתו, חלילה. נאר וויבלאד במקומו פלעגט מען רופן "נאכט" = נגהי, טייטשט ער אזוי "אור". פיין. בקיצור, ס'איז נישט קיין מחלוקה, "אור" מיינט לויט יעדעם "נאכט". פיין. די קומענדיגע קשיא (קשיות) פון די גמרא איז לכאורה אויף די משנה (נישט אויף די אמוראים), די קשיא איז: פארוואס רופט די משנה דעם נאכט = אור, אז די פסוק זאגט "הבוקר אור"? אבער אויף רב הונא און רב יהודה איז גארנישט שווער, ווייל זיי זענען גארנישט מחדש, זיי טייטשען סך הכל די משנה, יעדער אויף זיין שפראך! רבונו של עולם! דאס איז דאך פאלטש פשט! מיליאן זאכן שטימען נישט לויט דעם. נאר פאר א דוגמא, שפעטער פרעגט די גמרא "אלמא אור אורתא הוא"?! - נו וואס איז די קשיא? ווער זאגט אז נישט? די פראבלעם איז אז מתיבתא האט פארגעסן צו צולייגען איין ווארט "לויט די מסקנה........." אבער יעצט אין די הו"א האט די גמרא געמיינט אז מ'קריגט זיך וואס "אור" טייטש. איינער זאגט "טאג" און איינער זאגט "נאכט".
אויב איינער פארשטייט מיינע הערות, וועט ער מיך אוודאי דן זיין לכף זכות פארוואס איך קען נישט ממשיך זיין יעצט. אין בין א מצב פון כעס, די ערגסטע עבירה, ולרשע אמר אלקים מה לך לספר חוקי.
[justify]קאווע איך האלט אנדערש ווי דיך, איך פלעג אויכט האלטן אזוי ווי דיך אז ארטסקרול איז מער א פראפעשניעל ארבעט, און מתיבתא רעדט צו סאך. למעשה איך האב אנגעפאנגן צו לערנען די דף, פון מס' ברכות, איך האב נאר גענוצט אן ארטסקרול, פאר קיין געלט נישט גענוצט קיין מתיבתא, אבער עס געקומען אין מיטן עירובין, איך האב געהאט צופיל קשיות וואס איז געווען זייער פשוטע קשיות, וואס ארטסקרול וואלט געדארפט רעדן דערפון אין די הערות , אבער פאר קיין געלט האב איך נישט געקענט עס דארט טרעפן, אלע מיינע קשיות האב איך צו געשריבן אינדערזייט אויף מיין גמ', ביז איינמאל האל איך זיך געבראכן, און אפגעמאכט לאמיר זעהן אין די מתיבתא,-דעס איז געווען נאך א חבר האט מיך שוין אפאר מאל געזאגט מעגסט אמאל אריין קוקען אין מתיבתא אבער איך האב זיך קיינמאל נישט צו געהערט - למעשה האב געפענט די מתיבתא, און איך ער האט גערעדט פון מיין קשיא.. און ער פאר ענטפערט עס אזוי שיין, למעשה האב איך אנגעפאנגן צוריק צו קיקען אלטע קשיות (נישט קיין גאונישע קשיות, נאר פשט קשיות) , כמעט אלעס האט ער געהאט אויס געשמיעסט, איך האב זיך גערעגט פארוואס איך האב נישט פארדעם אריין געקוקט, למעשה פון דעמאלטס האב איך אנגעפאנגן צו ניצן ביידע יעדע בלאט לערן איך איין מאל מיט מתיבתא און איינמאל מיט ארטסקרול. היינט האלט איך אז מתיבתא האט אסאך מעלות, דהיינו 1) ער ברענגט צו אסאך מער תירוצים אינטען אין די הערות וואס איז ווערט שווער פאר איינער וואס לייגט צו אביסל קאפ וואס ער זאגט ארויס פון מויל (צו מאל איז עס אפילו א קשיא פון תוס' אפאר בלאט ארויפציר). 2) ווען עס קומט צו א שווערע גמ' פון חשבון אדער מהלך החמה והמזלות וכדו. ארטסקרול וועט רעדן זייער א הויכע שפראך/עברית משא''כ מתיבתא רעדט א גרינגע לשון הקודש וואס אינז זענען צוגעוואוינט, און מען קען עס סאך גרינגער צו פארשטיין, בדוגמה עי' עירובין דף נו ע''א וע''ב. 3) ווען עס קומט אן אראמישע סלאוגען וועט מתיבתא עס טייטשען אסאך שענער דוגמה עי' עירובין דף צ ע''א וכי מאחר אתאי ונצאי אדער ברכות דף כ''ה ע''ב אמר להו איכו השתא לא אתאי ועוד.. 4) אויב רש''י ברענגט צוויי פשטים, וועט ארטסקרול כמעט קיינמאל נישט מסביר מער ווי איין פשט, אין עירובין ברענגט רש''י אסאך מאל צוויי פשטים. 5) מתיבתא האט ביאורי רש''י וואס איז מיך אסאך נוגע, ספעציעל די הערות אינטען. איך קוק עס מער ווי ארטסקרול איז נאר מסביר די גמרא און מתיבתא איז אויכט מסביר רש''י. איין זאך איז געפערליך זיי קענען נעמען די זעלבע קשיא/תירוץ פון ריטב''א, מהרש''א וכדו' אין שרייבן איינמאל אינטען אין די הערות נאכאמאל אין ביאורי רש''י און נאכאמאל אין נאך דריי מאל אין די ילקוט ביאורים, וואס דאס איינע פון די סיבות וואס עס איז נאר דא 20 דפים אין איין באנד. אויכט די כפתור ופרח וכת דיליה איז נישט נוצבאר פאר רוב לומדי מתיבתא. עם הארצישע טעותים קען מען טרעפן ביי ביידע פון זיי, יעצט ליגט מיר אין קאפ איינס פון ארטסקרול, בברכות דף סב ע''א תניא בן עזאי אומר פעם אחת נכנסתי אחר רבי עקיבא לבית הכסא, לייגן זיי צו ביהודה הוה, זיי נעמען עס ווייל רש''י זאגט עס אויף אפאר שורות ארויפציר אויף די זעלבע מעשה אויף ר''י, רש''י זאגט עס ווייל נאר ר''ע האלט אז אויכט אין חו''ל דארף מען מקפיד זיין אויף וועלכע זייט מען זיצט אין ביה''כ, משא''כ די אנדערע תנאים האלטן אז נאר אין יהודה איז מען מקפיד, משא''כ ביי די צווייטע מעשה מיט ר''ע מיט נישט זיין אז עס איז געווען אין יהודה עס קען זיין אויכט אין חו''ל..[/justify]
קלי וקלי דברי אלקים חיים ומלך עולם. ווענד זיך פארוואס מ'ניצט די פירוש, לכתחילה צו גיין לערנען מיט די פירוש (להנוהגים היתר...) איז ארסקרול די בעסטע, דהיינו גוט מסביר און נישט מאריך מיט זייטיגע קשיות, פשוטע זאכן רעדט ער ביי די הערות. צו לערנען און א געהעריגע גמרא, און ווען מ'פארשטייט נישט עפעס נאכקוקען, טויגט ארסקרול (כמעט) אויף כפרות... און די מתיבתא איז געוואלדיג, ער ברענגט צו אסאך גוטע קשיות. פשוט צו גיין לערנען סתם אזוי און א מתיבתא איז א וועיסט אף טיים... מ'ווערט משוגע פון אלע זייטיגע הערות און קשיות וואס ער האקט אריין. וכמובן מאיליו ח"ו לא להורות מזה הלכה למעשה, אלא פטפוטי דברים בעלמא, ק"ו לאחר שתיית יי"ש ודו"ק.
אין אנדערע ווערטער זאגסטו אזוי : וויבאלד ארטסקרול איז אן "ארבעט" האבן זיי גע'picked מה לרחק ומה לקרב, א בחינה פון chosen people... און יתכן טאקע אז א שאלה און שוועריקייט וואס פאלט איין פאר געוויסע, וועט נישט אדרעסירט ווערן. משא"כ מתיבתא איז א "קובץ מפרשים" קען מען אלעס טרעפן דארט, ומטבעו של קובץ אז אלעס שטייט עטליכע מאל. בקיצור, צוויי אנדערע סוגים פון ספרים.
איך roll זיך פאר גילעכטער, אין פאריגען מחזור האבן זיי געשריבן, אין מסכת עירובין, אז די מעלה פון זייער פירוש איז אז ס'נישט מער ווי איין עמוד פירוש פאר איין עמוד גמרא.... ביי יעדע מסכת האבן זיי געטוישט פאליסיס... מ'האלט שוין ביים צווייטען מחזור, א באנד פאר א פרק!
סתם אזוי האבן די מתיבתא גמרות (אויך מיר א גמרא) נישט קיין זינען... דער זעלבער מענטש וואס קען נישט קיין שטיקל גמרא אן זייער low level פירוש, דער זעלבער מענטש קען דורכלערנען גאנצטע סוגיות אין "אוצר העיונים"?? אתמהה.
chosen people האט געשריבן:[justify]למעשה איך האב אנגעפאנגן צו לערנען די דף, פון מס' ברכות, איך האב נאר גענוצט אן ארטסקרול, פאר קיין געלט נישט גענוצט קיין מתיבתא, אבער עס געקומען אין מיטן עירובין, איך האב געהאט צופיל קשיות וואס איז געווען זייער פשוטע קשיות, וואס ארטסקרול וואלט געדארפט רעדן דערפון אין די הערות , אבער פאר קיין געלט האב איך נישט געקענט עס דארט טרעפן,[/justify]
עירובין איז געווען פון זייערע ערשטע מסכתות און איז טאקע נישט אזוי גוט ווי די שפעטערע, איך מיין אז זיי האבן יעצט ארויסגעגעבן א איבער-געארבעטע מהדורה.
אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
chosen people האט געשריבן:[justify]למעשה איך האב אנגעפאנגן צו לערנען די דף, פון מס' ברכות, איך האב נאר גענוצט אן ארטסקרול, פאר קיין געלט נישט גענוצט קיין מתיבתא, אבער עס געקומען אין מיטן עירובין, איך האב געהאט צופיל קשיות וואס איז געווען זייער פשוטע קשיות, וואס ארטסקרול וואלט געדארפט רעדן דערפון אין די הערות , אבער פאר קיין געלט האב איך נישט געקענט עס דארט טרעפן,[/justify]
עירובין איז געווען פון זייערע ערשטע מסכתות און איז טאקע נישט אזוי גוט ווי די שפעטערע, איך מיין אז זיי האבן יעצט ארויסגעגעבן א איבער-געארבעטע מהדורה.
איך האב געהאט די נייע מהודרא, טאקע איינע פון די זאכן וואס זיי האבן איבערגעמאכט אין די נייע מהדורא איז די בילדער, וואס לדעתי איז דא אסאך טעותים אפי' אין די נייע בילדער, און אויכט די בילדער אין מתיבתא איז אסאך מער קלארער און מען קען עס בעסער פארשטיין.
[tag]קאווע טרינקער[/tag] יישר כח הרב קאווע טרינקער, אן איך זאל טרינקן אזוי פיל קאווע'ס ווייס איך נישט אויב איך וועלט געקענט לערנען די דף. לגבי די הערות פון פסחים וועגן רב הונא, איך האב אריין געקוקט אין מתיבתא אין איך זעה נישט אז זיי זאלן שרייבן אז רב הונא און די הו''א האלט אז מען דארף נישט בודק חמץ זיין צופרי, אדרבה זיי שרייבן גענוי ווי די האסט עס שיין מסביר געווען לפי הארטסקרול, איך האב צוגעלייגט א בילד פון די מתיבתא.
קאווע טרינקער האט געשריבן:OK קיינמאל נישט צו שפעט, כ'הייב יעצט אן.. לאמיר זעהן.. די משנה, אור לארבעה עשר בודקין את החמץ לאור הנר. רש"י: אור לארבעה עשר גרסי'. זעהט אויס אז ס'פארהאנען א גירסא וואס רש"י וויל אויסשליסן, פיין. לאור הנר בגמרא מפרש טעמא, פיין. מסורת הש"ס אות ה', הערת עוז והדר, צריך לומר לאחר ד"ה בודקין, ער מיינט צו זאגן, אז בעצם האב איך נישט גוט אפגעלערנט די פריערדיגע רש"י, ווייל כ'האב אויסגעלאזט די רש"י ד"ה בודקין. וואלטעך ווען קודם געלערנט די רש"י ד"ה בודקין, וואלט איך בעסער פארשטאנען די רש"י "לאור הנר". איך פייף דיר אן! איך גיי בשום אופן נישט טוישן די גירסא, אז פאר רש"י זעלבסט איז גוט געווען אזוי, איז מיר אויך גוט אזוי. לאמיך ווייטער לערנען, פארדריי מיר נישט קיין קאפ.
איך כאפ נישט וואס דיר באדערט, קודם שטייט דאך בודקין און נאכדעם לאור הנר ווילסט זאגן אז רש״י האט געהאט א גירסא קודם ״לאור הנר״ און נאכדעם ״בודקין״ ? ״אור לארבעה עשר לאור הנר בודקין״ נישט אזא געשמאקער לשון, ביסט מודה?
ווייטער, רש"י, בודקין, שלא יעבור עליו בבל יראה ובבל ימצא, לויט ווי איך פארשטיי, רש"י מיינט צו זאגן אז אויב זוכסטו נישט אפיר דעם חמץ, בעסער געזאגט, אויב נעמסטו נישט ארויס דעם חמץ פון שטוב, דאן וועסטו עובר זיין אויף די לאו פון לא יראה לך חמץ, שאור לא ימצא בבתיכם. איך זעה עפעס א תוספות דא, בדרך כלל לערן איך נישט קיין תוספות (וואס איז אויף די סוגיא) איידער איך דעק אפאר בלעטער ground, אבער דאהי ווייסעך שוין וואס תוספות באדערט, ער טענה'ט אז כדי נישט עובר צו זיין אויף בל יראה דארף מען נישט קיין בדיקה, ס'גענוג ביטול. פיין, אבער אז מ'מאכט נישט קיין ביטול, איז דאך די בדיקה יא כדי נישט עובר צו זיין בבל יראה, איז דאך רש"י בעצם גערעכט. בלייבט נאר איבער צו קלערן פארוואס רש"י וויל ענדערשט מפרש זיין די משנה מיט א דאורייתא'דיגע בדיקה, און נישט א מדרבנן'דיגע. נו, נישט וויכטיג פאר יעצט.
עיין דף ו עמוד א אלא אמר רבא הא דאמרת קודם שלשים יום אין זקוק לבער לא אמרן אלא שאין דעתו לחזור אבל דעתו לחזור אפילו מראש השנה זקוק לבער ואזדא רבא לטעמיה דאמר רבא העושה ביתו אוצר קודם שלשים יום אין זקוק לבער תוך שלשים יום זקוק לבער וקודם שלשים נמי לא אמרן אלא שאין דעתו לפנותו אבל דעתו לפנותו אפילו קודם שלשים יום נמי זקוק לבער רש״י תוך שלשים זקוק לבער. דלכתחלה לא זהו ביעורו:
כדי די שוואכע זאלן פארשטיין (ק.ק.ט.) רבא האלט אז אויב גייט מען אוועק פון שטוב בתוך ל יום מוז מען בודק זיין ווייל בתוך ל׳ אז שוין חל חובת ביעור משא״כ קודם ל׳ אויב איז נישט דעתו לחזור. ואזדא רבה לטעמיה אז עושה ביתו אוצר וואס איז כאילו נפלו עליו מפולת מעיקר הדין איז הייסט דאס אליין א ביעור דאך איז דאס נישט קיין לכתחילה און בתוך ל׳ זאל ער ענדערש מאכן א בדיקה. עכ״פ קען מען אפשר צושטעלן אז אפילו מן התורה העלפט טאקע ביטול דאך איז דאס נישט קיין לכתחילה פונקט ווי מפולת, און דעריבער זאגט רש״י דא אין דער משנה דער טעם פון בדיקה וועגן בל יראה בל ימצא ווייל דאס איז דער לכתחילה׳יגער עצה משא״כ ביטול. און אזוי שטימט דער צושטעל פון רבא׳ס ערשטע הלכה בדין יוצא לשיירה בתוך ל׳ וואס דארט קען ער זיך ארויסדרייען פון ביעור מיט א בדיעבד׳יגער ביטול, צו מפולת וואס איז אויך א בדיעבד׳יגער.
כל מקום שאין מכניסין בו חמץ, אין צריך בדיקה. - פיין ובמה אמרו.. במה? וואספארא ווארט איז דאס? אה, "במשנה שבמשניות וברי"ף איתא "ולמה". נו, פארוואס טוישטו נישט צו "ולמה"? ס'איז דאך obvious? ולמה אמרו שתי שורות במרתף, לכאורה איז די קשיא, אז היות ס'איז דאך א מקום שאין מכניסין, פארוואזשע בודק זיין? - רש"י "ובמה אמרו, לקמן במתניתין", פארשטייט זיך אליין אז רש"י צייכענט פשוט צו פאר די לערנער וואו די הלכה פון שתי שורות במרתף שטייט, אבער אוודאי איז נישט רש"י דא מסביר אז די קשיא איז "ובמה אמרו לקמן במתניתין", אין אידיש "פארוואס (ביי וואס) האט מען געזאגט ווייטער אין די משנה אז מ'דארף בודק זיין צוויי שורות....?" ופשוט. די קומענדיגע רש"י, בא"ד, אחרי שאמרנו כל מקום שאין ... מ'זעהט קלאר פון רש"י אז די גירסא איז "ולמה אמרו". און צוליב דעם איז רש"י מסביר אז דא טוט זיך אפ עפעס א קשיא, די משנה פרעגט עפעס. על אף, ווען מ'איז מעיין אין דעם תירוץ, לויט ווי רש"י איז מסביר "ומפרש לא אמרו אלא במרתף שמכניסין בו חמץ" שטימט בעסער מיט די גירסא "ובמה", כלומר די משנה איז מסביר, זי לייגט צו אן הלכה, און לאו דוקא אז דא האט זיך אפגעטוהן א קשיא. איך זע נישט וויאזוי דו זעהסט און רש״י אז ס׳זאל שטימען בעסער גירסת ובמה״ נאך די ווערטער ״ומפרש לא אמרו דאס אז רש״י זאגט נישט דער לשון ומתרץ לא אמרו ? איך הער.. אפשר קען מען אויך מדייק זיין פון רש"י, "שהשמש ... ופתו בידו..." אז דאס אליינס אז מ'גייט אריין מיט חמץ, איז מחייב בדיקה. כלומר, אז די חשש איז נישט אז אפשר האט איבערגעלזאט דארט ברויט. שוין, העמיר צו ווארטן פאר די גמרא אויף דעם. גמרא. מאי אור? וואס טייטשט "אור"?. אוודאי האט די גמרא געוואוסט אז מ'איז בודק ביינאכט (כ'רעדט דאס אויס אז די שוואכע זאלן אויך מיטהאלטן). רב הונא אמר נגהי, ורב יהודה אמר לילי.
פאר מ'גייט ווייטער, וויל איך ענק מסביר זיין פארוואס איך האלט אז "מתיבתא-עוז והדר" מאכט מענטשען dumb. דריי קליינע הערה'לעך א) אויף די ווערטער "נגהי" טייטשען זיי ..... נו, guess...?.... "אור"!!!!! WOW!!!! אויב ס'נישט גענוג מיט דעם, לייגן זיי נאך צו א מראי מקום אז "נגהי" מיינט "אור"... וואו? וואו קען מען טרעפן א מקור, נישט סתם א מקור, נאר א מוסמך'דיג, אז "אור" מיט "נגהי" זענען מחותנים?... אויף איז דא א גאנצע מכון... זיי האבן פשפש און מצא געווען, יא, מיר קענען, די היייליגע .... "ערוך"....!!!! די ערוך (וואס איז אויסגעשטעלט לויט ווערטער, ער טייטש, און מפרש, און צומאל לייגט ער צו הלכות) אין ערך "אור" צייכענט צו צו אט די גמרא אז נגהי מיט אור האבן עטוואס שייכות... די בהמה! די ערוך נעמט עס פון דא.. פון דא, דא, דא טאקע דא וואו דו שטייסט!! גייסטו און דו טייטשט "נגהי" = "אור", און דו ברענגט א "מקור" פון די ערוך פון צייכענט צו דעם שטיקל גמרא????????????????????? דאס איז שוין חוץ א מעשה, אז דו טייטשט בעצם גארנישט... איך קען מיך נישט בארוהיגען. ב) קס"ד מאן דאמר נגהי נגהי ממש, ומאן דאמר לילי, לילי ממש. דא טוט זיך א צומישעניש, פאר דער וואס לערנט נישט אין ארטסקרול וואס איז אזוי שיין מסביר: "מאן דאמר נגהי (אז אור מיינט לעכטיג) נגהי ממש (אז דאס איז דער זמן בודק צו זיין), דהיינו אז אזוי טייטש מען די משנה, "אור לארבעה עשר, אין די לעכטיגקייט פון יום י"ד, בודקין את החמץ וכו'" אויף דעם פאסט גוט "קא סלקא דעתך" ווייל למסקנא איז נישט אזוי. רב הונא האט דאס נישט געמיינט. פיין, ווייטער. לויט דעם פארשטייט מען די רש"י, אז מ'איז נישט גורס "מאן דאמר לילי לילי ממש", ווייל למעשה בלייבט מען מיט דעם, רב יהודה האט טאקע דאס געמיינט. אגב, תוספות איז מסביר אין בערך 20 ווערטער, אז ס'איז נישט עק וועלט, מ'קען לאזן די גירסא ווי ס'שטייט אין די גמרא. עוז והדר אין די הערות ברענגט דעם תוספות אין בערך 40-50 ווערטער. אינטערסאנט, אז די "ביאורי התוספות" קענען זיי נישט מסביר זיין דעם תוספות נאר מיט בערך 300 ווערטער! להגדיל הפעיפער ולהרחיבה, צו מאכן א באנד פון יעדע 7 בלאט!!!
ג) איך גיב אזא בליק אין די הערות פון מתיבתא, ער איז מסביר אז רב הונא מיינט באמת נישט צו זאגן אז מ'דארף בודק חמץ זיין ביום י"ד ממש, לא עלתה על דעתו, חלילה. נאר וויבלאד במקומו פלעגט מען רופן "נאכט" = נגהי, טייטשט ער אזוי "אור". פיין. בקיצור, ס'איז נישט קיין מחלוקה, "אור" מיינט לויט יעדעם "נאכט". פיין. די קומענדיגע קשיא (קשיות) פון די גמרא איז לכאורה אויף די משנה (נישט אויף די אמוראים), די קשיא איז: פארוואס רופט די משנה דעם נאכט = אור, אז די פסוק זאגט "הבוקר אור"? אבער אויף רב הונא און רב יהודה איז גארנישט שווער, ווייל זיי זענען גארנישט מחדש, זיי טייטשען סך הכל די משנה, יעדער אויף זיין שפראך! רבונו של עולם! דאס איז דאך פאלטש פשט! מיליאן זאכן שטימען נישט לויט דעם. נאר פאר א דוגמא, שפעטער פרעגט די גמרא "אלמא אור אורתא הוא"?! - נו וואס איז די קשיא? ווער זאגט אז נישט? די פראבלעם איז אז מתיבתא האט פארגעסן צו צולייגען איין ווארט "לויט די מסקנה........." אבער יעצט אין די הו"א האט די גמרא געמיינט אז מ'קריגט זיך וואס "אור" טייטש. איינער זאגט "טאג" און איינער זאגט "נאכט". ווי עם הנבחר האט שוין געשריבן איז לאו דוקא אז מתיבתא האט אפגעלערנט די אמוראים און די הו״א אזוי ווי די גמרא זאגט און מסקנה
אויב איינער פארשטייט מיינע הערות, וועט ער מיך אוודאי דן זיין לכף זכות פארוואס איך קען נישט ממשיך זיין יעצט. אין בין א מצב פון כעס, די ערגסטע עבירה, ולרשע אמר אלקים מה לך לספר חוקי.
יישר כוח פאר די הערות, פסחים איז דיין עולם הבא מסכת? איך געדענק א שטיק צייט צוריק האב איך געשריבן אן ארטיקל און ס׳איז אריינגעקומען די גמרא פון איננו טהורה לשון מגונה לשון קצרה., און האסט מגיב געווען געווען ווי א פיש און וואסער. וועגן דער חילוק פון ארטסקרול און מתיבתא, שפה ברורה איז מתיבתא בקיצור, איך לערן נאר אין דעם. דער עיון הפשט ביים סוף איז גאר געשמאק. ארטסקרול איז נישט מיין לשון קודש וואס איך בין געוואוינט, די אויסדרוקן האם, אכן, ללא, תורני, מסורתי, מאכט מיר זייער נערוועז. אויך איז ער היבש מאריך במקום שאפשר לקצר אויבן ביים פירוש. מתיבתא איז א קובץ מפרשים (ק.ק.ט.).
My enemy showed me an Olive Branch, upon closer observation it turned out to be covered in Fig Leaves
קאווע טרינקער האט געשריבן:ווייטער, רש"י, בודקין, שלא יעבור עליו בבל יראה ובבל ימצא, לויט ווי איך פארשטיי, רש"י מיינט צו זאגן אז אויב זוכסטו נישט אפיר דעם חמץ, בעסער געזאגט, אויב נעמסטו נישט ארויס דעם חמץ פון שטוב, דאן וועסטו עובר זיין אויף די לאו פון לא יראה לך חמץ, שאור לא ימצא בבתיכם. איך זעה עפעס א תוספות דא, בדרך כלל לערן איך נישט קיין תוספות (וואס איז אויף די סוגיא) איידער איך דעק אפאר בלעטער ground, אבער דאהי ווייסעך שוין וואס תוספות באדערט, ער טענה'ט אז כדי נישט עובר צו זיין אויף בל יראה דארף מען נישט קיין בדיקה, ס'גענוג ביטול. פיין, אבער אז מ'מאכט נישט קיין ביטול, איז דאך די בדיקה יא כדי נישט עובר צו זיין בבל יראה, איז דאך רש"י בעצם גערעכט.
עס איז נישט דא שייך צו זאגן 'אבער אז מ'מאכט נישט קיין ביטול, איז דאך די בדיקה יא כדי נישט עובר צו זיין בבל יראה', עס איז דא א תקנת חכמים פון בדיקה ליל י"ד לאור הנר און די שאלה איז פארוואס האבן די חכמים דאס מתקן געווען, זאגט רש"י כדי ער זאל נישט צוקומען עובר צו זיין אויף בל יראה, טענה'עט תוס', עס קען נישט זיין אז דאס איז געווען די כוונת התקנה ווייל הבודק צריך שיבטל - בדיקה אליין איז נישט גענוג אויף יוצא צו זיין רצון החכמים, וועט ער דאך סיי ווי נישט עובר זיין אויף ב"י ווייל ער מאכט דאך סיי ווי ביטול.
קאווע טרינקער האט געשריבן:בלייבט נאר איבער צו קלערן פארוואס רש"י וויל ענדערשט מפרש זיין די משנה מיט א דאורייתא'דיגע בדיקה, און נישט א מדרבנן'דיגע. נו, נישט וויכטיג פאר יעצט.
אפי' לויט רש"י איז די בדיקה א דרבנן, מדאורייתא איז נאר דא איין קפידא - פסח זאלסטו נישט האבן קיין חמץ אין שטוב, ווי אזוי דו ערלעדיגסט דאס איז קיין נפק"מ, דו קענסט בודק זיין, דו קענסט עס אויפעסן אדער האסטו א ברירה נישט צו קויפן חמץ אין די פירסט פלעיס.
אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
[justify]ביים לערנען נעכטן דעם דף האב איך זיך דערמאנט פון [tag]קאווע טרינקער[/tag]'ס דאגות, איך האף אז עס האט זיך שוין פארבעסערט די מצב ביי אים, אבער יעצט זעה איך אז לויט טייל מפרשים איז ער יא גערעכט. די גמרא זאגט:
דְּאָגָה בְּלֶב אִישׁ יַשְׁחֶנָּה, רבי אמי ורבי אסי, חד אמר ישחנה מדעתו, וחד אמר ישיחנה לאחרים.
זאגט רש"י:
ישיחנה לאחרים. שמא ישיאוהו עצה: דאגה. פחד שדואג על הפסד שום דבר פן יבואהו:
אין הגהות הב"ח איז ער מגיה אז די צווייטע רש"י קומט פאר די ערשטע, אבער אסאך זאגן אז רש"י האט דאס דוקא געשריבן אויף דעם סדר, ווייל מען רעדט דא פון צוויי סארט דאגות, און רבי אמי ורבי אסי קריגן זיך נישט. ווען עס איז א דאגה אויף א זאך וואס עס איז שוין געווען נאר מען איז פשוט געבליבן פארביטערט דאן איז די עצה 'ישחנה מדעתו' מען זאל זיך עס ארויסהאקן פון קאפ, און ווען עס האנדלט זיך איבער א דאגה פון א זאך וואס גייט קומען און מען זוכט אן עצה, דאן איז די וועג 'ישיחנה לאחרים', און מען זאל בעטן אן עצה.
אבער אנדערע מפורשים זאגן יא אז אפילו ביי א דאגה וואס עס איז שוין נישט שייך גארנישט צו טוהן איבער דעם, נאך אלץ העלפט דאס זיך אויסרעדן אז עס זאל אראפגיין די שטיין פון הארץ, און אזוי זעהט אויך אויס פון רש"י אין משלי אויף דעם פסוק וואס זאגט: "ודבר שינחמנו חברו ישמח את הדאגה", און אזוי זענען אנדערע אויך מסביר אז פשוט ווען מען רעדט זיך אויס פאר א צווייטן ווערט עס שוין גרינגער. אין באר מים חיים (ויגש) זאגט ער אז מען קען עס זעהן ביי כעס, ווען איינער איז זייער גערעגט אויף א צווייטן און ער שרייט יענעם אן מיט קולי קולות אז ער גייט אים טוהן ווייס איך וואס, ער סטראשעט יענעם מיטן ערגסטן, דאן וועט זיך דער מענטש געווענליך בארוהיגן בלויז מיט די קולות און נאכדעם וועט ער שוין גארנישט טוהן פאר יענעם, ווייל איינמאל מען האט עס ארויסגעזאגט פון מויל האט מען זיך שוין בארוהיגט אביסל. און די זעלבע איז אויך ביי דאגות, איינמאל מען זאגט עס ארויס בארוהיגט מען זיך שוין.
ווייטער אין די גמרא שטייט די באקאנטע זאך ווי אזוי עס געפאלן די מן פאר די צדיקים, בינונים און רשעים:
הא כיצד? צדיקים ירד על פתח בתיהם, בינונים יצאו ולקטו, רשעים שטו ולקטו.
איז אינטערעסאנט מעתיק צו זיין זייער אן אינטערעסאנטע מדרש וואס ווערט געברענגט אין ילקוט שמעוני (בשלח רנח):
מי שהיה זריז היה יוצא ומלקט מן השדה שנאמר ויצא העם ולקטו, והבינונים היו יוצאין לפתח אהליהם ומלקטים, והעצלים היו רובצים על מטותיהן ופושטין ידיהן והוא יורד לתוך ידיהן.
וואס מען זעהט פון דא איז אז די פוילע חברה זענען געווען אין א העכערע מדריגה פון די צדיקים. די צדיקים האבן געדארפט גיין ביז די טיר, און די פוילע האבן עס באקומען דעליווערט ביזן בעט אריין... איך האב א שטיקל הסבר דערויף, אבער נישט יעצט.[/justify]
די וועלט זאגט אז שכחה איז א חסרון, און איך זאג אז עס איז א גרויסע מעלה. אזוי קען מען פארגעסן אלע צרות און פראבלעמען און אנהויבן יעדן טאג פון ניי. (רבי נחמן מברסלב)
פאסט זיך טאקע אנצוהייבן מיט א פורים קשיא, רש"י זאגט אין די משנה אז ווען ט"ו פאלט שבת זענען די מוקפין מקדים אויף פרייטאג ווייל שבת טאר מען נישט ליינען די מגילה גזירה שמא יטלנו בידו ויעבירנו ארבע אמות ברשות הרבים.
שטעלט זיך א קלאץ קושיא: אז די רעדע איז איבער כרכים המוקפין חומה זענען זיי דאך נישט קיין רשות הרבים, איז וואס איז די פראבלעם אויב וועט איינער דארט מטלטל זיין?...
אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
א"ר חנינא, חכמים הקילו על הכפרים להיות מקדימין ליום הכניסה [די מאנטאג אדער דאנערשטאג פאר פורים, וואס דאן קומען זיי סיי ווי אריין אין שטאט אויף דיני תורה וואס עזרא האט מתקן געווען אז די בתי דין זאלן זיצן בשני ובחמישי], כדי שיספקו מים ומזון לאחיהם שבכרכין [אזוי אז פורים אליין זאלן זיי האבן צייט צו ברענגן עסן פאר די בני העיר], למימרא דתקנתא דכרכין הוי [אז די תקנה איז לטובת די בני העיר און נישט לטובת די בני הכפרים]? והתנן חל להיות [פורים] בשני, כפרים ועיירות גדולות קורין בו ביום, ואם איתא [אז מען זוכט די טובה פון די בני העיירות] ליקדמו ליום הכניסה [זאלן די בני הכפרים דא אויך דארפן מקדים זיין]? הוו להו עשרה [וועט דאך אויסקומען אז די בני הכפרים ליינען בי' באדר], ועשרה לא תקינו רבנן [ווייל מען האט נאר מתקן געווען צו קענען ליינען פון י"א און ווייטער, כמבואר בדף ב' ע"א].
די גמ' איז דאך מרפסין איגרא, ר' חנינא האט געזאגט אז די סיבה פארוואס די חכמים האבן געזאגט אז די בני הכפרים קענען ליינען בי"א, בי"ב און בי"ג איז געווען לטובת בני העיר, אזוי אז די בני הכפרים זאלן זיין פריי ביום הפורים, פרעגט די גמ' אויב אזוי ווען פורים פאלט אויס מאנטאג זאל מען אויך מקדים זיין אויף דאנערשטאג כדי זיי זאלן זיין פנוי ביום הפורים, ענטפערט די גמ' אז דאנערשטאג איז דאך ערשט י' בחודש און אויף י' האט מען נישט מתקן געווען.
אבער, מרא דאברהם, דאס גופא איז דאך די קשיא אויף ר"ח, אויב זאל ער זיין גערעכט אז מען האט געמיינט די טובת בני העיר וואלט מען בציור כזה אויך געדארפט מתקן זיין? וואס זאגסטו, מען האט נישט מתקן געווען ווייל מען האט נישט מתקן געווען?
עפעס געדענק איך אז עס זענען דא וואס ווילן זאגן אז די אנשי כנה"ג האבן מרמז געווען אין די מגילה אז פון י"א קען מען שוין ליינען [כמבואר בדף ב' ע"א] 'אויב' עס וועט אמאל אויספעהלען, אבער נישט אז בשעתם האט מען שוין בפועל אזוי איינגעפיהרט פאר די בני הכפרים, ממילא ווען די שפעטערע חכמים האבן מקדים געווען די בני הכפרים לטובת בני העיר האבן זיי נישט געקענט צוריקריקן מער ווי י"א וואס די אנשי כנה"ג האבן ערלויבט לעת הצורך.
ויל"ע אויב עס שטימט מיט די יאהרן, ווייל פורים איז דאך געווען בסוף גלות בבל, דהיינו בימי עזרא וואס האט צוריק ארויפגעברענגט די אידן קיין אר"י צום בית שני, און רש"י זאגט אין דף ב' אז עזרא איז געווען דער וואס האט מתקן געווען אז די בתי דין זאלן זיצן אין די שטעט בשני וחמישי וואס אויף דעם איז געבויעט די גאנצע תקנה מקדים צו זיין די בני הכפרים.
-------------------
מגילה בשבת לא קרינן, מאי טעמא, אמר רבה הכל חייבין בקריאת מגילה (ובתקיעת שופר) ואין הכל בקיאין במקרא מגילה, גזירה שמא יטלנה בידו וילך אצל בקי ללמוד, ויעבירנה ארבע אמות ברשות הרבים.
אלע ראשונים מוטשענען זיך פארוואס זאגט ער ויעבירנה ד"א ברשה"ר, די פשוטע מכשול איז לכאורה אז ער וועט עס מוציא זיין מרשה"י לרשה"ר [פון זיין הויז צו די גאס, כדי צו גיין צום בקי].
דער חת"ס (שו"ת או"ח סי' ר"ח) זאגט אז לשיטת הראשונים אז המוציא מרשה"י לרשה"י דרך ד' אמות ברשה"ר [וואס קיין הנחה ברשה"ר האט ער נישט געמאכט] איז מען איהם מחייב אלס מעביר ד"א ברשה"ר, איז גוט, ווייל די פשוטע ציור איז אז ער טראגט עס פון זיין הויז צום הויז פונעם בקי [מרשה"י לרשה"י] דרך ד"א ברשה"ר, ממילא איז טאקע די חיוב אלס מעביר ד"א, נישט אלס המוציא מרשה"י לרשה"ר.
אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
פאסט זיך טאקע אנצוהייבן מיט א פורים קשיא, רש"י זאגט אין די משנה אז ווען ט"ו פאלט שבת זענען די מוקפין מקדים אויף פרייטאג ווייל שבת טאר מען נישט ליינען די מגילה גזירה שמא יטלנו בידו ויעבירנו ארבע אמות ברשות הרבים.
שטעלט זיך א קלאץ קושיא: אז די רעדע איז איבער כרכים המוקפין חומה זענען זיי דאך נישט קיין רשות הרבים, איז וואס איז די פראבלעם אויב וועט איינער דארט מטלטל זיין?...
כד הוינא טליא איז מיר טאקע שווער געווען די קושיא אין חדר, און איך האב געפרעגט מיין מג"ש ולא נודע לו... ביז ער האט געפרעגט א דיין פון אונזער קהילה בנוכחתי, און ער זאגט עס איז טאקע א "באמבע קשיא" אבער מען רעדט אז עס איז מוקף חומה מימות יהושע בן נון... אוי האבן מיר אויסגעשאסן...
אמר רב, מגילה בזמנה קורין אותה אפי' ביחיד, שלא בזמנה - בעשרה, זאגט רש"י: בזמנה. בי"ד, מתוך שהיא חובה בו ביום על כל יחיד ויחיד, קורין אותה אפילו ביחיד, דהכל קורין בו ואיכא פרסום נס, שלא בזמנה. כגון כפרים המקדימין ליום הכניסה, אין קורין אותה אלא בעשרה דבעינן פרסום ניסא.
פרעגט די גמ' רב אליין זאגט דאך אז פורים שחל בשבת לייענט מען די מגילה ער"ש אפי' ביחיד? איז לויט רש"י אז שלא בזמנה בעשרה מיינט מען די בני הכפרים וואס זענען מקדים, ווייל עס איז נישט דא קיין פירסום הנס, איז וואס איז די קשיא פון פורים שחל בשבת וואס דעמאלטס איז יעדער מקדים צו ער"ש?
------------
רבי האט געטוהן א מלאכה פורים, זאגט די גמ' רבי בר חמיסר הוה, וכי נטע בארביסר הוה, דהיינו ווען עס איז נישט געווען פורים ביי איהם, פרעגט די גמ' והא רב חזייה לההוא גברא דהוה קא שדי כיתנא בפוריא, ולטייה, ולא צמח כיתניה, ענטפערט די גמ' התם בר יומא הוה, עס איז געווען פורים ביי איהם אליין, וצל"ע וואס איז געווען די הוי אמינא?
זו גרממיא של אדום שאלמלי הן יוצאין מחריבין כל העולם כולו, שטייט אין הגהות יעב"ץ: כמדומה ר"ל 'גרמניא', היא אשכנז שלנו.
---------
אמר עולא, איטליא של יון זה כרך גדול של רומי, והויא תלת מאה פרסה על תלת מאה פרסה, ויש בה שס"ה שווקים כמנין ימות החמה, וקטן שבכולם של מוכרי עופות, והויא ששה עשר מיל על ששה עשר מיל, האבן מיר אין א שטח פון 300 סקווער פרסה 365 גאסן וואס די קלענסטע פון זיי איז 16 סקווער מיל.
איך בין נישט קיין מומחה אין מתמטיקה, אבער עפעס שטימט מיר נישט די חשבון דא, וויפיהל מיל גייט אריין אין א פרסה? זאגט פונקט רש"י דא אויף ע"א אז 16 מיל איז 4 פרסאות, און דא האבן מיר דאך 365 גאסן וואס די קלענסטע איז 16 סקווער מיל, 4x365 קומט אויס 1460 פרסה, און דא איז דאך די גאנצע שטאט נישט מער ווי 300 סקווער פרסה?
[tag]פארוואס?[/tag] -----------
די גמ' זאגט אז עס איז מסתבר אז אין אן עיבור יאהר זאל מען מתקן זיין צו לייענן באדר א' אלס אין מעבירין על המצות, לכאורה איז עס א שטיקל חידוש, ווייל ווילאנג מען האט נישט מתקן געווען איז נאכנישט דא קיין מצוה, די שאלה איז לכתחילה אויף ווען זאל מען מתקן זיין די מצוה.
אפשר עפ"י החת"ס אז די עצם מאכן א יו"ט פורים איז א דאורייתא, ק"ו פון פסח - ממיתה לחיים לא כ"ש, און א ק"ו איז דאך א דאורייתא, נאר פונקטליך ווי אזוי צו פראווען דעם יו"ט דאס איז שוין א דרבנן, איז אפשר בעסער שייך אין מעבירין וויבאלד דער חיוב מה"ת איז שוין דא.
אמר ונבנתה: אל עבר החלון נשקפתי ונתתי אל לבי כי שבת האדם ממנו, חומר וגשם – ורוח אין, בחנתיו, והנה הוא תולדת מקריו – כאשר ילך המקרה כך יתעצב לבו ודמותו, לרגעים אבחננו, כאשר יאמר החכם כי אין הוויית רגע מול רגע נוצרת כי אם בהתחדש מקריו, ואל מי יקר המקרה?
