אן אשכול צו מתקן זיין גראמאטיק און ספעלינג

[נהורא נפישא]

דייטל דארפסט ברענגן א חטאת אדער גיין גלות ליידן.
אלענפאלס Vs אלנפאלס ווערט גענוצט ביידע.
איך טראכט יעצט אריין אז "זייט" איז א לשון כבוד פרובירט צוצושטעלן "אייך" אנשטאטס "דיך" וועסטו זעהן (זען) אז איר וועט מוזן זאגן "זייט" אנשטאטס "זיי"

[דייטל]

דייטל דארפסט ברענגן א חטאת אדער גיין גלות ליידן.

גלות פאר רציחת נפש בשגגה [אזיל סומקא] פארשטיי איך נאך, אבער חטאת ? וועלכע פון די חייבי כריתות איז דאס?

אלענפאלס Vs אלנפאלס ווערט גענוצט ביידע.

ווערט גענוצט אפשר אבער קומט באמת נישט אזוי, ווייל דאס איז גארנישט אנדערש ווי אלע עי"ן'ס וואס [מ'פלעגט אמאל, און מאנכע מתחילים טוען דאס נאך אלץ] אריינלייגן אין יעדע ווארט, על לא דבר. אזוי ווי דו שרייבסט נישט ליידען, שרייבען, באדייטען, און אויך נישט מיילען און היילען.

נאך א למ"ד וועט נאר קומען א עי"ן אויב ס'איז נאך א consonant ווי למשל "הימלען" אבער נישט נאך א vowel.

אגב, ברענגען קומט יא מיט א עי"ן.

[דייטל]

בכלל איז אלנפאלס א מקרא קצר, פונקט ווי מ'זאגט נישט אין לה"ק "כל פנים".
דאס איבערטייטש פון "על כל פנים" איז = אויף אלען פאל[ס], אויף איעדן פאל. אין איין ווארט וואלט עס געדארפט עכט זיין "אויפאלנפאלס" למעשה זאגט מען "אויף אלנפאלס" און פון דארט איז עס אריבער צו "אלנפאלס". [וועם ס'שטערט זאל ביטע אריינלייגן די עי"ן'ס דארט וואו עס געהערט..]

[נהורא נפישא]

[tag]דייטל[/tag] קוקסט מיר אויס צו זיין א מומחה אינעם געביט פון גראמאטיק.
וואלט איך געוואלט פרעגן איבער די-דער-דאס וואס זייער באנוץ ווענדט זיך צו דער שם עצם אדער שם תואר איז פונעם מענערישען אדער ווייבערישען מין אדער פלוראל, איז טאקע אין יידיש אזויווי דויטש און נאך שפראכן (ספאניש, פראנצוזיש, אלט-ענגליש, העברעאיש, אראביש, און נאך) פארהאן אויף נישט לעבעדיגע אביעקטן אדער באגריפן אז ס'זאל זיין אדער פונעם מענערישען אדער פונעם ווייבערישען מין ? און אז יא וויאזוי דערקענט מען זיי ?
"אזויווי" "וויאזוי" שרייבט מען טאקע אזוי ?
קען מען שרייבן "פלוראליסטיש" אנשטאטס "אין פלוראל"
אגב קען זיין אז כ'האב אריינגעווארפן אפאר איבריגע עי"ןס
"אלנפאלס" איז טאקע א לשון קצרה א סינאנים פאר דעם איז דא "אין איעדנספאל"

[דייטל]

[tag]דייטל[/tag] קוקסט מיר אויס צו זיין א מומחה אינעם געביט פון גראמאטיק.
not really, רעלאטיוו.

וואלט איך געוואלט פרעגן איבער די-דער-דאס וואס זייער באנוץ ווענדט זיך צו דער שם עצם אדער שם תואר איז פונעם מענערישען אדער ווייבערישען מין אדער פלוראל, איז טאקע אין יידיש אזויווי דויטש און נאך שפראכן (ספאניש, פראנצוזיש, אלט-ענגליש, העברעאיש, אראביש, און נאך) פארהאן אויף נישט לעבעדיגע אביעקטן אדער באגריפן אז ס'זאל זיין אדער פונעם מענערישען אדער פונעם ווייבערישען מין ? און אז יא וויאזוי דערקענט מען זיי ?
ס'איז פארהאן, וויאזוי מ'דערקענט זיי איז איינע פון די שווערסטע שאלות, בעצם איז נישטא וואס צו דערקענען אין א זאך וואס איז נישט לעבעדיג, נאר דאס איז זעט אויס הסכמת השפות ווי דער אבן עזרא זאגט בפ' ויצא כל דבר שאין בו רוח חיים זכרהו ונקבהו, ברויך מען דאן אזוי צו טון.
ס'דא וואס ווילן זאגן אז מ'דערקענט עס מצורת האות נישט פונ'ם אביעקט, שטימט עס אבער נישט דווקא.
די שאלה - וואס איז וואס? איז א ברענעדיגע. איינער הייסט קוקן לויט לשון הקודש, אן אנדערער לויט דייטש, דער לעצטער האט ווארשיינליך מער רעכט.
די פשוט'סטע וועג איז צו קוקן אין ווערטער-ביכער וואס האבן אנגעצייכנט נעבן א noun אויב ס'איז ז' אדער נ'.

"אזויווי" "וויאזוי" שרייבט מען טאקע אזוי ?
אויב דו מיינסט צו פרעגן צי מ'שרייבט עס אין איין ווארט אדער צוויי ? די גוטע שרייבער שרייבן עס אין צוויי ווערטער כזה "ווי אזוי".
אויב דו מיינסט צו פרעגן עפעס אנדערש נא לפרש, בעצם איז דאס ווארט "אזוי" איבעריג, און אין געוויסע מקומות [אזוי] ווי אין אר"י לאזט מען גענצליך אויס, מ'הערט זיי פרעגן פראגעס "ווי הייסטו"? "ווי פאסט עס" "ווי איז דער דין".
ווען מ'וויל מדמה זיין צוויי זאכן קענסטו זען אז מ'זאגט "דאס איז פונקט [אזוי] ווי דאס". מיר שרייבן יא כסדר "אזוי". סיי ביי "ווי אזוי" און סיי ביי "אזוי ווי".

קען מען שרייבן "פלוראליסטיש" אנשטאטס "אין פלוראל"
פלוראליסטיש מיין איך איז א פיליזאפישע אויסדרוק, און טייטשט נישט ריכטיג אפ דאס באדייט פון לשון רבים אין שפראך.

אגב קען זיין אז כ'האב אריינגעווארפן אפאר איבריגע עי"ןס
מודים דרבנן היינו שבחייהו! i admire you for being humble

"אלנפאלס" איז טאקע א לשון קצרה א סינאנים פאר דעם איז דא "אין איעדנספאל" (אדער אין יעדנספאל)

[נהורא נפישא]

דאס וואס איר ברענגט בשם ראב"ע, כ'האב שוין געהערט אמאל דעם זאץ אבער ווילענדיג נאכקוקן אין וואספארא קאנטעקסט ער זאגט דאס האב איך עס נישט געקענט טרעפן
ווייל ס'איז מיר זייער מאדנע נאך אלעם איז אין תנכישן העברעאיש דוקא יא רוב רובם פון ווערטער קאטיגאראזירט אינטער א געוויסער מין און גראדע נישט מצד דעם אביעקט נאר מצד דעם ווארט וואס באצייכענט דעם אביעקט
וואס איך מיין צו זאגן איז אז לאמיר זאגן אז די עצם לבנה איז נישט מער פעמאנין ווי מוסקאלין איז אבער די ווערטער וואס באצייכענען איר יא געוואנדן וואס דאס איז, צום ביישפיל דער שם עצם לבנה איז א לשון נקיבה (סאיז מערקוועדיג מצד די אויסלאז פונעם הא) ווידעראום ירח איז א לשון זכר, זעט איר פון דעם אז ס'איז נישט די עצם זאך וואס איז אדער א לשון זכר אדער נקיבה נאר ס'איז דוקא די נאמען מיט וואס מ'באצייכענט איר
די זעלבע, שמש איז לשון זכר ונקיבה צוגלייך ווידעראום חמה איז דוקא א לשון נקיבה.

[ונבנתה העיר]

'נייגונג(ען)' שרייבט מען אין לשה”ק 'נטיות', נישט 'נטיעות'.

[ישובניק]

[tag]דייטל[/tag] קוקסט מיר אויס צו זיין א מומחה אינעם געביט פון גראמאטיק.
וואלט איך געוואלט פרעגן איבער די-דער-דאס וואס זייער באנוץ ווענדט זיך צו דער שם עצם אדער שם תואר איז פונעם מענערישען אדער ווייבערישען מין אדער פלוראל, איז טאקע אין יידיש אזויווי דויטש און נאך שפראכן (ספאניש, פראנצוזיש, אלט-ענגליש, העברעאיש, אראביש, און נאך) פארהאן אויף נישט לעבעדיגע אביעקטן אדער באגריפן אז ס'זאל זיין אדער פונעם מענערישען אדער פונעם ווייבערישען מין ?

==יא

און אז יא וויאזוי דערקענט מען זיי ?

==פארשידענע וועגן. מיט אסאך אויסנאמען.
==מען דערקענט לויט'ן אינערליכן געבוי פון ווארט -- הימל (שוו"א, נאכגעפאלגט פון קאנסאנאנט), שוו"א-קלאנג (ענדיגט זיך מיט ע', ה' וכו'), וכדומה.
==לויט צוגעגעבענע ענדונגען - -ונג, -הייט וכו'
==לויט דער פארם פון דער זאך (דאס האט מער מיט'ן אור-אלטן אפשטאם אפשר, נישט אמת'דיג קיין סימן היינט צו דערקענען דעם מין)

"אזויווי" "וויאזוי" שרייבט מען טאקע אזוי ?
==איך נישט.
קען מען שרייבן "פלוראליסטיש" אנשטאטס "אין פלוראל"
==קיין איינס נישט. אדער לשון-רבים אדער מערצאל.

אגב קען זיין אז כ'האב אריינגעווארפן אפאר איבריגע עי"ןס
"אלנפאלס" איז טאקע א לשון קצרה א סינאנים פאר דעם איז דא "אין איעדנספאל"

[ישובניק]

. where שרייבט מען אין אידיש "וואו", נישט "ווי".

קיינמאל נישט געוויסט

==געוואוסט

יישר כח

[ישובניק]

א גרייז וואס איך טרעף אפט, אפילו אין פראפעסיאנאלע אויסגאבעס.
דער חילוק צווישן ווערט / ווערד
ווערט איז פשוט, א יונגל ווערט א בחור, א בחור ווערט א טאטע,
ווערד (worth) איז "וויפיל איז דאס ווערד"?
רוב שרייבן אלץ מיט א ט', וויפיל איז עס ווערט? דאס איז א טעות.

ווערט איז אויך ריכטיג, נישט קיין טעות.

[ישובניק]

צ"ל אלס.
צ"ל זיי דיך.
צ"ל אריינגערעכנט
די שטומע הא"ס, איינשטימיג צי נישט, אזוי שרייבן היינט רוב מנין ובנין פון גוטע שרייבער, מ'האט אפיציעל געדראפט דעם איבעריגן דייטשן ה"א, ס'נאריש זיך צו עקשנ'ן דערויף. אפגערעדט צי ס'איז גערעכט צי נישט.
צ"ל אלנפאלס.
צ"ל דער עיקר ביי
צ"ל גראמאטיק.
ותן לחכם ויחכם עוד

גראמאטיג לדוגמא איז געווען א טעות סופר
אגב איך פלעג אסאך ליינען דעם אלגעמיינער זשורנאל ( די זשעקאבסאהנס זענען באגאבטע שרייבער) מיר דוכט ( דאכט) זיך אז ביי זיי שרייבט מען "אלטץ"
נאך א חילוק פון אונזער יידיש (אידיש) און די רוסישע, זיי שרייבן ליידיק אנשטאטס ליידיג, רוהיק אנשטאטס רואיג, וכדומה
איבער "זייט" ביזטו גערעכט אבער ס'ווערט למעשה ברייט באנוצט היינט צוטאגס, אמאל פלעגט עס אויך באדייטן ווי היינט "זענט"
וואלטס דיר (זיך?) געקענט שטעלן אויף "דיך" און זאגן צ"ל דיר



איבער "דער עיקר איז" בין איך מסכים
דאס איבריגע (איבריקע) בין איך לאו דוקא מסכים
גראדע יעצט נאכקוקענדיג האב איך געפינען אז סיי די אלגעמיינער און סיי די פארווערטס שרייבן "אלס" אנשטאט "אלטץ"

"זייט" איז בוודאי א ווארט, נאר אין איר ריכטיגן ארט.
מ'קען זאגן ווי @דער פינטעל איד האט געשריבן אויבן - "זייט אייך" [נישט מייאש], אבער ווען מ'נוצט נישט דעם ערנפולע "אייך". נאר אנשטאט, דעם פראסטן "דו". פאסט צו שרייבן "זיי דו".

נאך א באדייט פאר די ווארט "זייט" איז דאס וואס מ'נוצט היינט "זייט" אנשטאט "זינט".

און אז דו רעדסט פון אלטע שרייבער, קענסטו אויך שרייבן "ביזסטו" ווייל אזוי קומט דאס ווארט אריגינאל אזוי ווי קענסטו, מעגסטו, הערסטו, זעסטו, האסטו, וכו' וכו'. די זי"ן ווערנדיג נבלע אינ'ם ווארט פאלט דאס ארויס.

==לאו דווקא. ביסטו איז אויך קארעקט.

די דיך\דיר\זיך סוגי' איז נישט אנגעקומען צו א קלארער גאנג צווישן די שרייבער ועולם כמנהגו נוהג, יעדער לויט ווי אים שמעקט.

==דיך איז אקוזאטיוו (ווען די פעולה האט א דירעקטן עפעקט); דיר - דאטיוו (ווען ס'איז נוגע נאר אומדירעקט צו יענס/יענעם).
==זייט זיך ניצט מען אזוי ווי זייט אייך. אויך בלשון יחיד: זיי זיך.
==אלץ - אלעס. אלס - ווי.

צו וועלכע איבעריגע ביסטו נישט מסכים? נא לפרט.

[ישובניק]

[tag]דייטל[/tag] קוקסט מיר אויס צו זיין א מומחה אינעם געביט פון גראמאטיק.
not really, רעלאטיוו.

וואלט איך געוואלט פרעגן איבער די-דער-דאס וואס זייער באנוץ ווענדט זיך צו דער שם עצם אדער שם תואר איז פונעם מענערישען אדער ווייבערישען מין אדער פלוראל, איז טאקע אין יידיש אזויווי דויטש און נאך שפראכן (ספאניש, פראנצוזיש, אלט-ענגליש, העברעאיש, אראביש, און נאך) פארהאן אויף נישט לעבעדיגע אביעקטן אדער באגריפן אז ס'זאל זיין אדער פונעם מענערישען אדער פונעם ווייבערישען מין ? און אז יא וויאזוי דערקענט מען זיי ?
ס'איז פארהאן, וויאזוי מ'דערקענט זיי איז איינע פון די שווערסטע שאלות, בעצם איז נישטא וואס צו דערקענען אין א זאך וואס איז נישט לעבעדיג, נאר דאס איז זעט אויס הסכמת השפות ווי דער אבן עזרא זאגט בפ' ויצא כל דבר שאין בו רוח חיים זכרהו ונקבהו, ברויך מען דאן אזוי צו טון.
ס'דא וואס ווילן זאגן אז מ'דערקענט עס מצורת האות נישט פונ'ם אביעקט, שטימט עס אבער נישט דווקא.
די שאלה - וואס איז וואס? איז א ברענעדיגע. איינער הייסט קוקן לויט לשון הקודש, אן אנדערער לויט דייטש, דער לעצטער האט ווארשיינליך מער רעכט.

==ווענדט זיך ווי אזוי ס'איז נתגלגל געווארן דאס ווארט אין אידיש, צי דורך דייטש, צי דורך סלאווישע שפראכן (רוסיש, פויליש וכו'), וואס דעמאלט האט עס איבערגענומען דעם מין פון יענער שפראך אויך אויב דער ערשטער מקור איז דייטש.

די פשוט'סטע וועג איז צו קוקן אין ווערטער-ביכער וואס האבן אנגעצייכנט נעבן א noun אויב ס'איז ז' אדער נ'.

"אזויווי" "וויאזוי" שרייבט מען טאקע אזוי ?
אויב דו מיינסט צו פרעגן צי מ'שרייבט עס אין איין ווארט אדער צוויי ? די גוטע שרייבער שרייבן עס אין צוויי ווערטער כזה "ווי אזוי".
אויב דו מיינסט צו פרעגן עפעס אנדערש נא לפרש, בעצם איז דאס ווארט "אזוי" איבעריג, און אין געוויסע מקומות [אזוי] ווי אין אר"י לאזט מען גענצליך אויס, מ'הערט זיי פרעגן פראגעס "ווי הייסטו"? "ווי פאסט עס" "ווי איז דער דין".
ווען מ'וויל מדמה זיין צוויי זאכן קענסטו זען אז מ'זאגט "דאס איז פונקט [אזוי] ווי דאס". מיר שרייבן יא כסדר "אזוי". סיי ביי "ווי אזוי" און סיי ביי "אזוי ווי".

קען מען שרייבן "פלוראליסטיש" אנשטאטס "אין פלוראל"
פלוראליסטיש מיין איך איז א פיליזאפישע אויסדרוק, און טייטשט נישט ריכטיג אפ דאס באדייט פון לשון רבים אין שפראך.

אגב קען זיין אז כ'האב אריינגעווארפן אפאר איבריגע עי"ןס
מודים דרבנן היינו שבחייהו! i admire you for being humble

"אלנפאלס" איז טאקע א לשון קצרה א סינאנים פאר דעם איז דא "אין איעדנספאל" (אדער אין יעדנספאל)

[ברסלבער]

ווייסט איינער דער חילוק פון 'דאן' און 'דעמאלט'?

[געפילטע פיש]

וואס איז די חילוק צווישן then און at that time?

[פידלער]

וואס איז די חילוק צווישן then און at that time?

די מיינונג קען זיין די זעלבע, אבער ווען מ'דארף נוצן וועלכע ווענדט זיך אין context. געב סענטענסעס examples.

[געפילטע פיש]

גענוי וואס כ'האב געמיינט צו ענטפערן הרב ברעסלבער.

ווייסט איינער דער חילוק פון 'דאן' און 'דעמאלט'?

די מיינונג קען זיין די זעלבע, אבער ווען מ'דארף נוצן וועלכע ווענדט זיך אין context. געב סענטענסעס examples.

[פידלער]

אה! סארי, an obtuse moment.

[ברסלבער]

ווען דו וועסט מיר עס גוט מסביר זיין דאן/דעמאלט וועל איך עס פארשטיין.
למעשה נאכדעם וואס דו האסט עס גוט מסביר געווען דאן/דעמאלט האב איך עס שוין פארשטאנען.
ווען עס וועט ארויס קומען די נייע ווערסיע דאן/דעמאלט וועל איך עס קויפן.
ווען עס איז ארויס געקומען די נייע ווערסיע דאן/דעמאלט האב איך עס געקויפט.
מיט פופציג יאר צוריק, דאן/דעמאלט איז נאכנישט געווען קיין קאמפיוטערס, האב מען געשריבן אויף פאפיר.
ווען איך ווייס באמת אז דער באשעפער איז מיט מיר, דאן/דעמאלט האב איך נישט קיין מורא.

[tag]געפילטע פיש[/tag], גענוג משלים?
אפשר האט עס צוטוהן מיט להבא און לשעבר? דאן איז להבא און דעמאלט איז לשעבר?

[געפילטע פיש]

אויף פונקטליכע כללים וועסטו מוזן ווארטן פאר די דיקדוק חכמים, אבער אין רוב פלעצער זענען די צוויי אינטערטדעינדזשעבעל, אבער לשון עתיד איז באקוועמער דאן, און לשון עבר קלינגט בעסער דעמאלט\דענסמאל.

[אפטעמיסט]

סאיז דא ווערטער וואס מען ניצט ביים רעדן, און סאיז דא ווערטער וואס מען ניצט ענדערש נאר ביים שרייבן. 'דעמאלט' איז א רעגולארע ווארט וואס מען ניצט ביים רעדן, ווידער 'דאן' איז אז ווארט וואס מען זעהט געווענליך נאר געשריבן.

[ונבנתה העיר]

דער לשון רבים פון 'בריוו' איז אויך 'בריוו'.

[Josh]

וואו, איז: Where,
ווי, איז: How, Like, Etc.

יעצט איז מיין שאלה. ווען מ'וויל למשל זאגן פון וואנען ווייסטו. קען מען זאגן וויאזוי ווייסטו אויך.

למעשה, געוויס אלס קירצונג, שרייבט מען "וואו/ווי ווייסטו וכו'.

אין ענגליש איז דא פעלער ווען מ'זאגט How do u know, אין פעלער וואס מ'זאגט: From where etc.
וויל איך וויסן אין אידיש, אין וועלכע וועג נוצט מען דאס?

[פידלער]

מען זאגט נישט אין ענגליש "From where do you know"
דאס איז grammatically incorrect.