"דער כלל" - נייע אומפארטייאישע צייטונג

[מ גפני]

וואלסט ענדערש געוואלט ציילן די האר אויף מישקאלצע רבי'ס נאז?

ניין!!! ביידע זענען עקעלדיג, די איידיע איז נאריש, ס'האט נישט מיט אידישקייט, ס'איז פשוט עקעלדיק!!

[איש עברי]

אבער די וואך און כל העולם כולו האבן קלאוזאפס אויפ'ן קאווער פון סך מיאוסערע מענטשן ואין פוצה פה ומפטפט

[מ גפני]

קיינמאל נישט אזוי גרויס

[אפטעמיסט]

נעבעך. ממש א עקל. אזוי צו ספעלן? פאסט פאר כתה א'. ס'לאזט זיך נישט גלויבן. [tag]ראשעקאל[/tag] וויאזוי ווייסטו אז זיי קומען נישט ארויס אין די ענדע?

[שמעקעדיג]

קילט אייך אראפ....
גיב זיי א טשענס....

עס דערמאנט מיר א מעשה (סארי ר' באלעגאלע אויב כ'בין עובר אויף השגת גבול )

מען האט אנגעטראגן א פיינעם בחור פאר ר' ליפא, פאר זיין געראטענע טאכטער. "נאר איין פראבלעם האט דער בחור דער מדובר" – זאגט דער שדכן – "ער שטאלפערט". "אבער חוץ מזה איז אלעס אין ארדענונג? ער איז א קלוגער?" פרעגט ר' ליפא, דער צוקונפטיגער מחותן. "יא יא, הונדערט פראצענט", פירט אויס דער שדכן. "נו, אויב אזוי, איז נישט געפערליך. לאמיר זיך טרעפן און כ'וועל כאפן א שמועס מיט אים, און זעהן אם כנים הדברים".

דער בחור קומט אריין צום אינטערוויאו, און שטרעקט אויס די האנט צו ר' ליפא. "ש-ש-ש-שא-שא-שא-שאלעם עליכם!" זאגט ער מיט א שמייכל. "עליכם שלום, אבער דער שידוך איז צונישט, עס קען נישט גיין ווייטער"!

"וואס האט פאסירט?" פרעגט דער שדכן, "האט ער עפעס געטון נישט ריכטיג?"

"האסט נישט געזעהן ווי ער שטאלפערט?" זאגט ר' ליפא.

"אמת" זאגט דער שדכן, "אבער אדעתא דהכי נחית! איר האט דאך פארקוקט דערויף!"

"ריכטיג, אויפן שטאלפערן האב איך פארקוקט, אבער נישט אויפן טיפשות! א אמת'ער חכם וואס ווייסט אז ער קעקעצט וואלט געדארפט אנהייבן די "שא-שא-שא-שא-שא" חלק אינדרויסן נאך איידער ער קומט אריין אין שטוב, אזוי אז תיכף ווען ער הייבט אן צו רעדן צו מיר זאל ער שוין נישט דארפן קעקעצן נאר גלייך זאגן די לעצטע חלק פון "שלום עליכם"....

דער נמשל איז מובן מאליו. מען קען געבן א טשאנס הונטער די קוליסן, בעפאר מען קומט ארויס פאבליק, פאר מען עפנט דעם טיר.. אבער ארויסקומען צום ציבור, און דאן אנהויבן קעקעצן, און ווען יעדער לאכט בעהט מען א טשאנס... דאס איז א חוכא וטלולא, און ווי פישעלע האט שוין געזאגט, מען באקומט נישט א צווייטן טשאנס צו מאכן א 'פירסט אימפרעשאן'.

(למען האמת, איך זאג עס נאר באזירט אויף קאווע טרינקער'ס פארלאנג פון געבן א טשאנס, איך האב עס נאכנישט אדורכגעקוקט און איך האב נאך נישט מיין מיינונג דערויף, נאר תמכתי יתדותי אויף די אנדערע עקספערטן דא אז עס איז נישט ראוי לברכה)

[מצטמק ויפה]

נעבעך. ממש א עקל. אזוי צו ספעלן? פאסט פאר כתה א'. ס'לאזט זיך נישט גלויבן. [tag]ראשעקאל[/tag] וויאזוי ווייסטו אז זיי קומען נישט ארויס אין די ענדע?

נאכדעם וואס זיי ליינען אונזער פידבעק ביסטו נאך מסופק אויב זיי קומען ארויס.....?!

[berlbalaguleh]

בין איך דעראיינציגסטער וואס כאפט אן עקל פון אזא נאנטע פיקטשער פון אונזער שווארצן מלך, אז איך קען אפציילן יעדע האר אין זיין נאז, אך די עסן קומט מיר ארויף

ביסט נישט דער איינציגסטער. עס זענען ליידער פאראן גאר א סך ראסיסטן.

ראובן: ביטע זיי נישט אזא ליבעראלע נשמה. עיין בתגובה של איש עברי...

[מ גפני]

שמעקי

[פישלע העררינג]

נעבעך. ממש א עקל. אזוי צו ספעלן? פאסט פאר כתה א'. ס'לאזט זיך נישט גלויבן. [tag]ראשעקאל[/tag] וויאזוי ווייסטו אז זיי קומען נישט ארויס אין די ענדע?

נאכדעם וואס זיי ליינען אונזער פידבעק ביסטו נאך מסופק אויב זיי קומען ארויס.....?!

דער פידבעק איז געמאכט אז דער ארויסגעבער זאל אונז קאנטעקטן אין אישי אויב אונז ווילן ארויסהעלפן פאר געלט. כאפסט נישט?...

[מצטמק ויפה]

נו פישל'ע נעם זיך צו די ארבייט מאך א ספע"ל טשע"ק דערויף, און שרייב די טעותים און וואס די ריכטיגע ספעלינג איז, לייג עס דא ארויף, און אולי וועסטו שוין גאר קענען באצאלען די מאסט פון היי יאר, מיט אזא גראבע פעי טשעק פון "דער כלל" .....

[קאווע טרינקער]

אלץ איינער וואס קויפט יעדע נייע אויסגאבע די ערשטע וואך צוויי, וועל איך אי"ה אויך קונה זיין דעם כלל ווען עס וועט ארויסקומען.
נו, אז כ'בין שוין א קליענט, מעג איך שוין זאגן מיין מיינונג.
1) דאס בילד פונעם פרעזידענט, איז נישט לפי טעמי. נישט צוליב די שרייבער'ס טעם, ווייל ס'איז א שווארצע גוי, ס'איז דאס עצם געשטעל. אפילו אזא בילד פון שלמה המלך וואלט איך נישט געראטן צו לייגן אויפן ערשטען בלאט פונעם ערשטער נוממער.
2) פון זייערע אריינפיר זעהט מיר אויס אז די "גרופע" שפירען זיך נישט גענוג "באשריבן" אין די היימישע צייטונגען. ווען ווערן קהילות באשריבן אין צייטונגען אויסער רבישע חתונות און געוועזענע דינער'ס, עצרת'ן און אסיפות, פארהער אין כולל, א סיום אין ישיבה קטנה סניף וויליאמסבורג היכל משה יוחנן? וועלכע קהילות לעכצען נאך די קינדערישע קורצקעפיגע ארטקילען? סאטמאר ארונים האבן דאך אן אייגען צייטונג (צייטונג? ישיבה בחורים שבת זכור בלעטעל, אפשר) סאטמאר זאלונים האבן דעם דעם אומאפהענגינגען אראטאקסישען "איד"; בעלזא האט המחנה החרדי (און נאך צענדליגע וועכענטליכע גליונות); דינוב און קראלע ווערן באשריבן אין די לענג יעדע צווייטע וואך אין דער איד/בלאט; סקווירא, וואלט נישט געלייגט בילדער פונעם פרעזידענט וואס האט געווינען פרוי קלינטאן אין די פריימערי וואלן; וויזניץ, שווער צו גלייבן אז דער רבי זז"ג לאזט; פאפא, שווער צו גלייבן, ניטאמאל אן אייגען תורה בלעטעל פארמאגן זיי, זאלן זיי ארויסגעבן א כלליות'דיגן צייטונג?! גור האט דעם "המודיע"; אייזענבערגער'ס עולם ליינט נישט קיין אידיש (נישט אז ענגליש קענען זיי יא); באבוב, די עכטע וועט קיינמאל נישט זיין נוטראל לגבי באבוב די פאלטשע; סקאליע פון 18'נטע עוועניא האט נישט די געלט צו אינוועסטען אין דעם; אפשר וויען? ספינקא? כוונת הלב?
ס'זעהט מיר אויס וואונדערליך, פאנ"י בלע"ז, אז די "ערענסטע אינגעלייט פון פארשידענע קהילות" זענען גענוג קלוג צו "אנערקענען דעם פאקט" אז דר'עולם ווארט נישט פאר סוף-וואך צו ליינען די נייעס פון נעכטען און איבער-נעכטען, אבער זענען נישט גענוג קלוג צו פארשטיין אז דער "יונגערמאן" וואס קומט זיך איינקויפן "ליטעראטור ביים ענדע וואך" זוכט נישט קיין צייטונג וואס דעקט פיבערהאפטיגע הכנות ... עסקנים בעטהן דעם עולם צו פאלגן די עסקנים... שווערע טויזענעטער האבן זיך באטייליגט ... די קלימאקס ... די רבי איז געטאנצען מצוה טאנץ.. וינועו אמות הסיפים.... דר'עולם איז זיך צוגאנגען אין די פריע טאג שעה'ן....

[פישלע העררינג]

אילו לא בא כלל זה לידינו אלא להוציא הודעה ארוכה ויפה מ[tag]קאווע טרינקער[/tag], דיינו.

[מאראנצןזאפט]

אין אן אפיציעלן סלאגאן איז עס אומאקצעפטירבאר, און גראדע אויסער דעם גרייז איז די גראמאטיק אין דעם עד אויסגעהאלטן.
איך בין באוואוסטזיניג איבער די פילע חסרונות פון דער בלאט, אבער ביז ציען א שטריך צו דער כלל איז פאלג מיר א גאנג.

[ישמעאל הכהן]

"מיט דער גרעסטער ליינער באזע" קען זיין סתם א ליגענט, נישט א גרייז....

[פישלע העררינג]

יעצט נאכגעקוקט אין "אינסטענט טרענסלעיט" וויאזוי זיי טייטשן איבער The Newspaper, וועלענדיג זעהן צו אויף דויטש וועט עס קומען die (די) אדער diezer (דער).

דאס האט עס צוריקגעוויזן:

die Zeitung

[מאראנצןזאפט]

איך בין מסכים הונדערט פראצענט איך זאג בלויז אז דער כלל איז פי כמה שוואכער פון דער בלאט אז דער בלאט איז ניטאמאל א צוגלייך, און איר קענט אייך שוין פארשטעלן וואס פאר א פנים זי טראגט...

[מאראנצןזאפט]

כקאווע ועוד לקרא:
קודם כל מיינע ווערטער זאלן אויף קיין פאל נישט אויסגעטייטשט ווערן ווי סיי וואס פאר א זלזול אויף די ארויסגעבער פערזענליך, אדרבה, איך שעץ זייער זייער גוטער ווילן, ותשועה ברוב יועץ.
1. מצידי זאל ער לייגן בילדער פון וועמען ער וויל, דאס איז זיין קלענסטער פראבלעם, איך בין מחולק אויפ'ן עצם יסוד אז סאיז דא א דימענד פאר אן אומפארטייאישער צייטונג. נייעס אין פארעם פון א צייטונג פארמאט איז א פארגוססטע מארקעט , און ווער סזוכט עס דייקא יא, טרעפט עס די והותר אין די דריי חרדישע עקזיסטירנדע צייטונגען.
2. עס איז כמעט נישטא אין די מארקעט א מציאות אז א צייטונג זאל דעקן א קהילה, דער צדיק כאפט נישט אז די קהילות דעקן זיך אליין, און ווער סהאט געוואלט ביז היינט פובליציטעט, האט שוין געטראפן וואו, ווען און וויאזוי, און די אנדערע, א שטייגער ווי למשל גור, זיי האבן נישט קיין שום אינטערעסן אין די סארט באריכטן.
אתה מבין, דער כלל וועט דארפן דינגען שרייבער און צאלן גראב געלט פאר קהלישע באריכטן, א זאך וואס קיינער טוט נישט, ווייל משטיינס געזאגט דאס איז זיין ספעציעליטעט, פאר קהלות וואס זאגן מוחל טובות, פאר א קליענטעל וואס איז כלל נישט געוואוינט דערצו.
3. דער בלאט און דער איד האבן ביידע ארום זעקס טויזנט קונדן, און דאס איז שוין נאך די פאקטן, אז סאטמאר איז גרויס מיט אסאך פלייש, זיי זענען א אידיש רעדנדער עולם, אפילו די פרויען ליינען אין גרויס טייל אידיש, און א באדייטנדער עולם קויפט עס ביי דיפאלט אפילו ער ליינט עס כמעט נישט צוליב פאליטישע נייגונגען און לאמיר נישט פארגעסן אז פאליטיק און סענזאציע ציעט קונדן.
עס פעלט אים די אלע מעלות און איך זע נישט מיט וואס ער קען עס ריפלעיסן.
4. דערצו איז דא דער פראבלעם אז סאיז נישט מעגליך צו דעקן יעדן און דער טאג ער דעקט 45 פארלירט ער 48 וכו'.
5. די אלע טענות זענען געווען גילטיג אפילו איידער די פראפאזל איז ארויס לאור עולם, אחרי ככלות הכל קומט צו דער פראבלעם אז די מענטשן ווייסן נישט וואס זיי טון און האבן ניטאמאל די ריכטיגע קשרים אדער ראט כאשר עיניכם תחזינה מישרים.

[ישמעאל הכהן]

איך מיין אז 6000 קונדן פארן 'איד' איז אונטערגאשאצט

[מאראנצןזאפט]

מיין אינפארמאציע איז באזירט פון די פרינטינג קאמפאניס וואס שטעלן צו די אינסורטס, פאר באזז טויס פאר יו, וכדומה.
עס ווערט באשטעלט פופצן טויזנט עקזעמפלארן, צו צעמישן דעם שטן. זעקס טויזנט ווערט גענוצט און דאס איבריגע גייט אין מיסט.
איין מארקעטינג עקספערט האט מיר פארציילט, אז ער קומט אלעמאל מיט א ווען אפנעמען די איבריגע באקסעס...

[עפל סיידער]

קאפירט פונעם סייט "אידישע ווינקל":

"דורכברוך: צוויי נייע אויסגאבעס אין אידיש ערווארטעט ארויסצוקומען אויף פסח
מיט פרייד נעמען אויף אידיש רעדנדע און ליינער איבער א דורכברוך אין די פעלד פון אידישע ליטעראטור. נאך עטליכע יאר וועלכע עס איז נישט ארויסגעקומען עפעס פריש און ניי אין די אידישע שפראך פאר די אידישע ליינער ווערט געמאלדן איבער צוויי נייע אויסגאבעס וועלכע איז ערווארטעט ארויסצוקומען אויף דעם יום טוב פסח הבעל"ט.
"דער כלל" גייט זיין א אומפארטייאישע צייטונג וועלכע וועט מעלדן נייעס און ארטיקלן און וועט פרובירן צו דעקן אלע מוסדות און קרייזן אייניג אהנע פאליטיק.
"דער מאמענט" איז א נייע מאגאזין וועלכע לויט ווי עס קוקט אויס פרובירן זיי אנצונעמען דעם סטיל פון 'משפחה' און 'בקהילה' נאר אין די אידישע שפראך.
עס לויט ווי קלאנגן לויטעט ווערט עס ארויסגעגיבן דורך די זעלבע בעלי בתים פון "א בליק" בילדער מאגאזין וועלכע פרובירט צו הייבן זייערע סעילס נאכן נישט אויסנעמען אזוי גוט אין די בילדער ליין און אפשר צוזאמען מיט ארטיקלן וועט עס יא גיין.
עס איז שוין פארהאן א צייטונג "דער מאמענט" וועלכע קומט ארויס אין מאנטריאל דורך די 'ילדי' ארגאנאזאציע. אבער עס האט נישט קיין שיכות.
אויך וועט בקרוב נאך פסח אנהייבן ערשיינען א נייע טעגליכע אימעיל וועלכע א עקזעסטירענדע אידישע צייטונג וועט פאבליצירן.
סובסקרייבערס וועלן באקומען א טעגליכע אימעיל פון נייעס אין אידיש."

[קרעקער]

איך מיין אז 6000 קונדן פארן 'איד' איז אונטערגאשאצט


און איך ''ווייס'' אז סאיז איבערגעשאצט

[sefish]

איבערגעשאצט איז נישט דאס ווארט. איך ''ווייס'' אז דער איד דרוקט א נישטיגע 450 שטיק 200 לייגט מען אראפ אין ווילי 100 שטיק אין מאנדרוי, 75 אין מאנסי 25 אין ב.פ. 2 אין טאהש. 3 אין סקווירא, 10 קיין לאנדאן, 2 אין קאשוי 1 אין בעיסוואדער די איבריגע 30 טיילט משה גבאי אויס פאר זיינע פרענדס
טראסט מיר איך ווייס

[[NAMELESS]]

נעבעך. ממש א עקל. אזוי צו ספעלן? פאסט פאר כתה א'. ס'לאזט זיך נישט גלויבן. [tag]ראשעקאל[/tag] וויאזוי ווייסטו אז זיי קומען נישט ארויס אין די ענדע?

קראנטע מקורות