תמים האט געשריבן:נחזור לענינינו
אין סאטמאר האט מען נישט געהאלטען דעים ברך משה פאר א קדוש, חוץ די תמימי לב, און די יוגנט ביזן אויפוואקסן, מיילא ברויך מיר זיך נישט ציפיל פארענטפערן.
אבער זעענדיג יעצט ביי די ליטאים וויאזוי זיי האנדלען זייערע שונאים און די שפראך וואס קומט ארויס פונם גדול הדור די שר התורה און די פסקים וואס פארט ארויס פון דארט, האבן חסידי הברך זיך ווייט נישט וואס שעמן, ממש א פחד די שפראך וואס דארט גייט פאר. און דארט קען עס באמת נישט די המון עם עסן.
שרייבער האט געשריבן:תמים האט געשריבן:גאלד האט געשריבן:געבויט האט איהם באחרית ימיו די זעלבע וואס האט געבויט ר' זלמן לייב, טראץ וואס ר' אברהם איז טאקע געווען טויזנט מאל מער תוכן ווי ר' זלמן לייב מיטאמאל קיין דמיון, אבער די מאטיוו איהם צו פארהייליגן איז די זעלבע מאטיוו ווי מ'פארהייליגט היינט ר' זלמן לייב, נקמה און אהרן גארנישט מער, דאנט קיד יורסעלף
געבויט?? ווער האט אים געבויט?? איך בין אויסגעוואקסן און א זאלי סאטמארע שטיב וואס איז געבליבען אין די סיסטעם מיט רויטע פענעמער ביז די טיילונג, אין זיך אייביג ציגעשטעלט.
מיום עמדי על דעתי איז ר' אברהם געווען א ארויפגעקוקטע זאך, דער איד איז געווען א איש מורם מעם א תלמוד חכם עצום און מתמיד יומם ולילה, און טראץ זיין שארפקייט און עקסטרעמקייט איז עס נאר א מעלה ביי די געטויבעלטע רבי ז"ל אידן,
אין ביי טע וועי ווי אפשר זאגסטו מיר ווי פארהייליגט מען היינט רז"ל?? איך קען קוים ווארטן אויף דעי מינוט.
אז דו ביסט אויפגעוואקסן אין א זאלי שטוב, מיינט דאס אז דו ביסט בערך אין די יארן פון 20 25 יאר, נו אוודאי, פון תש"ס און ווייטער איז ר' אברהם שוין געווען א געוואלדיגער איש מורם מעם, אבער עטליכע יאר פריער איז ער געווען אראפגעקוקט איבעראל, חוץ ביי די עקסטרעמע רבי ז"ל אידן וואס האבן געלעבט מיטן סלאגאן "בימים ההם אין מלך בישראל איש כל הישר בעיניו יעשה", און ביז תשנ"ט איז דער ברך משה שוין איינמאל געווען פארהייליגט ביי 80 90 פראצענט פון זיינע חסידים, מיין זיידע א איד פון פאר די קריג האט זיך כל ימיו נישט ארויסגעשטעלט קעגן רז"ל, ווייל ער איז געבליבן מיט די פחד פון די הקפדה פון ברך משה, עמרם כהן האט געהרג'ט דעם יראת הכבוד צום ברך משה ביי די יונגווארג, די עלטערע אידן (רובם ככולם) זענען ווייטער געבליבן מיטן פחד מהוד קדושתו, און אים ארויפגעקוקט עד זיבולא בתרייתא, און פון זיי האסטו קיינמאל נישט געהערט א זלזול ווארט אויף אים, איך האב מיטעהאלטן די יארן שוין נאך מיין חתונה, און איך האב געזען דעם חילוק, און היינט ביים פרישן דור, ביי די ארונים זיכער איז דער ברך משה ווייטער פארהייליגט.
דריידל האט געשריבן:ס'קוקט אויס אז די ביסט אויפגעוואקסן אין ק"י ישיבה אין די תש"נ יארן.
ר' אברהם ז"ל איז געווען ארויפגעקוקט ביי יעדעם ביז די סקול דיסטריקט פרשה. אמת, ער איז געווען עקסרעים מיט זיינע קנאישע שיטות אבער ער איז נאך אלץ געווען רעספעקטירט. מ'קען זעהן אין די ספרים וואס די מחברים זענען תלמידי סאטמאר, אז כמעט אלע וואס זענען ארויסגעקומען אין די תש"מ יארן האבן א הסכמה פון ר' אברהם. (נישט אימזיסט איז ר' געציל בערקאוויטש אריין אין בני יואל שול אים מספיד צו זיין.)
די ברך משה איז בכלל נישט געווען פארהייליגט. אפגערעדט אינדרויסן פון סאטמאר, נאר אין סאטמאר אליינס אויך נישט. ער האט געהאט ידידים, מעריצים און אסאך פארטיי מענטשן וואס צוליב כבוד בית סאטמאר האט מען אים געשטיצט. ס'געווען א מיעוט וואס זענען יא געווען פארגלייבט אין אים, אבער עפי"ר זענען זיי געווען בחורים אדער אנדערע מצומצמים אזעלכע וואס האבן מורא צו ניצן די אייגענע שכל. ווען די מחלוקת האט זיך אנגעפאנגען, אין די תש"נ יארן, האט ער יא באקומען מער פארגלייבטע חסידים, אבער דאס איז נישט געווען מיט אן אמת, נאר ווייל מ'האט זיך געשלאגן, והא ראי' אז חסידי מהר"א זענען היינט סאך מער פארגלייבט אין מהר"א ווי די דעמאלטסדיגע חסידי הברך. איינמאל ער האט שוין נישט געדינט די אינטערעסן פון א גרויס טייל פון זיינע חסידים, האבן זיי אים איבערגעלאזט און גאר ליצנות געמאכט פון אים.
קוק למשל אין וויזניץ בני ברק. ר' משה'לע האט געהאט אמת'ע חסידים און אפילו אסאך האבן נישט ליב געהאט וואס ער טיט מיט ר' מנדל בסוף ימיו (דארט איז אויך געווען די טענות אז די שטוב מענטשן האבן אים פארדרייט), האט מען אלץ געהאט די פולסטע רעספעקט און בפניו האט מען זיך נישט געשלאגן. משה גבאי האט זיך אייגערעדט אז די חסידי הברך זענען אמת'ע חסידים (קעלבער, כלשונו) און ווען ס'איז געווען די מעשה מיט מהרז"ל'ס דרשה חוה"מ סוכות, האט משה געמיינט אז ער וועט ברענגען די ברך קיין ב"פ אין מאכן סדר. דערווייל האבן די ארונים געוויזן די מיטעלסטע פינגער פאר'ן ברך מיט משה ציזאמען, כלומר ווילאנג די דינסט אונזערע פארטיי אינטערעסן ביסטי פארהייליגט אבער אויב אונז באקימער עס מער נישט וועט מען דיך דאמפן.
כ'האב שוין פריער געפרעגט וויפול מענטשן ווייסט איינער וואס האבן געגעבן א נאמען נאך אים? איינער האט געענטפערט אז ר' הירצקא צוויבל און מסתמה נאך אנדערע אויכעט. איז דאס נישט קיין ליצנות? א רבי פון טויזענטער חסידים און אינגאנצן געציילטע נעמען נאך אים?
צענטער האט געשריבן:גאלד דו ווילסט איך זאל גלייבן אז אלע זאליס און בני יואל זענען אידילאגיע פריי נאר בלויז פערזענליכע שונאים פאר ר אהרן. איך פארשטיי און איך בין גרייט דאס מקבל צו זיין אבער אויב בין איך דאס מקבל וועל איך אוטומאטיש זיין א שונא פאר ר אהרן ווייל ווי קומט דאס צו איין יחיד אזויפיהל צענדליגע טויזענטער פערזענליכע שונאים? איך מיין אז מאז היות ישראל לגוי איז נאך אזאנס נישט געווען דעריבער עצה איך דיא אפצוטרעטן פון דעם נארישן הסבר און בעסער מסביר זיין פארוואס ר אברהם האט נישט געהאט רעכט אויסצודריקן זיין מיינונג אן ווערן ארינטערגעריסן כאחד הפושעים.
שרייבער האט געשריבן: נאר דאס מיינט אז ביי די ארונים מאכט זיכער יעדער אליין צו האבן און ס'גייט בר מצוה מתנות, ביי די דור ביז די 40 50 יאר איז נישט קיין גרויסע חילוק צווישן דברי יואל און ברך משה (איך גיי נישט אריין צו ס'איז געווען א חילוק אין זייער גרויסקייט, אבער פונקט ווי מ'מאכט נישט קיין חילוק ביים רעדן פון ישמח משה און קדושת יו"ט הגם ס'איז לכאורה געווען א חילוק זייענדיג אפגעריקט עטליכע דורות, די זעלבע מאכט מען נישט קיין חילוק ביים רעדן פון די צוויי)
דולה ומשקה האט געשריבן:[center]בעידן חדוותא דימי הפורים דשנת תשנ"ה לפ"ק בביהמ"ד דקיט"ל וומס"ב [/center]
ער איז אייביג מיט התנגדות צום פעטער ז"ל, וואס ער האט געקאנט האט ער אייביג געטאן, ווען דער פעטער איז קראנק געווארען האט ער די ערשטע זאך געוואלט מאכן צוברעכן די סאטמארע קהלה. ב"ה דער אייבישטער האט מיר געגעבן דעמלט כח ועוד און איך האב דעמאלס געראטעוועט ס'איז געווען ממש נניסי ניסים, ענק ווייסען נישט דערפון ער האט געוואלט מאכן...,
אונז דארף מיר וויסן ווער ער איז, ווער ס'איז ראוי פאר אונז, ער האט קיינמאהל נישט ליב געהאט דעם פעטער, דער פעטער ז"ל איז קראנק גאוורען איז ער געווען דער ראש פון די מורדים, איבערקערן אלעס אינגאנצען מהפך זיין הקערה, הקערה על פיה, און דעמאלטס ב"ה ס'איז מיר געלונגען, בעזר השי"ת אים איינצושטילען.
אבער ער דארף זיין פאר אונז מחוץ למחנה, איך וויל נישט מתווכח זיין מיט זיי, מ'דארף נישט פרעגן קיינעם, ס'איז קלאר אלעס ממש ווי דער טאג. אבער מ'דארף פון היינטמאל וויסן מ'האמיר נישט קיין שייכות מיט אים! אונז דארף מיר נישט צו ענטפערן! אונז דארף מיר נישט שרייבן! ס'אינטרעסירט מיך נישט וואס ער זאגט! זאל ער זאגן וואס ס'זאל זיין! אונז וועל מיר ווייטער אנגיין אויף דעם וואס אונז האב מיר מקובל פון אבות אבותינו אויפצוטאן פאר אידישע קינדער.
[center]דברות קודש
בשעת סעודת רעווא דרעוין פ' כי תשא תשנ"ה לפ"ק[/center]
...ער איז א גרויסע בעל גאוה. ער איז געווען א שקרן כל ימיו! איך האב ב"ה נישט געהאט א שייכות קיינמאל מיט אים! דער פעטער ז"ל האט אים מרחק געווען, נישט געוואלט הערן פון אים כידוע! ברויכן מיר זיך אויך מרחק זיין פון אים כמטחוי קשת! קהל דארף זען תיכף ומיד גומר צו זיין. צו וועט ער האבן אויפגעטאן אסאך צו נישט, איז אונז נישט קיין נפקא מיניה, דער עיקר איז אז מ'דארף אים פורש און מפריש זיין פון אונז! נישט האבן קיין שייכות מיט אים, מיט די קינדער, און קינד'ס קינדער!
הלכה ברורה אז מען טאר אים נישט הערן! זיין הוראה איז אסור! מ'טאר ננישט דאווענען מיט זיין מנין! מ'טאר אים נישט מצרף זיין צו מנין! דאס זאג איך פאר די אידן וואס האבן שייכות מיט אונזער קהלה, אז חלילה וחס אריינצוגיין און זיין בית מדרש! און אפילו זיינע קינדער זענען אויך אסור! און ווער ס'גייט אריין אין זיין בית מדרש וויל איך נישט ער זאל האבן עפעס שייכות צו אונז! א מלמד וויל איך נישט ער זאל לערנען מיט אונזערע קינדער! איז ער א שוחט איז שחיטתו אסור! צו קיין שום דבר שבקדושה קאן מען נישט מצרף זיין דער וואס גייט צו אים אריין אדער וואס האט מיט אים שייכות!
איך פארלאנג קהל זאל ארויסגעבן אומר ועושה אזא פסק. מ'דארף נישט קיין זיצונג אויף דעם, איך וועל נישט דולדען די גאנצע זאך. איך גיב דא איבער פאר קהל אז זיי זענען מחויב צו פסק'נען להלכה אז ער איז מובדל און מופרש פון אונז.
outspoken האט געשריבן:שרייבער האט געשריבן: נאר דאס מיינט אז ביי די ארונים מאכט זיכער יעדער אליין צו האבן און ס'גייט בר מצוה מתנות, ביי די דור ביז די 40 50 יאר איז נישט קיין גרויסע חילוק צווישן דברי יואל און ברך משה (איך גיי נישט אריין צו ס'איז געווען א חילוק אין זייער גרויסקייט, אבער פונקט ווי מ'מאכט נישט קיין חילוק ביים רעדן פון ישמח משה און קדושת יו"ט הגם ס'איז לכאורה געווען א חילוק זייענדיג אפגעריקט עטליכע דורות, די זעלבע מאכט מען נישט קיין חילוק ביים רעדן פון די צוויי)
לייג ארויף דערויף אן ארונישע זיגל. ווייל דאס איז די חילוק פון ארונים און זלונים
שרייבער האט געשריבן: ווי האט דער רבי דער דברי יואל געזאגט, ווען איך וואלט געוואוינט אין א וואלד וואלטן זיך די ביימער אין וואלד געקריגט מיט מיר, און כ'מיין מ'קען עס זאגן אויף מהר"א אויך,
