א טראגישע ליבע: די געשיכטע פון זמרי בן סלוא

[ברעט גארדנער]

טויזנטער געצעלטן זענען געווען‬ ‫אויסגעלייגט צווישן די פעלזערנע בערג אין‬ ‫דעם גרויסן מדבר‪ .‬די טרוקענע מדבר‪-‬
זאמד‪,‬‬
‫אויף וועלכער די געצעלטן זענען געווען‬ ‫אויפגעשטעלט‪ ,‬האט צוריקגעשמיסן צו דער‬ ‫זון אירע ברענעדיגע שטראלן‪ .‬ס'האט זיך‬ ‫שוין פיין געקאכט טראץ די פריע שעה'ן אין‬ ‫טאג‪ .‬די בעדואינער – אדער ווי מ'זאל רופן‬ ‫די מחנה וואנדערער – זענען נאך כמעט אלע‬ ‫געשלאפן אין די געצעלטן‪ ,‬נאר יונגע‬ ‫קינדער האבן זיך שוין געזען ארומלויפן‬ ‫בארוועסע‪ ,‬האלב נאקעטע‪ ,‬צווישן די‬ ‫געצעלטן‪ .‬געווען זענען דאס קינדער פון‬ ‫דעם שמעונ'שן שבט‪ .‬איין גאט ווייסט‬ ‫וויאזוי די פיסלעך בריען זיך נישט אפ אויף‬ ‫דער ברענעדיגער זאמד‪ .‬א סברא אז דאס‬ ‫האט זיך שוין פארהארטעוועט און‬ ‫בעדואינישן‬ ‫צום‬ ‫איינגעוואוינט‬ ‫לעבנסשטייגער פון געבורט אויס‪ .‬זיי האבן‬ ‫צווישן זיך גערעדט אין א סעמיטישער ‫שפראך מיט נישט ווייניג עגיפטיזמען‬
אריינגעמישט‬‫‪.
‫די קינדער פון דעם
שמעונ'שן שבט האבן‬ ‫געוואוסט אז ווען דער הויכער צוריאל‪ ,‬מיט‬ ‫דער רויטער בארד‪ ,‬איז אין דער נאנטער‬ ‫געגנווארט מוז מען מער אכטונג געבן אויף‬ ‫דער שפראך‪ .‬יענעם איז עפעס א שיגעון‬ ‫אריין אין קאפ אז מ'מעג זיך נאר באנוצן‬ ‫מיט א "ריינער שפראך"‪ ,‬לויט זיין לשון‪.‬‬
‫פארוואס די סעמיטישע ווערטער הייסן ביי‬ ‫אים די "ריינע" און די עגיפטישע נישט‪ ,‬איז‬ ‫די קינדער נישט קלאר‪ ,‬נאר זיי ווייסן שוין‬ ‫אז ביי אים דערגייט דאס באלד צו אן‬ ‫אבסעסיע‪ .‬דערפאר‪ ,‬ווען זיי גייען פארביי די‬ ‫ערשטע שורה פון די געצעלטן אויף דער‬ ‫לינקער זייט אין דעם שבט'ס לאגער‪ ,‬ווייסן‬ ‫זיי אכטונג צו געבן אויף דער "ריינקייט" פון‬ ‫דער שפראך‪ .‬קוים הערט נאר יענער איין‬ ‫ווארט וואס שטימט נישט לויפט ער באלד‬ ‫ארויס פונעם געצעלט און הייבט אן מאכן‬ ‫געוואלדען‪) ...‬יודעי דבר האבן געוואוסט צו‬ ‫זאגן אז דאס זאל נעבעך זיין אן‬ ‫איינגעקריצטע טראומא אין הארץ‪ ,‬וואס איז‬ ‫אפט פארבליבן ביי די וואס זענען אריבער‬ ‫די שווערע צייטן פון עגיפטישער‬ ‫פארשקלאפונג – ווי ס'איז געווען דער פאל‬ ‫ביי מערסטנס עלטערע וואנדערער פון דעם‬ ‫פאלק‪(.‬‬
ווא! דערמאנט זיך מיר אן‬
‫אינטערעסאנטער עפיזאד‪ ,‬אז איר ווילט‬ ‫קענט איר זאגן ס'איז קאמיש‪ ,‬אז איר ווילט‬ ‫קענט איר זאגן ס'איז טראגיש‪ ,‬דאס לאז איך‬ ‫שוין פאר אייך צו באשטימען‪ .‬הכלל‪ ,‬געווען‬ ‫איז דאס ווען איין אינגל‪ ,‬נישט קיין קליינער‬ ‫בורדאק‪ ,‬האט זיך פארגלוסט שפאס צו‬ ‫טרייבן פון דעם הויכן צוריאל‪ ,‬ווי מ'פלעגט‬ ‫אים רופן כדי נישט צו פארמישן מיט דעם‬ ‫נידריגן צוריאל‪ ,‬וועלכער האט געוואוינט‬ ‫אין דער פינפטער שורה מער צו דער‬ ‫רעכטער זייט פון די געצעלטן אינעם לאגער‪.‬‬ ‫דאס קינד האט אויף להכעיס זיך‬ ‫אויסגעזוכט דעם גאנצן פאק ווערטער וואס‬ ‫ער האט נאר געדענקט אז זיי זענען פון דער‬ ‫רשימה וואס דער הויכער צוריאל באטראכט‬ ‫אלץ "טריפה"‪ ,‬אזוי איז ער אריבער דאס‬ ‫געצעלט פון צוריאל'ס פאמיליע‪ ,‬דארט האט‬ ‫ער זיך געשטעלט אויסשרייען די גאנצע‬ ‫רשימה ממש פאר דער טיר‪ .‬ער האט‬ ‫געהאלטן איין פוס גרייט צו אנטלויפן אין‬ ‫פאל אז צוריאל וועט רעאגירן צו ווילד‪.‬‬
‫מער ווי א פאר סעקונדען זענען נישט‬ ‫דורך ביז דער הויכער צוריאל האט זיך‬ ‫באוויזן ביי דער טיר‪ ,‬דאס פנים אינעם זעלבן‬ ‫קאליר ווי די רויטע בארד‪ ,‬האט זיך געקענט‬ ‫דאכטן ווי א שד האט אים צע'מזיק'ט‪ ,‬א‬ ‫שלאנג צעביסן‪ ,‬אדער ביידע צוזאמען‪ ,‬אזוי‬ ‫האט ער אנגעהויבן שרייען אויפ'ן קינד מיט‬ ‫כל‪-‬ערליי קללות ווען ער קען קוים האלטן‬ ‫חשבון אויפ'ן פלוס פון זיינע ווערטער‪.‬‬ ‫צווישן זיי האט ער אויסגעשריגן‪" :‬ס'זאל‬ ‫דיך באטרעפן דער שלעכטער סֵת (דער גאט‬ ‫וואס האט גע'הרג'עט אוסיריס)‪ ,‬זאלסט‬ ‫דערלאנגען אין אונטערוועלט פון אוסיריס‪,‬‬ ‫און זאלסט אזא מיתה משונה אייננעמען ווי‬ ‫אים"‪ ...‬דא האט דאס קינד אויסגעשאסן אין‬ ‫געלעכטער‪ .‬א קלייניגקייט? האט זיך אים‬ ‫איינגעגעבן ארויסצוציען פון צוריאל'ן‬ ‫אזעלכע אמת'ע מצר'ישע קללות‪ .‬ביי‬ ‫צוריאל אליין האט זיך דער קאליר אויפ'ן‬ ‫פנים געביטן פון רויט אויף ווייס‪ ,‬ער האט‬ ‫זיך געכאפט ביי דער בארד וואס ס'האט מיט‬ ‫אים אזא זאך געטראפן‪ ,‬ווער ווייסט וויפיל‬ ‫מאל ער האט די קללות באנוצט און‬ ‫גארנישט באמערקט ביז יעצט‪ ...‬ער האט‬ ‫אויף דעם אזוי לאנג געפאסט און געקלאגט‬ ‫ביז ער האט ביי זיך באשטימט אז ער האט‬ ‫דאס שוין געמוזט אפקומען‪.‬‬
‫אט דער בורדאק איז נישט געווען דער‬ ‫איינציגער‪ ,‬געווען נאך אסאך אזעלכע ווי‬ ‫ער‪ .‬אלזא‪ ,‬זעט איר דאך שוין אז ס'האבן‬‫
נישט געפעלט קיין קונדסימ'לעך צווישן אט ‫די שבטים אין מדבר‪ .‬נאר וויבאלד דאס איז‬ ‫נישט דירעקט נוגע צו אונזער געשיכטע‬ ‫וועל איך דאס דערווייל איבערלאזן און‬ ‫
דערציילן וועגן דעם וואס איז יא נוגע‪.‬
‬ ‫אין סאמע מיטן פון דעם שמעונ'שן‬ ‫לאגער איז געשטאנען א געצעלט‪ ,‬היבש‬ ‫גרעסער ווי די אנדערע‪ ,‬דאס איז געווען דאס‬ ‫געצעלט פון דעם עלטסטן פונעם שבט‪.‬‬ ‫נישט וואס ער איז געווען דער עלטסטער אין‬ ‫יארן‪ ,‬ווייט נישט‪ ,‬גאר בכלל קיין אלטער‬ ‫מענטש נישט געווען‪ ,‬נאר ער איז געווען א‬ ‫הויך‪-‬געלערנטער וואס איז געשטעלט‬ ‫געווארן אין שפיץ פון זיין שבט‪ ,‬אויף דער‬ ‫פאזיציע וואס קומט מיטן טיטל‬ ‫"עלטסטער"‪ .‬ער איז שטענדיג געזעסן מיט‬ ‫חברים‪ ,‬אויך געלערנטע ווי ער‪ ,‬און זיך‬ ‫געאמפערט אין כל‪-‬ערליי שאלות‪ ,‬עטישע‪,‬‬ ‫טעאלאגישע און גלאט אזוי וויסנשאפטליכע‬ ‫אדער פילאזאפישע‪ .‬ס'האבן אים אלע אין‬ ‫זיין שבט געשעצט פאר זיין חכמה און‬ ‫געלערנטקייט‪ ,‬נישט געקוקט אויף דעם וואס‬ ‫די בארד זיינע איז אים נאך קוים געווען‬ ‫ארויסגעוואקסן‪ .‬ביי אים האט די נאכט נישט‬ ‫בהכרח אנגעזאגט דאס גיין שלאפן‪ ,‬נאר‬ ‫אפשר ענדערש צו לערנען און טראכטן –‬ ‫דווקא דאן ווען קיינער קען אים נישט‬ ‫איבערהאקן און שטערן אינדערמיט‪.‬‬ ‫אין היינטיגן פארטאגס האט דער נשיא‬ ‫זיך געדרייט אן אומרואיגער אין זיין‬ ‫געצעלט‪ .‬ער האט נישט געוואוסט ווי צו‬ ‫ערקלערן זיין אומרואיגקייט‪ .‬נעכטן איז‬ ‫געווען א צערודערטער טאג פאר'ן פאלק‪,‬
‬ ‫ס'האבן די מואב'ער ארגאניזירט דא נישט‬ ‫ווייט א מין חגא אדער פעסטיוואל פאר‬ ‫זייער הויפט‪-‬גאט‪ ,‬די מוזיק פון זייערע טענץ‬ ‫האבן דערגרייכט דעם שבט'ישן לאגער‪ ,‬די‬ ‫יונגווארג וואס האט אין זייער לעבן קיין‬ ‫רעכט מוזיק נישט געהערט‪ ,‬ניטאמאל‬ ‫פארכאפט צו זען עפעס א שטיק וועלט‬ ‫אויסער מדבר און זאמד‪ ,‬האבן זיך אלע א‬ ‫
לאז געטון אהין צו דער מוזיק‪ ,‬צו די טענץ‪.‬
‬ ‫די עלטערע לייט האבן פרובירט זיי‬ ‫אפצוהאלטן‪ ,‬נאר א מין שיכרות האט זיי‬ ‫אלע אנגעכאפט‪ ,‬זיי זענען געלאפן ווי‬ ‫געטריבן פונעם טייוול‪ .‬און‪ ...‬גאט! ווי זיי‬ ‫האבן אויפגעפראלט אויגן און מויל קעגן‬ ‫דער זעלטענער סצענע‪ .‬די ריינע יונגע‬ ‫הערצעלעך האבן דאס קוים געקענט‬ ‫איבערטראגן און זענען אריינגעפאלן‬ ‫פארליבטע דירעקט אין די צעעפנטע ארמען‬ ‫פון די מואב'ישע מוידן וואס זענען געווען‬‬ שיין אויסגעצירט ווי אויף א חתונה‪ .‬אך‬ ס'ארא איבערקערעניש דאס האט‬ ‫אנגעמאכט‪ .‬דער פירער פון דעם גאנצן‬ ‫פאלק האט זיך ארומגעדרייט אן א קאפ‪ ,‬ווי‬ ‫גלייך ס'וואלט דאס ערגסטע פאסירט‪ ,‬און די‬ ‫יונגעלייט האבן מיט גארנישט זיך‬ ‫געקימערט‪ ,‬זיי זענען אלע געפאלן אויף דער‬ ‫ערד פאר דעם מואב'ישן גאט‪ ,‬קוים געקענט‬ ‫אויפהערן זיך ווארפן איבער דעם און עס‬ ‫קושן מיט הארץ‪ .‬ווי ווייט די ליבע האט זיי‬ ‫פארפירט‪ ...‬אויסגעריסן גלייך פון דער נייער‬ ‫לערע וואס זיי האבן באקומען פון זייער‬ ‫איינציגן גאט‪ .‬נישט בלויז אויבנאויף‪ ,‬נאר‬ ‫מיטן גאנצן שורש אויסגעריסן‪ .‬ס'ווייזט‬ ‫אויס אז ס'שאפט זיך פאקטיש א‬ ‫
רעוואלוציע מצד דעם יונגן דור‪.‬
‬ ‫דער נשיא האט א רגע ארויסשפאצירט‬ ‫פון זיין געצעלט און באטראכט די פילע‬ ‫געצעלטן ארום און ארום‪" .‬ווער ווייסט"‪,‬‬ ‫האט ער צו זיך געקלערט‪" ,‬וואס ס'טוט זיך‬ ‫דא אפ הינטער די ווענטלעך פון די‬ ‫געצעלטן‪ .‬וויפיל מואב'ישע מיידלעך האבן‬ ‫דא אין היינטיגער נאכט גענעכטיגט מיט‬ ‫אונז אינאיינעם‪ .‬א פייער גייט אויף פון די‬ ‫געצעלטן‪ .‬א ברענעדיג פייער‪ "...‬דער נשיא‬ ‫האט זיך געכאפט ביים הארצן‪ ,‬געגעבן א‬ ‫ווארף דעם קאפ וועלנדיג פארקירעווען די‬ ‫מחשבות‪ .‬ער האט געציטערט פון דעם‬ ‫שטראף וואס גאט וועט ברענגען אויף דעם‬ ‫גאנצן פאלק צוליב דער איבערגעאיילטקייט‬ ‫פון דעם יונגווארג‪" .‬רעוואלוציע איז נישט‬ ‫קיין קינדער‪-‬שפיל‪ ",‬האט ער געזאגט צו‬ ‫זיך‪" ווער רעדט נאך ווען ס'איז קעגן גאט‪".‬‬
‫זיינע מחשבות זענען איבערגעריסן‬ ‫געווארן פון דעם קול פון מוזיק‪ .‬א צייכן אז‬ ‫דער צווייטער טאג פונעם פעסטיוואל האט‬ ‫זיך שוין אנגעהויבן‪ .‬פונדערווייטנס האט ער‬ ‫געזען אויף א הויכן פלאץ וואו ס'דרייען זיך‬ ‫מענטשן‪ ,‬זיי זענען געווען גאר קליין‪ ,‬כמעט‬ ‫פינטעלעך‪ ,‬נאר ער האט באמערקט אויף‬ ‫דעם קאליר פון דער קליידונג אז נישט נאר‬ ‫מואב'ער זענען דארט‪ ,‬דער ווייסער‬ ‫אוניפארם פון די אייגענע מענטשן האט זיך‬ ‫אויך דערקענט אין א קליינעם מאס צווישן‬ ‫די ברייטערע מאסן דארט‪ .‬די קליינע‬ ‫פינטעלעך האבן זיך אנגעהויבן פארמירן אין‬ ‫א קרייז‪ ,‬ער האט באמערקט ווי ס'דרייט זיך‬ ‫דער קרייז דריי טריט צו מזרח לויטן ריטם‪,‬
‬ ‫דערנאך ווידער איין טריט צוריק צו מערב‪.‬‬ ‫צווישן די טריט אויף מערב צו מזרח האט‬ ‫זיך דער קרייז אפגעשטעלט א רגע און‬ ‫אויסגעקלאטשט הויך‪ .‬ס'האט אים אליין‬ ‫געוואונדערט וואס ער האט געקענט אזוי‬ ‫גוט ארויסהאבן דעם טאנץ טראץ דער‬ ‫רעלאטיווער ווייטקייט‪ .‬ער האט קיין אויג‬
נישט געקענט אראפנעמען‪ ,‬די מוזיק האט‬ ‫אים אליין אויך באצויבערט‪ ,‬נאר ער האט‬ ‫גאנץ שנעל זיך געכאפט אז דאס קען נאך‬ ‫עמיצער באלד באמערקן ווי ער שטייט און‬ ‫קלאצט דארט אהין‪ ...‬דאס וואלט נישט‬ ‫
געווען קיין פאסיגע זאך‪.‬
‬ ‫ער איז צוריק אריין אין געצעלט און‬ ‫אוועקגעשטעלט זיך ביי דער וואנט‪ .‬ס'האט‬ ‫אויסגעזען ווי ער בעט עפעס ביי גאט‪,‬‬ ‫ווארשיינליך א תפילה פארן וואוילזיין‬ ‫פונעם פאלק‪ .‬דאס הארץ זיינע האט אים‬ ‫געבלוטיגט וואס דאס פאלק פארקריכט‬ ‫פונעם וועג‪ ,‬פארגעסט אין איינציגן גאט און‬ ‫קלעבט זיך אין די געטער‪ .‬מער פון דעם‬ ‫האט ער מורא געהאט אז גאט זאל נישט‬ ‫באשטראפן די תמימות'דיגע בחור'לעך וואס‬ ‫פאלן אריין אין נעץ פונעם יצר‪ ,‬פארלאזן‬ ‫דאס הייליגסטע און טייערסטע פאר דעם‬ ‫פרייז פון ליבע‪.‬
‬די מוזיק
איז מיטאמאל נאך העכער‬ ‫געווארן‪ ,‬ס'האט זיך געהערט ווי נאך א‬ ‫גרופע מוזיקאנטן זענען צוגעקומען‪ .‬ס'האט‬ ‫אים געשטערט דאס דאווענען‪ ,‬ער האט‬ ‫געפילט ווי אלע קישקעס דרייען זיך‬ ‫אינערליך טיף‪ .‬ער האט נישט געוואוסט ווי‬ ‫דאס צו ערקלערן‪ ,‬נאר נאך א לענגערן‬ ‫דרייען זיך ארויף און אראפ צערודערט האט‬ ‫ער זיך געטראפן ארויסגיין פון געצעלט אין‬ ‫ריכטונג פון‪ ...‬פון אט דעם פעסטיוואל‪.‬‬
‫נישט חלילה וואס ער גייט צוליב די טענץ‪,‬‬ ‫נאר פשוט ווייל ער וויל איינבעטן זיך ביי זיי‬ ‫אוועקצוגיין פון דארט‪ .‬ער האט געציטערט‬ ‫אז דאס זאל נישט ברענגען א חורבן אויפ'ן‬ ‫פאלק‪ ,‬ער האט געפילט דעם שווערן ניסיון‬ ‫וואס דאס ברענגט מיט זיך פאר דעם פאלק‬ ‫וואס האט שוין א לענגערע צייט קיין פרייע‬ ‫וועלט נישט געזען‪ .‬בלויז מדבר און זאמד‪,‬‬ ‫זאמד און מדבר‪" .‬און אייגנטליך"‪ ,‬האט ער‬ ‫א מינוט פרובירט צו טראכטן אויפריכטיג‪,‬‬ ‫"פארוואס זאלן זיי מסכים זיין אוועקצופירן‬ ‫דעם פעסטיוואל? דאס איז דאך זייער‬ ‫סביבה און מיר האבן דא אריינגעדרונגען‪.‬
‬ ‫ווי נאריש איז צו קלערן אז זיי וועלן גלאט‬ ‫אזוי מסכים זיין אוועקצופירן דעם גאנצן‬ ‫טראראראם וואס זיי האבן דא‬ ‫אהערגעברענגט נאר ווייל אן אלטער‬ ‫בעדואינער קלערט אז דאס וועט אוועקפירן‬ ‫זיין פאלק פון גאט‪" ".‬דאך"‪ ,‬האט ער‬ ‫געקלערט‪" ,‬אפשר וועט זיך דאך איינגעבן‬ ‫צו באאיינפלוסן די יונגע בחורים אז זיי זאלן‬ ‫זיך אומקערן צו גאט'ס וועגן‪ ,‬נישט‬ ‫פארקריכן אזוי מיאוס‪ ".‬אזוי צו אזוי האט‬ ‫ער זיך געטראפן שפאנען לאנגזאם‪ ,‬מיט‬ ‫שטארקע הארץ‪-‬קלאפן‪ ,‬אין יענער ריכטונג‪.‬
אנקומענדיג אהין האט ער הערשט‬ ‫דערזען ווי ווייט ער האט פריער‪ ,‬קוקנדיג‬ ‫פון אונטן‪ ,‬נישט ריכטיג ארויסגעהאט וואס‬ ‫דא קומט פאר‪ .‬נאר איין טאנץ איז דא‬ ‫געווען? נאר איין קרייז? הונדערטער טענץ‬ ‫האבן זיך שוין געזען‪ ,‬אלערליי אוניפארמען‬ ‫מיט מונדירן‪ ,‬מענטשן פון פארשידענע‬ ‫פעלקער‪ ,‬געצעלטן אין אלע פארבן זענען‬ ‫געווען צוגעגרייט צום עסן און טרינקען‪ .‬ער‬ ‫האט זיך אוועקגעשטעלט פאר דער סצענע‬ ‫אינגאנצן פארלוירן‪ .‬דאס הארץ האט יעצט‬ ‫געקלאפט נאך פיל שנעלער און ווילדער ווי‬ ‫
ביז אהער‪.‬‬
‫עטליכע אייגענע מענטשן‪ ,‬פון די‬ ‫בעדואינער‪ ,‬האבן אים גלייך דערקענט‪ ,‬זיי‬ ‫האבן זיך איבערגעבליקט מיט וואונדער‪.‬‬ ‫"וואס זוכט ער דא?" האט איינער געפרעגט‪.‬‬ ‫דער צווייטער האט פרובירט צוצוטרעפן‬ ‫"ער איז אוודאי געקומען מוחה זיין‪,‬‬ ‫אריינגעבן א קללה‪ "...‬ביידע האבן זיך‬ ‫צעלאכט‪ ,‬נישט געקוקט מער אויף אים און‬ ‫ווייטער פארברענגט‪ .‬פון אלע זייטן האבן‬ ‫זיך שוין געזען העברעאישע בחורים – דאס‬ ‫הייסט פון דעם וואנדערפאלק – ווי זיי גייען‬ ‫ארום געארעמט מיט יונגע אויסגעפוצטע‬ ‫מוידן‪ .‬דער נשיא וואס איז געשטאנען פון‬ ‫דער זייט האט געפילט ווי ער האלט דאס‬ ‫נישט אויס‪ .‬יא‪ ,‬ער האט זיי אוודאי‬ ‫פארשטאנען‪ ,‬נאר ס'האט אים וויי געטון‪.‬‬ ‫"הלואי ווען איך קען דאס אפשטעלן‪"...‬‬ ‫
האט ער געקלערט מיט טיפן ייאוש‪.‬
‬ ‫איינער פון די העברעער וואס האט אים‬ ‫באמערקט איז געווארן פרייליך און גיך‬ ‫געלאפן דאס אינפארמירן ביי די הויכע‬ ‫פענסטער‪ .‬זאלן זיי וויסן וואס א חשוב'ע‬ ‫גאסט ס'איז געקומען צום פעסטיוואל‪...‬‬
‫יענע האבן דאס גארנישט אוועקגעמאכט‬ ‫מיט דער האנט‪ ,‬זיי האבן ווייזט אויס טאקע‬ ‫געזען אין אים א געגארטער אוצר‪ .‬קוים איז‬ ‫אריבער א האלבע שעה פון ווען דער נשיא‬ ‫איז אהינגעקומען האט ער דערזען ווי‬ ‫ס'קומט אין זיין ריכטונג א פרוי‪ ,‬גאר אן‬ ‫עלעגאנטע‪ ,‬מיט עטליכע דינערינס פון די‬ ‫זייטן‪ .‬זי האט זיי געבעטן צו בלייבן שטיין‬ ‫פונדערווייטנס ווען זי איז צוגעקומען‬ ‫נענטער צו דעם יונגן נשיא‪.‬‬
‫"פרידן דיר יונגערמאן!" האט זי‬ ‫אויסגערופן‪ ,‬וועלנדיג אים באגריסן‪.‬
‬ ‫"שלום!" האט ער געענטפערט א‬ ‫דערשראקענער‪" .‬ווער זענט איר?"‬ ‫"איך בין די טאכטער פון צוּר‪ .‬געהערט‬ ‫אמאל פון אים? מיין פאטער איז א שבט‪-‬‬
‫עלטסטער אין מדין‪ .‬דאס הייסט‪ ,‬ער איז ווי‬ ‫א קעניג איבער פילע מדינ'ישע פאמיליעס‪".‬"זייער אנגענעם צו הערן‪ ",‬האט ער
‬ ‫אויסגעשטאמלט פון מויל‪" ,‬מיך רופט מען‬ ‫זמרי‪ ".‬ער האט באשלאסן נישט צו‬ ‫דערציילן דערווייל וועגן זיין פאזיציע אינעם‬ ‫פאלק‪ ,‬נישט וויסנדיג אז זי ווייסט דאס שוין‪.‬‬ ‫"זמרי?" האט די מדינ'ישע פרינצעסין‬ ‫איבערגעזאגט זיין נאמען‪" ,‬אינטערעסאנט‪".‬‬ ‫דער יונגער נשיא האט געקוקט אויף איר‬ ‫פנים‪ ,‬ער האט נישט געקענט זאגן אז זי‬ ‫נעמט נישט אויס ביי אים‪ .‬איר שיינקייט איז‬ ‫געווען א זעלטענע און דער שמייכל וואס זי‬ ‫האט דירעקט פאר אים אויסגעצויגן האט‬ ‫אים איבערגענומען‪ .‬ווען זי האט‬ ‫איבערגעזאגט זיין נאמען "זמרי" האט ער‬ ‫
געפילט א צאפל אינעם הארץ‪.‬
‬ ‫"וואס איז אינטערעסאנט מיט דעם‬ ‫
נאמען?" האט ער געפרעגט‪.‬
‬ ‫"גארנישט‪ .‬מיין ברודער'ס א זון האט‬ ‫אויך דעם זעלבן נאמען‪".‬
‬ ‫"טאקע אינטערעסאנט‪ .‬נאר איר האט מיר‬ ‫נאכנישט דערציילט ווי איר אליין הייסט‪".‬‬ ‫"אה‪ ,‬גערעכט‪ .‬איך הייס כָּזְבִּי‪ .‬געפעלט‬ ‫דיר דער נאמען?"‬ ‫דער העברעאישער נשיא האט שוין‬ ‫געפילט אז ס'טויג נישט‪ .‬ער האט‬ ‫פארשטאנען אז דאס איז א שעדליכער שפיל‬ ‫פאר אים‪ ,‬פון רעליגיעזן ווי פון סאציאלן‬ ‫שטאנדפונקט צוגלייך‪ .‬ער איז דער נשיא‪,‬‬
‫אים שעצן אלע‪ ,‬ער וואלט געמוזט גלייך‬ ‫יעצט הייבן פיס און אנטלויפן פון דאנעט‪.‬‬ ‫ווער ווייסט צו וואס דאס קען נאך צוקומען?‬ ‫ער האט א רגע אראפגעבויגן דעם קאפ‪,‬‬ ‫וועלנדיג זיך באפרייען פון דער שיינקייט‬ ‫וואס איז אומשטאנד אים צו פארפירן‪ ,‬ער‬ ‫האט געקלערט זיך אוועקצורייסן פונעם‬ ‫ארט אין א רגע און אוועקפליען ווייט‬ ‫ווייט‪ ...‬זיינע פיס זענען אבער געבליבן‬ ‫צוגענאגלט אויפ'ן ארט‪ .‬ער האט זיך נישט‬ ‫געקענט אוועקרירן פון דארט‪ .‬קען זיין אז די‬ ‫מוזיק ארום האט צוגעגעבן צו דעם געפיל‬ ‫פון פארלוירנקייט קעגן דער ווייבליכער‬ ‫זיסקייט וואס ער האט דערזען פאר זיך‪.‬‬ ‫די פרינצעסין כזבי האט דערזען די‬ ‫פארלוירנקייט אין דעם העברעאישן נשיא‪ .‬זי‬ ‫האט פארשטאנען אז ער שעמט זיך און זי‬ ‫האט דאס אנגענומען אלץ צייכן אז ער איז‬ ‫אין איר פארליבט‪ .‬זי האט אויף אן אמת‬ ‫אויך געהאט דאס זעלבע געפיל צו אים‪ .‬ער‬ ‫איז געווען א שיין געבויטער‪ ,‬א הויכער‪,‬‬ ‫דערצו האבן זיינע קלוגע אויגן אויסגענומען‬ ‫דאס מערסטע ביי איר‪ .‬דער טאטע האט איר‬ ‫אהערגעשיקט זיך אויסצוזוכן א חשוב'ן‬ ‫שידוך פון די העברעער‪ .‬זי ווייסט אז דער‬ ‫טאטע האט דערמיט געהאט אויך א כוונה‬ ‫פון צעשטערן די העברעאישע גאנצקייט פון‬
‫‬ ‫‬ זייער נייער אמונה‪ ,‬נאר דאס איז פאר איר ‫געווען א געלעגנהייט זיך אויסצוזוכן איר‬ ‫באשערטן אויף וואס זי קוקט שוין לאנג‬ ‫ארויס‪ .‬לויט ווי זי האט געהערט וועגן זיין‬ ‫ייחוס קומט דער מענטש אויס צו זיין דער‬ ‫פאסיגסטער וואס קען געמאלט זיין פאר איר‬ ‫פאזיציע‪ ,‬זיינע קלוגע אויגן האבן דאס נאר‬ ‫באשטעטיגט‪ .‬זי האט פרובירט אים‬ ‫ארויסצוהעלפן אין דער פארלוירנקייט‪:‬‬ ‫"זמרי! וואס ביסטו פארטראכט?"‬ ‫דער נשיא האט אויפגעהויבן זיין קאפ‪,‬‬ ‫געקוקט דירעקט אין אירע צעעפנטע אויגן‬ ‫און דערפילט ווי ס'וואלט אין אים א‬ ‫העכערער גייסט אריינגעקומען‪" .‬דאס איז‬ ‫נישט קיין שטן‪ ",‬האט ער ביי זיך באשלאסן‪,‬
‬ ‫"דאס איז א ריינע ליבע‪ .‬איך וואלט זיך‬ ‫געשוואוירן אין דער נשמה וואס שטעקט‬ ‫אין אט די צוויי אויגן‪ ".‬ער האט זיך‬ ‫אריענטירט און שיין געענטפערט אויף איר‬ ‫פראגע‪ .‬פון יענער מינוט האט דער שמועס‬ ‫אנגעהויבן לויפן אין דער באשטימטער‬ ‫ריכטונג וואס אין זיין ענדע האבן זיך די‬ ‫צוויי יונגע מענטשן געטראפן ארומגעכאפט‬ ‫מיט קלאפעדיגע הערצער פון געגנזייטיגער‬ ‫
אמת'ער געטרייער ליבשאפט‪.‬‬
‫"וואלסטו געוואלט מיט מיר חתונה‬ ‫האבן?" האט כזבי ענדליך אפן געפרעגט‪.‬
‬ ‫די דירעקטקייט פון דער פראגע האט‬ ‫צעמישט דעם ווייכן זמרי‪ .‬ער האט‬ ‫געוואוסט וואס דאס וועט מיינען פאר אים‬ ‫און פאר זיין פאלק‪ .‬ער וועט באטראכט‬ ‫ווערן אלץ פאררעטער‪ ,‬מ'וועט אים‬ ‫געדענקען צו אייביגער שאנדע‪" .‬נאר ווער‬ ‫זאגט אז דאס פאלק וועט נישט אינגאנצן‬ ‫אליין זיך ענדערן בקרוב?" האט ער‬ ‫געקלערט‪" ,‬אט זעסטו ווי שנעל דאס פאלק‬ ‫איז געפאלן פאר דער מואב'יש‪-‬מדינ'ישער‬ ‫קולטור‪ .‬אויב וועט נישט יעצט דאס פאלק‬ ‫אינגאנצן ענדערן זייערע וועגן וועלן זיי דאס‬ ‫טון היינט מארגן‪ .‬א פאלק קען נישט לעבן‬ ‫אליין‪ ,‬מיט אייגענע געזעצן‪ ,‬אפגעזונדערט‬ ‫פון אלע פעלקער ארום‪ .‬דאס קען סיי‪-‬ווי‬ ‫נישט גיין‪ .‬ליבערשט זאל מען אביסל לאזן‬ ‫איינציען פרייע לופט פון די ארומיגע‬ ‫קולטורן‪ ,‬מיט זיי חתונה האבן‪ ,‬מיט זיי לעבן‬ ‫אינאיינעם‪ ,‬אזוי וועט נאר אפילו מער‬ ‫האפענונג זיין אז ס'זאל עפעס פארבלייבן‪.‬‬ ‫אנדערש קען מען נישט לעבן‪ .‬נישט‬ ‫מעגליך‪" ".‬אזוי צו אזוי‪ ",‬האט ער ביי זיך‬ ‫באשלאסן‪" ,‬איז זיכער דאס גלייכסטע אז‬ ‫איך זאל דעם פארשלאג פון ליבע נישט‬ ‫אפווארפן‪ .‬גאט וואס האט דעם מענטשן‬ ‫באשאפן וועט וויסן ווי שטארק איך שעץ‬ ‫אים און קלער בכלל נישט וועגן מרידה קעגן‬ ‫אים‪ .‬איך בין זיכער אז דאס האט ער‪ ,‬נישט‬
‬ קיין אנדערער‪ ,‬מיר צוגעשיקט אט דאס‬ ‫מיידל ווייל זי איז די איינציגע וואס איז מיר‬ ‫באשערט‪ ".‬טראכטנדיג דאס האט ער‬ ‫נאכאמאל א קוק געטון אין אירע שיינע‬ ‫
אויגן און שטיל ארויסגעזאגט‪:‬
‬ ‫"יא מיין שיינהייט! איך וועל מיט דיר‬ ‫וועלן א חופה שטעלן‪".‬‬
‫זיי האבן זיך ארומגענומען און הארציג‬ ‫צעקושט‪ .‬זי האט געלאכט און ער האט‬ ‫
געוויינט‪.‬
‬ ‫"נאר איין ביטע האב איך צו דיר‪ ",‬האט‬ ‫זיך אנגערופן די פרינצעסין נאכדעם וואס זיי‬ ‫
זענען צו זיך געקומען‪.‬‬
‫"רעד מיין פרינצעסין! זאג וואס דו‬ ‫ווילסט‪ .‬פאר דיר וועל איך יעדע ביטע‬ ‫ערפילן‪".‬‬ ‫"איידער מיר וועלן זיך פאר'קנס'ען‬ ‫מוזסטו כאטש איינמאל זיך בוקן פאר דער‬ ‫גרויסער געטין וואס האט אונז צו דעם‬ ‫גליקליכן מאמענט געברענגט‪".‬ ‫"א געטין? איך וועל מיך בוקן צו גאט!"‬ ‫"ניין‪ ,‬דיין גאט קען ברוגז זיין איבער‬ ‫אונזער שידוך‪ .‬רעד נישט מיט אים‬ ‫דערוועגן‪ .‬גיכער קום אונטערן שוץ פון‬ ‫אונזער גרויסן גאט‪ ,‬דער מעכטיגער בעל‪,‬‬ ‫און דאנק אים מיט דער געטין עשתורת פאר‬ ‫אט דעם מאמענט וואס מיר האבן זיך‬ ‫דערלעבט‪ .‬אנדערש‪ ,‬זאלסטו וויסן ליבער‬ ‫זמרי אז מיר וועלן נישט קענען קומען צו א‬ ‫חתונה‪ .‬מיין טאטע וועט נישט וועלן אויף‬ ‫מיר קוקן‪ .‬די פריעסטער וועלן נישט וועלן‬ ‫פון מיר אננעמען מער א קרבן‪ .‬איך בעט דיך‬ ‫מיין זמרי‪ "...‬זי האט ארויסגענומען פון איר‬ ‫טאשקע צוויי קליינטשיגע נאקעטע‬ ‫בובעלעך‪ ,‬איינס פון א מאנסביל‪ ,‬דאס‬ ‫צווייטע פון א פרוי‪ ,‬זי האט זיי צוגעדרוקט‬ ‫צו זיך און פארגעשטעלט אלץ געטער פון‬ ‫מדין‪.‬‬ ‫זמרי איז געווען בלאס ווי די וואנט‪ ,‬א‬ ‫טראפן בלוט איז נישט געווען אין זיין פנים‪,‬‬ ‫די פיס האבן אים געטרייסלט און ער האט‬ ‫גיכער געוואלט שטארבן‪ .‬נאר נישט דאס‪.‬‬ ‫זיך בוקן צו פרעמדע געטער איז די ערגסטע‬ ‫פארברעכן אין דער העברעאישער לערע‪.‬
‬ ‫ניין‪ ,‬אויף דעם איז גאט נישט מוחל‪ .‬ווען‬ ‫ס'קומט צו דעם זעצט אויס א פייער פון‬ ‫גאט'ס נאזלעכער כביכול‪ ,‬דאס פייער‬ ‫ברענגט מיט זיך די שווערסטע קללות און‬ ‫פארלענדט דעם זינדיגן אין די שרעקליכסטע‬ ‫אופנים‪ .‬נאר נישט געצנדינעריי‪ .‬איבער דעם‬ ‫וועט ער אלעס אין דער וועלט פארלירן‪ ,‬ער‬ ‫וועט דאס נישט קענען ריינוואשן קיינמאל‪.‬‬
‫ס'וועט אים גרייכן גאט'ס נקמה אויף דער‬ ‫וועלט און אויך אויף יענער וועלט וועט ער‬ ‫קיין מנוחה נישט האבן‪.‬‬ ‫
זי האט קיין אויג נישט אראפגענומען פון‬ ‫אים‪ .‬פארשטייענדיג זיינע וואקלענישן האט‬ ‫זי געזוכט מיט וואס אים צו פארגרינגערן‪.‬‬ ‫"קוק אהער‪ ",‬האט זי געזאגט‪" ,‬דו מוזסט‬ ‫נישט פארגעסן אין דיין גאט‪ .‬פונקט ווי דו‬ ‫וועסט זיך בוקן פאר די מדינ'ישע געטער‬ ‫וועל איך דאך אויך טון דאס זעלבע פאר‬ ‫דיין גאט‪ .‬אין אונזער שטוב וועלן מיר‬ ‫אריינברענגען סטאטוען אי פון מיינע געטער‬ ‫אי פון דיין גאט‪".‬
‬ ‫זמרי האט נישט געוואוסט צי ער זאל‬ ‫לאכן אדער וויינען‪" .‬כזבי'לע טייערע!‬ ‫אונזער גאט ערלויבט נישט צו מאכן א פסל‬ ‫אפילו נאר פון אים אליין‪ ,‬דערצו איז ער‬ ‫זייער ברוגז ווען מ'נעמט אריין נאך געטער‬ ‫אין דער זייט פון אים‪".‬
‬ ‫די פרינצעסין האט זיך צעלאכט‪" :‬אוי!‬ ‫איך האב פון דעם פארגעסן‪ .‬דו האסט מיר‬ ‫שוין פריער דערציילט וועגן דעם‪ .‬נאר זאג‬ ‫מיר טאקע זמרי‪ ,‬מיינסטו נישט אז דאס‬ ‫זענען ווילדע און מאדנע געזעצן? וואס זאל‬ ‫אים שטערן אז מ'דינט נאך געטער אויב‬ ‫מ'דינט כאטש אים? דערצו זאל ער נישט‬ ‫ליב האבן קיין סטאטוען‪ ,‬דאס איז דאך שוין‬ ‫אינגאנצן זינלאז‪ .‬וועלכער גאט שטאלצירט‬ ‫דען נישט מיט די מענטשליכע סטאטוען‬ ‫איבער דער ערד? אט דאס איז דאך דער‬ ‫כבוד פון די געטער‪ .‬נישט אזוי?"‬ ‫"ליבע כזבי‪ ,‬דו ווייסט ווי איך האב דיך‬ ‫ליב‪ .‬איך זע טאקע אויף דיר אז דו ביסט א‬ ‫קלוגע און פארשטענדליכע‪ ,‬נאר דאך לאמיר‬ ‫בעסער נישט אריינקריכן אין טעאלאגישע‬ ‫שמועסן‪ ,‬ווייל די העברעאישע טעאלאגיע‬ ‫איז ווירקליך זייער א קאמפליצירטע און א‬ ‫טיפע‪ .‬איך וועל עס מיט דיר אוודאי קענען‬ ‫לערנען במשך די יארן‪ ,‬נאר אזוי אונטער‬ ‫איין פוס וואלט דאס געווען אן אוממעגליכע‬ ‫זאך‪".‬
‬ ‫די צוויי זענען געשטאנען האלב‬ ‫פארלוירענע איינער קעגן צווייטן‪ ,‬נישט‬ ‫וויסנדיג ווי איבערצוקומען דעם פלאנטער‪.‬‬ ‫נאכדעם וואס זמרי האט דערמאנט וועגן‬ ‫לערנען מיט איר די העברעאישע טעאלאגיע‬ ‫במשך די יארן‪ ,‬האט א געדאנק‬
אויפגעבליצט אין זיין מוח‪" .‬אויב גאט האט‬ ‫די קראסאוויצע‪ ,‬די שיינהייט‪ ,‬צוגעשיקט צו‬ ‫מיר‪ ,‬קען דאך דאס זיין אז דאס איז אין זיין‬ ‫פלאן צו געווינען אט די נשמה פאר אונזער‬ ‫אמונה‪ .‬ווען איך זאל זיך אפזאגן יעצט צו‬ ‫דינען אירע געטער וועט זי פארלוירן גיין פון‬ ‫יענער וועלט גלייך מיט אלע געצנדינער‪,‬‬ ‫ווען אבער איך זאל יעצט זיך מקריב זיין‬ ‫פאר אירעט וועגן‪ ,‬כ'וועל אפילו דינען אירע‬ ‫געטער‪ ,‬וועל איך זי דערמיט עווענטועל‬ ‫געווינען פארן העברעאישן פאלק‪ .‬זי איז צו‬ ‫קלוג צו קענען פארזעצן אויף דעם נארישן‬ ‫געצנדינערישן וועג נאכדעם וואס זי וועט‬ ‫קלאר ארויסהאבן די פרינציפן אויף וואס‬ ‫דער העברעאישער מאנאטעאיזם שטיצט‬ ‫זיך‪ .‬ובכן איז שטארק מעגליך אז גאט אליין‬ ‫
וויל דאס פון מיר‪".‬
,‬ ‫"און אפילו ווען ס'זאל נישט זיין אזוי‪"‬‫
האט ער ווייטער געקלערט צו זיך‪" ,‬אפילו‬ ‫ווען גאט זאל נישט וועלן מיר מוחל זיין‬ ‫דעם זינד‪ ,‬אפילו דאן וועט מיר דער עונש‬ ‫זיס זיין ווען איך וועל וויסן אז איך האב מיין‬ ‫נשמה געאאפערט צו ראטעווען א ריינע‬ ‫נשמה פון פינסטערניש‪ ".‬מיט דער מחשבה‬ ‫האבן זיינע אויגן אויפגעלאכטן‪" .‬איך בין‬ ‫ענטשלאסן אין דעם" האט ער ביי זיך‬ ‫
באשטימט‪.‬‬
‫ער איז צוגעלאפן צו דעם מדינ'ישן‬ ‫מיידל‪ ,‬זי הארציג ארומגעכאפט און‬ ‫אויסגערופן‪" :‬מיין טייערסטע‪ ,‬מיין‬ ‫ליבסטע‪ ,‬איך וועל פאר דיר אלעס טון‪ .‬איך‬ ‫וועל פאר דיר אפילו אין גיהנם גיין‪ .‬איך‬ ‫וועל מיין נשמה מקריב זיין פאר דיין‬ ‫ריינקייט‪ .‬דו ביסט מיין גאנץ לעבן‪ ,‬מיין‬ ‫איינציגע מוט אין מיין ווייטערדיגן לעבן‪".‬‬
‫דאס מיידל האט אויפגעלעבט‪" :‬זמרי‬ ‫טייערער‪ ,‬וואו טרעפט מען אזא נאבעלן‬ ‫מענטש ווי דו‪ ...‬איך דאנק אזוי מיינע געטער‬ ‫דערפאר‪ .‬איך בין זיכער אז אינדערהיים‪ ,‬אין‬ ‫מדין‪ ,‬וואלט איך אזא טייערן מענטש נישט‬ ‫געקענט געפינען‪ .‬צו דעם האב איך‬ ‫געדארפט קומען אהער דא אין מדבר דיך צו‬ ‫טרעפן‪ .‬דיך מיין טייערער חתן‪ ".‬זי האט‬ אהינגעגעבן די בובעלעך פאר זמרי'ן' ‫וועלכער האט זיך געווארפן אויף דער ערד‪,‬‬ ‫אויסגעבוקט זיך פאר זיי ווען ער דאנקט אין‬ ‫הארצן זיין אייגענעם גאט און בעט ביי אים‬ ‫
גלייכצייטיג מחילה‪.‬
‬ ‫***‬ ‫"וואו זענען זיי?" האט געדונערט דאס‬ ‫קול פון דעם יונגערמאן‪ ,‬א קינד אין דער‬ ‫כהנ'ישער משפחה צווישן די העברעער‪ .‬ער‬ ‫האט געהאלטן אין דער האנט א שארפן‬ ‫שפיז און געלאפן דערמיט א צעפלאמטער‬ ‫איבער די שורות פון די געצעלטן‪" .‬וואו‬ ‫זענען זיי אריין די צוויי נידערטרעכטיגע?"‬ ‫ער האט געקוויטשעט גארנישט מיט זיין‬ ‫געווענליכן קול‪ .‬געווען בעלנים וואס האבן‬ ‫אים געהאלפן טרעפן דעם וועג צו דעם‬ ‫
געצעלט פונעם שמעונ'שן נשיא‪.‬
‬ ‫ער איז אריין מיט א שטורעם‪ ,‬קיינער‬ ‫האט נישט געזען וואס ס'קומט פאר‬ ‫אינעווייניג‪ ,‬נאר א הארציגער קוויטשען‬ ‫האט אלעמען אינדרויסן פארגליווערט‪ .‬נאך‬ ‫א מינוט איז דער יונגערמאן ארויס מיט א‬ ‫צעבלוטיגטן שפיז שלעפנדיג אויף דעם‬ ‫צוויי צאפלדיגע קערפער‪ .‬זיין מויל האט‬ ‫נאך אויסגעשריגן פארשידענע ווערטער‬ ‫קעגן זיי‪ ,‬צווישן אנדערע אז זיי זענען‬ ‫שולדיג אין דער מגפה וואס האט‬ ‫אויסגעבראכן אינעם לאגער‪ .‬ער איז מיט די‬ ‫קערפער ארויס פונעם לאגער‪ ,‬זיי א ווארף‬ ‫געטון ווייט אהינצו ווען די ביידע קערפער‬ ‫בלייבן פארהאנקערט איינער אינעם צווייטן‪,‬‬
‫שטומע עדות צו א טראגישע ליבע‪.‬‬ ‫ביז יארן שפעטער האבן די פייגל וואס‬ ‫זענען דארט פארביי געפלויגן זיך‬ ‫אפגעשטעלט דערנעבן‪ ,‬א טשוויטשע געטון‬ ‫און אוועקגעפלויגן מיט שרעק‪ .‬און די‬ ‫ווינטלעך ארום פלעגן שטילערהייט‬ ‫אויסוואיען‪" :‬הנאהבים והנעימים בחייהם‬ ‫ובמותם לא נפרדו"‪.‬‬
‫אויסקלארונג‪:‬‬
‫די כוונה פונעם שרייבער איז נישט להרשיע‬ ‫את הצדיק חלילה‪ ,‬וואס איז נישט אין אונזערע‬ ‫השגות בכלל‪ ,‬נאר פארקערט‪ ,‬ארויסצוברענגען אין‬ ‫שריפט דעם צד זכות פונעם אידישן נשיא‪ .‬

[ברעט גארדנער]

קרעדיט: שבת בלעטל ז"ל