די לעהרע פון א מאראנץ

[יאיר]

ס'איז שפעט ביינאכט. שוין גע'מעריב'ט און געשמועסט, פאליטיזירט און דערציילט נייעס. איך זיץ ביי מיר אינדערהיים, א סקרין פארנט פון מיר. כ'קלאפ אויף די בוכשטאבן אין לאנגווייליגקייט. ס'איז מיר קאלעמוטנע אויפ'ן הארץ. איך בין נישט צובראכן, פארווייטאגט אדער פארלוירן. איך בין סתם נישט. כאילו כ'וואלט אראפגעפלויגן פונ'ם נישט-פלאנעט-נישט-שטערן פלוטא און אראפגעפאלן אויפ'ן שווארצן האלב פון די לבנה. איך קוק ארויס פון פענסטער. אן איינזאמער מאן גייט דורך, א גאנצער מענטש אנגעפילט מיט מחשבות, דאגות, פלענער, פרייד, צער, אנטוישונגען, איבערראשונגען, עלטערן, שכנים, פריינט, אן עולם מלא. פאר מיר איז ער נאך איינס אין זיבן ביליאן (אזא פנים האב איך ווען איך גיי אין גאס?) איינער שרייט, (פארוואס שרייט ער, וואס קימערט אים אזוי וויכטיג?) א צווייטער רעגט זיך (ביסטו שוין טאקע דערגאנגען דעם גענוג קריטישן ציל זיך צו רעגן דערויף?) א דריטער איז עוסק אין חיבוק ונישוק (אין דריי חדשים וועט ער מעגליך נישט וועלן קוקן אויף איר זייט). אויפ'ן ערד שלאפט א היימלאזער מאן (וואס פונקטליך פעלט אים?) אין די זייט יאגט זיך איינער (וואס פארפאסט ער שוין?), דער גאנצער אוניווערס און איר תוכן קוקט מיר אויס ווי א שפילעכל, ניטאמאל ווערד צו אנקוקן. איך קוק ארויף צום הימל, די שטערן גלאנצן אין דעם אנטאפנדן חושך, (געפינען זיך דארט אויך באשעפענישן וואס קוקן צוריק צו מיר אויף דעם העל בלויען פינטל?) דער עבר, הוה און עתיד פלעכט זיך מיר איין אין איין קנויל. דער גאנצער יקום איז מיר מאדנע און סתירות'דיג. וויכטיג און אומוויכטיג. גארנישט און אלעס. דער אטמאספערע איז איינגעהילט אין א קהלת'דיגער שטימונג. כ'שפיר דעם מאדנעם בליק פון די לבנה אויף מיר. כ'דריי זיך אויס. ער לאכט פון מיר, טרייבט שפאס פון מיין נאאיוויטעט, (מיינסט האסט ערפינדן דעם הבל הבלים?)
כ'שפיר טרוקן אין מאגן. לאמיר גיין נעמען א מאראנץ. (דער קאליר איז אזוי הערליך און צוציענד). כ'נעם ארויס א טעלער און מעסער, (א שטיקל רויע אייזן באהאלטן אין דער ערד, פאכמאניש ערצייגט) כ'שנייד עס אויף. (ווי וואונדערליך, ביסטו, פרוכט, אז דו לאזט זיך שניידן פאר מיינעטוועגן). כ'מאך צו די אויגן (די געבענטשטע שטילקייט, איז די וועלט אין אירע אמת'ע פארבן אייביג אזוי רואיג?) געלויבט ביסטו, עקזיסטענץ פון אלע עקזיסטענצן, פאר'ן פראדוצירן דעם פרוכט מיר צו זעטיגן דעם געברויך פאר אביסל נאסקייט (מיט די כוחות וואס איך האב די חוצפה אנצורופן געזעצן פון נאטור). כ'נעם אריין א שטיקל אין מויל. כ'צוקיי עס. די צוקערדיגע זויערקייט רירט אן מיין צינג, עס רעאגירט מיט לעבהאפט. די זאפט רינט אריין אין מיין מויל, אראפ מיינע לונגען, עס צוגייט זיך אין מיינע גלידער. איך בין דערפרישט. דערמונטערט. אויפגעלעבט.
האב איך באגריפן די ערהאבנקייט פון דעם מאמענט? קען איך באמת פארשטיין די טיפקייט פון א מאראנצן ברעקעלע? קען איך זיך דען ארומנעמען מיט א שמייכלדיגער שאלאכץ און באנעצן די טרוקנקייט פון באשעפענישן?
אפשאצן די גרעניצלאזע בריאה און די ענדלאזע צייט האט זיך מיר פארגלוסט.

[יואב]

אזא ארטיקל ברויך די מאראנץ שרייבן, אונטערן קעפל: "די לעהרע פון א מענטש"

[הילל]

באמת א קונץ צו מאכן א כלליות'דיגער אנאליז אויף די גאנצע בריאה און בחדא מחתא א פרטיות'דיגע באטראכטונג אויף אזא קלייניגקייט ווי א מאראנצעלע. געבענטשט זאל זיין יענע מאראנץ...
און ווי זאגט מען נאר: ווען איך באטראכט וואספארא קאלאסאלע קאנסעקווענצן קומען ארויס פון קלייניגקייטן, הייב איך אן טראכטן אז עס איז נישטא אזא זאך ווי קלייניגקייטן.

[מאראנצןזאפט]

כהאב מיך שוין געפרייעט ווי מחותן קוטשיק, יאיר רעדט פון מיר.
נע, סך הכל האט ער געהאט א טענזשערין פאר וועטשערע.

[יאיר]

כהאב מיך שוין געפרייעט ווי מחותן קוטשיק, יאיר רעדט פון מיר.
נע, סך הכל האט ער געהאט א טענזשערין פאר וועטשערע.

כ'האב נאכנישט געענדיגט די מעשה. די איבערגעבליבענע מאראנץ האב איך אויסגעקוועטשט און געמאכט מאראנצן זאפט, צוביסלעך האט זיך עס עוואלווד אין א מענטש, און עס האט אנגעהויבן שרייבן אויף קאווע שטיבל. די רעשט איז היסטאריע.

[משה געציל]

כהאב מיך שוין געפרייעט ווי מחותן קוטשיק, יאיר רעדט פון מיר.
נע, סך הכל האט ער געהאט א טענזשערין פאר וועטשערע.

נעכטן געהאט דעם זעלבן געפיל. איינער האט געפענט א אשכול אונטערן נאמען 'דער סבלן', כ'בין אריינגעלאפן מיט איין אטעם זען וואס ער שרייבט אויף מיר... און... וואס וואו ווער ווען.... ביזי מיט א שטיקל פאפיר...

[מאטי]

א זכיה געהאט דער מאראנץ .. הלואי מיין זיידענס נשמה געווען אין איר. האט זיכער באקומען זיין תיקון.
מיין פראגע איז נאר: וואס פאר א זכות האט דער מאראנץ געהאט צו קריגען אזא הייליגער תיקון ? מסתם געהאט א זיידן וואס האט אמאהל מחיה געווען יאיר׳ס זיידן אין לאגער ווען דער אויפזעער האט נישט באמערקט א כאפ געטון פון קעסטל, דערנאך שנעל פארהאקט, און איידער וואס,וואו, ווען, זיך געלאזט א גל של עצמות מאכן אונטערן שונא׳ס נאז.

[געפילטע פיש]

די זאפט רינט אריין אין מיין מויל, אראפ מיינע לונגען

זאל איך רופן הצלה?

[פוןדעסטוועגןדאך]

הפלא ופלא. פתח דבריך יאיר.

און יעצט אפאר ווערטער צו דיר מיין טייערע מאראנצעלע.
ווי שיין ביסטו, ווי זיס ביסטו. קום לאז מיך דיך ברענגען נענטער צו מיר, איך וויל הערן דיין ניגון. דערצייל מיר נאכאמאל דיין שיינע לעבענס געשיכטע.

דערצייל מיר וויפיל מיילן פון דא ביסטו געוואקסן, וויפיל שאסייען און בריקען האבען צוגעהאלפען דיך אהערצוברענגען צו מיר. דערצייל מיר וויפיל מילאנען מענטשען האבען צוגעהאלפען צו בויען אט די בריקען און שאסייען.
איך הער און שפיר ווי דו דערציילסט מיר פון אט די מענטשן און שאסייען. פון אלע פעלדער תבואה וואס האט זיי ערנעהרט, פון אלע וועלדער ווי מען האט גענומען האלץ צו מאכען אט די בריקן.

יא מאראנצעלע, אין יעדען פיצינקע שטיקעלע פון דיר ווייזטו מיר די גאנצע וועלט. תבל ומלואה.

דו באגענוגענסט דיך אבער נישט מיט סתם ווייזן, דו שטעלסט מיר צו דעם חוש פון טעם. דו ווילסט נישט-מער-און-נישט-ווייניגער אז איך זאל 'טועם' זיין די גאנצע וועלט. טועמים את הנשמע.

דו דערציילסט מיר דיין מעשה מיט דיין אייגענארטיגן ניגון, מיט דיין אייגענארטיגען ארקעסטרא. יעדע פארשידענארטיגע דקותדיגע טעם וואס דו ברענגסט מיר ארויס, איז א באזונדערער מיטגליד פון דיין ארקעסטרא, וואס מיט איר געסטו מיר צו שפירן די גאנצע וועלט.

מיין אבער נישט מיין זיסע מאראנצעלע אז איך הער נאר דיין געשיכטע פון ביז אהער. מיין נישט אז איך בין נישט בכוח צו הערן דעם נאך שטילערען לידעל דיינעם, פונעם עתיד.

איך הער דיין ענערגישען טריאומף ניגון וואס דו זינגסט דיך אונטער. א ניגון פון נצחון און נצחיות.

יא דיין מציאות וואס דאס איז דיין ענערגישע צאמשטעל, גייט אהן. אבער נאך ווי עס גייט אהן.

דו ביסט דאך די ענערגיע וואס שטיפט ארויס אט די ווערטער וואס איך שרייב איבער דיר. צעהן יאר ארום וועט איינער ליינען וואס שטייט דא, אדער זיך דערמאנען וואס זיין חבר האט אים נאכגעזאגט פון דא, און ער וועט נתעורר ווערן אנצופלאנצען א מאראנצען בוים. דו, דיין ענערגיע, וועט דאן זיין דער בוים מיט אלע אירע פרוכט.

ווי שיין איז אט דער תחיית המתים ניגון דיינער. איך בין אויך א חלק פון דעם ניגון.

[יאיר]

@פוןדעסטוועגןדאך ווי אינספירירנד!

[נשמה יתירה]

פוןדעסטוועגן,
דו האסט מיך מחיה (מתים) געווען. כפשוטו וכמשמעו.
טיפע בעל שם טוב תורות זאגסטו דא.

דו זעהסט און שפירסט וואו אין דיין מאראנצעלע ליגט די גאנצע וועלט, תבל ומלואה.
"ששמעתי ממורי וכו' א"כ אין לך שום דבר נברא בעולם שלא יהא כלול מהכל". [בן פורת יוסף פרשת בראשית].

דיין מאראנצעלע האט תחיית המתים, ווייל איר ענערגיע מאניפעסטירט זיך און פארשידענע פארומען, און זי קומט אן צו ווערן א מאראנצען בוים צוריק.
"ששמעתי ממורי וכו' תשובה למדינה אחת שכפרו בתחיית המתים, ותשובתו נוצחת להם, כי השכל נעשה מברירות הדמים כו' יעו"ש". [צפנת פענח תרומה]. הרי לנו אז לפי דעם בעשה"ק איז די ענין אז די שכל איז נעשה מברירות הדמים ווייזט אויף די ענין פון תחיית המתים.

קוק אויך אין צפנת פענח יתרו בשם מורו, ווי ער רעדט פון דעם זעלבן תחיית המתים שמועס באריכות. ער איז מסביר וויאזוי די נפש האדם איז די מאכל וואס ער עסט. "והנה נפש האדם הוא הדם הנעשה מברירות המאכלים וכו' ומזה נעשה השכל והדעת".
הרי לנו אז די ענערגיע פון די מאכלים ווערט ממש די נפש און די שכל פון דעם מענטש. לפי דעם בעשה"ק איז דעי הבנה און פארשטאנד אין די בריאה, די תשובה נוצחת אנטקעגן די כופרים בתחיית המתים. וחושבנא דדין כחושבנא דדין.

עס נייגערט מיר צו דו ביסט באוואוסטזיניג פון דעם?
והאומר דבר בשם אמרו מביא גאולה לעולם. אימתי קאתי מר כשיפוצו מעינתיך חוצה.

ואסיים מעין הפתיחה,
החייתנו.

[פוןדעסטוועגןדאך]

נשמה, שיין דיך צו זעהן אינדערויסן פון דיין הייבערנאציע

וויליאם בלעיק האט געשריבען
To see a world in a grain of sand, /and heaven in a wildflower,/ hold infinity in the palm of your hand/ and eternity in an hour”

קען זיין אז ער האט עס גענומען פון בעש"ט

אבער דא האסטו א Sufi poet, מיטן נאמען Kabir וואס האט געלעבט אין די פופצענטע יאר הונדרעט, און ער האט אנגעוויזען אויף א פשוטען כלי חרס און געזאגט אזוי:

Inside this clay jug
there are canyons and
pine mountains,
and the maker of canyons
and pine mountains!

All seven oceans are inside,
and hundreds of millions of stars.

The acid that tests gold is here,
and the one who judges jewels.

And the music
that comes from the strings
that no one touches,
and the source of all water.

האסטו אויב אזוי איינער נאך פריער וואס זאגט דאס שוין.
ווי דער חכם מכל אדם האט שוין געשריבן,
ואין כל חדש תחת השמש.

ואם כבר אז כבר,
דברי קוהלת בן-דויד, מלך בירושלים. ב הבל הבלים אמר קוהלת, הבל הבלים הכול הבל. ג מה-יתרון, לאדם: בכל-עמלו--שיעמול, תחת השמש. ד דור הולך ודור בא, והארץ לעולם עומדת. ה וזרח השמש, ובא השמש; ואל-מקומו--שואף זורח הוא, שם. ו הולך, אל-דרום, וסובב, אל-צפון; סובב סובב הולך הרוח, ועל-סביבותיו שב הרוח. ז כל-הנחלים הולכים אל-הים, והים איננו מלא; אל-מקום, שהנחלים הולכים--שם הם שבים, ללכת. ח כל-הדברים יגעים, לא-יוכל איש לדבר; לא-תשבע עין לראות, ולא-תימלא אוזן משמוע. ט מה-שהיה, הוא שיהיה, ומה-שנעשה, הוא שייעשה; ואין כל-חדש, תחת השמש.

[נשמה יתירה]

נו גוט, וועט מען יעצט נישט אריינגיין אין די סאך טיפערע עמקות פון דעם בעשה"ק ווארט. וועט מען עס לאזען ביי דעם אז אנדערע האבן עס שוין אויך געזאגט.
האסטו אבער געוואוסט אז דער בעשה"ק זאגט דאס אויך?
אדער עליך אמר קרא, שָׂמֻנִי נֹטֵרָה אֶת-הַכְּרָמִים--כַּרְמִי שֶׁלִּי, לֹא נָטָרְתִּי?

[יאיר]

דער עיקר חילוק איז אז אין בלעיק און די סופיס זעט מען דעם טיפן דערהער אפילו אן א נשמה יתירה .

[נשמה יתירה]

אבער מיט אביסעלע בינה, לאו דוקא יתירה, זעהט מען אז דער סופי פייטן רעדט נישט פון קיין "פשוטער כלי חרס". ער רעדט פון א בן אדם, א מענטש, הנמשל ככלי חרס (הנשבר?)
דאס אז אין דעם מענטשענס מוח ליגט די גאנצע וועלט, איז גאנץ אן אנדערער ענין ווי דאס וואס ווערט ארויסגעברענגט אין דעם זמר'ל פון פוןדעסטוועגן'ס מאראנצעלע

[יאיר]

אבער מיט אביסעלע בינה, לאו דוקא יתירה, זעהט מען אז דער סופי פייטן רעדט נישט פון קיין "פשוטער כלי חרס". ער רעדט פון א בן אדם, א מענטש, הנמשל ככלי חרס (הנשבר?)
דאס אז אין דעם מענטשענס מוח ליגט די גאנצע וועלט, איז גאנץ אן אנדערער ענין ווי דאס וואס ווערט ארויסגעברענגט אין דעם זמר'ל פון פוןדעסטוועגן'ס מאראנצעלע

איך בין נישט גענוג באקאנט מיט די סופיס פילאזאפיע און שפראך צו זאגן א מיינונג, אבער וואס ציט דיר צו די מסקנא?

"ששמעתי ממורי וכו' תשובה למדינה אחת שכפרו בתחיית המתים, ותשובתו נוצחת להם, כי השכל נעשה מברירות הדמים כו' יעו"ש". [צפנת פענח תרומה]. הרי לנו אז לפי דעם בעשה"ק איז די ענין אז די שכל איז נעשה מברירות הדמים ווייזט אויף די ענין פון תחיית המתים.

קוק אויך אין צפנת פענח יתרו בשם מורו, ווי ער רעדט פון דעם זעלבן תחיית המתים שמועס באריכות. ער איז מסביר וויאזוי די נפש האדם איז די מאכל וואס ער עסט. "והנה נפש האדם הוא הדם הנעשה מברירות המאכלים וכו' ומזה נעשה השכל והדעת".

דו מיינסט צו זאגן אז לויט'ן בעל שם טוב האבן אלע זאכן אין די וועלט תחיית המתים, נישט נאר מענטשן?

[נשמה יתירה]

די לשון "inside the clay jug", איז משמע אז מען רעדט פון עפעס וואס ליגט אין אן ערדענע כלי. מען רעדט נישט פון די כלי אליינס. פון ווי דארף איך צו וויסן וואס עס ליגט אין דעם אומבאוויסטן ערדענעם כלי. ולא בא הכתוב לסתום אלא לפרש. אלא מאי מוז זיין אז ער מיינט דעם באקאנטען ערדענעם כלי וואס איז דער בן אדם.
וכיהודה ועוד לקרא, זעה דעם פיוט זיינער

It's a heavy confusion.
Veda, Koran, holiness, hell --
who's man? who's woman?
A "clay pot" shot with air and sperm.
When the pot falls apart, what do you call it?

זעה אויך אז ער שרייבט אז די גאנצע וועלט ליגט אין די נשמה פון א מענטש

Thinkers, listen, tell me what you know of that is not inside the soul


בנוגע תחיית המתים.
יא אלעס אין די וועלט חזר'ט זיך איבער. אבער נאר דער מענטש קען מען אנרופן "געלעבט" א פולקאמער לעבן. (יא איך ווייס פון די וואס פרעגן אז מהיכי תיתי א ווארעם איז נישט מער געלעבט, אבער לעת עתה גיי איך מיט די פשוטע מציאות אז דער מענטש האט די טיפסטע און ממילא פולסטע לעבן)
ממילא איז דער עכטער תחייה איז נאר ביים מענטש.

[מאטי]

נו דאס פרעגט דאך יאיר צו ווען א מאראנץ ווערט א מענטש הייסט תחיית המתים

[פישלע העררינג]

ווען א מאראנץ איז אראנדזש = רייף און נארהאפטיג.
ווען א מענטש איז אראנדזש = קראנק אויף די לעבער.

ווען א מאראנץ קוועטשט = גוטע אראנדזש דזוס א מחיה.
ווען א מענטש קוועטשט = מאכט ער נערוועז די ארומיגע.

[יאיר]

די לשון "inside the clay jug", איז משמע אז מען רעדט פון עפעס וואס ליגט אין אן ערדענע כלי. מען רעדט נישט פון די כלי אליינס. פון ווי דארף איך צו וויסן וואס עס ליגט אין דעם אומבאוויסטן ערדענעם כלי. ולא בא הכתוב לסתום אלא לפרש. אלא מאי מוז זיין אז ער מיינט דעם באקאנטען ערדענעם כלי וואס איז דער בן אדם.
וכיהודה ועוד לקרא, זעה דעם פיוט זיינער

It's a heavy confusion.
Veda, Koran, holiness, hell --
who's man? who's woman?
A "clay pot" shot with air and sperm.
When the pot falls apart, what do you call it?

זעה אויך אז ער שרייבט אז די גאנצע וועלט ליגט אין די נשמה פון א מענטש

Thinkers, listen, tell me what you know of that is not inside the soul

דיין ערשטע ראי' זעט מיר נישט אויס מוכרח, אבער אויב מען זעט אויף אנדערע פלעצער אז ער רופט אן דעם מענטש'ס גוף א כלי חרס איז דאס טאקע ריכטיג. כ'בין נייגעריג ווער ס'איז טאקע אויפגעקומען דערמיט דער ערשטער. אפשר דער רמב"ם וועלכער פסק'נט (משכב ומושב פ"ו) כל המטמא אדם מטמא כלי חרס וכל שאינו מטמא אדם אינו מטמא כלי חרס.

בנוגע תחיית המתים.
יא אלעס אין די וועלט חזר'ט זיך איבער. אבער נאר דער מענטש קען מען אנרופן "געלעבט" א פולקאמער לעבן. (יא איך ווייס פון די וואס פרעגן אז מהיכי תיתי א ווארעם איז נישט מער געלעבט, אבער לעת עתה גיי איך מיט די פשוטע מציאות אז דער מענטש האט די טיפסטע און ממילא פולסטע לעבן)
ממילא איז דער עכטער תחייה איז נאר ביים מענטש.

אויב אזוי איז דאך פונקט פארקערט. דער כלי חרס וואס ווערט א שטיין קען מען נאך זאגן אז דאס ווערט צוריק אויפגעלעבט ווייל ביידע האבן די זעלבע מאס חיות, אבער דער "לעבעדיגער" מענטש וואס וועט נאכ'ן טויט ווערן עפר ואפר רימה ותולעה איז דאך אין לך מיתה גדולה מזו. וכי לזה תחייה יקרא?
לפי זה קומט אויס אז לויט מרן הרב דוקינס שטימט נאך די בעסטע די תחיית המתים כפי הבנת נשמה יתירה בדברי מורו, ווייל לויט ווי רבינו הגר"ר איז מבאר בספרו הג'ן האנוכיי אז א מענטש איז אויך נישט מער ווי א Lumbering robot, קומט אויס אז ביי תחיית המתים דארף נישט א מענטש דוקא ווערן א נייער מענטש, אויב ער ווערט א נייער ווארים איז פונקט אזוי גוט.

[יאיר]

ווען א מאראנץ איז אראנדזש = רייף און נארהאפטיג.
ווען א מענטש איז אראנדזש = קראנק אויף די לעבער.

ווען א מאראנץ קוועטשט = גוטע אראנדזש דזוס א מחיה.
ווען א מענטש קוועטשט = מאכט ער נערוועז די ארומיגע.

על כגון דא אמרו חכמינו ז"ל, במקום שאין איש השתדל להיות פיש, בא דג מליח והעמידן על ארבע. הרי לך דג כשר והולך על ארבע.

[נשמה יתירה]

די לשון "inside the clay jug", איז משמע אז מען רעדט פון עפעס וואס ליגט אין אן ערדענע כלי. מען רעדט נישט פון די כלי אליינס. פון ווי דארף איך צו וויסן וואס עס ליגט אין דעם אומבאוויסטן ערדענעם כלי. ולא בא הכתוב לסתום אלא לפרש. אלא מאי מוז זיין אז ער מיינט דעם באקאנטען ערדענעם כלי וואס איז דער בן אדם.
וכיהודה ועוד לקרא, זעה דעם פיוט זיינער

It's a heavy confusion.
Veda, Koran, holiness, hell --
who's man? who's woman?
A "clay pot" shot with air and sperm.
When the pot falls apart, what do you call it?

זעה אויך אז ער שרייבט אז די גאנצע וועלט ליגט אין די נשמה פון א מענטש

Thinkers, listen, tell me what you know of that is not inside the soul

דיין ערשטע ראי' זעט מיר נישט אויס מוכרח, אבער אויב מען זעט אויף אנדערע פלעצער אז ער רופט אן דעם מענטש'ס גוף א כלי חרס איז דאס טאקע ריכטיג. כ'בין נייגעריג ווער ס'איז טאקע אויפגעקומען דערמיט דער ערשטער. אפשר דער רמב"ם וועלכער פסק'נט (משכב ומושב פ"ו) כל המטמא אדם מטמא כלי חרס וכל שאינו מטמא אדם אינו מטמא כלי חרס.

ווען מען זאגט אינעוויינייג פון א כלי מיינט עס בדרך כלל די זאך וואס ליגט אין די כלי. אויב זאל ער רעדן פון די שטיק חרס דאן וואלט ער געדארפט רעדן פון א שטיק ערד נישט פון קיין כלי.
איינמאל מיר זענען מסכים צו די ערשטע נקודה, שטעלט זיך די פשוטע שאלה אז ער זאגט נישט וואס עס ליגט אין די כלי. איז ער ממש נישט מסביר וואס ער רעדט. וועגן דעם איז זייער מסתבר אז ער רעדט פון א כלי חרס וואס יעדער ווייסט גוט וואס עס ליגט דערין. דהיינו א בן אדם, וואס איז א שטיק ערד און האט אין זיך א שכל ונשמה. וכמבואר לעיל, באניצט ער זיך מיט אזא לשון אויף א מענטש.
באמת איז מיר גאנץ קנאפ וויכטיג וואס דער סופי פייטן האט מכוון געווען. עס איז אבער אן ענין פון הבנת הנקרא.
וואטעווער

[יאיר]

עס איז מער אן ענין פון ביקורת הנקרא.