דף היומי - הערות והערות, קושיות ותירוצים

[יין שרף]

דף ה':

אמר רב, מגילה בזמנה קורין אותה אפי' ביחיד, שלא בזמנה - בעשרה, זאגט רש"י: בזמנה. בי"ד, מתוך שהיא חובה בו ביום על כל יחיד ויחיד, קורין אותה אפילו ביחיד, דהכל קורין בו ואיכא פרסום נס, שלא בזמנה. כגון כפרים המקדימין ליום הכניסה, אין קורין אותה אלא בעשרה דבעינן פרסום ניסא.

פרעגט די גמ' רב אליין זאגט דאך אז פורים שחל בשבת לייענט מען די מגילה ער"ש אפי' ביחיד? איז לויט רש"י אז שלא בזמנה בעשרה מיינט מען די בני הכפרים וואס זענען מקדים, ווייל עס איז נישט דא קיין פירסום הנס, איז וואס איז די קשיא פון פורים שחל בשבת וואס דעמאלטס איז יעדער מקדים צו ער"ש?

עיין בפני יהושע שהקשה כך.
ס'איז דא וואס לערנען אז די קשיא איז ווי אזוי קענסטו זאכן אז רב חש ליה לרב אסא אז מ'דארף עשרה בזמנו, ער זאגט דאך אליין אז אפי' שלא בזמנם קורין אותה ביחיד וכ"ש בזמנו.

------------

רבי האט געטוהן א מלאכה פורים, זאגט די גמ' רבי בר חמיסר הוה, וכי נטע בארביסר הוה, דהיינו ווען עס איז נישט געווען פורים ביי איהם, פרעגט די גמ' והא רב חזייה לההוא גברא דהוה קא שדי כיתנא בפוריא, ולטייה, ולא צמח כיתניה, ענטפערט די גמ' התם בר יומא הוה, עס איז געווען פורים ביי איהם אליין, וצל"ע וואס איז געווען די הוי אמינא?

השפ"א תירוץ שאם הוה בר יומיה, היה רב צריך לחשב שזה שעשה מלאכה משום שכרות עשה, ולא הוה ליה לקללו, ומזה שקללו הו"א שלא הוה ביומיה.

די חת"ס ענפערט, ע"פ דברי הר"ן בפסחים, שאין משמתים על איסור תורה אלא על איסור דרבנן. ומזה שלטייה מובן שאינו בן יומו, דאילו הוה בן יומו הוה איסור מדברי קבלה שזהו כעין דאורייתא, ולא מקללים על כך. אבל באמת דברי קבלה לאו כעין דאורייתא אלא כעין דרבנן ומשום הכי קללו. וראה שם תירוץ נוסף

---------

דף ו':

זבת חלב ודבש זאגט רש"י: העזים אוכלין תאנים, והדבש נוטף מהן, והחלב זב מן העזים, ונעשים כמין נחל.
???

----------

צוויי ווערטער וואס ווערן באנוצט אין ענגליש: 'תראטריות' טעאטערן און 'מטרופולין' א הויפטשטאט.

אינטרעסאנט אנצומערקן דברי העץ יוסף בפירושו על זה, שתראטריות הוא מקום ששוחקים בו והקהל יושב מסביב בגובה. אזוי ווי היינטיגע צייטן א "סטעדיום". און די גמרא זאגט אז עתידין שרי יהודה ללמד בהן תורה ברבים. מכאן רמז לאסיפת כינוס כלל ישראל... ודו"ק.

---------

זו גרממיא של אדום שאלמלי הן יוצאין מחריבין כל העולם כולו, שטייט אין הגהות יעב"ץ: כמדומה ר"ל 'גרמניא', היא אשכנז שלנו.

די ערוך זאגט עס אויך, "שיש גורסים גרמניא"

---------

אמר עולא, איטליא של יון זה כרך גדול של רומי, והויא תלת מאה פרסה על תלת מאה פרסה, ויש בה שס"ה שווקים כמנין ימות החמה, וקטן שבכולם של מוכרי עופות, והויא ששה עשר מיל על ששה עשר מיל, האבן מיר אין א שטח פון 300 סקווער פרסה 365 גאסן וואס די קלענסטע פון זיי איז 16 סקווער מיל.

איך בין נישט קיין מומחה אין מתמטיקה, אבער עפעס שטימט מיר נישט די חשבון דא, וויפיהל מיל גייט אריין אין א פרסה? זאגט פונקט רש"י דא אויף ע"א אז 16 מיל איז 4 פרסאות, און דא האבן מיר דאך 365 גאסן וואס די קלענסטע איז 16 סקווער מיל, 4x365 קומט אויס 1460 פרסה, און דא איז דאך די גאנצע שטאט נישט מער ווי 300 סקווער פרסה?

[tag]פארוואס?[/tag]
-----------

די גמ' זאגט אז עס איז מסתבר אז אין אן עיבור יאהר זאל מען מתקן זיין צו לייענן באדר א' אלס אין מעבירין על המצות, לכאורה איז עס א שטיקל חידוש, ווייל ווילאנג מען האט נישט מתקן געווען איז נאכנישט דא קיין מצוה, די שאלה איז לכתחילה אויף ווען זאל מען מתקן זיין די מצוה.

א] אפשר דמיירי בחיובו דאורייתא של מחיית עמלק, שמקיימו ע"פ הגמרא ע"י קריאת המגילה, הוה כבר מצוה דאורייתא.
ב] השפ"א תירוץ שבלי הפסוק הו"א שאינו שייך כאן העברת המצות, אבל כיון דאיכא לימוד שנה ושנה, דיכול לקראותו כבר באדר הסמוך לשבט, א"כ אין מעבירין על המצות
ג] ע"פ הקדושת לוי שבכל שתא יורד השפעה כמאז, וגם באדר א' בא השפעתו, א"כ הו"א שכבר איכא חיוב לקראותו.
ד] עיין בטורי אבן

אפשר עפ"י החת"ס אז די עצם מאכן א יו"ט פורים איז א דאורייתא, ק"ו פון פסח - ממיתה לחיים לא כ"ש, און א ק"ו איז דאך א דאורייתא, נאר פונקטליך ווי אזוי צו פראווען דעם יו"ט דאס איז שוין א דרבנן, איז אפשר בעסער שייך אין מעבירין וויבאלד דער חיוב מה"ת איז שוין דא.

[פארוואס?]

זו גרממיא של אדום שאלמלי הן יוצאין מחריבין כל העולם כולו, שטייט אין הגהות יעב"ץ: כמדומה ר"ל 'גרמניא',

אמר עולא, איטליא של יון זה כרך גדול של רומי, והויא תלת מאה פרסה על תלת מאה פרסה, ויש בה שס"ה שווקים כמנין ימות החמה, וקטן שבכולם של מוכרי עופות, והויא ששה עשר מיל על ששה עשר מיל, האבן מיר אין א שטח פון 300 סקווער פרסה 365 גאסן וואס די קלענסטע פון זיי איז 16 סקווער מיל.

איך בין נישט קיין מומחה אין מתמטיקה, אבער עפעס שטימט מיר נישט די חשבון דא, וויפיהל מיל גייט אריין אין א פרסה? זאגט פונקט רש"י דא אויף ע"א אז 16 מיל איז 4 פרסאות, און דא האבן מיר דאך 365 גאסן וואס די קלענסטע איז 16 סקווער מיל, 4x365 קומט אויס 1460 פרסה, און דא איז דאך די גאנצע שטאט נישט מער ווי 300 סקווער פרסה?

[tag]פארוואס?[/tag]

איך וואלט דיר געענטפערט אז די אלע שיעורים איז לאו דוקא און זיי זענען נאר גוזמאות, כידוע. אבער פונדעסטוועגן אזעלכע נאראנים זענען חז״ל נישט געווען, זיי האבן נישט געשריבן קיין חשבונות וואס שטימט נישט אויפן פלאץ.

(איך האף אז דו מיינסט נישט צו חוזק מאכן, ווייל) א סקווער פון 300 אויף 300, איז נישט 300 סקווער פרסה. נאר 300*300 סקווער פרסה, (אדער קען מען עס שרייבן אלס 2^300 פרסה), וואס באטרעפט 90,000 סקווער פרסה. (ווען מ׳זאגט אז א געוויסע שטח פארמאגט כך וכך סקווער אמות/פוס/מעטער/פרסה/…, מיינט עס אז אין דעם שטח פיטן אריין כך וכך קליינע סקווערס פון א אמה אויף אמה, אדער א פוס ביי א פוס וכו׳).

עס איז נאך עפעס שווער?

(16 מיל אויף 16 מיל איז 16 סקווער פרסאות (ווייל עס איז 4 פרסה ביי 4 פרסה), יעצט רעכן אויס 90,000 צוטיילן אין 16, וועסטו זעהן ווי קליין די שוק איז ביחס צום גאנצן כרך).

[ונבנתה העיר]

זייער שיין, יין שרף.

שכוח, פארוואס?, טעיתי.

(איך האב נישט גערעכענט וויפיהל סקווער פרסה די שטאט איז, באמרי די גאס איז דאך אויך סקווער מיל, ויבוא סקווער וימחה את סקווער).

[פארוואס?]

לויט ווי איך פארשטיי פון דיינע ווערטער האסטו זיך געמאכט א לאגישע חשבון, אז וויבאלד איך רעד דאך די גאנצע צייט פון א סקווערעד נומער, דאן קען איך זיך ארומשפילן אהן דארפן אריינמישן דעם פארשאלטענעם סקווער אינעם פיקטשער. 
סא, אויב אזוי ווי שטעקט דיין טעות?
דער תירוץ איז, ווען דער יחס פון איין נומער צום צווייטן איז נישט די זעלבע ווי די יחס פון דעם סקווערעד נומער צום צווייטן סקווערעד נומער. אדער אין אנדערע ווערטער ווען איך האב צוויי נומערן איינעם וועל איך רופן (למען הנוחיות) a, און דעם אנדערן וועל איך רופן b. דאן וועט a/b נישט זיין דאס זעלבע ווי a^2/b^2. 
יעצט לאמיר נעמען א דוגמא דערפאר, לאמיר זאגן אז a איז 20, און b איז 5, דאן לאמיר זעהן וויפיל איז 20/5, עס באטרעפט 4. יעצט לאמיר זעהן וויפיל איז סקווערעד 20 צוטיילן אין סקווערד 5, אדער 400/25, עס באטרעפט 16. 
איין מוסר השכל פון די גאנצע זאך, מ׳ברויך זיין זייער פארזיכטיג ביים רעכענען…

[ונבנתה העיר]

שלחה להם אסתר לחכמים: קבעוני לדורות, שלחו לה: קנאה את מעוררת עלינו לבין האומות, שלחה להם: כבר כתובה אני על דברי הימים למלכי מדי ופרס, זאגט רש"י: קנאה את מעוררת עלינו. שיאמרו האומות שאנו שמחים להזכיר מפלתן, כבר אני כתובה. ושם יהו רואין מה שאירע להם על ידי ישראל.

אויב איז די חשש אז מיטן קובע זיין א יו"ט וועלן זיי זאגן שאנו שמחים להזכיר מפלתן, איז וואס איז די תירוץ פון כבר אני כתובה על דברי הימים און דארט וועלן זיי זעהן? בדרך צחות י"ל אז עס שטערט איהר נישט מעורר צו זיין קנאה ווייל זיי וועלן מורא האבן צו טשעפען די אידן נאכאמאל, וכמדויק מלשון רש"י 'שם יהו רואין מה שאירע להם על ידי ישראל'.

-----------------

ר"מ אומר אסתר ברוח הקודש נאמרה, שנאמר ויודע הדבר למרדכי [די פלאן פון בגתן ותרש], זאגט רש"י: ויודע הדבר למרדכי. מי גלה לו רוח הקדש שרה עליו, וואס איז די ראי' אז די מגילה איז געשריבן געווארן ברוח הקודש ווייל מרדכי האט א איבער א יאהר פריער געוואוסט עפעס ברוה"ק?

------------------

אביי פארציילט ווי ער האט געגעסן א סעודה גדולה און ער האט נאך געוואלט צוקייען די טעלער דערנאך, שרייבט דער מהרש"א: י"ל בדרך בדיחותא שהקערה זאת ג"כ נעשית מדבר הנאכל, כעין שעושין עתה האומנין ע"י בלילות צוקר צורות משונות, ושפיר קאמר למיכס ולאוכלה ממש.

[רויטע וואנצעס]

ר"מ אומר אסתר ברוח הקודש נאמרה, שנאמר ויודע הדבר למרדכי [די פלאן פון בגתן ותרש], זאגט רש"י: ויודע הדבר למרדכי. מי גלה לו רוח הקדש שרה עליו, וואס איז די ראי' אז די מגילה איז געשריבן געווארן ברוח הקודש ווייל מרדכי האט א איבער א יאהר פריער געוואוסט עפעס ברוה"ק?

די כונה איז אז מ'זעהט פון ויודע אז עס האט גערוהט אויף מרדכי רוח הקודש, ממילא ווען מרדכי האט עס געשריבן, ווי ס'שטייט אין פסוק ויכתב מרדכי, איז עס אויך געווען מיט רוח הקודש. דאס איז לכאורה די כונה פון רש"י.

[יין שרף]

ר"מ אומר אסתר ברוח הקודש נאמרה, שנאמר ויודע הדבר למרדכי [די פלאן פון בגתן ותרש], זאגט רש"י: ויודע הדבר למרדכי. מי גלה לו רוח הקדש שרה עליו, וואס איז די ראי' אז די מגילה איז געשריבן געווארן ברוח הקודש ווייל מרדכי האט א איבער א יאהר פריער געוואוסט עפעס ברוה"ק?

די יערות דבש (ח"ב דרוש ב') ענפערט אז שאם לא נכתבה ברוה"ק, וואלט מרדכי נישט געשריבן "ויודע הדבר למרדכי", ווייל ער וואלט ניטש געשריבן אויף זיך א לשון וואס איז משמע אז ער האט געהאט רוה"ק, און פון דעם וואס ער שרייבט עס יא מוכרח שכתב ע"פ רוה"ק וכתב כפי שנצטוה.
וכן כתב השפ"א והוסיף שיתכן שאסור לגלות מה שנאמר ברוה"ק, ואם גלה מוכרח שכתב כפי מה שנצטוה.
ועיין בחת"ס ד"ה תניא.

[ונבנתה העיר]

ר"מ אומר אסתר ברוח הקודש נאמרה, שנאמר ויודע הדבר למרדכי [די פלאן פון בגתן ותרש], זאגט רש"י: ויודע הדבר למרדכי. מי גלה לו רוח הקדש שרה עליו, וואס איז די ראי' אז די מגילה איז געשריבן געווארן ברוח הקודש ווייל מרדכי האט א איבער א יאהר פריער געוואוסט עפעס ברוה"ק?

די כונה איז אז מ'זעהט פון ויודע אז עס האט גערוהט אויף מרדכי רוח הקודש, ממילא ווען מרדכי האט עס געשריבן, ווי ס'שטייט אין פסוק ויכתב מרדכי, איז עס אויך געווען מיט רוח הקודש. דאס איז לכאורה די כונה פון רש"י.

פון דעם וואס די גמ' זאגט אויבן 'למימרא דסבר שמואל אסתר לאו ברוח הקודש נאמרה, והאמר שמואל אסתר ברוח הקודש נאמרה, נאמרה לקרות ולא נאמרה ליכתוב' זעהט אויס אז מען רעדט דא פון א רוה"ק אויף די ספעציפישע כתיבה, נישט נאר אז דער שרייבער איז געווען איינער וואס האט געקענט האבן רוה"ק.

[ונבנתה העיר]

תלמי המלך האט געהייסן די אידן זיי זאלן איהם איבערטייטשן די תורה אויף גריכיש.

פארציילט די גמ' אז זיי האבן געמאכט א גאנצע ליסטע פון שינויים, איינע פון זיי איז אנשטאט 'ואת הארנבת' (ביי די טמא'נע חיות) האבן זיי געשריבן 'את צעירת הרגליים' די מיט די קורצע פיס, מפני שאשתו של תלמי ארנבת שמה, שלא יאמר שחקו בי היהודים והטילו שם אשתי בתורה.

פארשטיי איך נישט, זיי האבן דאך געשריבן אויף גריכיש, האבן זיי דאך נישט געשריבן 'ארנבת' נאר 'Κουνέλι', איז ווי אזוי האט זיין ווייב געהייסן, האט זי געהייסן ארנבת - האבן זיי דאך דאס נישט געשריבן, האט זי געהייסן די גריכישע איבערטייטש דערפון - איז פארוואס שחקו בי היהודים, ביי די אידן שטייט דאך ארנבת?

אויב איז די שחקו בי היהודים אז זיי רעדן פון די זעלבע חי' נאך וועמען זי הייסט, איז וואס איז בעסער ווען מען שרייבט צעירת הרגליים?

ועיין גליון הש"ס.

[יין שרף]

ועוד קשה, צעירת רגלים טייטשט קורצע פוס. און רש"י זאגט אז די חיה הייסט אזוי ווייל ידיה קצרות מן רגליה. וואלט עס געדארפט הייסן צעירת ידים?

[ונבנתה העיר]

די גמ' איז מדייק פון דעם וואס ר' אלעזר בר' יוסי זאגט אשר לוא חומה אע"פ שאין לו עכשיו והי' לו קודם לכן, אז ער האלט קידשה לעתיד לבוא, וצל"ע אפשר רעדט ער פון די שטעט וואס מען האט נאכאמאל מקדש געווען כמבואר בע"א.

----

רש”י טייטשט הודו לה' כי טוב, דאנקט דעם אייבערשטן און עס איז גוט און פאסיג איהם צו דאנקן, בדומה ווי ער טייטשט אין האזינו צדיק וישר הוא.

[פארוואס?]

תלמי המלך האט געהייסן די אידן זיי זאלן איהם איבערטייטשן די תורה אויף גריכיש.

פארציילט די גמ' אז זיי האבן געמאכט א גאנצע ליסטע פון שינויים, איינע פון זיי איז אנשטאט 'ואת הארנבת' (ביי די טמא'נע חיות) האבן זיי געשריבן 'את צעירת הרגליים' די מיט די קורצע פיס, מפני שאשתו של תלמי ארנבת שמה, שלא יאמר שחקו בי היהודים והטילו שם אשתי בתורה.

פארשטיי איך נישט, זיי האבן דאך געשריבן אויף גריכיש, האבן זיי דאך נישט געשריבן 'ארנבת' נאר 'Κουνέλι', איז ווי אזוי האט זיין ווייב געהייסן, האט זי געהייסן ארנבת - האבן זיי דאך דאס נישט געשריבן, האט זי געהייסן די גריכישע איבערטייטש דערפון - איז פארוואס שחקו בי היהודים, ביי די אידן שטייט דאך ארנבת?

אויב איז די שחקו בי היהודים אז זיי רעדן פון די זעלבע חי' נאך וועמען זי הייסט, איז וואס איז בעסער ווען מען שרייבט צעירת הרגליים?

ועיין גליון הש"ס.

סתם בדרך אגב, לעצטנס האב איך געזעהן אין מדרש אז תלמי׳ס מאמע האט געהייסן ״ארנבת״.
קען זיין אז תלמי׳ס עלטערן האבן נישט מקפיד געווען נישט צו נעמען א שנור וואס הייסט אזוי ווי די שוויגער…

[יין שרף]

גליון הש"ס ברענגט אז זי האט געהייסן ארנבתא...

[פארוואס?]

מענין לענין בקרוב לאותו ענין.
וועל איך ציטירן א שטיקל פון א געוויסע מקור, בזה הלשון:
במספר כתבי-יד של התלמוד, לא מיוחס השם ״ארנבת״ לאשת המלך אלא לאביו. ולאמיתו של דבר אביו של תלמי הראשון, המלך הראשון של מצרים ומייסד השושלת התלמית, היה קרוי ׳לאגוס׳ - כינוי, הזהה למילה היוונית לארנבת, lagos. 
האלטן מיר שוין ביי זיין ווייב, זיין מוטער, און זיין פאטער…

[רויטע וואנצעס]

ר"מ אומר אסתר ברוח הקודש נאמרה, שנאמר ויודע הדבר למרדכי [די פלאן פון בגתן ותרש], זאגט רש"י: ויודע הדבר למרדכי. מי גלה לו רוח הקדש שרה עליו, וואס איז די ראי' אז די מגילה איז געשריבן געווארן ברוח הקודש ווייל מרדכי האט א איבער א יאהר פריער געוואוסט עפעס ברוה"ק?

די כונה איז אז מ'זעהט פון ויודע אז עס האט גערוהט אויף מרדכי רוח הקודש, ממילא ווען מרדכי האט עס געשריבן, ווי ס'שטייט אין פסוק ויכתב מרדכי, איז עס אויך געווען מיט רוח הקודש. דאס איז לכאורה די כונה פון רש"י.

פון דעם וואס די גמ' זאגט אויבן 'למימרא דסבר שמואל אסתר לאו ברוח הקודש נאמרה, והאמר שמואל אסתר ברוח הקודש נאמרה, נאמרה לקרות ולא נאמרה ליכתוב' זעהט אויס אז מען רעדט דא פון א רוה"ק אויף די ספעציפישע כתיבה, נישט נאר אז דער שרייבער איז געווען איינער וואס האט געקענט האבן רוה"ק.

רוח הקודש איז א מדריגה נישט דוקא א מצב. רש"י זאגט שרה עליו רוח הקודש, פשט אז ער האט געהאט די מדריגה, ממילא ווען ער האט עס געשריבן איז עס געווען מיט רוח הקודש ווייל ער האט געהאט די מדריגה (פשט, רוח הקודש איז נישט א סוויטש, ס'איז א מדריגה וואס א צדיק לעבט מיט, כמבואר במסילת ישרים ועוד ספרי מוסר)

[ונבנתה העיר]

אבער פון 'נאמרה לקרות ולא נאמרה ליכתוב' איז משמע אז די נידון איז איבער א ציווי מלמעלה.

[kliger]

ועוד קשה, צעירת רגלים טייטשט קורצע פוס. און רש"י זאגט אז די חיה הייסט אזוי ווייל ידיה קצרות מן רגליה. וואלט עס געדארפט הייסן צעירת ידים?

א חיה האט נאר פיס
נאר רשי רופט עס אן ידים ביים מסביר זיין

[יין שרף]

כבר מצאתי תירוץ על זה. שבשפת יוונית קורין לידים ג"כ רגלים, ומש"כ קראו לו צעירת הרגלים.
ולפ"ז משמע דבכל שפה אחר קורין לשתי רגלים של חיה "ידים" ולא רגלים...

[ונבנתה העיר]

מהודו ועד כוש, רב ושמואל, חד אמר הודו בסוף העולם וכוש בסוף העולם, וחד אמר הודו וכוש גבי הדדי הוו קיימי, כשם שמלך על הודו וכוש כך מלך מסוף העולם ועד סופו.

פון די גמ' איז לכאורה משמע אז די וועלט איז נישט רונדיג.

איך מיין אז דער ראגאטשאב'ער לערנט אז לכו"ע זענען הודו און כוש געשטאנען איינס נעבן די אנדערע, און אזוי ווי די וועלט איז טאקע יא רונדיג קען מען עס אנקוקען אז זיי שטייען צוזאמען, אדער קען מען גיין פון די אנדערע זייט הודו און ארומפאהרן די גאנצע וועלט ביז מען קומט צוריק צו כוש, הודו בסוף העולם וכוש בסוף העולם.

[נהורא נפישא]

נו דאן וואס איז די מחלוקה ?
כוש איז עטיאפיע, און הודו אינדיע, נישט אינעם זעלבן קאנטינענט.

[רויטע וואנצעס]

נו דאן וואס איז די מחלוקה ?
כוש איז עטיאפיע, און הודו אינדיע, נישט אינעם זעלבן קאנטינענט.

אפשר קריגן זיי זיך נישט אין די מציאות, זיי זאגן פשוט פשט אין די ווערטער מהודו ועד כוש.

דיין צווייטע נקודה איז א אינטערעסאנטע וואס כ'האב שוין אפאר מאל געקלערט וועגן. אז מ'קוקט אויף אלטע מאפעס, זעהט מען אז אינדיע איז געווען פיל גרעסער ווי יעצט. ס'האט אריינגענומען אפגאניסטאן און נאך. אבער אפילו אן דעם אויב מ'קוקט אויף א היינטיגע מאפע זעהט מען אז איראן איז אויבן אינדערמיט, און נידריגער איז כוש נאר אפגעשיידט פון הודו דורך וואסער, ס'איז איינס לעבן צווייטן. גראדע לפי דעם קען מען זאגן זייער שיין פשט אין הודו ועד כוש, איראן איז אינדערמיט. זיין מלוכה איז געווען פון הודו אויף 1 זייט פון איראן, ביז כוש אויף די אנדערע זייט פון איראן.

[ונבנתה העיר]

נו דאן וואס איז די מחלוקה?

ווי וואנצעס, עס איז א מחלוקת אין פשט און מען פארדינט א מחלוקת אין מציאות.

[ונבנתה העיר]

כי אין לה אב ואם, ובמות אביה ואמה למה לי, אמר רב אחא, עיברתה מת אביה, ילדתה מתה אמה, זאגט רש"י: בשעה שנתעברה אמה מת אביה, נמצא שלא היה לה אב משעה שנראה להקרות אב, וכשילדתה אמה מתה, ולא נראית לקרות אם.

דער אבני נזר פרעגט פארוואס לגבי די איסור צו שחט'ן אותו ואת בנו אין איין טאג זאגט מען אז עס איז נישט א פראבלעם צו שחט'ן א מעוברת, אפי' ביידע ווערן גע'שחט'ן, און ביי פרה אדומה פסל'ט מען א מעוברת ווייל עס שטייט ושחט אותה - ולא אותה ואת חברתה, קוקט מען זיי אהן ווי איינס אדער ווי צוויי?

ענטפערט דער טשעבינער רב אז ברש"י הנ"ל זעהט מען אז אן אב רופט זיך שוין מזמן העיבור, אבער אן אם איז ערשט משעת לידה, ממילא איז באמת זענען זיי ווי צוויי, אבער מען איז נישט עובר אויף אותו ואת בנו ביי שחיטת פרה מעוברת ווייל זי הייסט נאכנישט א מאמע.