"דער בלאט"

[gehlungen]

I heard a complete different story about reb aron kotler & the satmar ruv ztz"l. They were not in speaking terms for a nice couple of years until reb aron was nifter and he fought with his gaboim that he wants to be maspid even though there was a Israeli flag in there

[קלאר]

הערטס מיך אויס
קיין שום חרדישע צייטונג האט נישט די אמאליגע גלאנץ
איך ווייס נישט אויב די וואס רייסן אראפ דעם בלאט איז ווייל עס פאר זיי א קאמפטישאן
אדער ווייל מען נעמט שוין נישט זייערע ארטיקעלן ($$) צו אפגעזאגטע שרייבער
אדער פשוט ווייל עס דינט נישט זייער פארטיי
אבער מען קען איבעראל טרעפן אזעלכע זאכען

[טאמבל סאס]

זיי מוחל ר' קלאר, אבער דאס איז נאכנישט קיין שום תירוץ און 'ניין' ביין קיין איין צייטונג קען מען און מען טאר נישט טרעפן אזעלכע טעותים ווייל אויב יא איז זי ארויס פון ביזנעס, און 'פארטיי' מאן דכר שמיה? דאס איז בלויז א צייכן אויף די שוואכע קוואליטעט פון זייערע שרייבער. ווען זיי זענען ווען מסכים ארויסצונעמען מער פון די גרינע פון טאש וואלטן זיי זיך געקענט אייהאנדלען אזעלכע שרייבער ווי קארל וואס פעלט מסתמא נישט אפילו צווישן די היימישע אידן. נאר ווען זי וויל אפקומען מיט גארנישט, און נאך הייסן א צייטונג וואס באשרייבט אינטערסאנטע ארטיקלען נעמען זיי אינגע טשוטשיקעס, ארויס פון פראק-הויז און מען מל'ט זיי מיטן נאמען ויקרא שמו בישראל "שרייבער פון די בלאט" פאר די - אומאפהענגיקע אלטוועלטליכע ארטאדאקסישע ראָצענטום....

[שמעקעדיג]

הערטס מיך אויס
קיין שום חרדישע צייטונג האט נישט די אמאליגע גלאנץ
איך ווייס נישט אויב די וואס רייסן אראפ דעם בלאט איז ווייל עס פאר זיי א קאמפטישאן
אדער ווייל מען נעמט שוין נישט זייערע ארטיקעלן ($$) צו אפגעזאגטע שרייבער
אדער פשוט ווייל עס דינט נישט זייער פארטיי
אבער מען קען איבעראל טרעפן אזעלכע זאכען

קלאר, כטאמבעל-סאוס ועוד לקרא, די נידריגקייט צו וועלכע דער בלאט האט זיך דערקייקעלט איז אסאך ערגערע ווי אנדערע.

מחלוקת אין א זייט געלייגט - דער איד האט זיך לעצטנס פארבעסערט און פארשענערט, כאטשיג טאקע די עדיטאריעלס מיט משה לייב דייטש'ס באשרייבונגען קענען צוברעכן איינעמ'ס ציין, איז אבער א פארהאלטניס-מעסיג שיינע קלאסישע צייטונג, מיט שיינע אפטיילונגען, און העכערע קוואליטעט שרייבער ווי דער בלאט.

דער בלאט פלעגט אמאל זיין שענער. ווען עס איז ארויסגעקומען פלעגט ער האבן "דעבאטע פון די וואך", זיי האבן געהאט א הומאריסטישע שרייבער י. באש (מסתמא האט אים נישט יעדער געגליכן, אבער איך פלעג יא); זיי האבן געהאט איבער מענטל העלט פון לעבאוויטש, און נאך פארשידענע אינטערעסאנטע אפטיילונגען. כאטש פון אנפאנג זייער ערשיינונג איז שוין געווען פערציג טויזענט מענטשן מיט שיך און זאקען ביי יעדע ראש חודש סעודה.

בדרך אגב. האט איינער באמערקט אז סיי אין דער איד, אבער בעיקר אין דער בלאט, זענען די בריוון צו די רעדאקציע יעדע איינציגע וואך גענוי איין גאנצע אנגעפילטע בלעטל? מיינט עס אז זיי האבן יעדע וואך פונקט אזויפיל בריוון, אדער זיי שניידן און לייגן צו, ברצותם מרחיב וברצותם מקצר? און אז ס'פעלט זיך אויס, לייגט מען צו אייגענע בריוון וועלכע זיי וואלטן "געוואלט" עס זאל אריינקומען? ס'איז מיר א חידוש פליאה. איך וואונדער זיך צי אנדערע צייטונגען טוען אויך אזוי (איך לייען נישט נאר די אידישע).

[DotCom]

כאטש מיר גייט גאנץ קנאפ אן וואס פערמא'ס ריכטיגע לעצטע נאמען איז געווען, בינעך אבער אויך שטארק אנגעווייטאגט אויף דעם חינקיס'ן, אזעלכע ציענדע גרעפיקס מיט שרייענדע קעפלעך, וויל איך עס גיין ליינען פארשטייט מען נישט קיין ווארט אחת, א שאד געווען די צייט, א רשעות געווען דאס נייגעריג מאכן.

דער בלאט אויב ס'קען בכלל אנגערופן ווערן א צייטונג איז א שאנדע פאר די מענטשהייט, איך פארענטפער מיר יעדע וואך פאר'ן קעשיער אז איך קויף עס פאר מיין ווייב, איך שעם מיך פשוט עס צו האלטן אין די הענט, עס טרייבט ליצוי ליצנות פון אלע אירע ליינער'ס יעדע וואך אויף א ביליגן אופן, ס'נישט אידישלעך און נישט גויאישלעך.

[יואליש]

דער בלאט צייגט וואספארא עמהערצים רוב ליינער זענען. ס'שפיגעלט אפ די אינטעלעקט פונעם עם הספר. פאר קיען גיט מען שטרוי. דער איד איז נישט פיל בעסער, זיי האבן נאר אביסעל זעלבסט רעספעקט און פרובירן עכ"פ צו "שפילן" אינטעלעגענט.

[עס עפעס]

מען האקט און קנאקט אויפן בלאט און די נידריגע שטאפלען צו וועלכע היימישע דזשורנאליזם האט זיך דערקייקלט, אבער קיינער גייט נישט אריין קלאר מסביר זיין און צונעמען די פראבלעמען. דהיינו:
א)וואס איז בעסער אינעם "איד" פון "בלאט":?
ב)טויגט נישט דער שרייבער פון די וועלטליכע נייעס אין בלאט? אדער פאליטישע נייעס (דאס ביסל וואס ס'איז דא)?
ג)זענען די פאליטישע מיינונג ארטיקלען אויף א שוואכן סטאנדארט? (מיין מיינונג איז אז זינט דוב שטרייכער -יוסי געשטעטנער- האט אויפגעהערט שרייבן דעם פאליטישן קאלום, האבן זיי א פיל בעסערן שרייבער
ד)איז דער וועכנטליכער אינטערעסאנטער ארטיקל פון יעקב כהן -וועלכער שרייבט אויך צומאל אינעם שטערן און פלעגט שרייבן אין צייטשריפט- נישט אינטערעסאנט?
ה)פאלן נישט אריין יעדע וואך עטליכע אינטערעסאנטע ארטיקלען אינעם "אוצר" אפטיילונג? (יא, עס קען זיך מאכן א שרייבער זאל שלעכט פארשטיין עפעס וואס ער וויל שרייבן און עס נישט גוט ארויסברענגען, אבער עס זענען פארהאן אויך גאר גוטע קאלומס און ארטיקלען אינעם אפטיילונג.)

איין איינציגע זאך וואס איך זעה דא, איז אז דער עולם וואס פארשטייט משה לייב'ס ארטיקלען שפירן זיך ממש ווי העכערע ברואים ווי די וועלכע פארשטייען עס נישט ווארט ביי ווארט. טא, ווילט איר מיר זאגן אז איר קויפט דעם איד נאר פאר משה לייב'ס וועכנטליכע צען טויזנט קערעקטערס?

בנוסף לזה, דער איד האט וועטעראנען פאר שרייבער, וועלכע זענען שוין דורך עטליכע רעדאקציעס און האבן זיך שוין געלערנט פון קריטיק און הגהות פון פילע רעדאקטארן און מגיהים. אנדערש אבער דער בלאט, וועלכע האט זיך געגרינדעט קנאפע צען צוועלעף יאר צוריק, און זיי האבן שוין פארלוירן דאס ביסל גוטע שרייבער פשוט ווייל די גוטע שרייבער האבן געטראפן בעסערע "אפארטוניטיס" וואו צו שרייבן און מאכן מער געלט.

דער בלאט קומט ארויס אין א צייט וואס אידישע אדווערטייזמענט איז אין דער ערד, אפגעזען פון וויפיל "קאלער פעידזשעס" איר זעהט יעדע וואך. דאס ברענגט אויטאמאטיש אז עס איז נישטא די געלט, געדולד, ווילן און צייט צו זיך אריינלייגן און זיכער מאכן אז יעדע פאראגראף פון יעדע נייעסל איז אויסגעהאלטן לויט אלע כללים פון דער ייווא אוניווערזיטעט און פון די חשבונות פארשטייער. אדרבה, געבט נאר א קוק וויפיל טעותים ס'איז דא אין די טעגליכע "המודיע", אדער וויפיל טעותים, סיי אויסלייג און סיי ספעלינג, עס איז דא טעגליך אינעם נ"י פאוסט און דעילי ניוז!

אין אנדערע ווערטער: איידער מען קריטיקירט דעם "בלאט" און מען שיסט הוילע לאווע און לופטיגע אטאקעס, לאמיר צונעמען יעדן פעידזש און זעהן טאקע צי עס איז נישטא עפעס קוואליטעט.

לסיכום, וועל איך דערציילן וואס כהאב געהערט פון אברהם פרידמאן פון די צייטונג מיט געציילטע טעג צוריק: "איך עקל זיך צו עפענען דעם איד און בלאט".

[זר זהב]

לסיכום, וועל איך דערציילן וואס כהאב געהערט פון אברהם פרידמאן פון די צייטונג מיט געציילטע טעג צוריק: "איך עקל זיך צו עפענען דעם איד און בלאט

".
LOL

[שמעקעדיג]

עס עפעס. דו מאכסט מיך שמייכלען.

קאווע שטיבל איז אלט קוים א האלב יאר, און פארמאגט פיל בעסערע שרייבער ווי דער בלאט.

צו זעהן דעם חילוק פון דער איד און דער בלאט, דארף מען נישט מער ווי אדורכלייענען ביידע אפאר וואכן, און דער חילוק קומט ארויף פון זיך אליינס, ס'איז א דבר המובן מאליו.

חוץ די אלע גרייזן, און נייע אויפגעטראכטע אידישע ווערטער, און נוצן גוטע ווערטער אויפן אומריכטיגן פלאץ, איז די תוכן זייער נידריג. ס'איז שווער מסביר צו זיין. אפשר יואליש מיט זיין ברייטע שפראך אדער א צווייטער בעל הסבר קען עס בעסער ארויסברענגען.

און טאמער פארשטייסטו נאך אלץ נישט, על כגון דא אמרו, ווער עס פארשטייט, פארשטייט, ואידך פירושא היא זיל גמור...

[עס עפעס]

שמעקעדיג, ווידער מיט די לופטיגע טענות און אטאקעס.

וואס איך האב געמיינט ארויסצוברענגען איז געווען אז אנשטאט צו זאגן בלא בלא בלא דער איד איז בעסער פון דער בלאט, זאל מען אייגענטליך אריינגיין אין דעטאלן און ברענגען עקזעמפלארן וואו זיי זענען אנדערש און וואס גענוי איז שלעכט מיט די בלאט שרייבער, וועלכע פון די דארטיגע שרייבער איז בעסער פונעם צווייטן, ווער איז די ערגסטע, וכו וכו'.

איך האב בכלל נישט געזאגט אז דער בלאט איז פונקט ווי דער איד, דאס האב איך פשוט נאכגעזאגט פון אברהם פרידמאן.

[יואליש]

דער בלאט קומט ארויס אין א צייט וואס אידישע אדווערטייזמענט איז אין דער ערד, אפגעזען פון וויפיל "קאלער פעידזשעס" איר זעהט יעדע וואך. דאס ברענגט אויטאמאטיש אז עס איז נישטא די געלט, געדולד, ווילן און צייט צו זיך אריינלייגן און זיכער מאכן אז יעדע פאראגראף פון יעדע נייעסל איז אויסגעהאלטן לויט אלע כללים פון דער ייווא אוניווערזיטעט און פון די חשבונות פארשטייער.

כ'וואלט צוגעלייגט אז ס'איז ליידער נישט דא די פארלאנג, ס'איז נישט די די ידיעה ביים ציבור אז ס'פעלט זיי עפעס.

אבער אויב די תירוץ איז א ס'איז נישט דא געלט, ווילן און צייט זיך אריינצולייגן ארויסצוגעבן א טיילווייזע דבר השלם, עכ"פ עפעס וואס א מענטש מיט אביסעל זעלבס רעספעקט און מוח בקדקדו זאל זיך נישט עקלן, איז די דעבאטע געענדיגט: "יא ס'זייגט אריין, אבער דאס איז דאס בעסטע וואס מיר קענען באווייזן." כ'הער. אבער ס'איז מער א קשיא ווי א תירוץ. און די תירוץ העלפט נישט קיינעם "גלייכן" די נערישע צייטונגן צוליב דעם. אז מיר זענען אזוי עני בדעת דו קענסט נישט אהערשטעלן ליין מאטריאל, דאן גיב מיר אינטערנעט און כ'וועל שוין טרעפן וואס צו ליינען.

די שאלה איז אבער פארוואס דער איד קען דאס יא אביסעל בעסער מאכן? פארוואס דער איד קען יא אנהאלטן עקספערינעס, ווי דו שרייבסט אז "דער איד האט וועטעראנען פאר שרייבער, וועלכע זענען שוין דורך עטליכע רעדאקציעס און האבן זיך שוין געלערנט פון קריטיק און הגהות פון פילע רעדאקטארן און מגיהים", משא"כ דער בלאט וואס איז אויף קוים צוועלעף יאר איז מחליף יעדן שרייבער וואס האט שוין באקומען א ברעקל עקספערינעס מיט א פרישע אינטערן פאר בילאו מינומים וועדזש? זאגט דאס נישט אז מ'איז נישט מחשיב עקספערינעס, און אויף וועמען'ס חשבון?

ניין, דער איד איז בכלל נישט די גאלד סטאנדארד, און משה לייב דייטש, הגם ער שרייבט גיט און אויסגעהאלטן און האט אריגינעלע געדאנקן (הגם נישט אויסגעהאלטן אלעמאל, אבער יעדער פארשטייט וועם ער איז דא צו סערווירן, און ער פארשלייערט כאטש זיין פארטיישע טאלק און עפעס וואס מ'קען גרינג פארטוישן פאר אינטעלעגענציע), איז א וועסט אוו ענערגיע: אוועקצוגעבן א גאנץ לעבן צו פירן א מערכה מיט די יתד און המודיע פון א"י איז א לייף אף טאלאנט וועסטעט.

אלבערט פר"מ וועט ער לאזט נאך אין זיין סטאנדערט צוליב געלט, ווייסט ער כאטש אז ער לאזט נאך און כ'בין זיכער ס'איז ווייטאגליך פאר אים ביז גאר. דער בלאט איז פיל דרגות נידריגער: ניטאמאל ווייסן זיי וואס זיי גיבן ארויס.

כ'וועל דיר געבן א דוגמא: מיט א שטיק צייט צוריק האט א שרייבער (אדער וויקיפידיע איבערזעצער) אין דער בלאט דערמאנט מנחם מענדל כשר'ס א ווארט. ניין, ער האט עס נישט געברענגט כדי אים אראפצורייסן, ער האט אים נישט געברענגט כדי צו צייגן אז ער האט נישט קיין פראבלעם מיט כשר אפי' אין א סאטמארע צייטונג: ער האט אים געברענגט ווייל פון ווי ער האט נאכגעשריבן האט אים געברענגט. דער שרייבער זעלבסט האט ניטאמאל געוויסט ווער כשר איז. כ'שטעל זיך פאר אז דער איד האט זיך פארסמאקעוועט און געליארמעט אז "קוק, זיי זענען ציונים." אבער ס'איז נישט אמת. זיי זענען נישט ציונים, נאר פשוט'ע אנאלפאבעטן. און ס'אינסאלט די אינטעלעזשענס ווען איינער ליינט אן ארטיקל וואס ער ווייסט סך מער פונעם שרייבער, און דער שרייבער ווייסט סך ווייניגער פונעם קלענסטן ידען. ס'זאגט שווא עבוד אלוהים, תחתונים למעלה. די גרעסטע אומוויסענדע אמעראצים זענען די שריפטשטעלער און די ברינעם פון וועם די אינגנט שעפט ידיעות. ס'איז ביאנד אינסאלטינג.

און כמו דעם איז דא הונדערטער עקסעמפלארען. ס'איז נישט "שלעכטע" זושרנאליזים. ס'איז "קיין" זושרנאליזים. ס'איז א האטש-פאטש פון ווערטער אויסגעגאסן אויף פאפיר און געמאכט אויסקוקען ווי א צייטונג.

[קרעקער]

לסיכום, וועל איך דערציילן וואס כהאב געהערט פון אברהם פרידמאן פון די צייטונג מיט געציילטע טעג צוריק: "איך עקל זיך צו עפענען דעם איד און בלאט".

כעל דיר זאגען
די רעדאקטארען פיןם די איד און בלאט עקלען זיך צי עפענען דעם צייטונג

אין די באלבוס פין קליינס אייזקרים עקעלט זיך צי ען מהדרינס

[עס עפעס]

יואליש, זאגסט גוט. אבער דער ביישפיל וואס דו האסט געברענגט איבער כשר'ס ווארט, איז ווידעראמאל נישט רעלעוואנט ווען מ'רעדט פונעם גאנצן צייטונג, וועלכע באשטייט נישט מער פון מיינונג ארטיקלען און השקפה, נאר עס באשטייט פון נייעסן און ארטיקלען. לאמיר הערן עפעס וואס אינעם איד איז בעסער מיט די "נייעס" ווי פונעם בלאט, און אזוי אויך די ארטיקלען איבער די נייעס, ווי דער פאליטישער אפהאנדלונג פון ב. לעבל אין דער בלאט און די וועכנטליכע ארטיקל פון יעקב כהן אין דער בלאט.

[יואליש]

יואליש, זאגסט גוט. אבער דער ביישפיל וואס דו האסט געברענגט איבער כשר'ס ווארט, איז ווידעראמאל נישט רעלעוואנט ווען מ'רעדט פונעם גאנצן צייטונג, וועלכע באשטייט נישט מער פון מיינונג ארטיקלען און השקפה, נאר עס באשטייט פון נייעסן און ארטיקלען. לאמיר הערן עפעס וואס אינעם איד איז בעסער מיט די "נייעס" ווי פונעם בלאט, און אזוי אויך די ארטיקלען איבער די נייעס, ווי דער פאליטישער אפהאנדלונג פון ב. לעבל אין דער בלאט און די וועכנטליכע ארטיקל פון יעקב כהן אין דער בלאט.

די שליסל דא איז דאס ווארט ביישפיל. לאמיך איבער'חזר'ן: ס'איז א ביישפיל, א רענדאם ביישפיל וואס איז רעפרעזענטיטיוו פונעם פראבלעם אין אלגעמיין. און ס'איז נישט די פראבלעם בעצם ווי ס'יאיז א סימפטאם. דו גייסט מיך נישט מאכן שרייבן א פי עיטש די טיסאס אויף דער בלאט, גערעכט? ווען כ'וועל זיך דערמאנען אדער הערן פון נאך, וועל איך זיין פרייליך צו מיטיילן.

און ווער זאגט די נייעס אפטיילונג (וואס כ'בין נאכנישט מודה אז דארט הערשט אן אינטעליגענציע, אבער כ'האב עס שוין נישט געליינט פאר באלד צען יאר ממילא קען איך נישט ענטפערן) איז מער דער עיקר? יעדער ארטיקל איז פונקט אזוי וויכטיג ס'זאל זיין אויסגעהאלטן.

[DotCom]

עס עפעס, איך קען דיר אנווייזן איעדע וואך צענדליגע דוגמאות ווי מ'זעהט אז דער בלאט מאכט ליצנות פון דיר, אמאל איז עס אין נייעס און אמאל השקפה און אמאל פאליטיק, זיי האבן נישט קיין שום רעספעקט פאר'ן ליינער, איך האלט נישט אז דא אויספראקן די שרייבער'ס איז א גוטע עצה, ווייל זיי זענען נישט שולדיג, כ'בין זיכער אז אויב זיי ווילן, קענען זיי דעליווערן בעסער, ס'איז נאר די אדמיניסטאציע ווי דו זאגסט וואס טויג נישט.

נאך א דוגמא וואס איך דערמאן מיר יעצט, פאר עטליכע וואכן צוריק איז געווען ביי די קינדערישע בילדער א בילד ווי צוויי פייגלעך מעיטן, דער איגנארענט בלאט שרייבער האט צוגעלייגט דארט זיינע ב'טעם'טע הגהות נישט וויסענדיג אפילו וואס דאס איז, אין צעטל קטן שטייט הארב מ'זאל נישט קוקן אויף חי' ועוף בשעה שנזקקין זה לזה, און דער לייגט דאס אריין פאר מיינע קינדער צו קוקן...

[זר זהב]

אינטערעסאנט

[יידל]

אינטערעסאנט

"שכן מעולם לא הותר".

[לעמיל]

אינטערעסאנט

נאר חבד קען שרייבען אזאנס

[יידל]

אינטערעסאנט

נאר חבד קען שרייבען אזאנס

איך קען נאך א(פאר) חסיד(י)ות וואס קען שרייבן אזוינס...

[לעמיל]

אינטערעסאנט

נאר חבד קען שרייבען אזאנס

איך קען נאך א(פאר) חסיד(י)ות וואס קען שרייבן אזוינס...

וואס זאגען אז זיי קענען אבער למעשה וועלען זיי עס נישט טין

[יואליש]

די פראנט בלאט האט אן אמעראצעס מיט ריזיגע בוכשטאבן העכער די פאלד. דער בלאט באריכט אז קאנגרעספרוי ווילעזקועז איז געווארן "ווידערערוויילט" ווען אין אמת'ן אריין האט זי בלויז באזיגט א פריימערי קעגנער אין איר פארטיי. זי וועט לויפן פאר קאנגרעס הערשט אין נאוועמבער. כ'ווייס אז אין א דעמאקראטישע דיסטריקט ווי ברוקלין מיינט דאס עווענטועל א כמעט זיכערע ווידערערווילונג (חוץ אויב א סקאנדאל ברעכט אויס פון יעצט ביז נאוועמבער), אבער פארט איז עס אן אמעראצעס. אבער אז דאס גאנצע קאפ אין אייפער לייגט מען אריין ווי גרויס די שרייענדע בוכשטאבן זאל זיין און צ'מזאל שרייען "מזל טוב וויליאמסבורג" אדער "די תורה האט געזיגט", ווער האט צייט פאר מינדערוויכטיגע נייעס באריכטן?

[לעמיל]

די פראנט בלאט האט אן אמעראצעס מיט ריזיגע בוכשטאבן העכער די פאלד. דער בלאט באריכט אז קאנגרעספרוי ווילעזקועז איז געווארן "ווידערערוויילט" ווען אין אמת'ן אריין האט זי בלויז באזיגט א פריימערי קעגנער אין איר פארטיי. זי וועט לויפן פאר קאנגרעס הערשט אין נאוועמבער. כ'ווייס אז אין א דעמאקראטישע דיסטריקט ווי ברוקלין מיינט דאס עווענטועל א כמעט זיכערע ווידערערווילונג (חוץ אויב א סקאנדאל ברעכט אויס פון יעצט ביז נאוועמבער), אבער פארט איז עס אן אמעראצעס. אבער אז דאס גאנצע קאפ אין אייפער לייגט מען אריין ווי גרויס די שרייענדע בוכשטאבן זאל זיין און צ'מזאל שרייען "מזל טוב וויליאמסבורג" אדער "די תורה האט געזיגט", ווער האט צייט פאר מינדערוויכטיגע נייעס באריכטן?

א פיקטשער קען איינער ארויף לייגען? ביטע

[זר זהב]

געזען אין געשעפט, די ערשטע רגע האב איך געמיינט אז וועלסקעז איז א כלה געווארן.

מזל טוב ??? לא עלינו!!

אביסל זעלבסט ווירדע, ביטע!