אשריך בעולם הזה?

[ברסלבער]

עס איז באקאנט די ווארט פון צדיקים אז ווען יעדער זאל אראפלייגן זיין פעקל צרות אין איין שטוב, וואלט זיך יעדער צוריק גענומען זיין אייגענעם פעקל, קיינער ברויך נישט יענעמ'ס פעקל צרות.
זאגט מיר איינער אז ווען ער זאל טרעפן אזא פלאץ ווי ער קען אראפלייגן זיין פעקל צרות, וואלט ער עס אראפגעלייגט און געהויבן פיס און אנטלאפן פון דארט, ווער עס וויל קען זוכה זיין דערין מן ההפקר, ער ברויך נישט זיין פעקל און ער ברויך נישט יענעמ'ס פעקל.
דער פראבלעם איז נאר אז דערווייל איז נאכנישט דא אזא פלאץ, דער פעקל קלעבט צום מענטש ווי דער הויקער צום רוקן פונעם קעמל, און מען קען דערפון נישט פטור ווערן. יעדער ליידט פון אנדערע זאכן, איינעם דרוקט פרנסה, א צווייטן קינדער, א דריטן די שלום בית, איינער ווארט גאר אויף זיין שידוך, אסאך מוטשען זיך נעבעך מיט געזונט פראבלעמען איינער פיזיש און איינער גייסטיש, און אזוי ווייטער יעדער מיט זיינע שוועריקייטן, הצד השוה שבהן אז קיינער לעקט נישט קיין האניג אויף דער וועלט.
דכורני ווען איך בין געפארן איין יאר קיין אומן אויף ראש השנה, בין איך געזעצן אויפן פליגער נעבן א איד, און פארשטייט זיך אז במשך די וועג האט זיך אנטוויקלט שמועסן צווישן אונז, איז עפעס אריינקומען איינמאל אין שמועס אז איך האב אים געזאגט אז יעדער מענטש אויף דער וועלט ליידט עפעס, קיינעם גייט נישט אלעס גוט. ער האט עס קאטעגאריש אפגעלייקנט, ער האט גע'טענה'ט אז אים גייט אלעס גוט, ער האט א שיינע משפחה א ווייב און קינדער און אייניקלעך, ער האט געלט בשפע, אלע זענען געזונט. אקיצור, אים פעלט גארנישט, ער האט א פיינע לעבן אן קיין שום צרות און פראבלעמען.
איך האב אים נישט געקענט אפפרעגן, ווייל איך האב נישט געקענט זיין פריוואטע לעבן, און איך ווייס נאך אלץ נישט ווער ער איז, איך האב אים נאר אזויפיל געזאגט אז אויב איז עס אמת וואס ער זאגט איז ער טאקע אן אויסנאם, אייביג איז דאך דא א יוצא מן הכלל, אבער בדרך כלל האט זיך יעדער זיינע שוועריקייטן און שטיינער אין לעבן.
למעשה ווען מיר זענען אנגעקומען אין קיוב, זענען מיר געוואויר געוואוירן אז אונזערע פעקלעך זענען געבליבן ביים סטאפ אין פראנקרייך, און דער איד וואס האט פריער נישט געוואוסט וואס עס מיינט א פראבלעם בכלל, איז פלוצלונג געווארן אויס מענטש, און נישט געוואוסט וואס צו טוהן קודם.
עכ"פ די מציאות איז אז יעדער מענטש אויף דער וועלט האט זיך זיין פעקל צרות, קיינער איז נישטא זיך אפצורוען מיט די פיס ארויף.
און אויב אזוי שטעלט זיך א שווערע קשיא: אם כן למה זה אנכי? אויב יעדער ליידט, צו וואס פעלט אויס די גאנצע זאך? דער אייבערשטער האט טאקע באשאפן די וועלט נאר צו ליידן? עס מוז זיכער זיין א וועג ווי אזוי א מענטש קען האבן א פרייליך לעבן אויף די וועלט מיט די אלע צרות וואס ער האט, טאקע כמות שהוא אזוי ווי עס שטייט און גייט.

דער תירוץ אויף דעם איז, אז דאס איז לגמרי נישט קיין סתירה, מיט די גאנצע פעקל צרות וואס יעדער האט, קען מען נאך אלץ האבן א צופרידענע געשמאקע לעבן.
לאמיר נעמען א משל א אינגערמאן ר' משה, ער האט ב"ה א ווייב און קינדער, און א גוטע פרנסה שטעלע וואו ער ארבעט שווער במשך דעם טאג. איין טאג ווען ער איז געווען אין די ארבעט איז אים עפעס אלעס געגאנגען קאפויער, וואס ער האט געוואלט טוהן האט ער נישט מצליח געווען, דער בעה"ב האט אסאך געשריגן אויף אים, אקיצור ער האט נישט געלעקט קיין האניג יענעם טאג. ער קומט אהיים ביינאכט, ער האט געהאפט אז אינדערהיים וועט ער זיך קענען אביסל אפרוען און קומען צו זיך, אבער נאך פון אינדרויסן פון די טיר האט ער געהערט די געשרייען פון זיין ווייב און קינדער, ער האט שוין געשמעקט אז עס איז ששון ושמחה אינדערהיים. ער קומט אריין, די הויז איז איבערגעדרייט, פיל מיט וועש און שפילצייג אויף דער ערד, דער דאך אויפן פלאר און די פלאר אויפן דאך, די סאפפער איז אודאי נאכנישט גרייט א.א.וו.
ער איז געווארן אזוי אויפגערעגט, ער האט געמיינט אז ער וועט אהיים קומען צו א שיינע רוהיגע הויז, זיין ווייב וועט אים שיין אויפנעמען און פרעגן ווי אזוי זיין טאג איז אדורך, און ער וועט זיך קענען אביסל אויסרעדן זיין שווער הארץ און קומען צו זיך פונעם שווערן טאג. אבער ווי וואס ווען, די הויז פארט אויף רעדער, גארנישט איז נישט אויפן פלאץ, גארנישט איז גרייט, און ער האט געהאט אסאך יסורים פון דעם.
שפעטער איז ר' משה געגאנגען דאווענען מנחה מעריב, אינצווישן באקומט ער מעסעזש אויפן פאון אז עס האט אויסגעבראכן א שרעקליכע פייער ביי זיין קארנער, א גאנצע משפחה איז פארכאפט אין די פלאמען, עטליכע שווער פארוואונדעט, מיט גאר גרויסע געלד שאדענס. "אוי רבש"ע, דאס איז דאך מיין הויז" ער לויפט אהיים מיט איין אטעם, אבער ווען ער קומט אן זעהט ער אז עס איז ברוך ה' נישט ביי זיין הויז, נאר אקעגן איבער די גאס, ער לויפט אריין אין זיין הויז און דאנקט דעם אייבערשטן אז זיין ווייב און קינדער זענען געזונט און שטארק און אז זיין הויז האט זיך נישט פארברענט.
יעצט אינטערעסירט אים שוין נישט צו די הויז איז שיין אויפגערוימט אדער נישט, צו די ווייב האט אים יא שיין אויפגענומען אדער נישט, צו עס איז יא דא סאפפער אדער נישט. דער עיקר איז אז יעדער איז געזונט, און די הויז איז נישט פארברענט.
וואס איז יעצט געשעהן פון א שעה פריער ביז א שעה שפעטער, אז זיין מהלך המחשבה האט זיך אזוי שטארק געטוישט? די נקודה איז אז יעצט האט זיך געטוישט זיינע "ערווארטונגען", פריער האט ער ערוואטעט אז ער וועט אהיים קומען און אלעס וועט קלאפן אויפן בעסטן און שענסטן אופן, און ווען ער האט געזעהן אז עס איז נישט אזוי האט ער זיך זייער אויפגערעגט. און יעצט האט ער ערווארטעט צו טרעפן זיין הויז פארברענט און זיין ווייב און קינדער אין שפיטאל און ווען ער האט געזעהן אז עס איז נישט אזוי האט ער זיך זייער געפריידט, און עס האט אים שוין נישט געשטערט די זייטיגע זאכן.
קומט אויס אז אלעס ווענדט זיך לויט די ערוואטונגען פונעם מענטש, ווען א מענטש ווייסט אז עס קומט אים גארנישט, קיינער איז אים גארנישט שולדיג. דער אייבערשטער איז קיינעם גארנישט שולדיג, מי הקדימני ואשלם, און מענטשן זענען אים אויך גארנישט שולדיג. ווען א מענטש טראכט אויף אזא וועג דעמאלט וועט ער נישט ווערן גערעגט ווען עס גייט נישט ווי אזוי ער וויל, ווייל ער האט בכלל נישט ערווארטעט אז עס קומט אים עפעס גוטס, און ווען עס גייט אים יא גוט, וועט ער נאר דאנקן דעם אייבערשטן און זיך פרייען מיט דעם, "אזוינס? אויף אזא גוטס האב איך זיך גארנישט געראכטן!". אבער ווען א מענטש פיהלט אז עס קומט זיך אים אלעס, דעמאלט וועט ער קיינמאל נישט זיין צופרידן, ווייל אייביג וועט זיין עפעס נישט ווי אזוי ער וויל, און דאס וועט אים אויפרעגן.

מיט דעם איז רבי נתן ברסלבער זי"ע מסביר די משנה אין אבות "כך היא דרכה של תורה, פת במלח תאכל ומים במשורה תשתה ועל הארץ תישן וחיי צער תחיה ובתורה אתה עמל, אם אתה עושה כן אשריך וטוב לך, אשריך בעולם הזה, וטוב לך לעולם הבא" מילא 'וטוב לך לעולם הבא' דאס קען איך נאך פארשטיין, אז דו וועסטיך מוטשענען אויף תורה וועסטו באקומען אויף יענע וועלט שכר, אבער 'אשריך בעולם הזה?' וואסע פשט פון דעם? ווי גליקליך קען מען שוין זיין אויף די וועלט מיט אביסל ברויט און זאלץ, אביסל מאגערע וואסער, מיט א דרימל אויף דער ערד?!
אבער דער אמת איז אז יא! "נאר" אזוי קען מען האבן א פרייליך לעבן אויף די וועלט! נאר ווען א מענטש מאכט אפ אז ער ערווארט נישט צו באקומען אויף די וועלט מער ווי אביסל ברויט און וואסער און ער וועט זיין צופרידן אפילו מיטן שלאפן אויף דער ערד, נאר דעמאלט קען ער האבן א גליקליך און צופרידן לעבן אויף די וועלט, ווייל וואס ער וועט נאר האבן עפעס מער פון דעם וועט דאס אים מאכן פרייליך. "איך האב נאך פוטער אויף די ברויט אויך? ממש א מחי'!" און ווער רעדט נאך ווען ער האט נאך א פיינעם סענדוויטש, איז ער אויסער זיך פאר פרייד. "איך דארף נישט שלאפן אויף דער ערד, איך האב נאך א מאטראץ צו שלאפן דערויף? ממש א מחי'!" און ווער רעדט נאך ווען ער האט נארמאלע בעט, איז ער דאך איבערגליקליך.
אבער ווען א מענטש ערווארט אז עס קומט אים אלע מעדנים, דעמאלט ווען עס פעלט אים נאר א קלייניקייט וועט ער שעלטן אלע רוחות, און ער וועט – פארשטייט זיך - קיינמאל נישט זיין צופרידן, ווייל אייביג וועט אים עפעס פעלן, און ווען ער וועט שוין יא האבן אלעס, וועט ער דארפן נאך מער, מי שיש לו מנה רוצה מאתיים, קיינמאל וועט ער נישט זיין פרייליך.

איזהו עשיר? השמח בחלקו!

[חכם מחוכם]

זייער פיין געזאגט, זייער תוכן'דיג

[יתרו]

ברעסלאבער ביסט א כבוד פאר אונזער שטיבל כה לחי גיי ווייטער אן מיט דיין עבודת הקודש.

[קאווע טרינקער]

זייער שיין, איידל און געפיליש.

כאטש וואס איז בין מער נוטה צו דיין שכן אין פליגער. יא, ס'דא מענטשן וואס אלץ גייט זיי גוט! עראי'דיגע פראבלעמען וועלן אייביג אינטערקומען בדרך הטבע, א קאר סערוויס וועט אנקומען שפעט; פארלירען א שורעם; פארגעסן צו גיין צו א חתונה. אבער בדרך כלל גייט אים אלעס גוט, געזונטע משפחה, געלט, הויז, וכו'.

בכל אופן, דו שרייבסט דברים שבלב, קיפ גא'אינג

[זר זהב]

זייער פיין געזאגט, זייער תוכן'דיג

[[NAMELESS]]

הערליך!! ווארעם, הייליג, און חיזוק'דיג.
איך בין נוטה צו ברסלעבער און נישט צו קאווע טרינקער. איך האב נאך נישט געטראפען די מענטש וואס ס'גייט אים אלעס גיט

[זר זהב]

הערליך!! ווארעם, הייליג, און חיזוק'דיג.

איך ווייס נישט צו וועם צו נוטה זיין, אבער דאס פארלירן א רענצעל איז עפעס גאר א מיינאר שבמיינאר זאך., נישט פון דעם רעדט מען, און נישט דאס איז וואס מאכט א גענצליך גוט לעבן (אויב ס'פארהאנען אזאנס) אויס גוט לעבן.

[ברסלבער]

זייער שיין, איידל און געפיליש.
כאטש וואס איז בין מער נוטה צו דיין שכן אין פליגער. יא, ס'דא מענטשן וואס אלץ גייט זיי גוט! עראי'דיגע פראבלעמען וועלן אייביג אינטערקומען בדרך הטבע, א קאר סערוויס וועט אנקומען שפעט; פארלירען א שורעם; פארגעסן צו גיין צו א חתונה. אבער בדרך כלל גייט אים אלעס גוט, געזונטע משפחה, געלט, הויז, וכו'.
בכל אופן, דו שרייבסט דברים שבלב, קיפ גא'אינג

אויסער אויב דו ביזט טאקע דער מענטש וועם עס גייט אלעס גוט, קען איך דיר נישט גלייבן אויף א צווייטן. ווייל עס זענען דא מענטשן וואס שפילן זייער גוט דעם שפיל אז מען קען גאר נישט חלום'ען אז זיי האבן צרות. און דאס איז אפילו ביי נאנטע שבנאנטע.

[קאווע טרינקער]

ניין, איך ווייס, ווייל איין שפילער דערקענט א צווייטע שפילער... סאו ווען ס'עכט, ווייסעך אז ס'עכט.

[הוגה]

זייער שיין אראפ געלייגט, ברסלבער. עס פארלאנגט שווערע און שטענדיגע עבודה צו קענען לעבן מיט אזא געדאנקן גאנג. הלוואי!

[ונבנתה העיר]

זייער שיין, ברסלבער.

זייער שיין, איידל און געפיליש.

כאטש וואס איז בין מער נוטה צו דיין שכן אין פליגער. יא, ס'דא מענטשן וואס אלץ גייט זיי גוט! עראי'דיגע פראבלעמען וועלן אייביג אינטערקומען בדרך הטבע, א קאר סערוויס וועט אנקומען שפעט; פארלירען א שורעם; פארגעסן צו גיין צו א חתונה. אבער בדרך כלל גייט אים אלעס גוט, געזונטע משפחה, געלט, הויז, וכו'.

בכל אופן, דו שרייבסט דברים שבלב, קיפ גא'אינג

עמך אנכי בצר"ה, מען דארף מחלק זיין צווישן די אמת'ע חשבונות בסוגיית הצרות און די שיין-גלאנציגע אויבערפלעכליכע וועטער און נחמות וואס זענען נישט מער ווי שכר לאובד.

יעדער האט צרות? well, כ'גלייב אז עס פעלט אמאל זאלץ אין ביל געיטס' אייערשפייז, אבער וואלט א היימלאזער מאן מיט יענע מעשה [וי"א: קענסער] זיך נישט געטוישט פעקלעך מיט ר' ביל? [ווי האט יענער געזאגט, א רעגענדיגע זונטאג איז ווי א מאנגאליאן מיט יענע מעשה...].

יעדער וואלט זיך גענומען דעם אייגענעם פעקל? חוץ פון דעם וואס ווען נישט דעם שיינעם חיזוק-קלאנג וואס עס האט וואלט מען זיך געשעמט איבערצוזאגן אזא דבר חכמה, קלעבט עס פשוט נישט מאטאמאטיש, ווי קען זיין אז יעדער האט די לייכסטע פעקל צרות? איז דען שייך מער ווי איין לייכסטע?

[דעת תורה]

ונבנתה, ביסט היפש ראנג. האסט אנגעכאפט א משל פון א היימלאזער פארשוין ווס. ביל געיטס, אפשר אין אזא מציאות ביסטו גערעכט. די פוינט איז אז ס'איז כמעט נישט דא אזא מציאות. ווארען באפעט למשל איז טויט קראנק, אויב האט ער א שטארקע ווילן צו לעבן, וואלט ער זיך גאנץ מעגליך גערן געטוישט מיט אט דעם היימלאזן פארשוין. אוי, יענער איז אויך קראנק? גערעכט, אזא מציאות טאקע נישט. אבער מיט א אנדערן היימלאזן וואס איז יא געזונט, אבער הערט נישט אויף מקנא זיין ווארען באפעט, מיט יענעם וואלט ער זיך יא געטוישט.

די נקודה פון די פעקל איז אז דו ווייסט וואס יענער מאכט מיט, וואס סתם אזוי זעט דיר אויס יענעם'ס גראז מער גרין, אבער אז דו קוקסט אריין אין ביידע פעקלעך זעהסטו אז דו דארפסט שוין ליבערשט דיין פעקל.

[ונבנתה העיר]

מיין נקודה איז אזוי: יעדער האט זאכן וואס גייען איהם גוט און זאכן וואס גייען איהם שלעכט, יעצט מאך דיר א תענוג סקעיל - א געוויסע מאס תענוג איז א פונקט, דערנאך מאך א צרות סקעיל - יעדע שטעך אין הארץ איז א פונקט אויפן סקעיל, יעצט קענסל אויס איינע מיט די אנדערע, וועסטו בלייבן מיט א געוויסע נומבער עודף - אדער תענוג אדער צער, טענה איך אז עס איז נישט מעגליך אז יעדע מענטש זאל בלייבן מיט פונקט די זעלבע נומבער.

די נקודה פון די פעקל איז אז דו ווייסט וואס יענער מאכט מיט, וואס סתם אזוי זעט דיר אויס יענעם'ס גראז מער גרין, אבער אז דו קוקסט אריין אין ביידע פעקלעך זעהסטו אז דו דארפסט שוין ליבערשט דיין פעקל.

און פארוואס - נאכ'ן אריינקוקען - דארף נישט יענער מיין פעקל? קען דען זיין מער ווי איין פעקל וואס דער עולם זאל וועלן?

[שמעקעדיג]

ברסלבער, גאר שיין כדרכך בקודש.

אבער דו ברענגסט אויף מחשבות אין מיר, איך וואקל מיר שוין א לאנגע צייט צי כ'זאל עפענען אשכולות אויף די ענינים, עס עגבערט מיר אסאך קשיות אין ספיקות אין די סארט נושאים.

עכ"פ, לויט די אלע חיזוק וואס איך הער כסדר, איז א מענטש בכלל נישט העפי און האט נישט וואס צו דאנקען השי"ת, נאר ווייל עס איז דא אנדערע וועלכע ליידן מער, דאס בארואיגט אז ,אה... ברוך ה', איך לייד נישט ווי יענער. אויך מיר א הודאה.

וואס מיינט דאס? וואס מיינט דאס "קיינער קומט דיר נישט גארנישט"? אז ה' האט מיר באשאפן און וויל פון מיר א געוויסע תפקיד, עקספעקט איך אז ער זאל מיר צושטעלן אלעס וואס איך דארף, מאן דיהיב חייי יהיב מזוני,
איז טאמער מוטשע איך זיך מיט פרנסה, בין איך אויפגערעגט, איך בין נישט צופרידן. יעצט ווען איך הער מארגן אז איינער האט אנגעזעצט מיט הונדערט אלפים, דאן זאג איך אה... ב"ה אז איך האב נישט פארלוירן אזויפיל, נאר פופציג.... כ'מיין, קאמאן! וואספארא צפרידנהייט איז דאס?

אין דיין משל, וויבאלד ביים צווייטן איז געשעהן א פייער דארף איך פלוצלינג ווערן פרייליך און דאנקען פאר מיינע "חסדים"?

[זר זהב]

די משל מיט'ן פייער איז בלויז דיר צו פראוון וויאזוי דו אליינס ווערסט בארואיגט, און די פריערדיגע 'צרות' ווערן פארשוואונדן....

[שמעקעדיג]

אבער דאס איז דאך א פאלשער בארואיגונגס פיל. אזא איינשלאף שפריץ.

[שרגא]

איך מיין אז דו האסט דא געזאגט די הנחה וואס טאקע דאס האט ברסלב'ער געוואלט אויסרייסן.
דו זאגסט

וואס מיינט דאס? וואס מיינט דאס "קיינער קומט דיר נישט גארנישט"? אז ה' האט מיר באשאפן און וויל פון מיר א געוויסע תפקיד, עקספעקט איך אז ער זאל מיר צושטעלן אלעס וואס איך דארף, מאן דיהיב חייי יהיב מזוני,

אבער פרעגט ברסלבער, פארוואס עקספעקסטו דאס אזוי? מאן יימר אז ווייל ה' האט דיך באשאפן און וויל פון דיר א געוויסע תפקיד, מיינט דאס שוין אויטאמאטיש אז עס איז עקספעקטעד ער זאל דיר אלעס צושטעלן? און בכלל, געשעט אין דיין פראגע א שטיקל אקסימאראן, ווייל אויב דארף עס קומען אזוי צוליב סיי וועלכע מעגליכע סיבה און דאס איז טייל פון דיין תפקיד אז עס זאל דיר נישט גיין אזוי גוט, דעמאלט וויאזוי קענסטו זאגן אז עס איז ערווארטעט פון אים דיר צו מאכן אלעס גיין גוט? דאס איז דאך אפשר א חלק פון דיין תפקיד און די מעסטער פלען?

[שמעקעדיג]

שרגא, עס איז אן אריכות גדול מאוד. איך קען שרייבן בלעטער, ואין הפנאי עמדי כעת, ואי"ה עוד חזון.
אבער בקיצור נמרץ, ווען וועלט וואלט געווען וועלט, אן א געצווינגענע סיסטעם, וואלט איך לויט מיין "באקומען פון הימל" אויסגעשטעלט מיין סדר החיים.

למשל, אז איך זעה אז כ'האב נישט קיין געלט צו באצאלן שכר לימוד, מסתמא איז ה' נישט אינטרעסירט אז זיי זאלן לערנען דארט. ווייל אויב יא, וואלט ער מיר דאך געגעבן דערפאר. אפשר וואלט ער אפראווט וואוטשערס.
אז כ'האב נישט געלט חתונה צו מאכן 14 קינדער, מסתמא איז נישט זיין רצון אז איך זאל דאס טון, און נישט האבן אזויפיל קינדער.
יעצט אויב גיבט ער מיר יא די נויטיגע פאנדן, לערן איך פשט אז ער קען יא באשטיין, דאס איז זיין מעסטער פלאן, און איך טוה נאר אויספאלגן זיין בלופרינט. אויב אזוי, וואו קומט דא אריין "לויבן"? וואס איז מיין גרויסע גליק מיט "אשריך בעוה"ז"?
מאן דיהיב חיי יהיב מזוני נעמט די גמרא אן ווי א פשטות. איך פארשטיי נישט פארוואס כ'דארף מאכן א ברכה און בענטשן אויפן עסן. איך מוז עס טון ווייל אז נישט שטארב איך דאך. ה' האט געמאכט אז איך מוז עס האבן פאר מיין חיות. ס'איז נישט עפעס א באונוס אויף וואס איך בין זייער דאנקבאר.

ווי געשריבן, פון יעדע שורה דא קען איך מאכן א אשכול, איך האב אסאך אין מאגן.

[זר זהב]

מאן דיהיב חיי יהיב מזוני נעמט די גמרא אן ווי א פשטות. איך פארשטיי נישט פארוואס כ'דארף מאכן א ברכה און בענטשן אויפן עסן. איך מוז עס טון ווייל אז נישט שטארב איך דאך.

אויף דעם שטייט דאכט זיך, אז ער וואלטיר געקענט מאכן לעבן מיט עסן זאמד אזוי ווי דער שלאנג... דו קענסט עסן פארשימעלטע פאטעיטעס זיך צו דערהאלטן ביים לעבן. אנשטאט, האסטו פאר דיר הערליכע פרוכטן, שפייאכטס רינעדיגע סטעיק סענדוויטשעס, אייז קריעמען פון אלע קאלירן און אייז קריעם דארף מען דאך נישט צום לעבן... פאר דעי אלע גוטע זאכן דארף מען לויבן

[לעמיל]

שפייאכטס רינעדיגע סטעיק סענדוויטשעס,

[שמעקעדיג]

לאמיר זעהן, ווען איך האב פארשימעלטע פאטעיטעס, דארף איך לויבן השי"ת און מאכן דערויף א ברכה און א נאך ברכה, גענוי ווי אויף אייקריעם?
אונז דאנקען מיר עפעס אויף די "גוטע" עסן דווקא? אין מיין בענטשער שטייט עס נישט (נאר דערמאנט אויף א"י ארץ חמדה טובה ורחבה)

[שמעקעדיג]

און אז מען רעדט שוין, דאס איז נאך א חלק פון מיין קשיא.
א פלא אז רובא דרובא זאכן וואס מיר לויבן ה', איז זאכן וואס ער האט אונז באשאפן מיט א צורך דערפאר, מיר קענען נישט אנדערש מאכן.
איך מוז גיין אין ביהכ"ס ווייל אזוי האט ער מיר באשאפן. די ברכת אשר יצר איז נאר ווייל אזוי האבן די אנשי כנה"ג מתקן געווען, נישט ווייל איך בין אזוי העפי דערמיט.
און אפילו ברכת תודה אדער קרבן תודה (ווי מען האט שוין אסאך אויסגעשמועסט אין אנדערע אשכולות), איז אויך בלויז ווייל השי"ת האט מיר אריינגעפירט אין דעם זומפ און דערנאך געראטעוועט. ממש אומפארשטענדליך,
[tag]נולד מאוחר[/tag] האט עס שוין אויפגעברענגט ביי פסח ווי מ'דאנקט אויף יציאת מצרים, וואו ה' זעלבסט האט אונז אריינגעשטעלט, און ברכת הגומל וארבעה צריכים להודות, האט אים ה' געמאכט קראנק און דערנאך אויסגעהיילט, וכן השאר. וואס איז דער גרויסער תודה? ס'איז אומפארשטענדליך אויף וואס מען לויבט.

משא"כ אויף עקסטערע באנוסעס, זאכן וואס איך האב נישט קיין NEED דערפאר, נאר עס איז באמת א עקסטערע צוגאב, ווי למשל באקומען א פיינעם מאסאזש (...), אדער א ספעציעלע געשמאקע וועטער, גיין אויף וואקאציע און זעהן הערליכע פאנאראמעס פון נפלאות הבריאה, אדער האבן ספעציעלע גוטע עסן (כנ"ל) צו שפירן דעם טעם און דעם ריח, און אפילו תשה"מ, אויף די אלע זאכן האט מען נישט מתקן געווען צו דאנקען און מאכן א ברכה. הפלא ופלא.

(2 הערות, גראדע אויף א פיינעם וועטער אדער א געשמאק ווינטל זעהט מען יא ווי איינער פון די תנאים (ר' יוחנן?) האט געזאגט ווי שטארק דארפן מיר לויבן השי"ת דערפאר, הגם נישט קיין ברכה קבועה, און א גוטן ריח פון עסן איז אויך נישט לכתחילה צו שמעקן אן א ברכה, אין הל' ברכת הפירות ברענגט דער מ"ב אז ערליכע אידן האבן זיך געפירט נישט צו שמעקן די פרישע חלות, און ברכת הריח איז יא א אויסנאם אז מען מאכט א ברכה בלויז פאר א באונעס, ווי שמעקן בשמים וכדומה, כאטש עס איז נישט פאראן קיין שטארקע צורך דערפאר. און צומאל איז פאראן א פארקערטע אויסנאם, למשל מען וואלט געקענט דאנקען השי"ת פאר די גוטע עירקאנדישאן אום זומער, אבער עס איז דאך ווייטער נישט שייך ווייל ער האט דאך אויך באשאפן די ברוטאלע היץ און יומידעטי, ממילא איז עס פונקט ווי קראנק מאכן און שיקן א רפואה. וקצרתי מאוד).

[אביגדור]

"..."