ומותר הבהמה מן האדם

[הוגה]

[justify](איך לייג דער אשכל דערווייל אין דער אפטיילונג צוליב דעם וואס איך האלט אז דער שטיקל איז "מחשבה", אויב האבן די גבאים א בעסערע היים דערפאר קענט איר עס אהין מופן.)


אן אונטערגעהערטע שמועס אין א פארם.

יאנקל אקס: איך פיל אסאך מאל עכט שלעכט פאר די מענטשן.
משה ציגעלע: וואס איז שוין ווידער געשעהן?
יאנקל אקס: איך פיל שלעכט אז זיי לעבן אין אזא איגנארענס.
מעכל די חזיר: איגנארענס? זיי גייען דאך ארום מיט די נאז אין די הייעך כאילו בשבילם נברא העולם.
משה ציגעלע: זיי האלטן דאך אז זיי זענען אויפן העכסטע דרגא, אפילו העכער ווי אונז.
יאנקל אקס: טאקע פאר דעם פיל איך שלעכט פאר זיי. איר קענט אייך פארשטעלען צו לעבן א גאנץ לעבן אין איינרעדעניש? ס'איז ממש א רחמנות. הערשט נעכטן האב איך געהערט איין מענטש זאגן פאר אן אנדערע אז די פאקט אז א מענטש קען רעדן צייגט אויף זייער חשיבות איבער בעלי חיים. זיי כאפן נישט אז זיי זענען נעבעך אזוי מגושם אז זיי מוזן צוקומען צו רעדן צו קענען סערווייווען.
משה ציגעלע: אבער וואס פעלט זיי? ווילאנג זיי זענען צופרידן. אונז שטערט עס זיכער נישט.
מעכל די חזיר: משה איז גערעכט, כ'מיין יאנקל אז דו מוזט מודה זיין אז עס איז א גוט שטיקל. די וועג ווי זיי רעדן זיך איין אז עמילות צייגט אויף מובחר'קייט. זיי כאפן נישט אז מיר זענען די מובחרים, מיר לעבן א העכערע רואיגע לעבן, נהנים מזיו השכונה.
משה ציגעלע: זיי זענען סך הכל דא אונז צו באדינען, שיין צו מאכן אונזער גן עדן. און אין די גוטע צייטן בזמן ביהמ''ק האבן זיי אונז באדינט און אונז געהאלפן גיין אויפן מזבח למען כבודו יתברך.
יאנקל אקס: אלץ איז פיין און וואויל, אבער פארוואס דארף מען זיי פאר'נער'ן? פארוואס דארפן זיי זיין איינגערעדט אז מיר זענען דא זיי צו דינען בשעת בעצם זענען זיי נאר דא צו פארגרינגערען אונזער עבודת השם. פארוואס דארפן זיי אלץ לעבן מיט די פיין און גילט אז ס'דא עפעס העכערס, אז עפעס מער איז דא וואס זיי זענען נישט משיג.
מעכל די חזיר: כא כא כא, דאס איז דאך די עיקר מטרה. ווען די מענטשן וואלטן ווען געוויסט וואו זיי שטייען און פארוואס זיי זענען עכט דא וואלטן זיי נישט געארבייט אזוי פלייסיג, און אונזער עבודה וואלט געווען שווערער. נאר ווייל זיי ווייסן פון גארנישט, און זיי מיינען אז זיי טוען אויף גדולות ונצורות, נאר פאר דעם באקומען מיר אזא גוטע סערוויס, דאס איז דאך די רצון השם.
משה ציגעלע: איר ווייסט? איך וואונדער מיך אסאך מאל, אפשר זענען מיר די וואס זענען איינגערעדט, אפשר זענען בעצם די מענטשן די מובחרים און מיר זענען דא זיי צו באדינען. אפשר לעבן מיר דער זעלבע טעות וואס מיר האלטן אז די מענטשן לעבן.
יאנקל אקס: אוי משה'לע שוין ווידער מיט דיינע פיליזאפישע קשיות, דו וועסט נאך איין טאג אויסזעהן ווי נחמן מאנקי. ער האט אלעמאל געפרעגט אזיינע אפיקורס'ישע קשיות ביז ער האט זיך סוכ''ס געטויפט צו מענטשהייט.
מעכל די חזיר: הער אויף צו זיין אזא עקסטרימיסט! נישט א יעדע קשיא איז אן אפיקורס'ישע קשיא. אפשר איז מה נשתנה אן אפיקורס'ישע קשיא. משה פרעגט גוט, ווי אזוי קענען מיר זיין זיכער אז מיר זענען גערעכט?
יאנקל אקס: ווייל מיר האבן א מסורה!
משה ציגעלע: אבער דאס פרעג איך דאך, זיי טענה'ן דאך אויך אז זיי האבן א מסורה.
יאנקל אקס: זיי זענען איינגערעדט, דאס איז פשוט אריינגעלייגט געווארן אין זייער קאפ זיי צו האלטן אין פלאץ.
משה ציגעלע: הייפאטעטיקעלי יאנקל, וואס טוסטו אויב דו געפונסט אויס איין טאג אז אונזער מסורה איז א farce, פשוט אריינגעלייגט אין אונזער מח אונז צו קאנטרילירן?
יאנקל אקס: איך האלט נישט ביים ווערן אריינגעשלעפט אין דיינע כפירה'שע געשפרעך, איך וועל מיך האלטן מיט מיין אמונה פשוטה, אין לאמיר זעהן ווי ווייט דו וועסט אנקומען מיט דיין פיליזאפישע חקירה.
מעכל די חזיר: wow האסט אים יעצט אפגעפרעגט אינגאנצן! קענסט נישט דעבאטירן א נושא ווי א נארמאלע מענטש?
יאנקל אקס: עס איז נישט דא וואס צו דעבאטירן, איר האט שוין אפגעמאכט אייער מיינד, בהפקירא ניחא לך, איר נוצט נאר אייערע קשיות אלץ תירוצים.
משה ציגעלע: יאנקל, ווי אזוי קענסטו זיין אזוי זיכער ביי דיר אז דו ביזט גערעכט? גיב א קוק ווי זיי האבן א סיסטעם מיט רביס, רבנים, חסידים, ישיבות, גמחים, פאמיליע לעבן וכו'.
יאנקל אקס: איך בין זיכער מיט אונזער אמונה ווייל אזוי האט מיין טאטע געזאגט און ער האט עס געהערט פון זיין טאטע און אזוי ווייטער. איך וויל נישט זיין קלוגער ווי זיי און איך ווארן דיר, דו ביסט טאקע א תמימות'דיגע בהמה, און פאר דיר וועט עס מעגליך נישט שאטן, אבער דיינע קינדער קען עס יא שאטן און דעמאלטס וועט שוין זיין צו שפעט. חכמים היזהרו בדבריכם.
מעכל די חזיר: גראדע משה'לע, די מענטשן סיסטעם איז גאר א ראי' אז זייער גאנצע וועזן איז איין גרויסע שפיל. מען זעהט עס בחוש. די רבי סיסטעם, מחלוקת'ן, מאניפולאציע פון די מאסן, שחיתות פאר פערזענליכע אינטערעסן, [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל] די חסידים און זיי רעדן זיך נאך איין אז זיי זענען די גליקלעכסטע? ממש א דזשאוק! ווי מובחרים ווען מובחרים, אפילו די ביימער און בלימען שטייען העכער פון זיי.
משה ציגעלע: און אפשר זענען מיר ביידע, מענטשן און בהמות דא צו דינען די געוואוקסן, און זיי זענען גאר די מובחרים?






.[/justify]

[קאווע טרינקער]

[טאמבל סאס]

יעצט פארשטיי איך פארוואס מיר דארפן אפקלינען די גליק פון די ציגעלעך. און פארוואס מיר טארן נישט עסן חזיר. מסתמא זענען זיי די מובחר שבמבחרים.
און אויך פארשטיי איך אונזער רילעישן צו די מאנקי'ס.

[יידל]

הוגה, אייזן!

[טאמבל סאס]

הוגה, איך האב מיטגעהאלטן די זעלבע מעשה, אבער ביי באקטיריעס.

[מאטי]

יאנקל אקס: אוי משה'לע שוין ווידער מיט דיינע פיליזאפישע קשיות, דו וועסט נאך איין טאג אויסזעהן ווי נחמן מאנקי. ער האט אלעמאל געפרעגט אזיינע אפיקורס'ישע קשיות ביז ער האט זיך סוכ''ס געטויפט צו מענטשהייט.

[חזקיהו המלך]

הוגה,

לויט ווי די שרייבסט קוקט אויס אז דאס זענען די מחשבות וואס ווירבלען דיר אין קאפ,

איז אזוי,

קודם כל ביי ארגינעלע אידישקייט, אנדרעש ווי די יאשקעוויסטען אין די מחמאדאנער, האט מען נישט מורא געהאט פין קיין קשיות אין ספיקות, מ'האט געפרעגט אין מ'האט גענפערט, די אידישע אמונה איז בייגעשטאנען די גרעסטע טעאלאגישע דעבאטעס, אין איז ארויס געקומען קריסטאל קלאר, ס'איז די איינציגע אמונה וואס שטייט אויף יסודות וואס מען קען נישט ציברעכען, דער וואס וויל קען עס איגנארירען, אבער ציברעכען קען עס קיינער נישט,

צווייטענס די ביסט נישט קלאר אין די ענין פין מסורה, דאס אז אין אדם מוריש שקר לבניו, דאס אליין אז א טאטע האט געזאגט פאר א קינד איז נאר א ראיה אז די טאטע האט געהאלטען אז ס'אמת, ס'נישט קיין ראיה אז די עצם זאך איז אמת, ס'קען זיין אז די טאטע איז אויך געווען איינגערעדט,

אבער מען האט א מסורה ביזען מעמד הר סיני, אין מעמד הר סיני איז געווען פארענט פין מיליאנען מענטשען, אין ס'נישט שייך צי פעלטשען אזא זאך,

למשל יאשקע פאנדראק אין דער מאחמעדאנער האבען איין טאג באשלאסען אז זיי זענען א נביא אין האבען א סטרעיט טעלפון ליין מיט גאט, נו קענסטע אדער יא אדער נישט גלייבען, די האסטעך עים נישט געהערט רעדען מיט גאט,

משא"כ, ביים מעמד הר סיני האט גאט גערעדט צי גאנץ כלל ישראל ציזאמען, מען האט נישט געדארפט גלייבען, מען האט געזעהן אין געהערט דעם מאמר ה', אין פין דארט אין ווייטער ווערט עס איבער געגעבען פין טאטע צי זוהן, מען קען נישט פעלדשען א זאך וואס מיליאנען האבען געזעהן, ווייל ס'דא ציפיהל וועגען צי עס נאכגיין, ווען מען קען ווען קענסטע זיכער זיין אז די קאפיקעטער'ס די יאשקעוויסטען אין די מאכמאדאנער וואלטען שוין לאנג זיך געמאכט א אייגענעם מעמד הר סיני,

נאר וואס דען טאמער איינער קומט אין זאגט אז גאט האטעם געזאגט אזוי אין אזוי , ווייסט יענער אז די קענסט נישט נאכגיין צי עס האט טאקע גערעדט מיט גאט, אפילו די NSA קען דאס נישט וויסען, נו דאס איז די סך הכל פין די קאפיקעטער רעליגיעס,

עכ"פ די עיקר פראבלעם פאר יודישקייט איז נישט אז מען קען עס אפפרעגען מיט שכל, נאר אז מען שלעפט אוועק די הערצער, אין ווען די הארץ אין פארשלעפט העלפט נישט צי סאך צי מסביר זיין מיט ראיות ברורות די אמת פין יודישקייט, ווייל די הארץ איז ערגעץ אנדרעש אין ס'וויל נישט הערען דעם אמת, ס'וויל ענדרעש גלייבען דברי הבל ווייל דאס איז עים נענטער צים הארצען,

ממילא אז די פראבלעם איז מער א פראבלעם נישט פין לאגיק נאר פין געפילען, איז די עצה אויך מער געפילען ווי לאגיק, מען דארף רייניגען ס'הארץ אין די נשמה אין ווען די פינסטערניש וערט שיטערער קען מען גרינגער אויפלייכטען די ליכט פין אונזער לויטערע אמונה,

אין ס'דארף געזאגט ווערען אז ס'דא חלקים אין "היימישע אידישקייט" וואס איז שטותים אין דברי הבל, אבער כ'האב גערעדט פין די ארגינעלע אידישקייט, וד"ל

[הוגה]

חזקיהו, כ'האב הנאה אז דו האסט גענומען די מי צו פארשטיין די באדייט פון די מעשה, און נאכדערצו פארן שרייבן אזא לענגס. יא, די זענען מחשבות וואס ווירבלן מיר אין קאפ, עכ''פ ווען איך האב נישט עפעס בעסערס צו טראכטן. אבער אין געוויסע ערטער האסטו לכאורה נישט גוט פארשטאנען.

בנוגע מסורה וואס דו ערקלערסט די חילוק צווישן מתן תורה און די גילויים פון אנדערע רעליגיעס, דער נושא איז שוין עטליכע מאל איבערגעשמועסט געווארן דא אין שטיבל אזוי אריינגעמישט אין אנדערע שמועסן, עמיר לאזן די כיבוד פאר אנדערע צו אהין לינקען. איך זעה אז געוויסע טיילן פון מיין מעשה (אדער די גאנצע גאר) איז דיר נישט געפאלן, אולי וואלסטו געקענט באשטיין צו ערקלערן וואס פונקטלעך האט דיר געבאדערט.

[נולד מאוחר]

הוגה, אייזן!

סטעינליס סטיעל

[חזקיהו המלך]

איך זעה אז געוויסע טיילן פון מיין מעשה (אדער די גאנצע גאר) איז דיר נישט געפאלן, אולי וואלסטו געקענט באשטיין צו ערקלערן וואס פונקטלעך האט דיר געבאדערט.

ס'האט מיר געבאדערט ווייל ס'קוקט אביסעל אויס ווי חוזק פין זאכען וואס איז ביי אונז טייער, ס'טוט וויי,
זיכער איז דא אויבערפלעכליכע ראציאנאלען וואס איז קינדעריש, קענסט דאך נישט פארלאנגען אז יעדער וואס האט שתי שערות זאל דיר קענען געבען א גאנצע טעאלאגישע דרשה איבער עניני אמונה,

זיכער דארף מען אויפציען קינדער מיט אמונה פשוטה, אן קיין קינצען, ווען די ווערסט אביסעל עלטער אין די האסט א ברייטערע שכל איז טאקע א פליכט אויף דיר צי טיפער אין ברייטער אדורעך טוהן אונזער אמונה אין אונזער מסורה,

אבער וואס ווילסטע פין די אפרוחים שלא נפתחו עיניהם, זיי זענען נישט מחויב צי זיין טעאלאגישע פראפעסארען, די המון עם איבעראל סיי ביי די אידען אין סיי ביי די גוים זענען אויבערפלעכליך אין די ענינים, אין בפרט בדורותינו וואס די מוחות זענען שוואכער, זיכער ווייסט נישט יעדער פינקטליך די פנימיות פין די אמונה,

אבער די חילוק צווישען אונז אין די אומות איז אז אונז גלייב מיר אין די אמונה טהורה מפי משה מסיני, אין זיי גלייבען אין הבלים, דאס אז דער המון עם, די נשים וקטנים וועלען זיך נישט קענען טענה'ן אין טעאלאגישע וויכוחים איז נישט קיין ראיה צי ס'יא אדער נישט אמת וואס זיי גלייבען, ס'סך הכל א ראיה אז זיי גלייבען וואס זיי גלייבען נישט ווייל זיי זענען געקומען צי אזא מסקנא נאר ווייל מען האט זיי אזוי אויסגעלערענט, (אין ס'דא נאך א חלק די חלק פין די נשמה פין די מענטש וואס ציהט אים אויך צי גלייבען אין די ריכטיגע אמונה, ולא אאריך בזה עתה),

אין די נארמאלע וועג פאר נשים וקטנים וקטני המוח, איז צי גלייבען מיט אמונה פשוטה, אין די בעלי מוח לייגען זיך אריין טיפער אין עניני אמונה אין זענען מברר בירור אחר בירור, ביז זיי קומען צי צי גאר א העכערע מדרגה אין ידיעת ה' ווי די נשים אין די קטני דעת, אבער פאר די קטני דעת איז א סכנה צי טיף ווייל זיי קענען אלעס פארלירען, סיי די אמונה פשוטה אין סיי צי די העכערע דרגה פין ידיעת ה' וועלען זיי נישט אנקומען, זיי קענען נאר אנקומען צי א צימישעניש אין גרינג אריינפאלען אין די pitfalls אויפען וועג,

ממילא טאר מען נישט חוזק מאכען פין אמונה פשוטה, דאס איז א ריכטיגע וועג פאר די קטני דעת, והנך להם לישראל, אז דער באשעפער האט די געגעבען א ברייטערע מוח דאן דארפסטע זיך טאקע מער דערגרינטעווען אין עניני אמונה אז ס'זאל דיר לייכטען אין שיינען, אבער חלילה צי עס ניצען צי חוזק מאכען פין די פשוטי עם, די פשוטי עם זענען א חלק פין כלל ישראל אין מיר דארפען זיך פרייען אז זיי גלייבען מיט אמונה פשוטה, בפרט אין אזא קאמפליצירטע דור, ברוך ה' אז מיר האבען נאך וואס מיר האבען, זאל מען נאך חוזק מאכען דערפין ?!

פארדעם האט מיר עס געבאדערט ......

[קאווע טרינקער]

איך האב מורא אז הוגה ווערט מיר א וועדז'טעריאן...
רח"ל! רב קוק איז געווען אזוי..

[הוגה]

איך האב מורא אז הוגה ווערט מיר א וועדז'טעריאן...
רח"ל! רב קוק איז געווען אזוי..

איך ווער נישט קיין וועדזשיטעריאן ווייל איך בין דאך פון די 'איינגערעדטע מענטשען'.

אגב, הרב קוק איז נישט געווען קיין וועדזשיטעריאן (עס איז מעגליך אז ער האט געהאלטן דערפון), זיין תלמיד די נזיר איז יא געווען א וועדזשיטעריאן.

[קאווע טרינקער]

סאו וואס איז דיין פלאן?
אויב זענט איר מטיל ספק אין אנגענומענע איר אלטע יסודות, כדי נישט צו זיין "איינגערעדט", איז דאס נאר ווערט ווען איר טוישט צו א זיכערע גלויבן אדער נישט גלויבן. די מעשה איז אבער אז דארט וועסטו אויך נישט זיין "זיכער", וויפיל לאגיק יענער מהלך זאל נאר האבן. והראיה, ווייל אפילו אין די אידישע מסורה, וואס איז ללא כחל ושרק, אלעס שטייט, אלעס שטימט, זענט איר נאך אלץ נישט זיכער. סאו, בלייב שוין דא, און אין איינוועגס וועסטו פארדינען רעכט צו זעהן דיינע קינדער..

[הוגה]

וואס גייט דא פאר? [tag]חזקיהו המלך[/tag] מיינט אז איך בין משה ציגעלע, [tag]קאווע טרינקער[/tag] מיינט אז איך בין מעכל די חזיר. פאלט קיינעם נישט ביי אפשר אז איך בין די פיינע תמימות'דיגע יאנקל אקס מיט די אמונה פשוטה? וואס האב איך אמאל געזאגט אדער געשריבן דא וואס נעמט אוועק די דיון לזכות?

און אפשר בין איך בכלל נישט קיין איינער פון די דריי? אפשר בין איך א פשוטע איד וואס האט זיך אונטערגעהערט א שמועס און גיבט אייך איבער דברים כהווייתן?

[קאווע טרינקער]

שטייט אין זוהר אז דערפאר איז דער מענטש באשאפען געווארן ערשט נאך די בהמות און חיות, כדי דער מענטש זאל האבן אין זיך אלע תכונות פון יעדע מין בהמה און חיה.. עכ"פ, איך האב זיך באצויגען צום חלק החזיר אין דיר (און אין מיר)

[שרגא]

הוגה, ביסט געוואלדיג!
נאר איך האף האסט נישט געלייגט קיין קאפי-רייט אויף דעם מעסטערפיעס, ווייל ס'האט מיך אנגעכאפט עס צו נעמען און מאכן דערפון אן אנדערע שפיל, פשוט צו געבן אן אויסוואל:

אן אונטערגעהערטע שמועס אין א בית הקברות.


אברהם אייכלער: איך פיל אסאך מאל עכט שלעכט פאר די מענטשן.

יצחק יאנקאוויטש: וואס איז שוין ווידער געשען?

אברהם: איך פיל שלעכט אז זיי לעבן אין אזא איגנארענס.

יעקב יאזפאוויטש: איגנארענס? מיר זענען דאך די טויטע! ווידער זיי גייען ארום מיט די נאז אין די הייעך כאילו בשבילם נברא העולם.

אברהם: יא, זיי האלטן דאך אז זיי זענען אויפ'ן העכסטן דרגא, אפילו העכער ווי אונז. כ'מיין, מורא'דיג, זיי קענען זיך דאך פיזיש באוועגן.

יצחק: יא, טאקע פאר דעם פיל איך שלעכט פאר זיי. איר קענט אייך פארשטעלן צו לעבן א גאנץ לעבן אין איינרעדעניש? ס'איז ממש א רחמנות. הערשט נעכטן האב איך געהערט איין מענטש זאגן פאר אן אנדערן אז דער פאקט אז א מענטש קען רעדן און זיך באוועגן, ווידער ביי די טויטע איז אלעס געענדיגט, דאס צייגט אויף זייער חשיבות קעגן די מתים וועלכע זענען אין זייערע אויגן ווי נישט-עקזיסטירנד. זיי כאפן נישט אז זיי זענען נאך אזוי באגרעניצט און מגושם אז זיי מוזן צוקומען צו רעדן און זיך באוועגן צו דורכגיין די גשמיות'דיגע לעבן-פאזע. גיי זיי אים מסביר אז ווען מען שאקלט זיך אפ פון גוף קומט מען ערשט אן צו די ריכטיגע, לויטערע לעבן.

יצחק: אבער וואס פעלט זיי? ווי לאנג זיי זענען צופרידן. ווי לאנג זיי מיינען מיט זייער נאאיווקייט אז זיי זענען יעצט איבערגליקליך מיט דעם פיזישן גוף, זאל זיי וואויל באקומען. אונז שטערט עס זיכער נישט. נאך אלעם האבן מיר דאך אויך אמאל אזוי געמיינט.

יעקב: יצחק איז גערעכט. כ'מיין אברהם אז דו מוזט מודה זיין אז עס איז א גוט שטיקל. די וועג ווי זיי רעדן זיך איין אז א פיזישע גוף מיט א גשמיות'דיגע מוח צייגט אויף זייער מובחר'קייט און זיי קלערן אז דאס איז איינציגע מעגליכקייט. זיי קענען דאך קוים פארשטיין קאנטשעסנעס, קענען נישט באגרייפן די מושג פון נשמה, און זיכער נישט אנטאפן קיין רוחני. זיי כאפן נישט אז מיר זענען די מובחרים, מיר לעבן א העכערע רואיגע לעבן, נהנים מזיו השכינה. אך, ווי קען מען זיי דאס מסביר זיין.

אברהם: אלץ איז פיין און וואויל, אבער פארוואס דארף מען זיי פארנארן? פארוואס דארפן זיי זיין איינגערעדט אז זיי זענען דארטן ווי די בהמות צו טרונקען און שלאפן, בשעת בעצם זענען זיי דארט צו טון עבודת השם, אויסצופירן זייערע פליכטן. פארוואס דארפן זיי אלץ לעבן מיט די פיין און גילט אז ס'מעגליך נישט דא עפעס העכערס, און מיט א נאאיווקייט קלערן אז נאר וואס די פליישיגע אויגן זעען איז א מציאות? זיי חלומ'ען נעבעך נישט איבער די הינטערליגנדע מציאות'ן וואס זיי קענען בכלל נישט משיג זיין.

יעקב: כא כא כא, דאס איז דאך די עיקר מטרה. יעצט זענען זיי דאך אין דער מענטשליכער פאזע. זייער יעצטיגער פיזישער טראכט-שאכטל האט דאך נישט די מעגליכקייט צו באגרייפן אינדרויסן פון איר פיזישע מציאות. אויך וואלטן זיי נישט געהאט די מעגליכקייט צו טראכטן און לעבן ווי א מענטש, אויב וואלטן זיי געוואוסט און באגריפן דעם ענדלאז-גרויסן בילד וואס ליגט אונטער דעם. אבער זיי מוזן דאך יעצט דורכגיין די מענטשליכע פאזע. טייל פרובירן טאקע לעבן דאס בעסטע וואס שייך כדי צו טון זייער תפקיד לויט זייער רעלאטיוון פארשטאנד, אנדערע פירן א ליידיגע און אוממאראליש לעבן און מיינען אז זיי טוען אויף גדולות ונצורות מיט פארשידענע פוסטע נארישקייטן און קלערן אז דאס איז זייער העכסטע און לעצטע ציל.

יצחק: איר ווייסט? איך וואונדער מיך אסאך מאל, אפשר זענען מיר די וואס זענען איינגערעדט. אפשר זענען בעצם די מענטשן די מובחרים און מיר זענען דא טויטע מענטשן וואס חלומ'ען א שיינעם חלום. אפשר לעבן מיר אין די זעלבע טעות און איינרעדעניש וואס מיר האלטן אז די מענטשן לעבן?

אברהם: אוי יצחק, שוין ווידער מיט דיינע פילאזאפישע קשיות. דו וועסט נאך איין טאג אויסזען ווי משה מאשקאוויטש. ער האט אלעמאל געפרעגט אזוינע אפיקורס'ישע קשיות. נאכ'ן שטארבן האט ער נאר געוואלט מען זאל אים ברענגען פרוף אז עס איז נישט בלויז א חלום און דא איז ער טאקע אויף יענער וועלט, ביז סוכ"ס האט מען אים נאכאמאל אראפגעשיקט צו די מענטשהייט.

יעקב: הער אויף צו זיין אזא עקסטרעמיסט! נישט יעדע קשיא איז אן אפיקורס'ישע קשיא. יצחק פרעגט גוט, וויאזוי קענען מיר זיין זיכער אז מיר זענען גערעכט?

אברהם: וואס הייסט? עס איז דאך אונזער רעאליטעט. דאס איז דאך יעצט אונזער גאנצע רוחניות'דיגע עקזיסטענץ! עס איז אונזער רעאליטי!

יצחק: אבער דאס פרעג איך דאך. ווער זאגט עס איז א רעאליטי? אפשר איז דאס ווישפול טינקינג, און מיר זענען באמת גשמיות'דיגע מענטשן וואס לעבן, נאר מיר טוען יעצט סך הכל חלומ'ען א שיינע לאנגע חלום?

אברהם: די מענטשן האבן א גוף און קענען חלומ'ען. אזוי פונקציאנירט זייער פליישיגע מוח, כדי צו מאכן סדר אין זייערע געדאנקען און אנדערע סיבות. מיר האבן נישט קיין צענטראלן מוח, מיר זענען דאך אן עצם פון א ריין רוחניות'דיגע מציאות. מיר קענען נישט חלומ'ען.

יצחק: אבער אברהם, הייפאטעטיקעלי, ואוס טוסטו אויב דו געפונסט אויס איין טאג אז אונזער מציאות עקזיסטירט בכלל נישט? אדער נאך בעסער, דו געפינסט אויס אז די גאנצע איידיע פון א וועלט מיט א לעבן מיט מענטשן אלעס איז פשוט א חלום פון א געוויסע שטויבעלע וואס חלומ'ט אזעלכע פאנטאסטישע מציאות'ער?

אברהם: איך האלט נישט ביים ווערן אריינגעשלעפט אין דיינע זינלאזע געשפרעכן. איך וועל מיך האלטן מיט מיין פשוט'ע מציאות וואס איך זע און שפיר. און לאמיך זען ווי ווייט דו וועסט אנקומען מיט דיין טיפע חקירה. ווייסט וואס, אפשר זאל מען דיך טאקע מאכן אויס מציאות...

יצחק: WOW האסט מיך יעצט ממש אפגעפרעגט אינגאנצן! קענסט נישט דעבאטירן א נושא ווי א נארמאלער מענטש? דו ביסט סתם פאנאטיש. האסט א פחד פון ערנסט דורכטראכטן און פרעגן קשיות. איך פרעג דיך זייער א נארמאלע קשיא. אוודאי ווערסטו ווילד, דו האסט למעשה נישט קיין פרוף?

אברהם: איך בין זייער זיכער מיט דעם מציאות וואס איך בין. מיר פארנעמען נישט קיין מקום, מיר האבן נישט די נארישע באגרעניצונג פון זמן, און מיר זענען פון גאר אן אנדערע מציאות געקנאטן. איז ווי קענסטו רעדן אזעלכע נארישע רייד אז אפשר זענען מיר מענטשן וואס חלומ'ען. אזוי שפיר איך און אזוי שפירט יעדע מציאות'ל וואס איך קען. איך גיי זיך נישט איינרעדן איך בין קלוגער ווייל איך קען פרעגן קשיות, אזוי ווי די נארישע מענטשעלעך וואס האלטן זיך פאר געוואלדיגע חכמים אלס טריקענע מאטעריאליסטן. און דאס איז נאך מורא'דיג ראציאנאל אין זייערע פליישיגע אויגן. קוק וויאזוי זיי קוקן אויס?

יעקב: גראדע יצחק'ל, די מענטשן סיסטעם איז טאקע א גוטע ביישפיל ווי א לעבעדיגע וועזן קען מאכן חוזק פון דעם גאנצן מציאות ווי איין גרויסע שפיל, עס אנקוקן ווי א צופעליגע געשעעניש, און גאר לייקענען אין די ענדלאז-ברייטערע מציאות וואס ליגט אונטער דעם. זעסטו וואספארא חוזק איז דער גרויסער סקעפטיקער. מען זעט עס בחוש. די סיסטעם פון תאוות, ארציות, אוממאראלישע אקטן, פערזענליכע אינטערעסן, אזעלכע שטותים און זיי קענען נאך שפירן ווי מיט דעם איז מען קלוג און גליקליך? זיי קענען זיך נאך איינרעדן אז מיט דעם ענדיגט זיך דאס אינערליכע מציאות, דערנאך איז דער מענטש עבר ובטל אויף אייביג. מען פלאגט זיך זיבעציג-אכציג יאר און אלעס איז געענדיגט. ממש א דזשאוק! גיי זיי אים מסביר וואס עס הייבט זיך אן נאכדעם! גיי קלער אים אויף אז עס הייבט זיך נישט אן מיט לעבן און עס ענדיגט זיך נישט מיט טויט!

אברהם: יא, ווי מובחרים ווען מובחרים, אפילו די ביימער און בלומען שטייען העכער פון יענע חברה, ווייל ביידע האבן א פליישיגן קערפער צו קענען פיזיש שפירן, זיך באוועגן און ארויסגעבן א ריח, אבער די מענטשעלעך האט מען דאך אויך געגעבן א מוח צו קענען טראכטן און קענען דערגרונטעווען צו אביסל טיפערס ווי וואס די הענט קען אנטאפן. זיי האבן דאך א נשמה.

יעקב: יא, און מסתמא לייקענען זיי אז אונז קערפערלאזע וועזנס קענען בכלל יעצט שמועסן.

יצחק: איין מינוט, ווער זאגט אז מיר שמועסן יעצט טאקע...

[[NAMELESS]]

שרגא! יאיר נהורך כשרגא!
די ביסטו די עלה תאנה פון אסאך קאווע אשכולות.
חזק ואמץ.
ומכאן המקום לעורר, אלע וואס שפירן אז די שטיבל איז צו לינק, און פארלירן זייער חשק צום מקום ; די שטיבל איז נישט כמסמרות נטועים, לערנט אייך אפ פון שרגא, עס איז בידנו, רוקט עס רעכטס, אבער מיט טעם, מיט קלאסישקייט און געשריבן עלאקוואנט, און ווייזט כלפי קהל ועדה אז חכמה ביהודים תאמין!

[הוגה]

[justify]שרגא, דו ביזט בעסער ווי גאלד און זילבער (נ''א, קענדיס און לאליס). דיינע תגובות זענען זיך צום באלעקן די פינגער און זיי הייבן אויף די ניווא פונעם פארום. דאכצעך אז איך האב געלייקט א יעדע תגובה וואס דו האסט געשריבן מיום דרכו רגלי על מפתן הקאווע שטיבל. (אויב האב איך אויסגעלאזט איינס ביטע שוק עס מיר אין אישי ווייל כ'האב עס מן הסתם נישט געליינט.) די וועלט זאגט "טענה דיך נישט מיט א נער ווייל מענטשן וועלן נישט וויסן ווער די נער איז". און איך זאג, "טענה דיך מיט שרגא ווייל מענטשן וועלן נישט וויסן ווער די חכם איז". איך בין אפשר נישט מסכים מיט אלעס וואס דו שרייבסט, אבער ס'איז א פלעזשור צו דיסאגריען מיט דיר.

דו פרעגסט אויב ס'דא א קאפי-רייט. אדרבא, איך גיב דיר אפילו רשות עס ארויס צו פרינטען און שעירן מיט דיינע קינדער. מוזט אפילו נישט נאך זאגן בשמי....

קודם א הקדמה קצרה. איך האב געשריבן דער מעשה מיט א צינישע פעננע, אזוי אז ס'נישט דא קיין שום סיבה אז מ'זאל עס נעמען צום הארצן. יא, דער מעשה זאל אייך טאקע מאכן טראכטן, אבער בעצם קומט עס צו ליינען נאך א גלעזעל ברוינפען מיט א smirk אויפן פנים און א גלאטע שטערן. אויב זוכט איר דוקא א genre אין וואס אריין צו לייגן דער מעשה, איך וואלט עס אנגערופן 'שפעקולירנדע סעטייער'. אי''ה נעקסטע וואך וועל איך שרייבן וואו און ווען עס איז מיר בייגעפאלן דער איידיע, און די מערערע דימענשאנס וואס די ערציילונג און אירע כאראקטארן אנטהאלט. דערווייל וויל איך געבן נאך אפאר טעג צו הערן פון אנדערע.

שרגא, אויב וואלט מען געקענט זאגן אז א parody איז גאונות, דאן וואס איז א parody פון א parody? גאון הגאונות.

לאמיר דיר פרעגן (דו שרגא, נישט אברהם יאנקאוויטש), וואס בלייבט למעשה, ווער איז חשוב'ער און מער מבחר, די לעבעדיגע אדער די טויטע? מען קען דאך מאכן א קעיס פאר ביידע, די לעבעדיגע ברענגט אראפ אלוקות למטה מעשרה טפחים, די לעבעדיגע מאכן א נחת רוח לה' מיט קיום התורה והמצוות, משא''כ די טויטע. פון די אנדערע זייט, די לעבעדיגע זענען אזוי מגושם, און זענען אזוי מרוחק מה', זענען פארשקלאפט צום חומר, משא''כ די טויטע זענען איין שטיק רוחניות, כל כולו נהנה מזיו השכינה. פון ספרי חסידות איז משמע אז יצחק איז גערעכט, און אז אין עולם הבא בענקט מען זיך צוריק צום עולם הזה.

טייל פרובירן טאקע לעבן דאס בעסטע וואס שייך, כדי צו טון זייער תפקיד לויט זייער רעלאטיוון פארשטאנד. אנדערע פירן א ליידיגע און אוממאראליש לעבן און מיינען אז זיי טוען אויף גדולות ונצורות מיט פארשידענע פוסטע נארישקייטן און קלערן אז דאס איז זייער העכסטע און לעצטע ציל.

יעקב, איז נישט מסביר וואס ער מיינט מיט 'פרובירן לעבן די בעסטע וואס שייך' און וואס מיינט 'פירן א ליידיגע און אוממאראליש לעבן'. מקום הניח אריין צו גיין אין אן עקסטרע שמועס צו ערקלערן וואס איז ליידיג און אוממאראליש. איך גלייב אז איין מאל וואס מען געפונט זיך דארט ווי אברהם, יצחק און יעקב געפונען זיך, האט מען גאר אנדערע אפטייטשן פאר אזעלכע ווערטער און פראזען ווי מיר לעבעדיגע מענטשן האבן.

אברהם: אוי יצחק, שוין ווידער מיט דיינע פילאזאפישע קשיות. דו וועסט נאך איין טאג אויסזען ווי משה מאשקאוויטש. ער האט אלעמאל געפרעגט אזוינע אפיקורס'ישע קשיות. נאכ'ן שטארבן האט ער נאר געוואלט מען זאל אים ברענגען פרוף אז עס איז נישט בלויז א חלום און דא איז ער טאקע אויף יענער וועלט, ביז סוכ"ס האט מען אים נאכאמאל אראפגעשיקט צו די מענטשהייט.

מכאן ראי' לגילגולים מן התורה...

יצחק: אבער דאס פרעג איך דאך. ווער זאגט עס איז א רעאליטי? אפשר איז דאס ווישפול טינקינג, און מיר זענען באמת גשמיות'דיגע מענטשן וואס לעבן, נאר מיר טוען יעצט סך הכל חלומ'ען א שיינע לאנגע חלום?

אברהם: די מענטשן האבן א גוף און קענען חלומ'ען. אזוי פונקציאנירט זייער פליישיגע מוח, כדי צו מאכן סדר אין זייערע געדאנקען און אנדערע סיבות. מיר האבן נישט קיין צענטראלן מוח, מיר זענען דאך אן עצם פון א ריין רוחניות'דיגע מציאות. מיר קענען נישט חלומ'ען.

יצחק: אבער אברהם, הייפאטעטיקעלי, ואוס טוסטו אויב דו געפונסט אויס איין טאג אז אונזער מציאות עקזיסטירט בכלל נישט? אדער נאך בעסער, דו געפינסט אויס אז די גאנצע איידיע פון א וועלט מיט א לעבן מיט מענטשן אלעס איז פשוט א חלום פון א געוויסע שטויבעלע וואס חלומ'ט אזעלכע פאנטאסטישע מציאות'ער?

אברהם: איך האלט נישט ביים ווערן אריינגעשלעפט אין דיינע זינלאזע געשפרעכן. איך וועל מיך האלטן מיט מיין פשוט'ע מציאות וואס איך זע און שפיר. און לאמיך זען ווי ווייט דו וועסט אנקומען מיט דיין טיפע חקירה. ווייסט וואס, אפשר זאל מען דיך טאקע מאכן אויס מציאות...

יצחק: WOW האסט מיך יעצט ממש אפגעפרעגט אינגאנצן! קענסט נישט דעבאטירן א נושא ווי א נארמאלער מענטש? דו ביסט סתם פאנאטיש. האסט א פחד פון ערנסט דורכטראכטן און פרעגן קשיות. איך פרעג דיך זייער א נארמאלע קשיא. אוודאי ווערסטו ווילד, דו האסט למעשה נישט קיין פרוף?

אברהם: איך בין זייער זיכער מיט דעם מציאות וואס איך בין. מיר פארנעמען נישט קיין מקום, מיר האבן נישט די נארישע באגרעניצונג פון זמן, און מיר זענען פון גאר אן אנדערע מציאות געקנאטן. איז ווי קענסטו רעדן אזעלכע נארישע רייד אז אפשר זענען מיר מענטשן וואס חלומ'ען. אזוי שפיר איך און אזוי שפירט יעדע מציאות'ל וואס איך קען. איך גיי זיך נישט איינרעדן איך בין קלוגער ווייל איך קען פרעגן קשיות, אזוי ווי די נארישע מענטשעלעך וואס האלטן זיך פאר געוואלדיגע חכמים אלס טריקענע מאטעריאליסטן. און דאס איז נאך מורא'דיג ראציאנאל אין זייערע פליישיגע אויגן. קוק וויאזוי זיי קוקן אויס?

שרגא, אילו האב איך ווען אויפגעמאכט דער אשכל צו ליינען די ענטפערס פון אברהם, דיינו! איך וויל דא נוצן די מאמר החכם [tag]קופערניקוס[/tag], "חכמה ביהודים תאמין". אבער כ'האב מורא אז עפעס אן אויבער חכם וועט נאך זאגן אן איפכא מסתברא אז "חכמה בגויים תאמין"...

הלוואי ווען מיין יאנקל אקס איז האלב אזוי קאנפידענט און זיכער ווי דיין אברהם אייכלער. דא שטעקט איינער פון די גרויסע חילוקים, בשעת ווען דיין אברהם אייכלער רעדט פון לאגיק זייענדיג אדורך געטראכט, איז אבער יאנקל אקס נישט אזוי, ער גייט מיטן קאפ אין וואנט אריין, ער טראכט נישט, ער איז א ריכטיגע מימיני מיכאל.

יעקב: גראדע יצחק'ל, די מענטשן סיסטעם איז טאקע א גוטע ביישפיל ווי א לעבעדיגע וועזן קען מאכן חוזק פון דעם גאנצן מציאות ווי איין גרויסע שפיל, עס אנקוקן ווי א צופעליגע געשעעניש, און גאר לייקענען אין די ענדלאז-ברייטערע מציאות וואס ליגט אונטער דעם. זעסטו וואספארא חוזק איז דער גרויסער סקעפטיקער. מען זעט עס בחוש. די סיסטעם פון תאוות, ארציות, אוממאראלישע אקטן, פערזענליכע אינטערעסן, אזעלכע שטותים און זיי קענען נאך שפירן ווי מיט דעם איז מען קלוג און גליקליך? זיי קענען זיך נאך איינרעדן אז מיט דעם ענדיגט זיך דאס אינערליכע מציאות, דערנאך איז דער מענטש עבר ובטל אויף אייביג. מען פלאגט זיך זיבעציג-אכציג יאר און אלעס איז געענדיגט. ממש א דזשאוק! גיי זיי אים מסביר וואס עס הייבט זיך אן נאכדעם! גיי קלער אים אויף אז עס הייבט זיך נישט אן מיט לעבן און עס ענדיגט זיך נישט מיט טויט!

אברהם: יא, ווי מובחרים ווען מובחרים, אפילו די ביימער און בלומען שטייען העכער פון יענע חברה, ווייל ביידע האבן א פליישיגן קערפער צו קענען פיזיש שפירן, זיך באוועגן און ארויסגעבן א ריח, אבער די מענטשעלעך האט מען דאך אויך געגעבן א מוח צו קענען טראכטן און קענען דערגרונטעווען צו אביסל טיפערס ווי וואס די הענט קען אנטאפן. זיי האבן דאך א נשמה.

דא האבן די צוויי כאראקטארן (אברהם און יעקב) זיך אביסל פארהאנקערט, ר' שרגא. וואס איז פלוצלינג געשעהן אז יעקב איז געווארן אויס ציניקער? אויך אברהמ'ס טענה אז די לעבעדיגע האבן א מח צו טראכטן, נו זיי נוצן דאך די מח, אבער אברהם שרייט די גאנצע צייט אז ס'נישט גוט צו טראכטן נאר ענדערש זאל מען גיין מיט אינטואישען; מיט וואס זעהט אויס ווי רעאליטעט. פארוואס וויל ער פלוצלינג יעצט אז די לעבעדיגע מענטש זאל יא טראכטן? עפעס שטימט נישט! עפעס זעהט מיר אויס ווי בתוך תוכיות קאכט זיך אויך עפעס אינערליך אין אברהמ'ן, ער איז נישט דער תמימות'דיגע נפטר'ל ווי ער שטעלט זיך פאר.

יעקב: יא, און מסתמא לייקענען זיי אז אונז קערפערלאזע וועזנס קענען בכלל יעצט שמועסן.

יצחק: איין מינוט, ווער זאגט אז מיר שמועסן יעצט טאקע...

נו, ווער זאגט טאקע....

למעשה, אויב האב איך גוט פארשטאנען איז די מעין פוינט פון די מעשה אז מיט רעאליטעט קען מען זיך נישט שלאגן. דו ביסט הונדערט פראזעס גערעכט! דו מוזט אבער וויסן אז וואס איז רעאליטעט ביי דיר איז נישט רעאליטעט ביי יענעם. איז ממה נפשך, אויב איז שייך מער ווי איין רעאליטעט דאן קענען אלע זיין גערעכט. איי, ביי דיר איז קלאר אז די מתים זענען גערעכט, אבער ביי די לעבעדיגע איז קלאר אז זיי זענען גערעכט. אויב איז נאר שייך איין אמת און איין רעאליטעט, ווער זאגט דיך אז וואס דו זעסט אלץ רעאליטעט איז די אמת?

איך האב נאך הערות, אבער מיר וועלן עס לאזן פאר אן אנדערע מאל.

הוגה, איך האב מיטגעהאלטן די זעלבע מעשה, אבער ביי באקטיריעס.

[tag]טאמבל סאס[/tag], לא זכיתי להבין.





.[/justify]

[טאמבל סאס]

viewtopic.php?f=13&t=3954&p=123163#p123163

[יאיר]

למעשה, אויב האב איך גוט פארשטאנען איז די מעין פוינט פון די מעשה אז מיט רעאליטעט קען מען זיך נישט שלאגן. דו ביסט הונדערט פראזעס גערעכט! דו מוזט אבער וויסן אז וואס איז רעאליטעט ביי דיר איז נישט רעאליטעט ביי יענעם. איז ממה נפשך, אויב איז שייך מער ווי איין רעאליטעט דאן קענען אלע זיין גערעכט. איי, ביי דיר איז קלאר אז די מתים זענען גערעכט, אבער ביי די לעבעדיגע איז קלאר אז זיי זענען גערעכט. אויב איז נאר שייך איין אמת און איין רעאליטעט, ווער זאגט דיך אז וואס דו זעסט אלץ רעאליטעט איז די אמת?

קענסט דאך פרעגן בעסער, ווי אזוי קענסטו אפמאכן וויפיל רעאליטעטן זענען דא, עס קען דאך זיין אז יענער איז גערעכט אז עס איז דא מיליאן רעאליטעטן, אדער אז עס איז בכלל נישטא קיין רעאליטעט, אדער אז עס איז יא דא א רעאליטעט און מען קען זיך אבער שלאגן דערמיט, אדער אז עס איז בכלל נישט דא אזא זאך ווי גערעכט און אומגערעכט, אדער אז רעאליטעט און אומ-רעאליטעט איז די זעלבע זאך. ותן לחכם ויחכם עוד.

[יאיר]

evil: ס'איז אונז געלונגען דער שפיל, הא?
demon: יא, ביג טיים. ממש יעצט האט ער זיך אנגעהויבן כאפן ביים קאפ, האב איך אים באלד אריינגעשיקט א געלונגענע בליץ וואס איז מיר אויפ'ן פלאץ איינגעפאלן.
evil: אוי, ביטע זאג מיר אויס דעם סוד. מיין חברה'מאן איז שוין עטליכע מאל שיער געקומען צום שכל, ער איז טאקע נישט אזוי קלוג ווי דיינער, אבער פארט קען ער זיך אין א ליאדע מינוט כאפן ביים קאפ און דאן איז דער גאנצער צירקוס שפיל אויס! גיב ארויס דיין שפיצל.
demon: גאנץ פשוט. כ'האב אים אריינגעזאגט אין די אויערן די ווערטער: Cogito ergo sum.

[פידלער]

@[tag]שרגא[/tag]
For after all what is man in nature? A nothing in relation to infinity, all in relation to nothing, a central point between nothing and all and infinitely far from understanding either. The ends of things and their beginnings are impregnably concealed from him in an impenetrable secret
Pascal

@[tag]יאיר[/tag]

מיר וואונדערט מיך אויף דיין קלוגע חברה'מאן. ביי cognito ergo sum איז עס געבליבן? ער האט נישט פרובירט צו אויפקומען מיט counter-arguments אדער כאטש עפעס קריטיסיזמס?

[מאטי]

באריסטא: נו גבאי שני דער פלאן איז געלונגען הא?

גבאי שני: יא יא דער סאפטווער האט זיך אויסגעצאלט ס'האט דיזיינט א רעכטער עלעמענט, שרגא האט דאס אים פאר'נאמענ'ט?

באריסטא: יא יא נישט נאר דאס דער פראגראם האט פון זיך אליינס פארשטאנען ארויסצולייגן דעם מער לינקס געשטימטער כאראקטער קופערניקוס ער זאל דאס אויפכאפן און לייגן דעם רעכט געשטימטער סורדש צום אויבערפלאך.

גבאי שני : נו לאמיר האפן אז ס'וועט זיך נישט רוקן צופיל רעכטס אזויווי ס' איז געשען אין אונזער אנדערן פארום, דארטן איז דער סערווער געווארן אזוי קארופטירט צו רעכטס, אז ער שפייט אויס יעדער געדאנק וואס שמעקט נאר לינקס ווי א שרעקעדיגער ווירוס.