דבורה טאמבור ע"ה

[יואליש]

אם חכמה אין כאן, זקנה יש כאן. ווען ס'קומט צו פאמיליע ענינים ווייסען ווייניג די עכטע דעטאלן. אן וויסן דעטאלן איז בערך אזוי אויסגעהאלטן צו זאגן אז די טראגעדיע איז א רעזולטאט בלויז פון די קאסטאדי ווי ס'איז צו זאגן אז ס'איז צוליב די אוטידי'נעס ווי ס'איז צו זאגן אז ס'האט מיט סקווירא.

אבער דאס מיינט נישט אז די אלע דריי פענאמענן וואס מ'באהאנדעלט דא איז נישט אמת און אן אלגעמיינע זין, דהיינו ס'קאן זיין אמת אז מ'דערביטערט דאס לעבן פאר מענטשן אין קאסטאדי פעלער, אז אלע אוטידיס וולען זיך עווענטולע נעמן דאס לעבן, און אז אין סקווירא איז זעלבסטמארד מנהג המקום. די שאלה איז אויב איינע פון די דריי איז געווען אן אויסשליסליכע סיבה פאר די דאזיגע טראגעדיע. איין מעגליכקייט - און דאס ערשטע וואס ברויך ווען קומען אויפן געדאנק, און איז אבער נישט באהאנדעלט געווארן - איז די פרוי'ס געזונטהייט צושטאנד מעיקרא. איני יודע.

(פילייכט זאלן די אחראים אביסעל מטיל מום זיין אין די פרוי'ס פנים צו היטן אויף תקנות המקום)

[הוגה]

פרישער, אין אנדערע ווערטער זאגסטו אז ווען א פארפאלק האט חתונה און ביידע זענען זאליס און די פרוי איז איין טאג מחליט צו ווערן אן אהרוני ווייל זי האט איינגעזעהן אז ער איז די ריכטיגע רבי-זי"ע-אטענטיש-סאטמארער רבי, און דער פארפאלק גט זיך, קומט זיך נישט פאר די פרוי קאסטעדי? די מאן וועט ביושר טענה'ן אז מ'האט געמאכט א בונד אז מיר זענען זאליס. דו ווילסט עסן אריזאנע מצות? עס געזונטערהייט אבער לאז אפ די קינדער! דו וועסט אודאי מודה זיין אז ס'קומט זיך די פרוי געהעריג קאסטעדי. איז מיט וואס איז מרת טאמבער געווען אנדערש? ווייל זי איז נישט געווען רעליגיעז? מהיכי תיתי אז עס פארלאנגט זיך פון אונז צו דאגה'ן דערוועגן? (איך בין נאכאמאל קלאר מודיע אז איך רעד נישט דייקא פון די יעצטיגע פרשה ווייל איך קען נישט די פרטים, איך רעד פון דער פארווייטאגטע נושא בכלליות.)

מען פארגעסט פון די עיקר נקודה דא. Who cares אויב די טאטע איז גערעכט אדער די מאמע איז גערעכט? וואס איז גוט פאר די קינדער? פארוואס גיבט קיינער נישט קיין דעם פאר זיי?!!!! פארוואס קען מען זיך נישט זארגן פאר זיי אן רעליגיעזע נגיעות? טרעף מיך איין פראפעסיאנאלע פארשטענדיגע מענטש וואס האלט אז ס'איז גוט פאר קינדער אז מען באראבעוועט פון זיי גייסטיש געזונטע עלטערן צוליב רעליגיעזע סיבות.



.

[טעפל]

איינער קען אפשר צוברענגען אביסל מער דעטאלען אויפן סיפור, וואס איז געוועהן פארדעם, וואס נאכדעם, ווער האט נישט געלאזט די קינדער וואס, וכו'?

[דענקער]

דאס אויב זי איז יא אדער נישט געווען גייסטיג געזונט איז נישט קיין אויסרייד. פארקערט, עס מאכט די קשיא אסאך שטערקער. אויב זי איז געווען גייסטיג שוואך (וואס איז בד"וו נישט קיין עולה, נאר א געזונט צושטאנד אזויווי א סטרעפט און א פלו) און זי האט נישט געקענט האנדלען מיט אירע צרות, וואלט מען געדארפט זיין נאכמער סענסיטיוו איר נישט ח"ו שטופן צו א ווינקל אז עס זאל געשען וואס עס איז געשען רח"ל.

כי אם צעוק יצעק אליי, שמוע אשמע צעקתו. ווען א צובראכענע נשמה (יתום אדער אלמנה אין אונזער פסוק, וה"ה לשאר נשברי לב) באנעצט די קישן ביינאכט, זאגט נישט דער רבוש"ע: נע, ער וויינט ווייל ער האט נעבעך נישט קיין טאטע, שווערע קינדעריארן, א צובראכענע שטוב והותרה דמו. נאר שמוע אשמע צעקתו, וחרה אפי בכם.

א צובראכענער מענטש נעמט זיך נישט דאס לעבן פאר שוואוילטאג. נאר אויב ער מאכט מיט שוועריגקייטן, קען ער זיך שווער פארמעסטן דערמיט און עס קען פירן צו דראסטישע שריט

[יואב]

איך בין גענצליך פרעמד איבער דעם ספעציפישן פאל, אבער דענקער, א גייסטיש ליידנע מענטש איז נישט ווי סטרעפ. איך ווייס אז דו האסט אסאך הארץ רייסענדע פסוקים גרייט פאר היינט נאכט, איך וויל דיר נישט קאלט מאכן. אבער פליז!

יתכן דאס איז א ריין טעכנישע--נישט אידילאגישע-- סיבה פארוואס די קינדער זענען בייז, אדער נישט געוועזן ביי איר? איך פרעג נאר. איך קען עקסטרעם פרומע מאמעס וואס די קינדער זענען נישט ביי זיי, און זיי שעלטן די עלטערן פשוט אלס רעזולטאט פון גייסטישע פראבלעמען.

[חכם באשי]

דער דאמינענט טבע פון די וואס נעמען זיך דאס לעבן, איז סעלפיש'נעס. דער דאמינענט טבע פון די וואס לאזן אפ א גאנצע משפחה כדי אפצופארן - אוי. טי. די. - איז סעלפיש'נעס.

[דבילה]

קאט דע קרעפ דענקער. ווער האט צוגענומען אירע קינדער נישט חרדים נאר די סעקולארע געריכטן וואס פארשטייען אז קינדער אויפגעצויגן פרום ווען איין זייט באשליסט צו דראפן אלעס איז פאר זייער טובה צו בלייבן מיטן זייט וואס האלט אן דעם סטאטוסקווא. עס איז נישט דער ערשטער זעלבסמארד ביי או טי דיס שוין געווען אפאר . ביי איינעם אלכסנדר ד. האט ער מיטן ווייב איבערגעלאזט אידישקייט און די קינדער געווען אין פאבליק סקול אבער ער איז באגאנגען זעלבסטמארד. גיין אראפ פון וועג איז א בריק צום תהום. וילמדו תועים בינה.

דו מאכסט דיך אדער די ביסט? איז דען דא בכלל א סעקולארער געריכט דא אין ברוקלין אדער ראקלאנד? און אפילו ווען יא, איז אונז אזוי שווער אלץ חרדים צו פארדרייען א קאפ מיט אלע סארט ליגענט אין די וועלט? ווי קומט דא אריין וואס סעקולארער געריכטן פארשטייען.

[לעיקוואד]

דער דאמינענט טבע פון די געבן איבער דאס לעבן פאר א העכערע צוועק, איז סעלפיש'נעס. דער דאמינענט טבע פון די וואס לאזן אפ א גאנצע משפחה כדי תשובה צו טוהן - בי. טי.- איז סעלפיש'נעס.

[דבילה]

דער דאמינענט טבע פון די וואס נעמען זיך דאס לעבן, איז סעלפיש'נעס. דער דאמינענט טבע פון די וואס לאזן אפ א גאנצע משפחה כדי אפצופארן - אוי. טי. די. - איז סעלפיש'נעס.

די דאמינענטע טבע פון די סארט תגובות איז סענסלעס'נעס.

[חזקיהו המלך]

דער דאמינענט טבע פון די וואס נעמען זיך דאס לעבן, איז סעלפיש'נעס. דער דאמינענט טבע פון די וואס לאזן אפ א גאנצע משפחה כדי אפצופארן - אוי. טי. די. - איז סעלפיש'נעס.

חכם, זי האט נישט געוואלט אפלאזען איר משפחה, זי האט געוואלט זיי האבען,

עניוועי, ס'בכלל נישט קיין חכמה צי קומען יענעם בארעדען מיט נעמען פארענט פינעם אפענעם קבר,

כ'מיין אז די דאמינענט טבע פין די וואס טוען דאס איז סעלפיש'נעס.....

[פרישער]

זייט ווען מאכט מען א בונד אז מגייט בלייבן א גאנץ לעבן די זעלבע?
וויאזוי קען א מענטש וויסען וואס ער גייט מארגן טראכטן, גלייבען, האלטן?

אוודאי קען מען נישט וויסן וואס דער מארגן וועט ברעינגען, אבער עס האט א פרייז וואס מען ברויך באצאלן, ווען איינער טיט איבער האקן זיין קאנטראקט פארלירט דעים דעפאזיט דעיס זענען דברים פשוטים, אפילו עס איז שווער אראפ צו שלינגען.

[איחוד פעלד]

איז דער גאנצער מעשה אמת בכלל?

זי האט מן הסתם נישט געהאט קיין גוטע יועצים, פערי רייך איז נישט קיין פרומע לכל הדעות, עם כל זה שפילט זי גענוג פרום צו קענען האלטען די קינדער.

א רחמנות איז איינער וואס ווייסט נישט וויאזוי אויסצופירן זיינע גאולס, ווען דער מהלך איז קלאר פאר אים.

[איך אויך]

פרישער, אין אנדערע ווערטער זאגסטו אז ווען א פארפאלק האט חתונה און ביידע זענען זאליס און די פרוי איז איין טאג מחליט צו ווערן אן אהרוני ווייל זי האט איינגעזעהן אז ער איז די ריכטיגע רבי-זי"ע-אטענטיש-סאטמארער רבי, און דער פארפאלק גט זיך, קומט זיך נישט פאר די פרוי קאסטעדי? די מאן וועט ביושר טענה'ן אז מ'האט געמאכט א בונד אז מיר זענען זאליס. דו ווילסט עסן אריזאנע מצות? עס געזונטערהייט אבער לאז אפ די קינדער! דו וועסט אודאי מודה זיין אז ס'קומט זיך די פרוי געהעריג קאסטעדי. איז מיט וואס איז מרת טאמבער געווען אנדערש? ווייל זי איז נישט געווען רעליגיעז? מהיכי תיתי אז עס פארלאנגט זיך פון אונז צו דאגה'ן דערוועגן? (איך בין נאכאמאל קלאר מודיע אז איך רעד נישט דייקא פון די יעצטיגע פרשה ווייל איך קען נישט די פרטים, איך רעד פון דער פארווייטאגטע נושא בכלליות.)

מען פארגעסט פון די עיקר נקודה דא. Who cares אויב די טאטע איז גערעכט אדער די מאמע איז גערעכט? וואס איז גוט פאר די קינדער? פארוואס גיבט קיינער נישט קיין דעם פאר זיי?!!!! פארוואס קען מען זיך נישט זארגן פאר זיי אן רעליגיעזע נגיעות? טרעף מיך איין פראפעסיאנאלע פארשטענדיגע מענטש וואס האלט אז ס'איז גוט פאר קינדער אז מען באראבעוועט פון זיי גייסטיש געזונטע עלטערן צוליב רעליגיעזע סיבות.

וואס דרייסטע א קאשע? האלסטו דען אז אריזאנע מצות מיט אפפארן פון וועג איז די זעלבע? שנייד די צואת השור.

[פרישער]

פרישער, אין אנדערע ווערטער זאגסטו אז ווען א פארפאלק האט חתונה און ביידע זענען זאליס און די פרוי איז איין טאג מחליט צו ווערן אן אהרוני ווייל זי האט איינגעזעהן אז ער איז די ריכטיגע רבי-זי"ע-אטענטיש-סאטמארער רבי, און דער פארפאלק גט זיך, קומט זיך נישט פאר די פרוי קאסטעדי? די מאן וועט ביושר טענה'ן אז מ'האט געמאכט א בונד אז מיר זענען זאליס. דו ווילסט עסן אריזאנע מצות? עס געזונטערהייט אבער לאז אפ די קינדער! דו וועסט אודאי מודה זיין אז ס'קומט זיך די פרוי געהעריג קאסטעדי. איז מיט וואס איז מרת טאמבער געווען אנדערש? ווייל זי איז נישט געווען רעליגיעז? מהיכי תיתי אז עס פארלאנגט זיך פון אונז צו דאגה'ן דערוועגן? (איך בין נאכאמאל קלאר מודיע אז איך רעד נישט דייקא פון די יעצטיגע פרשה ווייל איך קען נישט די פרטים, איך רעד פון דער פארווייטאגטע נושא בכלליות.)

מען פארגעסט פון די עיקר נקודה דא. Who cares אויב די טאטע איז גערעכט אדער די מאמע איז גערעכט? וואס איז גוט פאר די קינדער? פארוואס גיבט קיינער נישט קיין דעם פאר זיי?!!!! פארוואס קען מען זיך נישט זארגן פאר זיי אן רעליגיעזע נגיעות? טרעף מיך איין פראפעסיאנאלע פארשטענדיגע מענטש וואס האלט אז ס'איז גוט פאר קינדער אז מען באראבעוועט פון זיי גייסטיש געזונטע עלטערן צוליב רעליגיעזע סיבות.
.

ניין!! הוגה, איך האלט נישט אזוי, ווייל וועלכע חסידות מען גייט זיין איז נישט און דעים בונד, הגם איינער מיט שכל ברויך און אכט נעמען דו אימבאקוועימליכקייט וועלכע ער\זי לייגט דעים אנדערען אריין, ווען איינער טוישט חסידות, למשל אויב איינער ווערט אן ארויני אדער א זאלויני געוועינטלעך ברעינגט דאס נישט צו קיין גט, אבער אפילו עס ברעינגט יא צו א גט לאמיר זאגען איינער ווערט א מעכעליסט אדער א לאבאביטשער אדער אפילו א ברעסלאווער אויב ווערט ער עקטרעים למשל א נא נח, האלט איך אז אזא איינער איז יא בארעכטיגט פאר דו קינדער, וויל ער איז נישט קיין עובר על דת אדער עברת על דת, ממילא איז ער\זי נישט דירעקט בוגד אינעם בונד, אבער ווען איינער איז יא עובר ברויך מען פארשטיין אז ידו אדער ידה איז בתחתונה, סארי הרב יואב איך זעי אז דער ענין בארירט ביי דיר עפעס געפערלעך הייקל איך האף אז דו פלאנסט נישט עפעס דראסטיש,

נומער צוויי פארוואס ווען דער וואס פארט אפ מאכט נישט דו אלע קינדער חשבונות באדערט דיך נישט, איז נישט בעסער פארן קינד צו האבען א מאמע, פאר וואס זאל א מאמע פאר איר אייגענע תאוות אוועק ווארפן איר מאן און קינדער זיך צו פארגויאישן, ווי איז איר מענטשלעך הארץ, איר גייט בכלל נישט אן דו חרבן וואס זי זייט אן, נאר פארן מאן וואס האט איר גארנישט באעוולט ער ווערט פארשריגן, פארוואס זאל ער לאזן זיינע קינדער פאלן פאר איינער וואס איז נישט סטאביל און האט פראבלעימען וואס ווערן נאר געלייזט מיט שטריק אויפן קנה, ער איז אין אלעם שילדיג אז דו קינדער מיז ער איר אהין שיקן לא עלינו, יעדער בר דעת פארשטייט דאס, עס האט נישט ציטיען מיט יודישקייט און גויאישקייט

[שרייבער]

אונזער הייליגער רבי דער בעל דברי יואל האט אונז געלערנט אז ס'איז א ווייטאג אויף א איבוד נפש מישראל אפגעזען וואס דער נפש האט געטון בחיים חיותו און וויפיל תורה ס'האט געהאלטן, ווי ער האט געטייטש ביי די מלחמת הציונים, לבי לבי על חלליהם מעי מעי על חלליהם, און ער האט באוויינט די מתי המלחמה פון די ציונים הגם אסאך פון זיי האבן געהאלטן אזויפיל תורה וויפיל די נפטרת דנן.
אבער דוכט זיך דער וואס שרייבט 'הי"ד' איז כאדם התולה קללתו באחרים וד"ל.
הוגה טייערער, איך האב דיר געהאלטן פאר קלוגער ביז היינט, אזא צוויבל קוגל וואס דו האסט דא אנגעדרייט, דו מאכסט אלע גלויבן גלייך, און ממילא איש כל הישר בעיניו יעשה, זאלונים מיט ארונים איז אזוי ווי קריסטן מיט אידן רח"ל.
טראכט ביטע א מינוט פאר דו שרייבסט

לגופו של הענין, מי הנפטרת בת מי? אשת מי? אויב וויל מען נישט שרייבן ברבים ביטע ענטפערן אין אישי
בתודה למפרע

[גימפל]

איינער האט עפעס אינפארמציע וואזוי די פרשה ווערט געהענדעלט און סקווער, אדער אינפו וועגען די לוויה, קבורה אדער שבעה?

אויב וויל מען נישט שרייבן ברבים ביטע ענטפערן אין אישי.

[הוגה]

[justify]

הוגה טייערער, איך האב דיר געהאלטן פאר קלוגער ביז היינט, אזא צוויבל קוגל וואס דו האסט דא אנגעדרייט, דו מאכסט אלע גלויבן גלייך, און ממילא איש כל הישר בעיניו יעשה, זאלונים מיט ארונים איז אזוי ווי קריסטן מיט אידן רח"ל. טראכט ביטע א מינוט פאר דו שרייבסט.

און איך האב געמיינט אז די קלוגע אידן דא וועלן אליינס פארשטיין אז איך מיין נישט צו זאגן אז טוישן פון זאלי צו ארוני איז פונקט ווי גיין OTD. נאר איך האב געמיינט ארויסצוברענגן די פונקט אז מען זאל נישט קומען מיט די שקר כאילו מען מיינט דא יושר, צו באשוצן דער וואס האט געטוישט - דער וואס איז איז ארויס פון די "בונד", נאר מען מיינט דא פשוט און פראסט די "רעליגיע" פראבלעם וזהו. ממילא וועל איך איבער חזר'ן די שאלה וואס איז שוין אזויפיל מאל געפרעגט געווארן דא אין ק"ש און האט לפי ידיעתי קיינמאל נישט ערהאלטן קיין אנטווארט. וואס פאלט דיר איין אז ס'דיין/אונזער אחריות זיך צו זארגן אז יענער'ס קינדער זאלן אויפוואקסן ערליך אין אידיש, עד כדי כך אפילו אויף די expense פון זייערע עמאציאנאלע well being? ווער זאגט אז די באשעפער וויל און פארלאנגט דאס? יא, איך פארשטיי גוטע סברות אז עס איז וויכטיג פון א קולטור-עקזיסטענטשיל שטאנדפונקט, פאר די קיום און וואוקס פון אונזער געמיינדע. און לכאורה איז דאס געווען די (קאנטשעס אדער סאב-קאנטשעס) כוונה אונטער די מהלך.

(בכלל איז דער א.ג. "בונד" די גרעסטע דזשאוק. וואו בונד ווען בונד? צוויי אכצן יעריגע קינדער זענען אונטערגעפירט געווארן אונטער די חופה, קיינער האט קיין "בונד" נישט געמאכט. נעכטען האב איך געהערט ווי מיין 5 יעריגע יונגל מאכט א "בונד" מיט מיין 7 יעריגע ניכטע אז זיי גייען חתונה האבן, זענען זיי יעצט משעובד חתונה צו האבן?)

דער נושא איז שוין מערערע מאל איבערגעשמועסט געווארן דא אין שטיבל, און משום איזה סיבה דארף מען א יעדעס מאל פריש איבערקייען די זעלבע ווערטער. לאמיך פרובירן נאך איין מאל צו שרייבן וואס איך האלט און וואס איך מיין צו זאגן, מיט די האפענונג אז די עולם זוכט די אמת און מען וועט נישט פארדרייען מיינע ווערטער און כוונות. (צום דריטן מאל, איך רעד בכלליות און נישט איבער דער ספעציפישע פאל ווייל איך קען נישט די פרטי הדברים.)

עס זענען דא דא צוויי צדדים. צד א' נעמט אן די זייט פון די נישט פרומע מאמע אז די קינדער באלאנגן ביי איר צוליב דעם און דעם. צד ב' האלט אז די קינדער באלאנגן ביי די פרומע טאטע צוליב די בונד, יושר, באשעפער, וכו' וכו'. מיין דעה רעפרעזענטירט די דריטע צד - די "קינדער'ס צד". וואס איז א חילוק ווער איז גערעכט און ווער נישט? למאי נ"מ אויב מען האט געמאכט א בונד אדער נישט? דא האנדלט מען נישט פון קיין הונדערט טויזנט דאלער, א הויז אדער א ביזנעס סיכסוך. דא האנדלט מען איבער human beings, קינדער און עלטערן. מען קען נישט צושניידן קינדער, און מען קען נישט גיין מיט יושר וכדומה. מען דארף צוגיין צו אזא פרשה מיט א יומעניסטישע צוגאנג. וואס איז דאס בעסטע פאר די קינדער און די עלטערן? וואס וואלט געווען די בעסטע צוגאנג אז אלע צדדים - ספעציעל די קינדער זאלן ארויסקומען דערפון לעבעדיג און געזונט, גייסטיש און פיזיש? קיינער אבער קימערט זיך נישט מיט די פראגעס, אנשטאט דעם איז מען ביזי מיט אגענדעס, רעליגיע ווס OTD, משפחה ווס חברים וכו'. מיר גייען לעצטענס אדורך אזעלכע פרשיות טאג טעגליך און ווי ראבאטס קומען מיר אלעמאל צוריק מיט די זעלבע סלאגאנען. בונד, ווער האט געטוישט, OTD, דראגס, נערוון וכו'. דערווייל ווערן קינדער צופליקט און צוריסן פון אלע זייטן. דערווייל ווערן עלטערן געפייניגט, דא און דארט פאלן קרבנות. מער און מער ווערן אויפגעגעסן מיט די קאמיונעטי. אבער מען גייט ווייטער מיט די זעלבע מהלך, מיט די קאפ אין וואנט אריין. אפשר איז שוין הויך צייט אז מען זאל זיך אוועק זעצן און אדורך טון די נושא אן קיין שום זייטיגע נגיעות. לאמיר פארגעסן פון די געמיינדע, לאמיר לייגן פרומקייטן אין א זייט פאר אפאר מינוט, לאמיר פארגעסן פון די היציגע פערזענליכע געפעכטן און לאמיר אויספלאנירן וואס וועט זיין די בעסטע פון א יומעניסטישע שטאנדפונקט.

מיר קענען למעשה נישט איינטיילען פאר צוויי צוקריגטע עלטערן אז זיי זאלן יא אדער נישט טון עפעס צו סאבאטאדזשירן איינעם דעם אנדערע, דאס ליגט נישט בידינו. מיר קענען אבער יא פארבעסערן די ריספאנס און צוגאנג מצד די אידישע פרומע געמיינדע צו אזעלכע מעשיות. קוק צוריק אלע תגובות און זעה ווי די עולם באציט זיך נאר צו בארעכטיגן דעם אדער יענעם אן נעמען בכלל אין באטראכט מענטשליכע פיין און מיטמאכענישן, מיט קאלטקייט פרייט מען זיך מיט יענעמ'ס מפלה און די משפחה'ס פארלוסט, אין די נאמען פון יושר איז אקעי אז א מאמע איז אנגעקומען צו אזא צושטאנד. איז דאס די התנהגות פון ערליכע אידן? דאס מיינט שם שמים מתאהב? זענען מיר דא נישט פארפארן אביסל? וועקט אייך אויף!! הייבטס אן אנצוקוקן געשעענישן מיט אן אביעקטיווע בליק, אפשר וועט איר זעהן עפעס אנדערש ווי מען פיטערט אייך.[/justify]




.

[יכול להיות]

אויף די מעשה גופא מיין איך והמשכיל ידום

אבער דאס ברענגט מיר אויף די קשיא פון יארן, אז למעשה איז דא גאר א גרויסע פראצענט חרדים און יוצאים וואס האבן שוין געהאלטן און האלטן שוין ממש דארט ביים מיתת נשיקה אבער עפעס האלט זיי אפ, זיי אליין ווייסן באמת אויך נישט וואס, ווייל זיי האבן באמת מער אינעם קבר מציאות ווי אין זייער יעצטיגע מציאות, איז וואס איז דאס?? פארוואס וויל ער למעשה לעבן??
איך קלער עפעס אז דאס איז דאס איז ממש די גרויסע אור אלטע קשיא פארוואס האט גאט באשאפן די וועלט, איז לכאורה דאס אז די מענטש וויל לעבן דאס איז דאך אין אנדערע ווערטער בריאות העולם ניין?!

[יאיר]

הוגה, דו האסט שוין אמאל געהערט פון א קריגעריי איבער קינדער וואו ביידע צדדים גייען צו מיט אן אביעקטיווע בליק?

[הוגה]

הוגה, דו האסט שוין אמאל געהערט פון א קריגעריי איבער קינדער וואו ביידע צדדים גייען צו מיט אן אביעקטיווע בליק?

ניין, ביידע צדדים זענען subjective און האבן נגיעות, און איך פארשטיי זיי. אבער מיר - די קאלעקטיוו קאמיוניטי וואס וואלטן נישט געדארפט האבן קיין נגיעות וואלטן יא געמעגט קוקן מיט אן אביעקטיווע בליק. ניין? וזה מה שכתבתי:

מיר קענען למעשה נישט איינטיילען פאר צוויי צוקריגטע עלטערן אז זיי זאלן יא אדער נישט טון עפעס צו סאבאטאדזשירן איינעם דעם אנדערע, דאס ליגט נישט בידינו. מיר קענען אבער יא פארבעסערן די ריספאנס און צוגאנג מצד די אידישע פרומע געמיינדע צו אזעלכע מעשיות. קוק צוריק אלע תגובות און זעה ווי די עולם באציט זיך נאר צו בארעכטיגן דעם אדער יענעם אן נעמען בכלל אין באטראכט מענטשליכע פיין און מיטמאכענישן, מיט קאלטקייט פרייט מען זיך מיט יענעמ'ס מפלה און די משפחה'ס פארלוסט, אין די נאמען פון יושר איז אקעי אז א מאמע איז אנגעקומען צו אזא צושטאנד. איז דאס די התנהגות פון ערליכע אידן? דאס מיינט שם שמים מתאהב? זענען מיר דא נישט פארפארן אביסל? וועקט אייך אויף!! הייבטס אן אנצוקוקן געשעענישן מיט אן אביעקטיווע בליק, אפשר וועט איר זעהן עפעס אנדערש ווי מען פיטערט אייך.

[יאיר]

די קאמיוניטי האט דאך אויך נגיעות (גדול המחטיאו יותר מן ההורגו וכו'). בכלל, זינט ווען שפילט הומאניזם א ראלע אין די תורה?

[שרייבער]

[justify]

הוגה טייערער, איך האב דיר געהאלטן פאר קלוגער ביז היינט, אזא צוויבל קוגל וואס דו האסט דא אנגעדרייט, דו מאכסט אלע גלויבן גלייך, און ממילא איש כל הישר בעיניו יעשה, זאלונים מיט ארונים איז אזוי ווי קריסטן מיט אידן רח"ל. טראכט ביטע א מינוט פאר דו שרייבסט.

און איך האב געמיינט אז די קלוגע אידן דא וועלן אליינס פארשטיין אז איך מיין נישט צו זאגן אז טוישן פון זאלי צו ארוני איז פונקט ווי גיין OTD. נאר איך האב געמיינט ארויסצוברענגן די פונקט אז מען זאל נישט קומען מיט די שקר כאילו מען מיינט דא יושר, צו באשוצן דער וואס האט געטוישט - דער וואס איז איז ארויס פון די "בונד", נאר מען מיינט דא פשוט און פראסט די "רעליגיע" פראבלעם וזהו. ממילא וועל איך איבער חזר'ן די שאלה וואס איז שוין אזויפיל מאל געפרעגט געווארן דא אין ק"ש און האט לפי ידיעתי קיינמאל נישט ערהאלטן קיין אנטווארט. וואס פאלט דיר איין אז ס'דיין/אונזער אחריות זיך צו זארגן אז יענער'ס קינדער זאלן אויפוואקסן ערליך אין אידיש, עד כדי כך אפילו אויף די expense פון זייערע עמאציאנאלע well being? ווער זאגט אז די באשעפער וויל און פארלאנגט דאס? יא, איך פארשטיי גוטע סברות אז עס איז וויכטיג פון א קולטור-עקזיסטענטשיל שטאנדפונקט, פאר די קיום און וואוקס פון אונזער געמיינדע. און לכאורה איז דאס געווען די (קאנטשעס אדער סאב-קאנטשעס) כוונה אונטער די מהלך.


.

איך כאפ נאכנישט פונקטליך צו ווי דו צילסט, איך אליין בין שוין געווען פערזענליך אינוואלווד און העלפן יונגע בחור'לעך נישט אוועקצופאלן, און נישט פון גע'גט'ע עלטערן נאר אנדערע פראבלעמאטישע שטובער, איז אין מיין מח אמאל ארויפגעקומען אזא געדאנק אז ער זאל בלייבן א איד פאר די קיום און וואוקס פון אונזער געמיינדע? איך גיי עפעס בענעפיטירן ווען ער בלייבט דא? זאת ועוד יותר, איך באלאנג צו א חסידות, און ס'איז געווען קלאר אז דער בחור'ל גייט נישט בלייבן א חסיד פון דעם רבין, ועם כל זה האב איך מיט נאך עסקנים פונעם זעלבן חסידות זיך אריינגעלייגט ראשו ורובו אים צו האלטן אין די ראמען פאר איין סיבה, ווייל ער איז א אידיש קינד, זרע אברהם יצחק ויעקב, און ווען משיח וועט קומען וועט דער זיידע אברהם מיך פרעגן, פארוואס האסטו נישט געזען אז דיין קאזין מיין אייניקל זאל בלייבן א איד, כל ישראל ערבים זה לזה, און יא ס'איז א חיוב פון יעדן איד צו טון כל מה שבידו, אויב איינער פון די עלטערן היטן נישט קיין תורה ומצות אוועקצונעמען פון יענעם דאס קינד

[לכבוד שבת קודש]

הוגה, דו ווייסט וואס דו טוסט?

ס'זיצט דא א מאן, א צדיק, וואס האט פראבירט צו העלפן זיין ווייב מיט אלע מעגליכקייטן, אפילו לפנים משורת הדין, אוועקגעבנדיג פון זיך, זיין גשמיות און אויך זיין רוחניות. דער מענטש איז יעצט בצער און רייסט זיך די האר פון קאפ, און דו שטייסט און דו רייטסט אויף זיין בלוט. וואס האט ער געזאלט טון? - אוועקגעבן זיינע קינדער פארן אומסטאבילע ווייב? - ניין, נישט רוחניות איז דא געווען די נושא, דא האט מען גערעדט פון גשמיות. פינטל. איך וויל נישט בארעדן קיין טויטע, בפרט אז איר בלוט איז נאך ווארעם, והמשכיל בעת ההיא ידום, אבער ער האט געוואלט אז זיינע קינדער זאלן האבן א נארמאלע געסעטלטע לעבן און נישט חלילה פארקערט.

אט אין די שווערע מינוטן, זיצטו הוגה, און דו רייטסט אויף זיין בלוט? - שעים. יא, כ'ווייס וואס דו וועסט ענטפערן, אז דו מיינסט נישט די דאזיגע מעשה, נאר בכלליות. אבער מאך ביטע נישט קיין לצנות, צווישן די שורות פארשטייט יעדער איינער עפעס אנדערש. דו באשולדיגסט אים אומדירעקט, אומשולדיגערהייט אין זיין צער, בלויז דערפאר ווייל יעצט איז ער א געשמאקערע קרבן.

אויב דו ווילסט דוקא רעדן איבער די נושא פון קינדער פאר די עלטערן, עפן א צווייטן אשכול און שרייב דארט, און נישט יעצט, נאר ווען די געפילן שטילן זיך אביסל אפ, זיי מוחל.