נסיונות און נצחונות. חסידים גייען אין קאלעדש.

[הוגה]

[justify]די אמת איז אז די עדיוקעישאן וואס די מיידלעך באקומען איז גאנץ נישקשה, און אויף א געשריבענע פארהער קענען זיי זיך פארמעסטן מיט מיידלעך פון די גוי'אישע שולעס. די עיקר deficiency וואס זיי האבן איז אין ליטעראטור. די הצדקה וואס די מוסדות גיבן זיך איז אז די ליטעראטור ביכער זענען נישט כשר. אבער אין די פעלדער פון מאטאמאטיק, שרייבען, גראמאטיק, היסטאריע און אפילו סייענס, גיבן רוב חסידישע שולעס גענוג אז א מיידל זאל קענען אריין גיין אין קאלעדזש אן קיין פראבלעם. יא, די לעוועל פון די ענגלישע שפראך איז גאנץ נידעריג, צוליב דעם וואס מען רעדט כמעט נאר אידיש, אבער איך מיין אז רוב נישט חסידישע און גוי'אישע מיידלעך וואס גייען אריין אין קאלעדזש האבן א לאו לעוועל ענגליש. מען רעדט דאך נישט דא פון גיין אין יעיל, סטענפארד אדער הארטפארד. איין פרוי פון סקווירא רעדט דארט, קען זיין אז אין סקווירא איז אנדערש; דארט לערנט מען נישט. איני יודע.

ביז דא איז די פאזאטיוו, ומכאן ואילך...

די סעקולארער (ענגליש) עדיוקעישאן ביי די יונגלעך איז שרעקליך און גרעניצט זיך מיט פשיעה מצד די עלטערן און די מוסדות. דאס חתונה מאכן א זון מיט אזא שוואכע נאלעדזש איז equivalent צו איבערלאזן א קינד אין א דזשאנגעל אן דעם וואס מען זאל אים ווייזן וועלכע געוויקסן זענען גיפטיג און וועלכע נישט.

בכלל איז די חינוך החרדי פול מיט mixed messages. מען איז מחנך די מיידלעך אז זיי זענען די עקרות הבית, כל כבודה בת מלך פנימה, זיי העלפן די מאן און קינדער לערנען וכו'. דערווייל, אז די מאן זיצט אין לערנט (אדער איז א כלי קדש) מוז די פרוי ארויס גיין ארבייטען, וואס איז געשעהן מיט כל כבודה? כ'האב געמיינט אז א פרוי דארף נאר קענען קאכן און באקן? פון די אנדערע זייט, די מאן איז למעשה די ענדגילטיגע breadwinner, די פרוי ווערט דאך פארנומען פאפן די פאפקארן און נאכן אריין רוקן א פינף שטיק דארף די מאן אויספיגערן ווי אזוי צו מאכן 75 טויזענט א יאר (אין צוגאב צו מעדיקעיד, פודסטעמפ, סעקשאן 8 און טעקס ריטורן). אויב די מאן איז די עיקר ביזנעסמאן און די פרוי די פאפקארן מאשין, דאן פארוואס לערנסטו סעקולארער שטודיעס מיט די מיידלעך און נישט מיט די יונגלעך? שוק די מיידלעך לערנען די ג' באבעס, און לאז די בחורים לערנען ווי אזוי אויס צו שרייבן א טשעק אן 7 גרייזן.

בנוגע גיין נעמען א דעגרי האבן שוין עטליכע דא געשריבן אז אסאך היימישער מענער און פרויען נעמען דעגריס. גערעכט, אבער עס איז נאך אלץ גאר שטארק אראפ געקוקט. 1) א סאטמארער מוסד (אדער עני חסידישע מוסד) וועט נישט ארויסווארפן א היימישע וואס האט גענומען א דעגרי, אבער זיי וועלן נישט אנעמען א פרעמדע וואס האט גענומען א דעגרי. 2) גיי פרעג רוב רבנים אויב זאלסט נעמען א דעגרי און רוב וועלן דיך פרובירן אפ צו רעדן דערפון און אנדערע וועלן דיר אפילו אסר'ן. ווען דער אינגערמאן אדער פרוי גייט זיך שוין יא לערנען, פילן זיי זיך ווי האלבע גוים. 3) די קולטור און די רבנים דיקטעטירן וועלכע דעגריס זענען אקצעפטבאר און וועלכע נישט. אקאונטינג, טעראפי, ספעשל עד, איז גוט. א פסיכילאג, און אן אדוואקאט וועט מען בלית ברירה אולי סובל זיין. אבער וואס איז מיט איינער וואס וויל ווערן א סייענטיסט, א מעדיצינישע ריסערטשער, א ביאלאגיסט, א מאטעמאטישאן, א היסטאריקער, א שרייבער, א ליטערערי פראפעסאר וכדומה, היעלה על הדעת אז מען קען דאס טון אין אונזער סיסטעם? מען וועט דאך אים/איר ארויסשטופן פון די קאמיוניטי ביז יענער וועט ווערן otd און דערנאך וועט מען זאגן "זעהסט? כ'האב געוויסט אז קאלעדזש וועט אים/איר מאכן פאר א כופר!"

די עיקר טענה איז נישט אזוי פיל צו מען לערנט יא אדער נישט גענוג. די עיקר טענה איז פארוואס נעמט מען אוועק די בחירה? ווער גיבט זיי די רעכט? דאס איז געהעריג עשיקת הנפש והחיים! שטייט א יונגערמאן ביי די דריי און צוואנציג און מען זאגט אים "אז דו ווילסט קענסטו גיין אין קאלעדזש, קיינער שטערט דיר נישט". אז ער וויל קען ער גיין? Really? קיין ענגליש האט ער קיינמאל געהעריג נישט געלערנט! קיין היי סקול דעגרי האט ער נישט! קיין געהעריגע שליטה אויף די ענגלישע שפראך! ער האט שוין 3 מיט א האלב קינדער (און א ווייב) צו שפייזן, קליידן און שוקן אין חדר. ער ווייסט כמעט נישט ווי אזוי אומצוגיין אין די סעקולארער וועלט! זיין ווייב מיינט אז ער איז א משומד נאר פארן וועלן גיין אין קאלעדזש! וואס וועלן זיינע עלטערן, שווער און שוויגער זאגן? ווי אזוי וועט מען אים אנקוקען אין שול? וועט מען אנעמען די קינדער אין מוסדות? וועט זיין גיין אין קאלעדזש אפעקטירן זיינע קינדער'ס שידוכים? אבער אויב ער וויל קען ער גיין. יישר כח חרדיזם, פארן זיין אזוי אקאמענדירנד צו אייערע קרבנות!

ממילא, ווען איך הער אזא אינטערוויו מאכט עס מיר פרייליך. עס מאכט מיר פרייליך צו הערן אז מיינע ברודער און שוועסטער זענען מצליח, אז זיי האבן aspirations עפעס אויף צו טון אין לעבן. (פארקערט פון אנדערע וואס פרייען זיך נאר ווען זיי הערן אז איינער איז אויף דראגס אדער האט נישט קיין דזשאב.) אויך מאכט עס מיר פרייליך ווייל עס דערמאנט מיר אז ווי עס גוי'אישט זיך אזוי אידישט זיך. קרבה אל נפשי גאלה, די ישועה איז נאנט. אונזערע קינדער און אייניקלעך וועלן נישט דארפן לעבן אין פוסטע פאלטשקייט. אזוי ווי איחוד פעלד האט געשריבן, מען האלט אין מיטן אוועק שיילן די ב"ש פון חרדיזם.

איינע פון די תירוצים וואס חרדיזם גיבט פאר די הנהגה איז אז עס פעלט נישט אויס א דעגרי צו מאכן פרנסה. והא ראיה, זופניק לעפקאוויטש און עסטרייכער זענען קיינמאל אין קאלעדזש נישט געגאנגן. קודם כל, עס איז זיכער גרינגער צו טרעפן א דזשאב מיט א גוטע graduate degree. אבער נניח אז עס איז נישט גרינגער. און אויב איך וויל א דעגרי ווייל איך לעכץ אויף נאלעדזש און עדיוקעישאן? וואס אויב איך וויל זיין א דאקטאר ווייל איך וויל העלפן אנדערע מענטשן? אדער אפשר וויל איך זיין די סייענטיסט וואס וועט מאכן די נעקסטע היסטארישע breakthrough. פון וואו נעמען זיי די רעכט צו צו נעמען פון מיר די מעגליכקייט צו מאכן אזא decision?

אין מיטן די אינטערוויו זאגט די סקווירא פרוי א געוואלדיגע ליניע, כ'בין נישט זיכער אויב זי אליין האט געכאפט ווי גוט זי האט געזאגט. זי האט גערעדט פון די יונגע יארן אין שולע ווען זי האט אלץ געלעכצט און געדארשט צו קענען, וויסן און פארשטיין. זי פלעגט מקנא זיין די אנדערע מיידלעך אז זיי זענען אזוי צופרידן, זיי פעלט גארנישט, זיי זענען satisfied מיט וואס מען גיבט זיי, ווי גליקליך איז זייער לעבן. איך האב גאר שטארק געקענט איידענטיפייען מיט דער געפיל, אבער עס האט מיר אויך דערמאנט אז מיר זענען למעשה די על ראשי שכנת קל אידן.



.[/justify]

[זר זהב]

קוק ווי מצוה'ט אפ דו ביסט.
פארוואס דן זיין א מענטש לויט זיין רעדן, אדער וועלכע אנדערע פיזישע אויסקוק??? דו ווייסט נאך נישט פון דעם אל תסתכל בקנקן?
דאס איז די חורבן! אז אפילו דאס וואס מ'לערנט שוין יא ביי אונז, געדענקט מען אויך נישט.

איך האב אים נישט דן געווען. איך האב בלויז געשריבן א אומוויכטיגער אבזערוואציע.

אבער דו האסט מיר יא דן געווען

[בענדזשאמין פרענקלין]

א הערליך שטיקל הוגה!!!

[אליצפן]

[justify]די עיקר טענה איז נישט אזוי פיל צו מען לערנט יא אדער נישט גענוג. די עיקר טענה איז פארוואס נעמט מען אוועק די בחירה? ווער גיבט זיי די רעכט? דאס איז געהעריג עשיקת הנפש והחיים! שטייט א יונגערמאן ביי די דריי און צוואנציג און מען זאגט אים "אז דו ווילסט קענסטו גיין אין קאלעדזש, קיינער שטערט דיר נישט". אז ער וויל קען ער גיין? Really? קיין ענגליש האט ער קיינמאל געהעריג נישט געלערנט! קיין היי סקול דעגרי האט ער נישט! קיין געהעריגע שליטה אויף די ענגלישע שפראך! ער האט שוין 3 מיט א האלב קינדער (און א ווייב) צו שפייזן, קליידן און שוקן אין חדר. ער ווייסט כמעט נישט ווי אזוי אומצוגיין אין די סעקולארער וועלט! זיין ווייב מיינט אז ער איז א משומד נאר פארן וועלן גיין אין קאלעדזש! וואס וועלן זיינע עלטערן, שווער און שוויגער זאגן? ווי אזוי וועט מען אים אנקוקען אין שול? וועט מען אנעמען די קינדער אין מוסדות? וועט זיין גיין אין קאלעדזש אפעקטירן זיינע קינדער'ס שידוכים? אבער אויב ער וויל קען ער גיין. יישר כח חרדיזם, פארן זיין אזוי אקאמענדירנד צו אייערע קרבנות!
.[/justify]

הוגה דו ביסט געוואלדיג!!

[DotCom]

באמת, היינט פעלט שוין עכט נישט אויס צו גיין אין קאלעדזש ווען מ'קען אלעס לערנען אויף די אינטערנעט, די מעלות פון לערנען אליינס זענען מערערע ווי למשל, ס'איז ביליגער, שנעלער, ס'נעמט 3 חדשים לערנען אליינס וואס אין קאלעדזש נעמט עס 3 יאר, נאך א מעלה אז מען קען טוישן לימודים אויב נאך א וואך זעהט מען זיך אריינגעפאלן אין א נישט פאסיגע לימוד, מ'הייסט קיינמאל נישט קיין דראפאוט, די חסרונות זענען אבער אז מ'האט נישט קיין טיטשער און חברים און ווי חז"ל האבן שוין געזאגט חבל על הבדים ווייל מ'איז עלול צו מאכן טעותים.

מענין לענין, איך האב אמאל גענומען פארט טיים קורסעס אין א היימישע קאלעדזש, ישיבה @ IDT, די ישיבה האט געהעריגע סדרים אינדערפרי און נאכמיטאג זענען זיי א געהעריגע קאלעדזש, כ'בין שטארק נתפעל געווארן די טיטשער'ס זענען רוב געווען שומתו"צ (דער פרעזידענט איז געווען איינער א סאטמארער ניימאן), איך האב געזעהן בחורים זעצן זיך לערנען צווישן די קורסעס, מען גייט זיך צו טענה'ן בדברי תורה מיט די טיטשער'ס (וואס זענען עכט דארט נאר צו לערנען לימודי חול), די תפילות זענען אויך געווען זייער ווארים מער ישיבה'ש ווי א שול, ס'א געמישאכטץ פון חסידים ליטוואקס יעקעס און וואס נישט, אלע געווען דארט זייער ערנסטע בחורים.

[קול דודי]

באמת, היינט פעלט שוין עכט נישט אויס צו גיין אין קאלעדזש ווען מ'קען אלעס לערנען אויף די אינטערנעט, די מעלות פון לערנען אליינס זענען מערערע ווי למשל, ס'איז ביליגער, שנעלער, ס'נעמט 3 חדשים לערנען אליינס וואס אין קאלעדזש נעמט עס 3 יאר.

טאקע? כ׳האב נאך נישט געטראפן אזאנס. (כ׳האב יא געטראפן אסאך וואס שטעלן זיך אזוי פאר. ס׳הייסט, די רבי אין חדר האט דאך געזאגט אז אונז זעמער סאך קלוגער ווי די נערישע גוים!) כ׳האב אויך נאך נישט געטראפן איינער וואס האט געלערנט אין *דריי יאר* אליינס דאס וואס נעמט און קאלעדזש דריי יאר. אפשר אין צען יאר יא. אפשר.

אדרבה, פרוביר. ס׳איז דא היינט פריי אונליין קאלעדזש קארסעס. שרייב דיך איין אין פיר קארסעס (בערך וואס מען טוט אין קאלעדזש), אבער נוץ נישט די מאטיריאל וואס מען גיט דארט. ווען די זמן ענדיגט זיך נעם דער פארהער אין לאז אונז וויסן וואספארא מארקס די האסט באקומען. נאכדעם פרוביר די זעלבע מיט נאר צוויי קארסעס, אין איבערצייג דיך אליין אז ניטאמאל האלב וואס מען לערנט אין קאלעדזש קענסטו נישט לערנען אליין אין די זעלבע צייט.

[DotCom]

דו פראביר, גיי אין קאלעדזש 20 יאר און קום מיר צוריק זאגן, נוץ יא אדער נוץ נישט וואטעווער, א מין גערעדעכץ, די אנליין קאלעדזשעס זענען עפעס א סקעם? גראדע אויף די ביסל וואס איך האב געלערנט אין מיינע קורסעס איז אלעס געווען מיט פרייוועט ווידיאוס און ביכער, כמעט גארנישט פון קאלעדזש.

[קול דודי]

דאטקאם, איך האב נישט קיין אנונג וואס דיין לעצטע תגובה מיינט. די האלצט טאקע אז די קענסט לערנען אין איין יאר וואס מען לערנט אין קאלעדזש אין דריי יאר? אויב די מיינסט אזוי איז עס א גרויסע טעות. ווי אלע וואס האבן דאס פרובירט (אלע וואס ווייסן וואס מ׳לערנט און קאלעדזש, נישט וואס שטעלן זיך פאר) וועלן דיר זאגן. יא, חלומען אז מ׳קען גייט טאקע סאך שנעלער.

[DotCom]

לערנען לערנט מען די זעלבע זאכן, דעגרי'ס באקומט מען די זעלבע, (איך האב נישט גערעדט פון פרי קאלעדשעס) די שעות זענען אויך די זעלבע, נאר די קוריקולם אין קאלעדזש איז אויסגעשטעלט פאר א ציבור, א יחיד איז נישט אויסגעשטעלט צו דעם, נישט צו קיין ברעיקס, וועקעישאן'ס דעטס איט.

לאמיר דיר פרעגן, דו האסט שוין גענומען ביידע סיי געהעריגע קאלעדזש און סיי אנליין קאלעדזש?

[קול דודי]

לערנען לערנט מען די זעלבע זאכן, דעגרי'ס באקומט מען די זעלבע, די שעות זענען אויך די זעלבע.

???
איך האב געפרעגט צו די מיינסט אז די קענסט לערנען *אליינס* (דהיינו *נישט* מיט די הילף פון א ערענסטע accredited! קאלעדזש, אונליין אדער סיי ווי) דאס וואס מ׳לערנט אין א קאלעדזש, אין א צענטל פון די צייט נאך דערצו! ווייל דאס איז וואס די האסט געזאגט לכתחילה.

[DotCom]

אליינס האב איך געמיינט אן דארפן זיצן אין א קלעס.

[קול דודי]

אפשר האב איך נישט גוט פארשטאנען. ווייל אויב גייסטו אין אן ערענסטע אונליין קאלעדזש דעמאלטס גייסטו און קאלעדזש! פארשטיי איך נישט דיין פוינט לכתחילה.

[DotCom]

אפשר האב איך נישט גוט פארשטאנען. ווייל אויב גייסטו אין אן ערענסטע אונליין קאלעדזש דעמאלטס גייסטו און קאלעדזש! פארשטיי איך נישט דיין פוינט לכתחילה.

מיין פוינט איז געווען ווי געשריבן, ס'איז ביליגער, שנעלער, נישטא קיין קאמיוט, די חסרונות האב איך אויך גראדע געהאט געשריבן.

[גנדי]

איך האב מיך אויך געהאלטען אייביג קלוגער פון די גויים. בפרט אז איך בין געגאנגען אין די ישיבות וואס מען פארהערט זייער שווער זיך איינצושרייבען. האב איך מיר איינגעשריבען צו Coursera.com זיי האבען קאלעדזש פראפעסערס וואס האבן גאנצע שיעורים.

וואס זאל איך אייך זאגן. ביי די צווייטע שיעור האב איך אויפגעגעבען. איך האב זיך געבראכען קאפ און נישט פארשטאנען.

Try out the website. Http://coursera.com

Try also http://www.khanacademy.org/

לאזט אונז וויסן ווי אזוי עס גייט.

בד״וו אפשר שרייבן מיר זיך אלע איין צוזאמען און מיר מאכן א אידישע קלאס. און זיך ארויס העלפן. און פארהערן?

[דעת תורה]

דאס אז דו ביסט קלוגער פון די גוים, מאכט דיר נאך נישט קענען אויטאמאטיש אלע הקדמות צום קאלעזש וואס דער גוי האט קונה געווען במשך אכט עלעמענטרי און דריי היי סקול יארן. הייב אן מיט די טעקסט ביכער פון די אינגערע יארן, איך גלייב דו קענסט אין א יאר פלייסיג לערנען קאווערן די מאטעריאל וואס דער גוי לערנט אין שולע במשך די יארן, אדער מעגליך עס וועט נעמען לענגער, בכל אופן, נאכן קענען די מאטעריאל די הקדמות וועסטו מסתמא טאקע קענען לערנען שנעלער די קאלעזש מאטעריאל ווי דער עוועריזש גוי - בהנחה אז דו ביסט טאקע קלוגער פון די גוים פארשטייט זיך.

וויאזוי ערווארטסטו צו קענען אין א מינוט תופס זיין אלע הקדמות וואס דער גוי לערנט אין יארן? דער גוי קען אויך נישט זיך געבן א זעץ אריין אין בריסקער ישיבה און פארשטיין ר׳ אברהם שוע׳ס שיעור, כאטש אלע טיטשערס האבן פאראויס געזאגט אויף אים גדולות ונצורות, און ער איז טאקע א מח עצום, מוז ער דאך קענען די א ב און עברי בעפאר.

בנוגע קריטיקעל טינקינג, איז עס א באקאנטע אנגענומענע טעאריע אז דאס לערנען די גמרא, ד. ה. דער אופן הלימוד בדרך קושיא ותירוץ, נישט סתם הלכות פסוקות, שארפט אויס דעם מוח. מען לערנט זיך אויס דורך צו טראכטן אלע צדדים און מעגליכקייטן פון די נושא. און יא, טראץ דעם וואס מיר זענען בטל לדברי ראשונים און קענען נישט קריגן אויף זיי למעשה, לערנט מען דאך אלע צדדים און קושיות וואס זענען פארהאן. און העכסטנס בלייבט מען מיט א צריך עיון. ונפק״מ ביי א זאך וואס מיר זענען נישט אבליגעיטעד זיך מבטל צו זיין צו די פריערדיגע, כגון גוי׳אישע לימודים, נוצט דער מח די אומשאצבארע טולס וואס מען האט זיך געשאפן פון לימוד התורה, און מען קען מבטל זיין און בויען כאוות נפשו.

[קאווע טרינקער]

איך קען א גוי וואס ביי די 30 איז ער געווארן א איד, נאך א יאר צוויי האט ער געקענט חומש, משניות, גמרא, משנ"ב ועוד.
און ער וואונדערט זיך, הלמאי פאר אידען, אזוי גערופענע "קלוגע", דארט יארן אנצוקומען דארט ווי ער האלט נאך קוים צוויי יאר....
א נערישע טענה, אז מ'הייבט אן אלף בית ביי די 3, נעמט עס יארן ביז משנה ברורה, משא"כ אז מ'הייבט אן מיט די שכל פון א 30 יעריגע, גייט דאס גאר שנעל.
דאך, א גוי וואס ווערט א איד, וועט נעמען יארן, כולי האי ואולי, צו זיין פלוענט אין אידיש וכו', אדער צו פארשטיין בעומק אונזער לעבנסשטייגער, דרגות אינערהאלב די שיכטען און די קרייזען, כאפן די איינגעגעסנע jokes ועוד.
והנמשל מובן

[אליצפן]

איך קען א גוי וואס ביי די 30 איז ער געווארן א איד, נאך א יאר צוויי האט ער געקענט חומש, משניות, גמרא, משנ"ב ועוד.
און ער וואונדערט זיך, הלמאי פאר אידען, אזוי גערופענע "קלוגע", דארט יארן אנצוקומען דארט ווי ער האלט נאך קוים צוויי יאר....
א נערישע טענה, אז מ'הייבט אן אלף בית ביי די 3, נעמט עס יארן ביז משנה ברורה, משא"כ אז מ'הייבט אן מיט די שכל פון א 30 יעריגע, גייט דאס גאר שנעל.

וואס דו שרייבסט איז א מורא'דיגע אינטרעסאנטע נקודה, וואס כ'האב עד היום נישט געכאפט.
דהיינו, ווען איך בין בעוה''ר געגאנגען אין קאלעדזש, האב איך אין צוויי חדשים אויפגעכאפט א סאבזשעקט, וואס א גוי האט גענומען אכט, אדער צוועלף יאר צו לערנען. למשל מאטעמאטיק האב איך אין געציילטע חדשים געלערנט און גוט געקענט פון פשוט'ע פלוס און מיינוס (וואס כ'האב שוין געקענט פון פארדעם) ביז די שווערסטע אלג'עברא און ג'עאמעטרי חשבונות.
און אזוי אויך אלע אנדערע שווערע נושאים האב איך משלים געווען אין א גאר קורצע צייט, ביחס צו וויפיל צייט עס נעמט א גוי דאס צו לערנען.
און כ'האב מיך אלעמאל געוואונדערט, וויאזוי קען עס זיין? זענען מיר יודן טאקע אזויפיל קלוגער ווי די גוים, אז ס'נעמט אונז חדשים דאס וואס דויערט זיי יארן? עד שבא קאווע טרינקער והאיר את עיני בסברתו הנפלאה. ותשחח''ל

[אליצפן]

נאר וואדען, פרעג א עווערעזש גוי א שאלה אין אלגעברא, ער/זי וועט דיר אנקוקן ווי פון די לבנה, כאטש אין פובליק סקול האט מען עס געלערענט. דאס איז די קוואליטי פון די פערזאנען וואס דאמפן אויף אונז.

לענ''ד ביסטו נישט גערעכט, אן עוורידזש עדיוקעטאד גוי מיט א היי טקול דיפלאמע קען גאר גוט אלג'עברא וכדו', דו רעדט אוודאי פון דעם שפאנישן שגץ וואס ברענגט דיר דעם גראסערי ארדער דאנערשטאג, נא אוודאי קען ער נישט קיין אלג'עברא.
און אגב, בעט עני עוורידזש בחור'ל אין ווילי אדער ק''י יוצאי סאטמאר, זאל דיר ליינען איין סענטענס פון דעם ענגלישן המודיע אדער יתד נאמן, און דיר מסביר זיין וואס דארט שטייט, אדער וואס די ווערטער מיינען.
איך ווארט צו הערן די רעזולטאטן

[געפילטע פיש]

רעזולטאטן: איך האב פונקט פאריגע וואך גערעדט מיט א 12 יעריג יונגעל, ער גייט שוין אריין אין גיטה ט', ער האלט שוין נאכן לערנען א 5-6 יאר ענגליש אין א היימישע מוסד, און איז בכלל נישט קיין שוואכע קינד, האב איך עם געפרעגט וועגן ענגליש אין יענע מוסד וויאזוי ס'גייט, זאגט ער פארשטייט זיך אז זיין טיטשער איז א משוגע'נער וכו', האב איך עם געבעטן צו ספעלן די נאמבער five, ער הייבט אן צו קראצן, פפפ.. פפפ... אקעי, סאו 'f' נאכדעם i, ווווו.. ווו.. v, שוין fiv! וואונדערבאר! בעט איך עם אפשר אידיש קענסטו יא? ספעל 5 אין אידיש, די זעלבע מעשה, און ווען כ'האב עם געבעטן צו ספעלן צוועלף אין אידיש האט ער אפילו נישט אנגעהויבן. יא יא, ווי מ'זאגט, נישט צו גאט, נישט צו לייט.

[הערשי]

איך האב דורכגעמאכט די דריי סארטן, אנליין קאלעדזש, סתם אנליין קורסעס, און א גשמיות'דיגער קאלעדזש. וועל איך דעריבער גיבן מיין אפשאצונג איבער די אונטערשיידן.

אין תוך איז דאם-קאם גערעכט. ס'איז שייך אלס זיך צו לערנען אליינס. פונקט ווי להבדיל געוויסע גדולי ישראל זענען אויסגעשטיגן דורך זיך אריינזעצען אין א בית-מדרש מיט א ש"ס און הארווען יומם ולילה אן קיינמאל גיין אין א רעכט ישיבה. אין מציאות אבער איז דאס נאר פאר יחידי סגולה. ווייניג בחורים קענען אזוי אויסשטייגן. קוים וואס זיי האבן עפעס תלמודו בידו פון קנאקן פינף יאר אין ישיבה. די סיבות זענען פארשידנארטיג, און יעדערן כאפט אן אנדער נקודה לפי תכונות נפשו.

די משנה זאגט אין אבות, "עשה לך רב וקנה לך חבר". ס'איז דא וועלכע לערנען בעסער בדיבוק חברים. אנדערע פעלט זיך דוקא אויס דעם קנאת סופרים, צו איבערשטייגען פלוני און אים מנצח זיין בהלכה. ווידער אנדערע דארפן נויטיג דעם שיעור, ספעציעל א שיעור פתיחה, אן איבערזיכט אויפן ענין פאר מ'לאזט זיך ארויס שווימען אינעם ים התלמוד.

מ'דארף צו פארמאגן שטארקע דיסציפלין צו זיין די אייגענע באלעבאס. די ערשטע וואך פארט מיט א התחדשות, אבער נאכדעם שטאלפערט מען זיך אן אין א שווערע סוגיא וואס מ'פארשטייט נישט באלד און מ'פאלירט די חשק. אין די ראמען פון א קאלעדזש קורס ווייסט מען אז מ'מוז ווייטער גיין. נישטא קיין חכמות. מ'מוז דורכמאכן די קורס, ווייל אז נישט גייט מען דורכפאלן און מ'וועט דארפן זיין חוזר לראש, פריש איינצאלן, בלייבן אונטערשטעליג, און ועל כולם באקומען א שלעכטע צייכן. די פרעשור צווינגט צו א התמדה וואס אין רוב הציבור יכול לעמוד בו על דעת עצמו. אז זמן הבחינה אויף פרקים 8-15 איז באשטימט אויף קומעדיגע וואך דינסטאג, מיינט דאס קיין שבת נאכמיטאג שלאף, קיין חנוכה פארטיס, און וואכנאכטס אין כאן, אבל יש כאן צוויי קאנעס רויטע-שטירן און לילה כיום יאיר. הבוקר אור און מען קען זיך לאזן פארהערן אויף פרקים 8-15. פינטל. און אזוי, און נאר אזוי, קען מען ערגעץ אנקומען.

נאך א נקודה איז דירעקציע. אין בבא קמא הייבט מען צומאל אן פרק מרובה פאר מ'גייט צוריק צו די ארבעה אבות. א קאלעדזש קורס קומט מיט א סילאבוס, וואס גיבט אנווייזונגען וואו צו לערנען ערשט, וואס איבערצוהיפן, וואס ס'איז פונדעמאנטאל און מ'דארף דורכאקערן ימים רבים, ויש אשר יהיה הענן ימים מספר. קאלעדזשעס גיבן נישט ארויס זייערע סילאביי. אויב מ'האט א חבר קען מען אבער פארשאפן איינס אזוינס און ס'קען זיין זייער נוצבאר.

ווייטער איז דא פארשידענע טעכנישע נושאים וואס מטבע הדברים מוז מען זיין פיזיש אנוועזנד. מ'קען זיך נישט לערנען אויפן קאמפיוטער צו אפערירן, פליען, אדער אפילו קראצן א רוקן, וכדומה.

אנליין קאלעדזשעס זענען על פי רוב וואס מ'רופט דיפלאמע פאבריקן. זיי רעכענען טויזענטער דאלארן און גיבן דיר דערפאר סך הכל אפאר ביכער און צוטריט צו א שיין וועבזייטל. גארנישט מיט נישט. רויבער און שווינדלער וועלכע לאקערן אויף וועטעראנען און פעלל-גרענט בארעכטיגטע פאר וועמען דער רייכער פעטער באצאלט אן קיין חשבון. א סקאנדאל וואס קאנגרעס טוט נישט רעכט אדרעסירן. והעולה על כולנה, זייערס א דעגרי איז ווערד לצור על פי צלוחית.

לפי מיטב ידיעתי זענען דא ווייניג קאמיוניטי קאלעדזשעס וואס שטעלן פאר א גאנצער פראגראם אויפן אינטערנעט פאר א צוגענגליכע פרייז. קען זיין איך בין נישט דערהיינטיגט. דאס בעסטע וואס זיי שטעלן פאר זענען הייבריד. א טייל קלאסן פיזיש און א טייל ווירטואל. מיין עקספיריענס איז אז ווירטואלע קלאסן --וואס זענען ווערד עפעס-- זענען פיל שווערער ווי רעגולארע קלאסן. אין געוויסע דארף מען שרייבן צוויי עסייען א וואך, און אין אלע מוז מען אנטייל נעמען אין ווירטואלע דיסקוסיעס.

פרייע אנליין קורסעס קומען צוניץ וועל מ'וויל זיך דערלערנען א געוויסער ענין. קיין דעגרי קען מען דערפון נישט קריגן, און אן א דעגרי ביסטו סתם אזוי א קלוגער און טויגליכער. פאר דיין היימישער באלעבאס וועט דאס מסתמא זיין גענוג.

לגבי אויפכאפן די לימודים שנעלער ווי אלגעמיין, איז מעורבב אמת און שקר. ביי געוויסע שווערע עניינים איז צוטרעפליך דער מאמר החכם " מה שלא יעשה השכל יעשה הזמן". אויב די מושגים זענען שטארק פרעמד נעמט עס צייט ביז עס זעצט זיך אין קאפ. איר קענט למשל אויפכאפן כעמיע אין דריי וואכן, אויב האט איר א גוט קעפל קיינעהארע, אבער ליבערשט לערנט עס אויסגעצויגן איבערן יאר. דאס מערהייט מענטשן וועלן בעסער ארויסהאבן פרק 23 ווען פרקים 1-6 זענען ביי זיי איינגעגעסן ווי א טבע שני, און נישט ערשט פאריגע וואך געלערנט.

נישט אריינגיין צו אידן זענען בדרך כלל קלוגער, איז אבער ברור אז א היימישער וועלכער איז פונה ליבו צו קונה זיין חכמה איז מער קלוג און מער מאטיווירט ווי דער דורכשניטליכער סטודענט, און האט דערפאר בעסערע שאנסן פאר הצלחה, און קען עררייכען מער אין ווייניגער צייט.

[דעת תורה]

וואס מיינסטו אז די אנליין דעגרי'ס זענען ראוי לצור על פי צלוחית? איך קען נישט באקומען קיין לעגאלע לייסענס (די זאכן וואס מען דארף האבן לעגאלע לייסענס צו פראקטיצירן) על גבי א אנליין בעטשלער'ס דעגרי?

[געפילטע פיש]

טאמער ארבעסטו פאר זיך יא, אבער אויף א רעזומעי מאכט שטארק אויס נישט נאר אויב מ'האט א דעגרי, נאר אויך וואו מ'האט עס באקומען.

[קאווע טרינקער]

נישט אריינגיין צו אידן זענען בדרך כלל קלוגער, איז אבער ברור אז א היימישער וועלכער איז פונה ליבו צו קונה זיין חכמה איז מער קלוג און מער מאטיווירט ווי דער דורכשניטליכער סטודענט, און האט דערפאר בעסערע שאנסן פאר הצלחה, און קען עררייכען מער אין ווייניגער צייט.

דו שטעלסט א אינגערמאן, א יחיד, אשר לבבו פונה להרבות חכמה דעת ומדע, צו א "דורכשניטליכער סטודענט" וואס איז אין קאלעדש פאר די זעלבע סיבה פארוואס א בחור איז אין ישיבה.
אז מ'איז נייגעריג צו וויסען און צו לערנען, קומט מען אן. יא קאלעדש נישט קאלעדש.
די חילוק איז נאר, אז אמאל א מענטש ווייסט אליינס נישט וואס ער קען און צו וואס ער פארשטייט, אזא איינער, אויב גייט ער דורך דעם קאלעדש סיסטעם, פון אזויפיל שיעורים און קאורסעס טרעפט ער א major וואס איז קרוב ללבו, און פון דארט גייט ער ווייטער (און אלע אנדערע זאכן וואס ער האט געלערנט קומט אים צוניץ דא און דארט).
אפילו אין ישיבה גופא, ווען די לימודים וואלטן געווען מער קאלארפול, און optional, וואלטען ארויסגעקומען פון דארט פרייליכע מענטשען, אבער לויט די מצב יעצט, זעהן מיר אויס פונקט ווי די כפרות אין די שכנות'דיגע אשכולות.