היסטוריע פון סאטמאר רבי זי"ע - מצד שני של המטבע

[דולה ומשקה]

אלע ארטיקלען זענען נעתק געווארען פון דער באקאנטע "טראנסליוואנישע צייטונג".

ווי אזוי הגה"ק בעל דברי יואל מסאטמאר זי"ע איז געווארען אויפגענומען פאר רב אין אורשיווא

ארשיווא - אין שנת תרע"א האט ארשיווא אין דער גאנצע געגענד באלאנגט צו דער בילקע געמיינדע און געוועהן איהר גליל. דער רב פלעג זיך זיצען און בילקא און פונקציאנירען אלס רב און גאנצען גליל אויף א חשבון פון פיפציג דערפער און ציווישען זיי אויך אויף אורשיווא.

האט פאסירט א מעשה און שנת תרע"א אז די רבנות שטוהל אין בילקע איז געבליבען ליידיק, אין דער בילקע קהילה האט געהאלטען אסיפות אויף צו טרעפען א פאסיגע רב ווער עס זאל ערזעצן דעם חלל.

מיר דארפן מקדים זיין: די שאלה איז פון זיין קומען אהין פאר איין שבת, ווי אזוי איז ער שוין געווארען אויף גענומען אלס רב?

די תירוץ, הרב טייטעלבוים'ס נאהטע חבר לייבעל פאשקעס איז אהין געפאהרען מיט אסאך - גע'גנב'ט געלט, וואס באלאנגט פאר זיין ברידער דעק סיגוט'ער רב, וואס געקומען איז פון סיגוטער אנהענגער - א צוויי חדשים פאר הרה"ג ר' יואל איז אנגעקומען, זיך געדונגען א הויז, אפגעשריבען און קאנציליי אז ער וואוינט אין אורשייוע, דער נאך זיך אריינגעדרייט אין די קהילה, אין ווי באלד ער האט אסאך געלט געהאט איז ער געווארען א מיטגליד, שפעטער דורך זיין איינפלוס אין צוגערעט די מענטשען צו חתמ'נען אויף די קאנסיס, ווען מ'האט זיך געכאפט איז געוועהן צו שפעט.

עכ"פ עס איז געוועהן צוויי הויפט פרעזענטליכקייטן, צוויי זייער חשובער רבנים דער בענעריקאוויצער רב אין דער זשאדאינער רב )דער שפעטער'דיגע אונגוואר'ער רב(, אין ביז דערווייל ווי לאנג די זאך איז נאך נישט ערלעדיקט געווארען האבען עטליכע אינטער געקויפטע - ווי עס האט זיך שפעטער אויף געוויזען - געכאפט דער געלעגנהייט אין געברענגט דעם דעמאלסדיגע ]נאך נישט קיין 25 יאהר[ יונגערמאן יואל'ישעל - ווי מ'האט איהם גערופען - אין מיט געוואלד אפגעריסען ארשיווא פין דער בילקא געמיינדע אין איהם געקרוינט פאר רב ואב"ד און אורשיווא.

די בילקע געמיינדע וואס איז געוועהן אנערקענט אין דער אונגערישע צענטראל-קאנצאליי אלס מוטטער געמיינדע פון ארשיווא און פינם גאנצען גליל, איז זעלבס פארשטענדליך אז עס איז געווארען דורך דעם א פריצת גדר אין עס איז איבערגעריסען געווארען א שטיק פין דער ארטאדאקסישע געמיינדע דארט ווי זיי האבען בפירוש מתרה געוועזען דער ארשיווער רב ביפאר ער איז געקומען. עס איז געשיקט געווארען אזהרות פון מונקאטשער רב אין אנדערע בתי דינים הסמוכים אז ער זאל זיך נישט דערוואגען אן קיין דית תורה צו קומען, און אין גרויס פארביטערונג האט די בילקער מוטער-געמיינדע ארויס געגעבען א גרויסע קול קורא, וואס עס ליינט זיך:

הלא ידעתם אם לא שמעתם, אשר עירנו בילקע מעולם הוא מקום דירת הרב אב"ד דפה וכו', וכן התקשרו יחד בילקא והגלילות בקשר חזק ואמיץ עפ"י דתוה"ק ועפ"י חוקי הארטה' דמדינה להיות בילקא המוטטער געמיינדע לכל הגליל, וכפי שנכתב בהארגאניזאציאונס לאנדעס שטאטוטען וכו', ומעולם רב אחד לכולנו בשלום ובשלוה.

אך הרב ר' יואל הנ"ל בא לארשיווא אחד מישובי הגלילותינו על שבת אחד ומטעמים שונים נתפתו לי איזה אנשים והתחילו יחד להרבות במחלוקות ולעשות פירוד בין הדבקים. והזהרנו אותו ע"י הרבננים הגאונים שליט"א והאקרו"ט שלא יבא להשיג גבולינו, ולא השגיח ולא שמע ובא להבעיר אש במחלוקות.

דאס איז און קורצען געוועהן ווי אזוי דער סאטמאר רב איז אנגעקומען קיין ארשיווא. אבער מיט דעם אליין איז דער געשיכטע נאך נישט גענדיקט, ס'קומט נאך א חלק שני וואס איז נאך פיל שענער אין אינטרעסאנטער ווי דער ערשטע.

* * *

[דולה ומשקה]

דאס צווייטע חלק פון דער געשיכטע איז אזוי: הה"ג ר' יואל, ארשיווער רב זעהנדיג אז דער בילקער געמיינדע מיינט טאקע ערנסט מיט איהר פאדערינג, אין ס'קען גרינג זיין אז א דין תורה זאל פסק'נען אז מ'מיז פאקען פעק און זיך אפפוצען פון ארשיווא, איז ער געפאלען אויף א קליגע המצאה און אויך א שפוציגע איינפאל.

ער האט געשריבען א בריעוו צו דער בודאפעסטער צענטראל-קאנצליי אז היות בילקא מיט ארשיווא איז פון אייביג אויס געוועהן איין רבנות, און היות ער איז געווארען ארשיווער רב געהערט בילקא אויך צו איהם, און דעריבער פארלאנגט ער פון דער קאנציליי אז זי זאל שיקען א הזמנה צו דער בילקא קהל אז זיי זאלן מיט איהם שטיין צו דין תורה איבער בילקא רבנות...

אומר ועושה, נאך פאר וואס ער צוריק בייקומען א תשובה פון דער קאנציליי, האט ער שוין אריין געשיקט א שוחט, ער זאל גיין משיג גבול שחט'ן, אין אלע דערפער וואס געהערט צום בילקער שוחט, און אזוי ארום זאל עס הייסען דאס ער איז גאהר דער רב, והא ראי' אלע שוחטים זענען זיינע.

פארשטייט זיך אז אזא פאסקונדע מעשה האט ארויס גערופען א אויסער געווענדליכען שטורעם און דער גאנצע מדינה, מ'האט געזעהן א הירוס-הדת און א פריצ-גדר, און זאפארט האבען 10 רבנים גדולים ארויס געגעבען הארבע איסורים א קעגען די שוחטים וואס דער ארשיווא רב האט געשיקט שחט'ן. האט זיך אבער דער ארשיווער רב אליין אקעגען געשטעלט, א קעגען די אלע רבנים גדולי עולם, און ער א יחיד מתיר געוועזען די שוחטים.

אך די אלע זאכען איבערראל איבער דער גאנצע מדינה האט זיך געטוהן דערוועגן. היתכן דער צענטראל קאציליי זאל דערלאזען אזא "פושע" אין אזעלעכע אומדערהערטע זאכען, האט אבער די קאציליי זיי צירוק געוויזען די נאנטע פין דער בילקא געמיינדע, אין האבן מדחה גוועהן די בילקא געמיינדא, )רבי יואל האט שוין פון פריער דארט געהאט אריין געשטעלט זיינע מענטשען(, מיט דעם מאטיוו אז דער בילקע געמיינדע איז גערעכט און דער ארישווער רב האט אומגעזעצליך געהאנדעלט, אבער היות דער ארשיווע רב איז שוין דארט אין איז שוין א מוחזק ברבנות - כאטשיג קיין וואלן איז לגמרי נישט געוועהן - טאהר זיך בילקא נישט אויפנעמען א רב, ביז זיי גייען נישט מיט דער ארשיווער רב צו א דין תורה, און דא איז דא א בריעוו פון הגאון רבי קאפל רייך האב"ד פעסט דערוועגן:

היות שנדרשתי מאת הרה"ג האב"ד דק"ק ארשיווא, בהיות שיש לו טענה על מנהלי ק"ק בילקע אשר רצונכם לקבל רב וכו' והוא כבר החזיק ברבנות וכו', לזאת באנו להודיע שכן הסכימו באספת הצענטראל-קאנציליי שחלילה לכם לקבל רב עד שתעמדו לדי"ת עם הרב ר' יואל בזבל"א וזבל"א, וכל רב שקבלו עד אז הוא בכלל מסרב ויאסרו הוראתו עליכם.
הק' קאפל רייך האב"ד פעסט
הק' ישעי' זילבערשטיין האב"ד ווייצען

מיר זענען פרסם בכיון דאס גאנצע ענין איז צו מאכען אויפמערקזאם אז אזוי איז דער ארשיווער רב הה"ג ר' יואל טייטעלבוים געקומען אויף ארשיווא ביד חזקה, נישט קוקענדיק אויף די אזהרות פין בית דין הסמוך, אין משיג געוועהן פאר דער בילקא געמיינדע, און דאך דערצו אויף דער יסוד ווייל ער איז שוין מוחזק ברבנות האט גאהר גע'פסק'נט די קאציליי אז דער מוטער-געמיינדע טאהר זיך קיין רב נישט אויפנעמען.

צום דין תורה איז געוועהן ביים מונקאטשער רב הגאון רבי חיים אלעזר בזבל"א בזבל"א, דער מונקאטשער רב האט גענומען זיין פאהטער דער דרכי תשובה, און הרהה"ג ר' יואל האט גענומען זיין ברודער הג' רבי חיים צבי און נאך א שליש, רבי יואל האט אש אין פארעך געמאכט פון דער מונקאטשער, ווי באוויסט האט רבי יואל גאהר א שנעלע מחשבה בליצ'ענדיק שנעל, א געזינטע מבין דבר מתוך דבר, זייער שארף און כיטריג און דער מונקאטשער האט לפעמים נישט צום ווארט געקענט קומען. פון דארט האט זיך אנגעהויבען א ביטערע מערכה און ברענעדיגע מחלוקה ציווישען די צוויי.

[דולה ומשקה]

ווי אזוי איז דער סאטמערע רבי
הרה"ג רבי יואל טייטעלבוים
געווארען אויפגענומען אלס קראלע רב


קראלע - קראלי איז אין יענער צייט געוועהן א שיינע אשכנזישע קהלה וואס האט געשפילט אבעדייטליכע ראלע מיט א נארמאל פיין לעבען, אירע רבנים פון אייביג אן געוועהן פרעזנטליכקייטן, ווא האבן גע'שמ'ט איבער דער גאנצע אידישע וועלט.

אין דעריבער פארשטייט זיך אין עס איז זעלבס פארשטענדליך אז מיט איהר גוטען ווילען האט זיך דער קראלער געמיינדע נישט ענטשלאסען צו אויף נעמען דעם דעמאלסדיגע נאך יונגען כמעט אומבאקאנטען ארשיווער "רבי'לע", ווייל די קראלע אידען האבען געוואלט אז די דאזיגע שטעלע זאל באזעצען א פרעזענטליכקייט א מושלם בכל המעלות, וואס זאל פארזעצען ווייטער די רוב רייכע פארגאנגענהייט פון דער קראלע קהילה. אין דאזיגע וואלט זיי זיכער געלונגען ווען נישט דאס וואס די פריינד-קליקע האט כמעט מיט געוואלד אין מיט אינטער- ערדישע מיטלען ארויפגעזעצט דעם אורשיווער רב, הרה"ג רבי יואל טייטעלבוים אויף דער ליידיגע רבנות שטול און קראלע.

מ'דארף צו וויסען אז פאר ר' חיים פריינד אין זיין קליקע איז די פראגע פון קראלע רבנות דעמאלס געוועהן וויכטיגע פראגע, ווייל נאך די פטירה פון הגאוה"ק ר' יודא גרינוואלד האבדק"ק סאטמאר זצ"ל ווען די סאטמארע קהילה האט זיך ארום- געדרייט איבער וועהלען א רב פאר סאטמאר, האט דאן ר' חיים פריינד פרובירט פארצושלאגען די קאנדידאט פון ארשיווער רב אויף די ליידיק געבליבענע פאסטען האט אבער דאס סאטמאר קהל דעם דאזיגען לעכערליכע פארשלאג ניט אמאהל און בעטראכט געגעבען אין צו איהר גליק איז נאך די צענטראל-קאנציליי דעמאלס געשטאנען אויף איהר געהעריגען הויך, און דעריבער איז אזא פראגע ווי צווינגען די טאריעטעט אז זי זאל אננעמען די פארשלאג ניטאמאהל ארויף געקומען אויפן סדר היום און זי איז נעבעך גענצליך דורכגעפאלען אין דערמיט.

אבער אויס צופירען דעם נצחון האט ר' חיים פריינד מיט זיין קליקע באשלאסען ביי זיך, זיך אנצושטרענגען אז הרב ר' יואל טייטעלבוים זאל ווערען קראלער רב צוליב א דאפעלטע כוונה.

איינס, צוליב דעם, ער זאל דארט זיין א קאנקורענץ פאר סאטמאר און זיין אן אבן נגף פאר הגוה"ק בעל קרן לדוד זצ"ל כדי איהם צו שטערען און אלע זיינע אונטער נעמונגען - אזוי ווי ס'איז בעוה"ר טאקע געוועהן.

צווייטנס, אויך דערפאר כדי ער זאל זיין נאהנט צו סאטמאר און א פאסיגע געלעגנהייט זאל מען קענען לאדנען די העק און בעק, און זיך קענען אריבער צוען קיין סאטמאר...

דעם ארשיווער רב איז זייער שטארק געפעלען דער געוואלדיגע פלאן פון זיינע שטוב מענטשען און מ'האט תיכף אנגעהויבען א אפענסיוו אויף דעם קראלע רבנות און אזוי איז ארשיווער רב געווארען קראלער רב.

ווי אזוי דער וואלען האבען אויס געזען- וועלען מיר א צוויטס מאהל שרייבען. באגניגען זיך אויף דערווייל מיט דעם.

א פאקט און קראלע הרה"ג רבי יואל טייטעלבוים האט מרחק געוועהן הרה"ח רבי נפתלי שווארץ פון קראלע, און ער פלעגט איהם זאגען אז ער איז אנ"אפיקורס" אין א "ציוניסט", אלס ווייל ער האט געעפענט דאס "בית מדרש עצי חיים", וואס מען האט געהאט געעפענט און קראלע א האלבע יאהר פאר הרה"ג רבי יואל איז אנגעקומען אהין.

[דולה ומשקה]

דאס אמת'ע ידידות און חביבות בין הני תרי צדיקיא
הגאון רבי יואל טייטלבוים אבדק"ק סאטמאר
מיט הרב הצדיק רבי אהרן ראטה

סאטמאר שנת תרצ"ז לפ"ק - און סאטמאר וואוינט שוין העכער 20 יאהר דער באוויסטער "ארץ ישראל רבי" הרה"צ המפורסם רבי אהרן ראטה, וועלעכע איז באוויסט ביי די אשכנזים אזוי ווי ביי די חסידים זייער באליבט און אנגעזעהן, צוליעב זיין גרויס פרישות און גדלות בתורה אן שום פאליטיק אדער געקוצעלטע רבי-עריי.

דער דערמאנטער רבי, האט נישט געמאכט פון דער תורה קיין קרדום לחפור, און פונ'ם רבי'שאפט א געשעפט מיט פעטע פדיונים, ווי טייערע מעבלין וכו', ער זיצט זיך צוריק געצויגען און זיינע ד' אמות על התורה ועבודה לשמה, די איידעלסטע יונגעלייט פון סאטמאר זענען ארום איהם פארזאמלט און מ'לערנט תורה בקדושה ובטהרה, אזוי ווי דער סדר איז אין די ארץ ישראל'דיגע קרייזען.

דער דערמאנטער רבי הרב הצדיק ותמים רבי אהרן הנ"ל האט מיט עטליכע יאהר צוריק ארויס געגעבען א וואונדערבארע חיבור "שלחן הטהור" אויף וועלעכע אלע גדולי ארץ ישראל וחוץ לארץ האבען געגעבען זייערע הסכמות און האבן אנגעוויזען אויפן גרויסקייט פונ'ם מחבר.

אבער אחד הוא הרה"ג רבי יואל טייטעלבום אבדק"ק סאטמאר - וואס ווי באוויסט לשיטתו צורעדען און מוסר'ן פון די ענינים, אבער נישט דריקן פאר בחורים מיט "רחל בתך הקטנה" ווערטער פרטים און פרטי פרטים פון די ענינים וואס דער ספר רעט זיך -

וואס עס טוט איהם וויי פאר הרה"ג ר' יואל איז אז אין סאטמאר לעבט נאך א רבי, וואס זיצט און לערנט יומם ולילה און איז א ת"ח גדול אשר גדולתו בתורה הוא עד אין לשיעור וערך, וכל רז לא אניס ליה, און דערצו אויך א רבי, כאטש ער פירט נישט קיין מחלוקות. און במילא איז קיין חידוש נישט אז דער "ארץ ישראל רבי" איז אריין געטראגען געווארען אויף די "שווארצע ליסטא" און ס'האט זיך נאר געדארפט קומען א געלעגנהייט ווען זיך נוקם צו זיין און איהם פאר זיך נישט וועלען מכניע זיין און אויס הערען דעם "שטאטס רב" הרה"ג רבי יואל טייטעלבוים.

און דער געלעגנהייט איז ענדליך אנגעקומען.

דער ארץ ישראל רבי איז נישט געוועהן א לאנגע צייט און דער היים, און ווען ער אנגעקומען אהיים, האט מען איהם געשיקט זאגען ער זאל קומען שלום נעמען פונ'ם "מרא דאתרא", ער באוויסט אלס א גרויסע תמים איז טעקע געגאנגען מפני הכבוד שלום נעמען פונ'ם "מרא דאתרא", האט איהם הגאון רבי יואל טייטעלבוים געפרעגט "היות כ' האב געהערט אז איהר זענט אויף מיר מקבל לשון הרע, היתכן?

- להד"ם, - האט דער ארץ ישראל רבי געענפערט - אדרבה רבי, כ'האב געהערט אז איהר זענט מקבל לשון הרע אויפן ספינקער רבי, וואס איז טאקע א עובד ד'.

ווי דער סאטמערע רב האט דאס געהערט, האט ער מיט א געשריי אויף געשפרינגען: "וואס, ספינקער רב, ער אין איהר זענט פון דער סטרא אחרא, א רבי וואס האט שוין יא געלט קען גאר נישט געבען? כ' האב פון איהם כמה פעמים געוואלט בארגען, ער זאגט ניין, זארגט ער זיך פאר צווייטען? קודם איז איהם און זיין משפחה.

און וועגען דיר - האט דער סאטמערע רב ממשיך געוועהן - איהר מאכט אייך גרויס מיט אייערע חיבורים, מה רעש! משה דעסויער האט אויך ארויס געגעבען חיבורים, און דארט שטייט פונקט דאס וואס איהר שרייבט, ביידע טראכטען א גאנצען טאג פון דער זעלבע זאכען...

און דער סאטמארע רב האט געגעבען א ווינק, הענט האבען אנגעכאפט דעם ארץ ישראל רבי און איהם ארויס געווארפען בשם ועין.

א צייט שפעטער האט רבי יואל אפגעשיקט זיין בריעוו, נישט צוליב גרויס התפעלות, נאר צו ווייזען אז ער אין נאר ער איז קאנטראל פון שטאט.


* * *

[דולה ומשקה]

דער גרויסע דורכפאל פאר
הגאון הבקי רבי יואל טייטעלבוים שליט"א
און חוסט ווען ער האט פארלוירען די מלחמה

חוסט תרצ"ה – ווי באוויסט האט מען אין שנת תרצ"ה לפ"ק געוועהלט אין חוסט א רב, ציווישען די קאנדידירטע רבנים איז אויך געוועהן הרב יואל טייטעלבוים פון סאטמאר פאר וועלעכע ער איז בחרפתינו דורכגעפאלען, און ס'איז געוועהלט געווארען אלס ממלא-מקום פון הגאון הצדיק אמיתי דושינסקי וועלעכע איז קיין ארץ ישראל געפאהרען איז אויף גענומען געווארען דער איזשהאראדר ראש בי"ד הרה"ג הגדול רבי יהושע גרינוואלד נכדבעל ערוגת הבושם ז"ל.

הרב גרינוואלד האט באזעצט חוסט מיטן גרעסטן כבוד און די חוסטער בעלי בתים זענען העכסטע צופרידען מיט זייערע רב, נאר די סאטמאר'ע פון הרב טייטעלבוים'ס מענטשען קענען נישט מוחל זיין פאר הרב גרינוואלד און פאר די חוסטער קהלה פארוואס זיי האבען נישט געוועהלט הרב הגאון רבי יואל טייטעלבוים פאר זייערע רב, און זיי האבען כדרכם בקודש פארקאכט א מחלוקות עד לב השמים אונטער פארשידינע אויסריידען און האבען אריין געצויגען דעם פאפער רב אין זייערע מחלוקה און א יאהר צייט האבען זיי נאך אלס מחלל שם שמים אן אויפהער.

ס'איז אפגעהאלטען געווארען א דין תורה וועגען דעם ענין, די דיינים מצד קהילות חוסט האבען זיך אבער מסלק געוועהן פאר דער דין תורה קודם הפסק, ווייל דער בורר גאלדשטיין מצד די בעלי מחלוקות איז קעגען קהל געגאנגען בערכאות שוין אפילו ווען מ'איז צוגעטרעטען צו דער די"ת און סאיז אויך בעת דער די"ת האט פעסט געשטעלט געווארען אז פאר די סאטמארע מהרסים איז דא 50 טויזענט פענגא אז זיי זאלען אויפנעמען דעם פאפער רב – דאס בי"ד געפונעדיק זיך אינטערן טעראר פון די סאטמארע האט ארויס געגעבען א פסק, דער פסק איז אבער מצד די חוסטער קהילה איבער געגעבען געווארען פאר דער סאד קארפאט-רוסישע ארטאדאקסישע צענטער, אז דער וועד הרבנים זאל ערלעדיגען דעם ענין.

הרה"ג רבי יואל האט אבער נישט געהאט קיין געדולט צו ווארטען אזוי לאנג, ביז דער קאנציליי וועט דאס ערלעדיגען און האט אריין געשיקט קיין חוסט א בריעוו צו זיינע חסידים און וועלעכע ער שרייבט אז ער איז מתיר שחוטי-חוץ [דהיינו פון די שחיטה פון זיינע שוחטים], און אויך האט ער אויף געפאדערט אויף צו רודפ'ן דעם רב הגאון הצדיק הרב גרינוואלד מיט דער קהלה דורך רופן זיינע חסידים צו דירעקט צו שעדיקען די קהלה הכנסות, ווי למשל נישט צו ניצן דער קהל'ישע מוהל, שוחט, וכו' וכו' וא"א לפרטם כי רבים הם.

נאך 100 יאהר איסור שחוטי-חוץ און חוסט וואס איז שפעטער פונ'ם מהר"ם שי"ק אין ערוגת הבשם זצ"ל באפעסטיגט געוארען, איז געקומען הרב ט"ב למען הנצחון און דאס מתיר געוועהן.

און דא איז דא א בריעוו פון די גדולי הדור וועלעכע זענען מבטל דעם היתר, ליינט און ותחי נפשכם:

ב"ה ה' וישב התרצ"ו אוזהאראד תצ"ו.

שוכט"ס לכבוד האקרו"ט דק"ק חוסט הי"ו

אחדשה"ט מתכבדים אנחנו בזה להגיש לפני מעכ"ה הי"ו מוכן החלטה מאסיפת ועד הרבנים מאור ליום ג' וישב התרצ"ו בדברי הרבנות בק"ק חוסט תצ"ו.

על האסיפה הופיע הרבנים הגאונים שליט"א ממונקטש, אוזהאראד, קאסאני, וסעליש מצד הלשכה המרכזית ראשי הלשכה מו"ה חיים יהושע פישגרונד נ"י מנהל הישיבה, ור' יצחק אייזיק ווייס נ"י המזכיר.

ליושב בראש האסיפה זו נבחר מועד הרבנים הרב הגאון מו"ה יוסף אלימלך כהנא שליט"א אב"ד דק"ק אוזהאראד.

הרב הגאון היושב בראש פתח את האסיפה וביקש את הרב הגאון מו"ה שלמה ישראל קליין אב"ד דק"ק סעליש, ואת מו"ה צבי שאנבערגער ראש הלשכה שיקיימו את הפרטי-כל. – הועד הרבנים שם לו מטרה שלא לבקר את דברי הפסקים אשר הובאו בדברי ריבות בק"ק חוסט תצ"ו, רק השתדלותו ומגמתו חי' לפרש ולהשלים את הפסקים עפ"י התוה"ק למען השלום, ולשום קץ למלחמת אחים אשר הסיבה ירידת ק"ק אשר היתה לתהלה ולתפארת בין הקהילות היראים, מפני שעל ועד הרבנים לבדו מוטל החוב הקדוש לעמוד על המשמר ולכונן את בדק הקהלות הארט. בפאדקארפ. –רוס, וע"כ היה דעתו דעת תורה להחליט בדברי ריבות ק"ק חוסט ככתוב מטה:

א) אמת הוא שיש רשות עפ"י פסק בי"ד לכת השנית בקהל חוסט לבחור להם ראש בי"ד עכ"ז חוה דעתו ועד הרבנים עפ"י התורה שא"א לבחור למשרה זאת לא את הרב הגאון מו"ה יעקב יחזקי' גרינוואלד שליט"א מ'פאפא וגם א"א לבחור מאלו אשר לקחו חבל בדברי ריבות נגד הרב הגאון מו"ה יהושיע גרינוואלד שליט"א אב"ד דשם, וגם נגד קהל חוסט, מפני שבחירה כזאת תסבב רק מדון ולא תביא שלום הנדרש.

ב) אם תתהוה חילוקי דעות בענינים כלליים דתיים בין הרב והראש בי"ד אשר יהי' שמה מאחר שבפסקים הנ"ל לא דנו בזה. אזי דעת הרב ואב"ד מכרעת כבשאר קהלות קדושות וכאשר יורה כן יקום.

ג) מאחר שלא נתברר מהפסקים הנ"ל לכמה מאנשי כת הנ"ל יש להם הכח לשאול ולבקש בחירת הראש בי"ד וגם ועד הרבנים לא רצה להחליט קדם שמוע דברי שני הצדדים ע"כ הוחלט שרק בדבר זה יתחוך הדין בי"ד שידעסגעריכט עפ"י תקנות הלשכה המרכזית באם לא יתפשרו בינם לבין עצמם השני צדדים.

ד) איסור שחוטי-חוץ נשאר בתוקף כבימי הגאונים הצדיקים נ"ע אשר ישבו על כסא הרבנות בק"ק חוסט כאיסורו מקדם כנבלה וטרפה, והשו"ב אשר ישחט שמה מהיום והלאה בלי רשות הרב ואב"ד מכשיל הוא את הרבים וגוזל את הקהלה, ע"כ שחיטתו אסורה לעולם כנבלה וטריפה.

[דולה ומשקה]

און קומענדיגען קפיטל ווי אזוי איז הרה"ג רבי יואל טייטעלבוים אנגעקומען קיין סאטמאר...

אויך וועלען מיר שרייבען וועגען זיין קומען קיין מאקעווע אין זיין פארשעמען הרה"צ רבי שלום אליעזר ה"ש בנו פון דער הייליגע צאנזער רב דער בעל דברי חיים זי"ע.

און נאך עטליכע אינטרעסאנטע געשיכטעס.

[שפתים ישק]

שפתים קישאקTM!

[יאיר]

וועלכער צייטונג איז דאס? דאס זעט אויס ווי א פנים חדשות.

[בעריש]

דאס קומט פון די טראנסלוואנישע אידישע צייטונג א ספינקער חסיד. די שקרים דארט איז פי כמה פון שאולזאנען.
בשעתו האבן עס די בעלזער חסידים איבערגעדריקט. היינט איז עס דאכט זיך אוועיליבול אויפן געוועב.

[כוכב]

נאך די דריטע וועלט מלחמה וועט עפעס א משקה המשקר אפיקראצן ארכיון פון בעולמם של חרדים און אפאר צדעקערנטע עפל סוסעס וועלן עס צוקישאקן.
עס איז זינלאז צו פארלייקענען די געוןאלדיגע הערצה וואס סאטמארער רב האט געהאט ביי אלע ערליכע אידן וצדיקים פארן קריג, רבי איציקל וואס איז נאך געווען ביים שינאווער רב און האט נאך אזוי פארשטאנען וואס מיינט א צדיק ווי אונז איז געשטאנען כעבדיה קמיה מריה ביי די ניינציג יאר,און די גרעסטע ראי איז אז רבי אבישל קראלער זון רבי הערשלע איז געשטאנען אופן באנק און זיך געשטיפט צו הערן א ווארט פון סאטמארער רב.

[טאמבל סאס]

אפגעזען ווער ס'איז גערעכט געוען זעהט מען כאטשיג אז ס'איז אייביג ..... נו שוין... קוק מיין חתימה. בקיצור רעבעס זענען אייביג געווען רעבעס.

[לית דין בר נש]

.

[שמערל]

שפתים קישאקTM!

דער קעפל זאגט קלאר, די אמת'ע היסטוריה, און די האסט נאך די חוצפה צו פרעגן?

נאכן היינטיגן אשכול פון שמעקעדיג איבער משוגעים לאותו דבר, איז צום שטוינען צו זען אזעלכע שוטים מיט ידם על העליונה.

[דענקער]

גערעכט [tag]אבטולמוס[/tag]. איך וואלט עס נישט אנגערופן אמת'ע היסטוריה. אבער עס איז נאך אזוי אמת ווי מושיען של ישראל.
די אמת ליגט לכאורה ערגעץ אינדערמיט צווישן מושיען של ישראל און די טראנסילוואנישע צייטונג.

[דולה ומשקה]

דאס איז געוועהן מיין ערשטע שורה

אלע ארטיקלען זענען נעתק געווארען פון דער באקאנטע "טראנסליוואנישע צייטונג"

[ממרום שלח אש]

גערעכט [tag]אבטולמוס[/tag]. איך וואלט עס נישט אנגערופן אמת'ע היסטוריה. אבער עס איז נאך אזוי אמת ווי מושיען של ישראל.
די אמת ליגט לכאורה ערגעץ אינדערמיט צווישן מושיען של ישראל און די טראנסילוואנישע צייטונג.

איך זע אפט דעם צוגאנג, אז ווען זה אומר בכה וזה אומר בבה איז מ'כלומרש'ט מוכרח אז דער אמת ליגט ערגעץ אינדערמיט, אבער עס איז א פוילע און פעלערהאפטיגע צוגאנג.

[כוכב]

טאמבל טוט די זעלבע נארישקייט, אלע רביס זענען גארנישט ווען מרעדט פון מענטשן שהעניקו חמה בקומתם בתורה ביראה ובמסירות נפש.

[טאמבל סאס]

פארוואס נאריש? אז איך קום אריין אין ביהמ"ד און איך זע צוויי אידן שלאגן זיך און ביידע זענען זיך ווערט זייערע געלטער קען איך נאך טראכטן אז דא איז א אויסנאם אבער אז איך הער אז זייערע טאטעס האבן זיך נאך געשלאגן ווערט מיר אלעס קלאר. העניקו חמה העניקו מאמע. לית מאן דפליג אז זיין א רבי איז א גוטע ביזנעס, איבערהויפט אין א צייט ווען מ'האט נישט געדארפט זיין דעם זוהן פונעם פריעדיגן כדי איבערצונעמען, און אז מ'קען נאך יעדעם איינרעדן אז מ'מיינט די תורה איז די רעסט אף די געים, אפ טו סוירווייוול אף די פיטעסט.

[כוכב]

בלא בלא בלא.

[עפל סיידער]

בלא בלא בלא.

[ארטיסט]

ארלעדיגט מען גייט אראפרייסן סאטמאר רב, איך הער. הרב דולה איר ברויכט פיקסען אייער ״און״ ״אין״. יענקל ״און״ משה. משה האט געוואונט ״אין״ ראזלע. חזר דיך איין די כלל וועט מען בעסער פארשטיין דיינע שרייב ארבעט. און בכלל האב איך מורא אז דער שרייבער פון די שורות גייט נישט צום דוכענען, ער איז נישט מקפיד צו זאגן רבוש״ע חלום חלמתי ואינו יודע מה הוא, זיינע חלומות דארפן נישט אנטשידן ווערן לטובה.. די גאנצע פאראגראף זעט אויס זייער גרייזיג. עמיצער וואס האט מיט געוואלד געוואלט אראפמאלן סאטמאר רב ווי א שלעכטער מענטש אבער פארשידענע פאקטן שטומען נישט פונקט ווי יוסל׳ס הקדמה אויפן על הגאולה.

[דולה ומשקה]

מיר פרעזענטליך גייט נישט אן קיין כי הוא זה נישט דער טראנסלוואנישע צייטונג און נישט דער מושיעין של ישראל. זיי זאגען מיר נישט ווער דער סאטמאר רבי איז געוועהן.

די ארטיקלען דאס זענען ווי אזוי עס שטייט דארט, אז יענע שרייבער איז נישט געוועהן אינטרעסירט אין חכמת הדקדוק, די אייציגסטע אינטרעסע זיינע איז געוועהן צו שפייען צואה אויף דער חשבון פון א הייליגע איד. לפענ"ד כמעט אלע אייניקלעך פון יענע צד האט עכ"פ נאכן קריג זיך אנגעקערט קיין סאטמאר פחות או יותר.

אבער דאס איז אמאל זיכער אז דארט איז פארגעקומען בייזע און געמיינע מחלוקות, יעדע צד האט געהאט זיין צייט ווען ער איז געוועהן גערעכט און ווען ער איז נישט געוועהן גערעכט.

דער צייטונג האט געהאט בלויז איין ציל צו האקען פעך און שוועבל, צו אפחוזקן און ליצנות מאכען פון א מנהיג בישראל, ער האט געזוכט פאר סיי וועלעכע שמועה צו קענען אויפבלאזען דערנאך דרוקן.

לדוגמא אין הונדרעט יאר ארום, ווען יענער שרייבער וועט באשרייבען דער גרויסע ידידות ציווישען סאטמאר רבי און קלויזענבורגער רב באגלייט מיט בילדער און בריוון, ווען עס נישט אוועק נעמען דער פאקט אז כמעט אלע יארן איז סאטמאר געוועהן מיט איהם שנאת אחים ושנאת חינם, מ'האט געהעצט אנטקעגן איהם כאחת הריקם, וזה ברור כשמש שאין להכחיש.

[שמערל]

איינער וואס האט נישט קיין אגענדע, געט נישט אזא פאלשע קעפל פארן אשכול. און אודאי דיסיידט נישט עס צוטוישן הערשט נאכן פאוסטן די אשכול.