אויסטוהן ווייסע זאקען

[וויליאמסבורגער]

איך האב געהאט א חבר ע''ה וואס איז ל''ע אוועק פון יענעם מחלה. ליגענדיג אין שפיטאל האט עס אים געגעבן אסאך פערספעקטיוו איבער וואס איז וויכטיג און לעבן און וואס נישט. האט ער מיר דעמאלט געזאגט אז ווען ער וועט אי''ה ארויס פון שפיטאל וועט ער מער נישט גיין קיין ווייסע זאקן, און עס איז געוועהן א טעות אז ער האט עס אנגעטוהן צו די חתונה.

ער האט עס נעבעך נישט דערלעבט. אבער פאר מיר איז עס געווען א מוסר השכל ווי א מענטש וואס איז ביים שוועל פון טויט זעהט אסאך קלארער וואס איז יא וויכטיג און וואס נישט, און באקומט אסאך מער קוראזש און רצון צו טוהן וואס מ'וויל אליין, אהן זיך זארגן וואס אנדערע זאגן.

[דענקער]

סארא מין גערעדאכץ 'בלייב דערמיט' 'וואס שטערט עס דיר?' עס איז זייער אבוויעס אז עס שטערט אים. און מיט רעכט. א מענטש איז פולקאם בארעכטיגט צו זיין אייגענע סטיל.
די מלבושים פון א מענטש באיינפלוסן וויאזוי ער באטראכט זיך זעלבסט. אויב ער איז אומבאקוועם מיט א אוניפארם וואס ער פילט זיך נישט א חלק פון, איז ער אין א תפיסה. בפרט אין די טעג וואס מען דארף גיין געקליידעט בבגדי כבוד ותפארה. עס קומט צו שמחות, ווען מען דארף זיין אויפגעהייטערט, אין די עלעמענט, און ער גייט פארשטעלט ווי א קאטשקע.

שמועס עס דורך מיט דיין וויייב. אויב זי האט דיין בעק. דיינע גוטע ידידים וועלן דיר סופפארטן. דאן טו עס אויס. יא, מ'וועט שמועסן פון דיר פאר א וויילע. ביז עס קומט אונטער די נעקסטע לשון הרע און צרות אחרונות משכחות את הראשונות. מ'וועט פארגעסן פון דיר. און דו וועסט פילן באקוועם אין דיין אייגענע הויט.

[ארבעס]

אפשר ביסטו מער מסביר וואס עס שטערט דיך די ווייסע זאקן, אז מען זאל דיך קענען ענטפערן.
ווען ווייסע זאקן זאל ווען ברענגען מיט זיך גדרים וסייגים וועלכע גלעזער מען דארף גיין, און אז מען טאר נישט גיין מיט קיין מאט בעקיטשע, הער איך, אבער למעשה טוט די ווייסע זאקן נישט געבן קיין שום פליכטען, עס איז דיר גארנישט מחייב, קענסט גיין ווי אזוי די ווילסט און פארטיג.
און לאפוקי מדעת בעל הבית, איך גיי גראדע יא מיט ווייסע זאקן.

איך פיהל, איך וויל דאס נישט.
זינט איך האב חתונה געהאט בין איך גענצליך אן אנדערע מענטש בנוגע אין מיין תכונת הנפש.
איך האב א אנדערע השקפה. ואין כאן מקום להאריך. עוד חזון למועד בין איך מסכים צי גיין מער דיטעילס.

פרייטאג נאכמיטאג ווען איך נעם מיין ווייסע זאקען פין לעדל, שטעכט עס מיך.

איינער פארשטייט מיך?

[דענקער]

אפשר ביסטו מער מסביר וואס עס שטערט דיך די ווייסע זאקן, אז מען זאל דיך קענען ענטפערן.
ווען ווייסע זאקן זאל ווען ברענגען מיט זיך גדרים וסייגים וועלכע גלעזער מען דארף גיין, און אז מען טאר נישט גיין מיט קיין מאט בעקיטשע, הער איך, אבער למעשה טוט די ווייסע זאקן נישט געבן קיין שום פליכטען, עס איז דיר גארנישט מחייב, קענסט גיין ווי אזוי די ווילסט און פארטיג.
און לאפוקי מדעת בעל הבית, איך גיי גראדע יא מיט ווייסע זאקן.

איך פיהל, איך וויל דאס נישט.
זינט איך האב חתונה געהאט בין איך גענצליך אן אנדערע מענטש בנוגע אין מיין תכונת הנפש.
איך האב א אנדערע השקפה. ואין כאן מקום להאריך. עוד חזון למועד בין איך מסכים צי גיין מער דיטעילס.

פרייטאג נאכמיטאג ווען איך נעם מיין ווייסע זאקען פין לעדל, שטעכט עס מיך.

איינער פארשטייט מיך?

יא!

[בעל הבית]

יא, מיט נאך א סאך וואלע אידן

[מצטמק ויפה]

דאונ"ט גע"ט מ"י ראנ"ג [tag]ארבעס[/tag], איך פארשטיי דיך טויזענט פראצענט, איך וויל נאר ארויסברענגען די נושא אויף פאפיר אין נישט סתם דיינע געפילן זאלן דיך שטיפן אן א חשבון. און אפשר אז די וועסט אנהייבן אריינטראכטן אז עס איז נישט מעלה ומוריד יא ווייסע זאקן צו נישט, און עס געט נישט קיין שום אימעט"ש אויפן מענטש וואס טראגט עס. אפשר וועט דיינע אומבאקוועם-קייט אוועקגיין, און וועסט זיך קענען פארמיידען די גאנצע מאחארייקע פון זיך עס אויסטוען.

[שמעקעדיג]

פרייטאג נאכמיטאג ווען איך נעם מיין ווייסע זאקען פין לעדל, שטעכט עס מיך.

איינער פארשטייט מיך?

און ווי אזוי איז די געפיל מוצאי שבת ווען דו ווערסט פטור דערפון?

אפשר הייב נישט אן מיט שבת. גיי צעביסלעך, אויב טראגסטו עס נאך אין די יומי דפגרא'ס, ווי חוה"מ, שושן פורים, אדער אפילו ביי א קאזינ'ס/ברודער'ס חתונה, ענדיג קודם דארטן. קוק ווי אזוי עס ארבעט זיך אויס, פרוביר צו דערשמעקן און דעטעקטן צו די געמיטער זענען אנגעהיצט אדער קיינער גיט נישט קיין DAMM, ומשם תדרשנו.

[וחלופיהן]

ארבעס, איך בין אמאל געווען ממש אזוי ווי דיר. עס האט מיך מער און מער געשטערט אבער איך האב מיך נישט געקענט ברענגן זיי אויסצוטון ווייל איך האב פשוט נישט געהאט דער גאטס. דער מערסטער האט עס מיך געשטערט ווען איך בין געגאנגן צו א שטיבל אויף מיין בלאק וואו איך האב קיינעם נישט געקענט און איך האב געפילט אז איטס נאט מי. אין מיין חסידות איז עס נישט א גדולה אבער ווען מען גייט אין דער פרעמד וואו אלע גיין לאנגע הויזן איז עס ווי א לעבל.

איך האב א סאך מאל פראבירט און זיך אנגעטאן לאנגע הויזן אויף פרייטיק און זיך איבערגעטאן פאר גיין אין שיל. איין מאל האב איך מחליט געווען אז עס איז נישט דא אויף דעם א שעת הכושר און דער שבת איז פונקט אזוי גוט ווי עני שבת אדער יום טוב. אומר ועושה און איין שבת אינדערפרי בין איך געקומען אין שיל מיט לאנגע הויזן.

מען האט געקוקט, מיינע חבירים האבן געמאכט פשי וכדומה, איך ווייס אז מען האט מיר אויך בארעדט הינטער מיין רוקן (ער איז נעבעך פארביטערט) וואס איך האלט איז געווען פון קנאה. למעשה האט מען זייער שנעל פארגעסן און היינט בין איך א היפשע פאר יאר נאך דעם. איך בין דאנקבאר אז איך האב געהאט דער שכל און דער קוראז צו טאן וואס איך האב געוואלט טאן. איך האב נאך קיין מאל נישט צוריק געקוקט.

פאר די וואס ווילן מסביר זיין אז עס איז נישט כדאי אדער עס דארף נישט שטערן איז בעסער ווען זיי שווייגן. דאס זענען זיינע געפילן און עס איז נישט דא אין דעם נישט קיין מצווה און קוים א מנהג. איז אז עס צושטערט איינעם זיין שבת און ער שפירט זיך אין זיי ווי א נאר און א טיפש יעדער שבת פריש איז אדרבה ואדרבה טו זיי אויס און וואס געכער איז בעסער.

[berlbalaguleh]

פרייטאג נאכמיטאג ווען איך נעם מיין ווייסע זאקען פין לעדל, שטעכט עס מיך.

איינער פארשטייט מיך?

און ווי אזוי איז די געפיל מוצאי שבת ווען דו ווערסט פטור דערפון?

אפשר הייב נישט אן מיט שבת. גיי צעביסלעך, אויב טראגסטו עס נאך אין די יומי דפגרא'ס, ווי חוה"מ, שושן פורים, אדער אפילו ביי א קאזינ'ס/ברודער'ס חתונה, ענדיג קודם דארטן. קוק ווי אזוי עס ארבעט זיך אויס, פרוביר צו דערשמעקן און דעטעקטן צו די געמיטער זענען אנגעהיצט אדער קיינער גיט נישט קיין DAMM, ומשם תדרשנו.

א יעדער (איך, זיכער) האט געווארט ביז שמעקעדיג שליט"א וועט אריינווארפן זיינע צוויי סענט. עד שבא שמעקעדיג והכריע את כולם. דיין אייצעה מאכט נאך די מערסטע סענס פון אלע חכמי השטיבל וועלכע האבן ארויס געזאגט זייער חוות דעת, אדער בויך ווייטאג...

[elter-zeide]

אויב דיין בני-בית וויל אויך נישט קיין ווייסע זאקען, פרעג נישט קיינעם אין טי עס אויס עס וועט זיין דע טאלק אוו דע טאון פאר א שטיק צייט אבער מיט דע צייט וועט עס אי"ה אדארעך גיין, עס וועט נישט שאטען פאר שידוכים, אדרבה, דיינע מחותנים וועלן דאס נעמען פאר א מעלה, אין דע וואס שעמען זיך מיט אזא מחותן ווילסטי נישט פאר א מחותן, אין יא, אבער דיינע קינדער וועלן זיך שעמען מיט דיר, אויב זיי זענען שוין געניג גרויס, איך ווייס אזעלעכע וואס האבען עס געטאן אין זענען גאר פיינע ערלעכע אידען אין טיען ב"ה זייער שיינע שידוכים

[ברוךברוך]

אז מען פרעגט דארף מען זיין גערישט אויף אן ענטפער,
איך מיין אז איז אויך א חילוק ווי מען וואוינט, און בפ אדער מאנסי דארף עס צו זיין די קלענסטע פראבלעם.

[מ גפני]

אז מען פרעגט דארף מען זיין גערישט אויף אן ענטפער,
איך מיין אז איז אויך א חילוק ווי מען וואוינט, און בפ אדער מאנסי דארף עס צו זיין די קלענסטע פראבלעם.

גערעכט, און שלום עליכם יהא בואכם לברכה ולהרמת קרן השטיבל

[לעיקוואד]

איימעמאדער האט זיך בטעות אהערגעמופט? אזוי א גאנצע ערנסטע דיסקוסיע איבער א פאר זאקען?

[תחת השמש]

איך האב שטארק חשק זיך אנטוהן ווייסע זאקען. איך וויל זיין מער חסידיש, און איך קלער אז עס איז זייער שיין און שבת'דיג די ווייסע זאקען. מיין ווייב האלט אז עס איז משוגע, און פארוואס טראכט איך פון אזעלכע זאכען בכלל. אבער איך זעה אז אלע רעביס און בכלל חסידישע אידען וועמען איך בין מעריך האלטען יא דערפון און גיין אזוי, פארוואס זאל איך זיין אנדערש? וואס בין איך שולדיג אז ביי מיין חתונה האב איך נישט אזוי געפילט און איך האב עס נישט אנגעטוהן?
וואס האלט דער עולם?
איינער האט עפעס א פראקטישע עצה מען זאל מיר נישט אנקוקען פאני?

[בעל הבית]

די ביסט זייער א פאני מענטש, 80% מענטשן וואס גיין ווייסע זאקן גיין דאס געצוויגענע יא, מיט נאך א סאך וואלע אידן
הייט, אין ווען עס בראכט אויס א מלחמה (רח''ל) וואלטען זיי עס אויסגעטהון

[תחת השמש]

ווייל דו מיט דיינע פערציג חברים טראכטען אזוי מאכט עס נאכנישט אכציג פראצענט.
עס איז נישט שיין צו רופען איינער פאני נאר ווייל ער האט א צווייטער טעיסט פון דיר.

[בעל הבית]

סארי פארן דיך רופען פאני,

אבער אין מיינע אויגען ביסטו נאך אלץ פאני

[למדן]

אדרבה אז דו האלסט אז עס גייט דיר צוגעבן טוה עס, פון אנפאנג גייט עס זיין טאלק אף טאון אבער מיט די צייט גייט זיך דער עולם צוגעוואינען, מאך נאר זיכער אז דו ווייסט אין וואס דו גייסט אריין ווייל ס' דא וואס האבן דאס אנגעטוהן אוין חוזר משלח געווען.
אדער ווי מאנכע וואלטן געזאגט קודם טוה עס אהן אינדערהיים ביי די שבתדיגע סעודה...
בנוגע דיין ווייב ווייס איך דיר נישט וואס צו ענטפערן.

[בעל הבית]

פארוואס פעלט אויס צו פארדרייען די נושא
מ'רעדט פון "אויסטהון" נישט "אנטוהון"

עפען דיר אויף א אנטוהון ווייסע אשכול

[איך אויך]

איך האב שטארק חשק זיך אנטוהן ווייסע זאקען. איך וויל זיין מער חסידיש, און איך קלער אז עס איז זייער שיין און שבת'דיג די ווייסע זאקען. מיין ווייב האלט אז עס איז משוגע, און פארוואס טראכט איך פון אזעלכע זאכען בכלל. אבער איך זעה אז אלע רעביס און בכלל חסידישע אידען וועמען איך בין מעריך האלטען יא דערפון און גיין אזוי, פארוואס זאל איך זיין אנדערש? וואס בין איך שולדיג אז ביי מיין חתונה האב איך נישט אזוי געפילט און איך האב עס נישט אנגעטוהן?
וואס האלט דער עולם?
איינער האט עפעס א פראקטישע עצה מען זאל מיר נישט אנקוקען פאני?

ר' תחת (וואס?) ביסט ווי פון הימל געשיקט געווארן סטרעיט צו ר' ארבעס דילעמע ,דו נעם פון עם זיינע ווייסע זאקן און געב עם דיין שווארצע ענד יו בוט וויל ליוו העפילי עווער עפטער.

[פלעין יודיש]

א פארפלייצונג פון בין הזמנים בחרום'לעך האבן ווי דא ארויפגעשווימען אויפן אויבערפלאך
בחורים אשר לא טעמו טעם ווייסע זאקען מעולם, ווערן דא גאנצע מבינים און דעות זאגערס

[פלעין יודיש]

זאקן זאקן ווי איז דיין יוד?

[וחלופיהן]

זאק זאק ווי'ז דיין פיס?
פיס פיס ווי'ז דיין זאק?