דעת תורה האט געשריבן:פאריז, ווער זאגט דיר וואס איך האלט באמת? איך בין סתם נישט אין די גוסטע צו זיין דער "ציוני" דא פונעם פארום, און בכלל האב איך נישט קיין געדולד און נערוון זיך אויף צו שטעלן האלטן א דרשה א גאנצע נאכט, ווייל דער גאנצער ענין פון די גישה צו ציונות בכלל, אפגערעדט פון די מזרחי און די אגודה ביז די לעצטע "סרים מן הדרך" פון דושינסקי און תולדות אהרן איז אזוי רחוק ביי א דורכשניטליכן סאטמארן חסיד פונעם מציאות, כרחוק נפתלי בנט מהרב קוק. און אויסצוקלארן ענינים פון א שטיפת המח וואס האט זיך אנגעהויבן נאך אינדערהיים מסילופי גדולי קנאי ירושלים דאז שהפיצו שקריהם על פני תבל, און בימים ההם כשאין פעקט טשעקער בישראל ואיש כל הישר בעיניו יעשה, ביז היינט ווען מען האלט שוין אכציג (מען קען אויך רעכענען ארום 130) יאר שפעטער אדער מער, בנוסף און במיוחד צו גוט פארשטיין די אונגארישע מענטאליטי, ברויך נעמען פיל לענגער ווי איין נאכט.
אלזא, אויב דו ווילסט מברר זיין דעם נושא לעמקו, הרי שלך לפניך, דער אינטערנעט איז גרויס, ארץ רחבת ידים היא, ס'דא דארט פון אלעם גוטן, שארץ זיך ארויף די ארבל און הייב אן זוכן. אויב פילסטו אז די אלע זאכן רירן אן עיקרי אמונה (טפילה), (און איך רעד נישט וועגן די שיטה בכלל, כ'האב אבער יא מורא אז ביי א דורכשניטליכן סאטמארן קען א אויפשאקלונג אין די אלע זייטיגע שטותים צוברענגען די שיטה זאל האלבוועגס צופאלן ביי אים, היות מען האט דאך אים געקארמעט די שיטה הקדושה אין איין לעפל מיט די אלע ב"ש, אלזא, ס'איז מער רעקאמאנדירט צו טון וואס איך שרייב יעצט) דאן בלייב ביי דיר אינדערהיים שעלטערד, אבער אמווייניגסטנס רעד נישט ברבים, אין א פלאטפארמע וואו אנדערע מענטשן וואס ווייסן יא דרייען זיך, ווייל דו לייגסט דיך אליין צונאר.
עס איז דא וואס גייען אין קאלידש זיך צי לערנען א חכמה. ווי למשל מעדעצין. האט ער די בענעפיט אז ער קען עס פראקצעטירען, עק קען ווערן א דאקטער און ברענגן פרנסה.
אויב ער לערנט ער זיך די חכמה פון למשל פלאמבינג אדער עלעקטיריק, האט ער די בענעפיט אז ער קען עס פראקצעטירען און האבן א פאך אין די הענט און ברענגן פרנסה.
אויב איינער לערענט זיך א חכמה וואס מען דארף נישט ארבייטען פיזיש דערמיט נאר מיטען מוח, האט ער א בענעפיט אז ער קען עס פראקצעטירען און איבער געבן פאר אנדערע און האבן א פרנסה.
אויב איינער לערענט זיך א חכמה לשם לימוד און ידיעה, האט ער בענעפיט אז ער איז א חכם, ער קען עס פראקצעטירען, און ער קען איבערגעבן פאר אנדערע, אפילו עס ברענגט נישט קיין פרנסה.
וואס טוט זיך אבער מיט איינעם וואס לערענט זיך א חכמה, וואס ער קען נישט פראקצעטירען, און ער קען עס נישט איבער געבן פאר אנדערע, ער קען ניטאמאל מרמז זיין אז ער קען די חכמה?
אדער וואס טוט זיך מיט איינעם וואס לערענט זיך א חכמה, וואס ער וויל נישט פראקצעטירען, ער האט מורא צו זאגען וואס ער ווייסט, און ער באהאלט עס אפילו פון זיינע נאנטע מענטשן?
עס איז דא אלטע פאלקס ווערטעל: און רוים פיר זיך ווי די רוימער.
לענין, ווייקט זיך א אינגערמאן אינעם ראדני בור, און קראצט זיך די פיס מיט נערוועזקייט אויף די שקרים פון די אונגארישע מענטאליטעט, ער ווייסט אבער אז ער קען נישט אויסשמיעסן זיינע ידיעות מיט קיינעם דא אינעם בור, אפילו ווען ער נעמט א קאווע מיז ער זיך אויך איינהאלטען פון שמייכלען פון די אונגארישע צעטליך און פון זייער תמימות און אומוויסענהייט, און ווי אזוי מען פירט זיי אריין אינעם שקר אריין, ער פאר זיך ווייסט דעם אמת לארכה ולעמקו, ער האט דורוך גע'אקערט דעם אינטערנעט און ער האט אלעס געליינט, {זיכער איז מבחין בין אמת ושקר, ער גלייבט נישט נאר די וואס שרייבען אמת} אבער ער איז פארשפארט מיט זיינע ידיעות, און חוץ זיך רעגן און עס וויסען, האט ער ניטאמאל די מעגליכקייט עס צו דערציילען פאר זיין ווייב טאטע בעסטער חבר.
שטעלט זיך די פראגע: ולחכמה, מה זו עושה? וואס טוט דיר די חכמה? וואס ברענגט עס דיר? האסטע מער שלוות הנפש נאכען וויסען די חכמה? קענסטע פראצעקטירען די חכמה נאכען עס וויסען? ביסט דאך געבליבען אין ראדני בור פינקט ווי בעפאר ווען די האסט נאך נישט געעויסט דיין חכמה? אין עני כעני בדעת אבער די האסט די דעת און עס איז איינגעשפארט און א סעיף אומעגליך ארויס צי נעמען. וואס ביסטו מער ווי דיין שכן וואס ווייסט נישט אז עס פעלט אים חכמה.
עס איז דא דא דריי סארט מענטשן,
עס איז דא די סארט ווי לעקוואד ודומה לו, וואס האבן - לדעתם - א געוויסע אייגענארטיגע חכמה און פראקצעטירען עס, און איז פרייליך מיט זיין לעבן.
עס איז דא די סארט ווי א עווריטיש בעה"ב בסאטמער, וואס זיכט נישט די חכמה און ווייס נישט אז עס פעלט אים און איז פרייליך מיט זיין לעבן.
דערנאך איז דא די סארט וואס האבן - לדעתם - א אייגענארטיגע חכמה, אבער זיי ווילען נישט, און קענענן נישט, און האבן מורא עס צו פראקצעטירען, און איז נישט העפי, פינטעל.
שטעלט זיך די פראגע: ולחכמה, מה זו עושה? וואס האסטע פון דיין וויסען? איז דיין שכן וואס ווייסט נישט מער העפי ווי דיר?
חכמה דארף עפעס ברענגן פאר דעם מענטש, עס דארף אים ברענגן צו וויסען אז ער איז העכער, אדער דארף אים עסברעגנן א טויש במהלך החיים, אדער פרנסה, אדער א חכמה וואס ברנגט צי א באהאלטעל לעבן ופיזור הנפש, מיט צער יגון ואנחה אויף א סיסטעם וואס גייט נישט מיט די חכמה, דאס הייסט נישט אז מען האט זיך דערלערענט א חכמה, אין לך פדיון שבוים גדולה מזו דער איז נעבעך פארשפארט און זיין אייגענע ד' אמות און זעט נישט קיין וועג ארויס פינעם באקס און ווי אויסציפירען מחשבתו אל הפועל, אוון אדרבה דער וואס האט עס נישט געלערענט איז קליגער ווייל זיין לעבן איז רואיגער און איז נישט פארשפארט און זיין אייגענע תפיסה.
{כ"ז כתבתי אן אריינגיין אינעם נישט אמת פון די תגובה וואס איך האב געקוואט.}
