יסוד גדול איבעראל: זיך פארלייגן אויף שטותים

[יאיר]

ווער איז דער "יענער" וואס ווירטשאפט אן אזא קולטור, און וואס האט דער יענער דערפון אז עס זענען דא מער פון אונז? געלט? מאכט? איך פארשטיי נישט ווער עס איז דער יענער וואס דרייט אן די גאנצע מעשה און וואס ער פארדינט דערפון.

ווער באפעלט פאר די מחנכים אזוי צו רעדן? ווי באקומען זיי די דאזיגע פארשריפן? איז דא עפעס א אינטערערדישע פלאץ וואס פון דארטן קומען ארויס בסודי סודות די הוראות?

מיר באקומען די פארשריפטן פון די משכילים, גויים, רעפארמער, וכל שם וחניכא דאית להו. אונזער גאנצע קולטור איז reactionary. געדענקסט נאך וואס דער רבי האט געזאגט אין חדר? זע וואס דער גוי טוט, און דו טו פונקט פארקערט.
ווער פארדינט דערפון? יעדער ערליכער איד וואס וויל אז זיין זון זאל זיין א שומר שבת און עסן כשר'ס פאר יעדן פרייז.

[כתר מלכות]

גרויעליג !!!!

[שמעקעדיג]

[tag]shem-tov[/tag] זאגט אן אינטערעסאנטער געדאנק, און אויב דאס איז א 'יסוד גדול' האט מען דאס אוודאי געטאן אין אלע דורות. דאס ברענגט צו טראכטן: וואס זענען געווען די 'שטותים' וועלכע מען האט געפרעדיקט, זאג, צוויי הונדערט יאר צוריק? און האט מען אמאל איינגעזען אז זיי זענען שטותים, אדער זענען זיי בטעות געווארן א חלק פון אונדזער אידישקייט?

סופר, דעם חידוש פון מאכן א גדר איז נישט א נייע זאך פון היינט, מיר טרעפן עס שוין אין חז"ל אסאך מאל, ועשו סייג לתורה שטייט שוין אין אבות, סחור סחור אמרינן לנזירא לכרמא לא תקרב, מען טרעפט אסאך הלכות און תקנות וואס חז"ל האבן איינגעפירט בלויז לשם סייג וגדר.
דער פראבלעם ווערט נאר ווען דער סייג און חומרא ווערט א עיקר וואס מען הרג'עט מענטשן דערויף און מען נעמט נישט אן זייערע קינדער אין די מוסדות, בשעת אנדערע טרעטן אויף גופי תורה, אפענע דאורייתא'ס, ואין פוצה פה.

[יאיר]

קען מען אויך זאגן אז זייער לאנג צוריק האט מען געזען אוניווערסאלער מאראליטעט ווי דער עיקר, און דאס צו פארהיטן האט מען גענוצט דעם 'יסוד גדול' צו בויען דעם 'שטות' פון תורה מן השמים?

די שאלה גרעניצט זיך מיט אנאכראניזם. ביז די תקופת הנאורות האט נישט עקזיסטירט אזא מושג ווי אוניווערסיאלע מאראליטעט, און ביז די השכלה האט נישט עקזיסטירט דער יסוד גדול פון זיך פארלייגן אויף שטותים. (ותלוי הא בהא, והמשכיל יבין).

[יאיר]

אוניווערסאלער מאראליטעט האב איך גענוצט ווי א משל. די נקודה איז אז אויב דער אזויגערופענער 'יסוד גדול' איז אמת, קען מען קיינמאל נישט וויסן וואס אונדזערע אבות האבן געהאלטן פאר גענוג וויכטיק אויף זיי צו בויען א בנין פון 'שטותים'.

דאס איז אויך אנאכראניזם. אמאל איז נישט געווען דער מושג פון האבן א בנין און צולייגן גדרים, אלעס איז געווען איין גרויסער קוגל, אפילו ביי די חכמי הש"ס, ע"ע הלכה למשה מסיני.

דער 'יסוד גדול' איז ניטאמאל געשאפן געווארן נאך דער השכלה; ער איז אנטשטאנען דווקא אין די לעצטע יארן ביי גאר ראדיקאלע פראקציעס פון חרדים.

נישט ריכטיג, עס האט זיך אנגעהויבן ביי די מיהאלאוויטץ אסיפה.

[מאטי]

אין קידושין רעכנט די גמרא אויס א גאנצע ליסטע גדרים וסיגים אויף וואס רב האט מנגיד געווען (אין מאמע לשון.. פאר׳נחומ׳ט). דאס איז אן ערגערע עונש ווי ארויסווארפן פון מוסדות.
איך מיין דער עיקר פוינט וואס מ׳דארף קוקן איז ״פראקטישקייט״. וואספארא מיטל ארבייט היינט!!! דאס איז וואס די משפיעים אויף כלל ישראל דארפן קוקן. אויב האט א געוויסע מעטאד געהאט הצלחה פופציג יאר צוריק, און מיטן קאפ אין וואנט קלאמערט מען זיך דערויף מיט מיסטישע סיעתא דשמיא׳ס און איגנארענץ ״דאס איז דער וועג! ״מיר טארן נישט זיין קלוגער״ דאן קוקט מען אויס וויאזוי מיר קוקן אויס.

אגב, אז כ׳האב שוין יא רעליסד מיינע פינגער מוסקלען, מ׳פארציילט אז דער חפץ חיים ז״ל האט אמאהל אין א דרשה געזאגט בתוך הדברים: ״אידן! איר ווייסט אז רעדן לשון הרע איז א לאו אין די תורה פונקט וואו אכילת חזיר..״ האט זיך עפעס א לץ דארטן אנגערופן ״רבי איר פארלאזט זיך אויף דעם היתר אכילה הלכה למעשה אויך?

[איש עברי]

דער בעל האשכול האט אנגעהויבן מיט די געדאנק פון זיך פארלייגן אויף שטותים, און דער עולם איז פארקראכן צו די נושא פון גודר זיין גדרים, עס איז דא גדרים וואס איך קען פארשטיין למשל מאכן א מחיצה ביי חתונות אפילו עס איז נישט געווען איינגעפירט אמאל איז א גלייכע זאך ווייל סקען קומען לידי פריצות, און אזוי ווייטער נאך שיינע גדרים וסייגים
אבער זיך פארלייגן אויף שטותים מיינט מען אזעלכע זינלאזע גרונדלאזע באזיסלאזע אומלאגישע שטותים ווי למשל אז מען זאל גיין אנגעטוהן פלעסטיק גלעזער מען זאל נישט פארען אויף קיין שגץ בייק און אזוי ווייטער דאס איז אלץ נארישקייטן וואס היינטצייטיגע נערנים האבן אויסגעטראפען און ב"ה אז איך קען נישט אריינקריכן אין זייערע פיצעלע קעפ צו דערגיין וואס די צטרה דערפון איז, אבער צו זענען דאס גדרים? למשל צו וואס דינט די גדר פון פלאסטיק ברילן?

[געפילטע פיש]

כ'קלער אז די אידן וואס האבן געדענקט די תקופה פארן תקנה פון מחיצות לדוגמא, אדער סיי וועלכע תקנה, האבן עס אנגעקוקט פונקט אזוי לעכערליך ווי דו קוקסט אן די גלעזער תקנה, ס'איז אלע סוביעקטיוו.

מעשיות פונעם רבי'ן ברענגט ער? ער איז דאך געווען א טיפש עצום, משם ראיה?

אויב רעדסטו פון סאטמאר רב, דאן האסטו אים אינטערגעשאצט, ער איז נישט געווען סתם א טיפש, געווען איז ער דער טיפש פון די טיפשים.

איך ווייס נישט ווער סאטמאר רב איז, און כ'פארשטיי נישט פארוואס דו מיינסט אז איך האב געמיינט עם, כ'האב דאך געמיינט דעם רבי'ן!

פון דעם חכם ארזים מורה מורינו רבי געפילטע וואלט איך נישט ערווארטעט אזא טפשות.

At least we agree on something.

[איש עברי]

כ'קלער אז די אידן וואס האבן געדענקט די תקופה פארן תקנה פון מחיצות לדוגמא, אדער סיי וועלכע תקנה, האבן עס אנגעקוקט פונקט אזוי לעכערליך ווי דו קוקסט אן די גלעזער תקנה, ס'איז אלע סוביעקטיוו.

מיינסט אזוי?

[געפילטע פיש]

אפשר נישט ממש אויפן זעלבע לעוועל, ס'שווער צו וויסן אן זיין אין יענע מצב. אבער איך שטעל מיך פאר אז פאר איינער וואס איז אויפגעוואקסן מיט חתונות אן מחיצות, וואלט ביי עם געווען די מחיצה תקנה פונקט אזוי לעכערליך ווי די תקנה אין סקווער אז מענער און פרויען גייען אויף באזונדערע סייד-וואקס.