שנפרה ונרבה כדגים?

[בענדזשאמין פרענקלין]

פאר יארן צוריק האב איך אמאל געזעהן א נעשאנעל-גיאגרעפיק פילם וואס צייגט דאס לעבן אינעם סערענגעטי מדבר; מען זעהט דארט ווי ווילדע טיגער פרעסן אויף הערשן; הונגעריגע קראקעדיילן שפייזן זיך אויף אינדן בעת ווען זיי זענען עורג על אפיקי מים; לייבן מיט לייבכעס באסמאקעווען זיך איבער א גוט שטיקל בשר חי. הקיצור דאס גאנצע הו הא פונעם זשונגעל. ביים סוף פילם שפילן זיי אויף ווי אזוי עס זעהט אויס א 'שנת רעבון' -א הונגער יאר- אינעם סערענגעטי גן עדן (אדער גיהנם). איין 'קטע' גייט מיר נישט ארויס פון קאפ: זיי האבן פילמירט א טייכל, אזא קליינע פאנד, וואס עס איז איבערגעפילט מיט פיש און א מאנגל פון עסן און וואסער, און מען קען מיט האלטן "בשידור חי" (דורך פעסט פארווערד) צוביסלעך ווי אזוי דאס טייכל ווערט מער און מער איבערגעפילט מיט פיש, דאס פלאץ אין טייכל ווערט קלענער און קלענער, עס ווערט א שטארקע געדרענג, דאס טייכל פאנגט אן אויסלויפן פון וואסער און אנדערע עסן סופלייס, עס פאנגט זיך אן הריגות דארט, איינער פרעסט אויף דעם צווייטן אבער נישט גענוג שנעל צו מאכן גענוג פלאץ אינעם פאנד צו ראטעווען דעם מצב, די זון פון זיין זייט שטייט אויך נישט מיט פארלייגטע הענט, ער באקט אריין און פארעט אויס דאס ביסל וואסער וואס איז נאך געבליבן אינעם טייך... ענדיגן ענדיגט זיך עס מיט א אויסגעטריקנטער פאנד און הויפן פון גוסס'דיגע פישלעך וואס צאפלען זייער לעצטע צאפ.

כ'האב לעצטענס איבערגעזעהן דעם פילם, ווען איך בין בין אנגעקומען צו דעם שטיקל האב איך אנגעשטעלט די כלי אויף 'סלאוי מאושען', איך האב געוואלט קענען באטראכטן פון דער נאנט ווי אזוי דער מצב דערקייקעלט זיך פון אנהויב ביז דער ענדגילטיגער נעבעכדיגער סוף. וזה מה שראתי:

ביים ערשטן גענעראציע איז דער טייכל גאנץ שיטער, עס האט גענוג פלאץ און עסן פאר יעדעם, די פישלעך זענען עוסק אין פריה ורביה אויף א גרויסן פארנעם מען דאפעלט זיך און טריפעלט זיך און קוודראפלעט זיך קיין עין הרע. ביים צווייטן גענעראציע ווערט שוין א שטיקל געדרענג און א ענגשאפט, די עסקנים פישלעך פרובירן מיט אלע מיטלען צו מסדר זיין יעדעם אין א קליינע שטח מיט עפעס א גרעזלע אדער א צווייגעלע פאר חיונה, מען שפייט בלוט אבער צום סוף זעט מען נחת. ביים דריטן גענעראציע פאנגט זיך אן די ערנסטע פראבלעמען. אלע שטחים זענען שוין פארנומען, דאס לעצטע לעכל האט מען שוין אנגעפילט מיט א פארל מיט פינף פיצקאלעך, יעדעס גרעזל און צווייגעל איז שוין פארנומען מיט משפחות מיט טויזענטע נפשות ואין הקומץ משביע את הארי, די עסקנים-פישלעך ארבעטן איבערמידלעך צו פלאצירן, כאטש פראוועזאריש, דעם נייע דור. מען טיילט זיך מיט נויט און מיט עסן, מען שטעלט אויף אלע מיני גמ"חים און ארגאנעזאציעס, מען טיילט אפילו חלוקה געלט פאר די גאר ארימע פאמיליעס . געוויסע משפחות, ספעציעל פון די וואס זענען געבענטשט מיט אסאך פישלעך, וואס די חלוקה געלט קלעקט נישט, האבן נישט קיין אנדערע ברירה נאר צו נעמען ביד חזקה וזרוע נטויה, א קיצור ס'איז געווען א בחינה פון שפייען בלוט און צומאל אן נחת.

דער ריכטיגער חורבן פאנגט זיך אבער אן ביים פערטן דור. עס וואקסט אונטער א נייער דור, כפול שמונים, אן קיין מינדעסטע השגה ווי אין דער טייכל וועט מען פלאצירן די מיליאנען קינדער, ווי אין דער גריבל וועט מען טרעפן שפייז צו שפייזן די מיליאנע הונגעריגע פישלעך. דא וועט שוין נישט קיין גמחים העלפן, קיין חלוקה געלט אויך נישט. דער עולם האט שוין כמעט נישט געהאט קיין בלוט צו שפייען. א און דא האט זיך געשאפן אן אינטערעסאנטע פענאמענען. עס האבן זיך גערופירט גרופעס פונעם פערטן דור (און טייל נאך פונעם דריטן דור) און ווילן מאכן א רעוואלוציע, נעמליך, זיך א ביסל איינצוימען די פאסיג. זיי טענה'נען: הלמאי, עס איז נישטא גענוג שטחים און שפייז, צו וואס זיך פרו ורבו'ן אן א גבול? עס איז טאקע זייער וויכטיג צו ממשיך זיין אונזער גאלדענע קייט, אבער מיט א מאס! מיט א חשבון! נישט זעלבסטמארד, ווייל אזוי וועט דאך קיינער חלילה נישט איבערלעבן! "ווי שטייט דארט" זאגט א פישל א תלמיד חכם "תפסת מרובה לא תפסת". אבער אינטערעסאנט איז געווען אז כאטש דער פראבלעם איז געווען אזוי אבוויעס איז זייער קול איז געווען א קול קורא בים הגדול, קיינער האט עס נישט געהערט. דאס רוב עולם איז געווען אזוי אריינגעטאן אינעם "פרוכטבארן זאלסטו דיך פרוכטבארן" ענין אז קיינער האט נישט אינאכט גענומען וואס אפאר אויפגעקלערטע אויבערחכמים שפעקולירן.

אין מיין דמיון האב איך געזעהן אמאל ווי אן עלטער פישל האט אונטערגעהערט ווי די יונגע אויבער חכמים פישלעך רעדן איבער דעם נושא, דהיינו אז מען דארף נעמען דראסטישע שריט צו עדיוקעטן דעם המון פישלעך פאר עס איז צו שפעט. אוי האט זיך דער אלטער געבייזערט: "דו שגץ! ווי אזוי רעדסטו!" האט ער געשריגן, "איך געדענק נאך ווען די טייכל איז געווען כמעט אינגאנצן ליידיג, עס איז געווען דעמאלטס, נעבעך, נאך א גרויסע מגיפה ווי רוב פישלעך זענען אויסגעשטארבן, אין יענע צייטן, וואס האט האט יעדע פישל געגארט? צו וואס האט מען געשטרעבט? וואס האט מען זיך געווינטשען? מען האט זיך געווינטשן צו האבן בנים ובני בנים כשתילי זיתים! צו האבן טויזענטע אייניקלעך ככוכבי השמים וכעפר הארץ! ווער האט זיך געגלייבט אז נאך פיר דורות וועט מען ב"ה האלטן דא, קניינע הארע! אזא ריבוי עם! און דא קענען קומען אזעלעכע יונגאטשעס שקצים און רעדן אזוי פרעך?! שעמען מעגט עטץ ענק!"

פאר איך ענדיג, נאך אן אינטערעסאנטע זאך וואס איך האב דארט געזעהן איז געווען, אז א טייל פון די עלטערע פישלעך וואס זענען געווען פון די שארפסטע ארויסצוטרעטן א קעגן א 'צוימינג פלאן' זענען געווען די ערשטע צו כאפן און צו פרעסן יענעם'ס חלק.

[[NAMELESS]]

יא, ווי אזוי האט א חכם אמאל געזאגט? מ'שפייט בלוט און מ'רעדט פון נחת

[נולד מאוחר]

די אויבער חכמים זארגן זיך נישט פארן ביג פיקטשער,נאר פאר זייער אייגנעם באקוועמליךקייט.

[סאשי פיש]

איך קען נאכנישט כאפען וועם דו מיינסט צו אן ענטפער פאר די אשכול בוירט קאנטראל- דער מיטעל פון דעם ס"מ

אדער האסטו דיך אריינגעסיינט מיט די ניק פון [tag]חזקיהו המלך[/tag] אז די וועלט גייט אונטער בקרוב ממש!

[בענדזשאמין פרענקלין]

כהאב פארגעסן אריינצולייגן אינעם מעשה דארט אז געוויסע ציניקער פישלעך פלעגן חוזק מאכן פון די פארזארגטע פישלעך מיט זיי צוגעבן א צו-נאמען חזקיהו-פישלעך, אבער די אלע ליצנות האט קיין סך נישט געהאלפן ביום הדין.

[פרישער]

בענדזי וואס וואלסטי געטיען ווען דו ביזט וועין א פיש
ווען איך וואלט וועין געוועין א פיש וואלט איך צו מיר געטראכט קיק ווי בענדזי הערט זיך צו, צו אינזערע צרות דא ווען ער איז בכלל נישט קיין פישעלע, ער קען ב"ה שפרינגען פון איין וואסער צים צווייטען קיקען וויזוי אנדערע פישן פירן זיך,
ער האט זיך זיכער אויסגעלערנט אז דו וועלט איז געניג גרויס, מען ברויך נישט אריינשטיפן אלע פרישגעבוירענע און איין קליינע דירה סרוחה, מען קען אוועק מאפן צו אנדערע געיגענטער, פארוואס גיסען זיך דו טרערלעך פון פרעינקלען, איז ער דען א פיש.

[common sense]

זייער גוט געשריבן!

[בענדזשאמין פרענקלין]

בענדזי וואס וואלסטי געטיען ווען דו ביזט וועין א פיש
ווען איך וואלט וועין געוועין א פיש וואלט איך צו מיר געטראכט קיק ווי בענדזי הערט זיך צו, צו אינזערע צרות דא ווען ער איז בכלל נישט קיין פישעלע, ער קען ב"ה שפרינגען פון איין וואסער צים צווייטען קיקען וויזוי אנדערע פישן פירן זיך,
ער האט זיך זיכער אויסגעלערנט אז דו וועלט איז געניג גרויס, מען ברויך נישט אריינשטיפן אלע פרישגעבוירענע און איין קליינע דורה סרוחה, מען קען אוועק מאפן צו אנדערע געיגענטער, פארוואס גיסען זיך דו טרערלעך פון פרעינקלען, איז ער דען א פיש.

און ווען איך וואלט געווען א פיש וואלט איך געבעטן דעם בענדזשי זאל אריינוואפן אביסל פון די בי סי דראג.
יעצט צום עצם נקודה פון דיין טענה אז מען קען אריבערשפרינגען צו א צווייטע טייכל איז אזוי, הגם דער דירה סרוחה פראבלעם ווערט טאקע געלייזט מיטן אוועקמופן, ווערט אבער נישט געלייזט די אנדערע פילצאליגע פראבלעמען וואס דער ריבוי עם און מיעוט הפרנסות ברענגען. אויסער דעם וואס דאס עצם אוועקמופן זאגט זיך גרינגער ווי געטאן, ואלפי בני ישראל הנאנקים והנאנחים בוויליאמסבורג ובאראפארק יוכיחו. ב"ה דער סיסטעם אונזערע (מאנכע וועלן זאגן אז דאס איז דאס עצם אידישקייט) בינדט אונז צו א ריסטריקטעד עריע מיט מוסדות מקואות און בתי מדרשים גמחים אינסטיטוציעס און פרנסה פאר היימישע אידן.

[חזקיהו המלך]

כהאב פארגעסן אייינצולייגן אינעם מעשה דארט אז געוויסע ציניקער פישלעך פלעגן חוזק מאכן פון די פארזארגטע פישלעך מיט זיי צוגעבן א צו-נאמען חזקיהו-פישלעך אבער די אלע ליצנות האט קיין סך נישט געהאלפן ביום הדין.

עקסקיוז מי ...

[לעיקוואד]

איך מיין עס איז דא א שטיקל היפוך הסדר דא, די סדר העולם איז אז ארימע קבוצות האבען מער קינדער ווי רייכע קבוצות. נישט אז ווען מ'זאל האבען ווייניגער קינדער וועט מען האבען מער געלט, נאר פארקערט, אז מ'וועט האבען מער געלט וועט מען האבען ווייניגער קינדער. בכל אופן, קלער איך עס איז פיל וויכטיגער צו דאג'הן דער עולם זאל האבען פרנסה בריווח ווי זיך נעמען לוחם זיין קעגן ריבוי ילדים.

[יידל]

שפתיים יישק בענדזשאמין! איך האב אויך אמאל געטון דאס זעלבע מיטן פילם און כ'האב באמערקט ווי איין קלוג פישל זאגט "מ'דארף ענדערש ארבעטן אז ס'זאל זיין מער געוואוקסן צו עסן ווי זיך איינצוציען דעם פאסיק". מסתבר ווייל דער האט געהאט עפעס א שוואכקייט צו קינדער...

ליצנות אין א זייט, בוירט קאנטראל איז נישט נאר קיין סעלושען פאר די האוזינג פראבלעם אדער פאר די פרנסה פראבלעם, נאר עס איז א סעלושאן פאר כמעט יעדע איינציגסטע פראבלעם וואס אונזער סאסייעטי פארמאגט.

[קלוג און יונג]

ליצנות אין א זייט, בוירט קאנטראל איז נישט נראה קיין סעלושען פאר די האוזינג פראבלעם אדער פאר די פרנסה פראבלעם

יידל, פארוואס זאגסטו אזוי?

מיט די אלע קאמפליקעישאנס אין אונזער סיסטעם און סאסייעטי, ווי די סטיגמע/פארבאט אויף קאלעדזש (פרנסה) און די שוועריגקייטען פון זיך פלאצירען ערגעץ נישט אונעם מאמע'ס שויס (האוזינג) איז בורט קאנטראל א פריוואטע עפעקטיוו מעטאד אפצושטעלן ביידע פראבלעמען פון עקספלאדירען.

אמת ס'פאררעכט נישט די פראבלעם בכלליות פארען ציבור, אבער פארן יחיד איז עס א געוואלדיגער דיפערענץ

[בענדזשאמין פרענקלין]

קלוג און יונג, מן הסתם כצ"ל:

ליצנות אין א זייט, בוירט קאנטראל איז נישט (נראה) נאר קיין סעלושען פאר די האוזינג פראבלעם אדער פאר די פרנסה פראבלעם וכו'

[ידען]

וועלעכע סאלושען איז ״נראה כבר״?

[ידען]

וואס איז בי סי דראג?

[[NAMELESS]]

אין די טייכעלע האבן עקזיסטירט צוויי ערטער ווי די פישלעך מיט קאמיוניקאציע סקילס און שרייבנטאטלאנטן האבן רעפארטעט און דיסקוסירט זייער מצב.
די פארשער צייגן אן אינטערסאנט אז אלע פישלעך לערנען זיך אפ פון דרויסנדיגע באשעפענישן, אלזא אין איין קאמיוניקאציע פלאץ וואס די פארשער רופן קאוושטיב, האבן די פיש אדאפטירט געפירעכצער פון מענטשן און אויסגעדרוקט פחד, ווי די באקאנטע מענטשליכע נטייה און ווי די ניגון גייט "עס ברענט אידעלעך עס ברענט, עס ברענט דאס שטעטעלע עס ברענט". די אנדערע וועמען די פארשער רופן אייוועלט האבן אדאפטירט די געפירעכץ פונעם בת היענה און זיך בלויז משתעשע געווען מיט דיסקוסירן צענדליגער בלעטער איבער שושלת כענטשין, און הונדערטער בלעטער איבער גראפיק מאלערייען.
אינטערסאנט.

[יידל]

וועלעכע סאלושען איז ״נראה כבר״?

דער פארשאלטענער אויטא קארעקט אויפן ענדרויד האט געמאכט פונעם נאר א נראה און פונעם עס א כבר. כהאב עס פארראכטן.

[שמעקעדיג]

וועלעכע סאלושען איז ״נראה כבר״?

דער פארשאלטענער אויטא קארעקט אויפן ענדרויד

גוט געזאגט! ארור הוא בזה ובבא.

[הקטן]

[tag]בענדזשאמין פרענקלין[/tag], די פילם ווייזט וואס איז נאכדעם געווארן מיט די טויטע פישן? זיי ווייסן בכלל? אדער דאס גייען זיי געוואר ווערן בקרוב? איז דאס געווען שפייז פאר די הונגעריגע זיברעס?
איך מיין אז ווען די עלטערע פיש האבן גערעדט פון די גרויסע מגיפה וואס איז געווען יארען פריער, האבן זיי געוואלט איבערגעבן wisdom וואס נאר די עלדערס ווייסן וויאזוי. די massage קען זיין איז געווען "אויב ס'איז באשערט צו שטארבן וועלן מיר ממילא שטארבן - אלעס איז מיט א פלאן" אבער די אינגע אויבער-חכמים האבן דאס נישט פארשטאנען, וחבל!

[יתרו]

הקטן, אויך מיר א פלאן, ביי מיר אין די תורה שטייט פרו ורבו ומלאו את הארץ, נישט אז מיר זאלן זיין עסן פאר די זיברעס היל"ת.

[איך אויך]

מיר דערמאנט עס דייקא די טיפשות פון א בילד וואס דער בלא בלא האט אמאל אריינגעשטעלט פון א טויער אינמיטען א טייך מיט א קעפל אז כידוע ווערן דאך צדיקים מגולגל אין פיש מילא זה השער ...צדיקים יבואו בו.

[הקטן]

הקטן, אויך מיר א פלאן, ביי מיר אין די תורה שטייט פרו ורבו ומלאו את הארץ, נישט אז מיר זאלן זיין עסן פאר די זיברעס היל"ת.

די נקידה איז, דו ביסט נישט part פין די פלעניג בארד. דו ביסט א פשוט'ע ארבעטער פאלג וואס מען הייסט.
יעצט א ווארט צו די אינגע פישעלך, זייט וויסן אז אויף ארבעטען די אגריקאלטער איז א חלק פין ענקער job description.

[ממרום שלח אש]

בען,

האסט שוין טאקע לאנג נישט געזען דעם פילם, און די לעצטיגע איבערשפיל איז געווען בלויז אין דמיון.

די מעשה איז געווען מיט קראקעדילן, גראדע האט א סינגל מעוברת רילאקעיטעד אבער ס'האט זיך נישט גוט געענדיגט, שוין געווען צו שפעט.

אגב, מיין לייק איז פאר די שרייבעריי, נישט פארן מוסר השכל, ווייל איפכא מיסתברא, די פרים ורבים האבן די בעסטע טשאנס פאר סורווייוועל, טאקע מער קאנאנען פלייש, אבער אויך מער איבערלעבער, אדרבא, פרעג דארווין ווען ער קומט אויף קידוש.