אדמורי"ם בימי הזעם

[גד החוזה]

דער וואס איז סענסעטיוו צו די בילדער זאל זיך אויסרעדן זייערע הארץ צו מיר פריוואט, שיק עס באישי פריוואט צו מיין פאסט קעסטל.
די בילדער זענען שוין מפורסמים ממילא, איך עפען א באזונדערע אשכול פשוט פאר די קאלעקציע דערפון. זכור את אשר עשה לך עמלק... זכור ואל תשכח, דאס איז א חלק פון די אידישע היסטוריה וואס מ'טאר נישט פארשווייגען, זאלן אונזער קומענדיגע דורות וואס די רשעים ואכזריים ימח שמם וזכרם האבען געטוהן צו אונז אידן.
הרה"ק רבי שלמה מבאבוב זצ"ל פלעגט זיך אנכאפען זיין בארד ווען עס איז אויס געקומען צו רעדן דערפון, און דערביי זאגענדיק: "דאס איז שוין מיין דריטע בארד", ער האט עס בכלל נישט געהאלטן פאר א בושה, אדרבה ער האט געוואלט צייגן אז נצח ישראל חי וקים, דער אידישע פאלק וועט אלעמאהל האבען א קיום, נישט קיין נפק"מ וועלכע סארט רשע שטייט להשמיד להרוג ולאבד ה"י.

[גד החוזה]

רבי מיכאל בער ווייסמאנדעל

[גד החוזה]

נאך איינס פון רבי מיכאל בער ווייסמאנדעל

[גד החוזה]

רבי מנחם מענדל האלבערשטאם מסטראפקוב

[גד החוזה]

רבי אהרן רוקח מבעלזא

[גד החוזה]

רבי אהרן רוקח מבעלזא זיצט נעבן הרב הערצוג

[גד החוזה]

רבי אהרן רוקח מבעלזא - אויפגעבלאזען פון פריעדיגע בילד

[גד החוזה]

רבי שלמה האלבערשטאם מבאבוב

[גד החוזה]

רבי חיים מאיר האגער מוויזשניץ - אין בוקארעסט הארט נאך דער קריג, מ'דערקענט די קורצע בארד

[גד החוזה]

רבי הירשעלע מייזליש מוויצען ובנו ר' זלמן לייב מסיגעיט - הארט נאך דער באפרייאונג

[עסקן בדברים]

האבן זיי אלע געשניטן די בערד פשוט משום סכנה אדער איז אמאל געווען עפעס מער דערצו?

[שטילע אינגערמאן]

ער איז אנטלאפן פון פלאץ צו פלאץ בשעתן קריג.
כדאי צו בלייבן לעבן אין אויפטון בשעת און נאכן קריג ראטעווען הונדרעטע אידן און צירוק ברענגן הונדערטע צובראכענע נפשות צו אידישקייט האט ער זיך געמוזט אהער שטעלען ווי א נישט היימישע.
דאס איז פשט לכאורה אין זיין געשניצט'ל בערד אין אויך נעקטיי

[מ גפני]

הרה"ק רבי שלמה מבאבוב זצ"ל פלעגט זיך אנכאפען זיין בארד ווען עס איז אויס געקומען צו רעדן דערפון, און דערביי זאגענדיק: "דאס איז שוין מיין דריטע בארד",

פארוואס די 3'טע? 2 פארשטיי איך, איינס פאר די מלחמה און איינס נאך

[גד החוזה]

הרה"ק רבי שלמה מבאבוב זצ"ל פלעגט זיך אנכאפען זיין בארד ווען עס איז אויס געקומען צו רעדן דערפון, און דערביי זאגענדיק: "דאס איז שוין מיין דריטע בארד",

פארוואס די 3'טע? 2 פארשטיי איך, איינס פאר די מלחמה און איינס נאך

אין פוילן האט ער דאס ערשטע מאהל אראפ גענומען זיין בארד, אין אונגארן האט ער זיך געלאזען ווייטער וואקסען זיין בארד ביז ער האט דאס ווידער געמוזט אראפ שניידן ר"ל.

[עסן עסט'זיך]

זייער אינטערסאנטע אשכול יישר כח פארן פאראייביגען היסטארי

[פישלע העררינג]

נישט ממש!

[היסטאריקער]

הרה״ק מבעלז זצ״ל האט געזאגט פאר רביה״ק מסאטמאר זצ״ל אז ער איז אים מקנא מיט צוויי זאכן,
איינס אז ער איז געבליבן מיט די בארד ביי די קריג,
צווייטענס די צדקה וואס גייט ארויס פון זיין ביהמ״ד

[קאווע טרינקער]

הרה״ק מבעלז זצ״ל האט געזאגט פאר רביה״ק מסאטמאר זצ״ל אז ער איז אים מקנא מיט צוויי זאכן,
איינס אז ער איז געבליבן מיט די בארד ביי די קריג,
צווייטענס די צדקה וואס גייט ארויס פון זיין ביהמ״ד

שקר.

[רויטע וואנצעס]

Lodz, Poland, Abusing the Rabbi of Lodz - the Rabbi is Seated on a Wagon and Bears a Sign Reading - 'We Wanted the War'

איינער ווייסט אפשר וועלכע רב דאס איז? ס'איז גע'לעבעלט רב פון לאדז.

[רויטע וואנצעס]

גרעסער

[דעת תורה]

האבן זיי אלע געשניטן די בערד פשוט משום סכנה אדער איז אמאל געווען עפעס מער דערצו?

מסתמא האבן זיי געהאלטן אז גיין מיט א בארד איז אן עבירה, און היות השטן מקטרג בשעת הסכנה האבן זיי געזוכט ווי מער מצוות וואס אין דעם זכות זאלן זיי ניצול ווערן.

איך מיין, וואסערע "עפעס מער" זוכסטו צו טרעפן דא?

[דעת תורה]

הרה"ק רבי שלמה מבאבוב זצ"ל פלעגט זיך אנכאפען זיין בארד ווען עס איז אויס געקומען צו רעדן דערפון, און דערביי זאגענדיק: "דאס איז שוין מיין דריטע בארד",

פארוואס די 3'טע? 2 פארשטיי איך, איינס פאר די מלחמה און איינס נאך

אין פוילן האט ער דאס ערשטע מאהל אראפ גענומען זיין בארד, אין אונגארן האט ער זיך געלאזען ווייטער וואקסען זיין בארד ביז ער האט דאס ווידער געמוזט אראפ שניידן ר"ל.

פארוואס? און ווען - און וויאזוי - איז ער אנגעקומען קיין רומעניע? איז דאס נאך געווען בעפאר די דייטשן זענען אריין קיין אונגארן? האט ער געדארפט שווערצן די גרעניץ?

[גד החוזה]

האט איהר אין אייערע לעבן גערעדט צו א מלחמה איבערלעבענער?
די קשיות וואס מ'פרעגט דא איבער שניידן די בארד בימי הזעם דערקענט מען ווי אומבאוויסט די אינגע דור אין ווי ווייניג זיי ווייסען איבער די ביטערע מיטמאכענישן. געוואלד געוואלד אידן, אוי ווי קלוג איז געוועהן די עטליכע צדיקים וואס האבן מחבר געוועהן א פיוט צו זאגען תשעה באב איבער די צרות וואס אונז אידען האבען מיטגעמאכט.
די האסט קשיות איבער א בארד אין צרות צייט, זעקס יאר מיט געוואנדערט? אוי וויי, פון ווי זאל איך אנהייבען רעדן?