יואלי לעבאוויטש מיט א כופר און אטעאיסט..

[ישבב הסופר]

.
קארלסבורג, איך ווייס נישט פארוואס דו דינגסט זיך דא אזוי. יא, מ'קען פארשטיין ווען איינער איז אנגעווייטאגט אויפ'ן חרדישן סיסטעם און ווען איינער שפירט זיך נעבעך בא'עולה'ט אז ער קען נישט דא געהעריג אויסגעבן זיינע טאלאנטן (אפילו פארגעס ביטע נישט אז עס גייט אויך פארקערט; אין די גויאישע וועלט צווישן אזויפיל מיליאנען איז טויזנט מאל שווערער צו זיין אמת'דיג טאלאנטפול ווייל עס איז דא אזוי פיל און דו מוזט זיין סופער-ספעשל ארויסצושטארן), אבער דאס איז דאך דא "נישט" די רעדע. מ'קען נישט איינעם פארטיידיגן אז "ער טוט נאר דאס", ווען יענער אליין שרייט בפני כל העם ועדה, "ניין, איך טו אויך יענץ." אויב ער מאכט חוזק פון אלעם הייליגן, אויב ער ניצט די זעלבע חוזק פונעם ויואל משה ווי פונעם חומש, וואס נאך דארף מען טאן צו פארדינען קריטיזים? ביז וועלכן שטאפל דארף ער אנקומען אז מען זאל אים אויפהערן "פרובירן צו פארשטיין" און פארטיידיגן?

דעת שפתי שרגא ברור מללו

[אךשמח]

לאמיר טאקע עפענען א נייעם אשכול איבער דעם. איך וויל אבער באמערקן אז איך האב שטארק הנאה געהאט אז אין אן אנאנס וואו עס זענען געווען אונטערגעשריבן די חברי הבי"ד פון חסידי ר' אהרן מסאטמאר איז געווען דערמאנט א דיין מיט'ן נאמען כעירא, אדער עפעס ענליך. א שטארקע זאך אז א יונגערמאן פון פרעמדער אפשטאם האט געקענט דערגרייכן א דיינות פאסטן.

קארלסבורג, ביסט מכובד צו עפענען דעם אשכול. ווער נאך קען עס אזוי שיין ארויסברענגען ווי דו?

איך האב טאקע אויסגעלאזט אז א דיין קען מען אביסל גרינגער ווערן און אויב האט מען די ריכטיגע כשרונות און בעיקר דעם ווילן, קען מען דורך דעם אמט אביסל מער דערגרייכן, אבער מניעות איז דא עד אין שיעור וערך. די שטיינער זענען אפטמאל אזוי שווער און די שטרויכלונגען זענען אומגעהויער און מען פאלט אום נאך איידער מען שטעלט די ריכטיגע טריט.

[[NAMELESS]]

פאר עפעס א דאקאמענטרי פילם האט זיך שאולי גראסמאן אריינגעזעצט אין ישיבה אור שמח אין זיך געמאכט ווי ער לערענט, און מ'האט גע'פילם'ט........

[chasid]

פאר עפעס א דאקאמענטרי פילם האט זיך שאולי גראסמאן אריינגעזעצט אין ישיבה אור שמח אין זיך געמאכט ווי ער לערענט, און מ'האט גע'פילם'ט........

איי, אויף זיין פנים זעט אויס ווי ס'האט אים געכאפט א חשבון הנפש..

[טעפל]

איז דאס נישט זיין טאטע וואס לערענט מיט איהם דארט??

[בן תמליון]

אסאך מאל וואונדערט זיך וואס פירט איינעם צו פארן צו אזאנע עקסטרעמען און האס פאר די סביבה וואס האט איהם אויפגעצויגן, דער ענטפער ליגט כמעט אלעמאל אין יענעמס פערזענליכן אויפברענג. אט למשל אזא טאלאטפולער יונגערמאן ווי שאולי וואונדערט זיך וואס טרייבט איהם. זעה איך איהם שרייבן דא My father still goes with a beard, sthriemal, and black “shich n zucken” and was addicted to cocaine for years. He is now a drug rehabilitation therapist exclusively for frum people. Hundreds of frum people. ווערט מיר אלעס פארענטפערט. אויפוואקסן מיט א דראג עדיקטעט חסידישן טאטן איז נישט קיין פיקניק. אסאך פיין און ווייטאק בויט אויף אזא קינד.

[יואליש]

כ'מיין זיין פאטער איז געווארן עדיקטעט הערשט נאכן דורכגיין א גט. כך שמעתי, און כ'ווייס נישט אויב ס'איז אמת. אבער ס'איז א גרויסער טעות דאס וואס מ'זיכט מיט ליכט אלע תירוצים פון אונטער דער ערד. ווייל מ'קען דיר צייגן די זעלבע פעלער ווי זאכן האבן זיך אנדערש אויסגעשטעלט, און פעלער ווי ס'איז נישט דא קיין היימישע פיל-גוד אנגעבליכע סיבה און דאך האט פאסירט וואס האט פאסירט. כ'ווייס במפורש פון עטליכע ערליכע שטובער ווי די פאטער איז געווען און איז נאך אלס א דראג עדיקט. לא ראי זה כראי זה. הצד השווה שבהן אז מיר ווייסן דעם ענטפער דורך הערן א גאסיפ דא און א רומער דארט און מ'ציעט א מסקנה בשעת מקראצט זיך די פיס אין מקוה שבת אינדערפרי, אלעמאל א תירוץ וואס פאסט זיך אריין אינעם פון פריער אפגעמאכטע וועלט אויסקוק. ס'איז געניג צו באפרידיגן די וואס ווילן גלייבן אז איך בין נישט אזוי ווייל איך בין "נארמאל." דו וועלט איז אנגעטיילט און צוויי טיילן: נארמאלע און אומנארמאל. איך בין וואס איך בין ווייל כ'בין נארמאל, יענער וואס איז אנדערש פון מיר איז אזוי ווייל ער/זי איז אומנארמאל. בלייבט נאר איבער צו "טרעפן" מיט וואס גענוי יענער איז נישט נארמאל. אבער די פרעמיס בלייבט קאי וקיימא אלעמאל.

[בן תמליון]

כ'מיין זיין פאטער איז געווארן עדיקטעט הערשט נאכן דורכגיין א גט. כך שמעתי, און כ'ווייס נישט אויב ס'איז אמת. אבער ס'איז א גרויסער טעות דאס וואס מ'זיכט מיט ליכט אלע תירוצים פון אונטער דער ערד. ווייל מ'קען דיר צייגן די זעלבע פעלער ווי זאכן האבן זיך אנדערש אויסגעשטעלט, און פעלער ווי ס'איז נישט דא קיין היימישע פיל-גוד אנגעבליכע סיבה און דאך האט פאסירט וואס האט פאסירט. כ'ווייס במפורש פון עטליכע ערליכע שטובער ווי די פאטער איז געווען און איז נאך אלס א דראג עדיקט. לא ראי זה כראי זה. הצד השווה שבהן אז מיר ווייסן דעם ענטפער דורך הערן א גאסיפ דא און א רומער דארט און מ'ציעט א מסקנה בשעת מקראצט זיך די פיס אין מקוה שבת אינדערפרי, אלעמאל א תירוץ וואס פאסט זיך אריין אינעם פון פריער אפגעמאכטע וועלט אויסקוק. ס'איז געניג צו באפרידיגן די וואס ווילן גלייבן אז איך בין נישט אזוי ווייל איך בין "נארמאל." דו וועלט איז אנגעטיילט און צוויי טיילן: נארמאלע און אומנארמאל. איך בין וואס איך בין ווייל כ'בין נארמאל, יענער וואס איז אנדערש פון מיר איז אזוי ווייל ער/זי איז אומנארמאל. בלייבט נאר איבער צו "טרעפן" מיט וואס גענוי יענער איז נישט נארמאל. אבער די פרעמיס בלייבט קאי וקיימא אלעמאל.

יואליש היקר כ'האב א שטיקל חלום אז מיר חרדים לדבר השם וועלן איין טאג זיין זוכה צו פירן א דיסקוסיע אן דערמאנען די מקוה מיט די ווייקן פוס קראצן והמסתעף, ס'איז מיר פשוט עפעס א אומגעשמאקע דעסטראקציע. צום ענין, זיכער איז דא אלע מיני מענטשן נארמאלע אמאל אויך וואס באשליסן אויף א לעבנסשטייגער ראדיקאל צו זייער עבר און איך דארף נישט קיין הסברים. איז אבער איינער וואס דו טרעפסט איהם מלא בלינדע שנאה אן א ראציאנאלע בליק אויף וואס איז יא גוט און וואס נישט אין די געמיינדע פון ווי ער שטאמט, איז דאס בדרך כלל פון א איינגעגעסענע ווייטאק פון קינדווייז אויס דוק ותשכח. א געטרייער טאטע מאמע צו א קינד ער זעט בחוש אז זיי האבן איהם ליב און זיין היים איז פאר איהם א היים נישט א תפיסה וועט דאס קינד נישט גרינג נעמען א מעסער און אריינשטעכן שארף אין טאטנס הארץ.

[יואליש]

כ'האב נאכנישט געטראפן די "מיני מענטשן נארמאלע אמאל אויך וואס באשליסן אויף א לעבנסשטייגער ראדיקאל צו זייער עבר און איך דארף נישט קיין הסברים." וויפיל איך זעה האט מען עס אלעמאל אנגעשמירט אין די "מלא בלינדע שנאה אן א ראציאנאלע בליק אויף וואס איז יא גוט און וואס נישט אין די געמיינדע פון ווי ער שטאמט" קאטאגאריע. דוק ותשכח.

[שרגא]

יואליש, האסט א פונקט אבער פארפעל נישט צו הערן תמליונ'ס פונקט. ווער נישט אזוי עקסטרעם אויף די אנדערע זייט.
יא, מ'קען אפט הערן געבן אלע מיני נארישע תירוצים צו יענעמ'ס פארקראכנקייט, אבער דאס מיינט נאך נישט אז עס איז נישטא ווען עס איז נישט אמת. איך עגרי מיט תמליון אז "אבער איינער וואס דו טרעפסט איהם מלא בלינדע שנאה אן א ראציאנאלע בליק ..., איז דאס בדרך כלל פון א איינגעגעסענע ווייטאק פון קינדווייז אויס."
א מענטש קען ווערן צוגעצויגן צו די פרייע וועלט, א מענטש קען באקומען אן אפענעם קאפ, אבער דאס מיינט נישט אז זיין נאטירליכע מאראל און אלע געווענליכע נאטורן פליען ארויס פון הארץ. ער מעג גיין אן א קאפל, אבער א געזונטער מענטש וויל געוענליך דאך נישט דערשטעכן זיין טאטן. און געווענליך אויב זעסטו איינעם וואס איז אזוי דערביטערט און נאר אויסן צו פארשעמען זיין קאמוניטי, ליגט עפעס מער ווי סתם אוועקגעפאלן פון אידישקייט.
איך בין איבערצייגט (לאגיש און אויך ווי ווייט איך זע במציאות) אז א קינד וואס וואקסט אויף אין א געזונטע, רואיגע שטוב און דער טאטע געט אים גענוג ליבשאפט, אפילו אויב זאל דאס קינד אוועקפאלן, וועט עס זיין מיט א גרעניץ, און זיכער וועט ער ווייטער נישט טון עפעס צו פארשעמען ברבים זיין טאטן און די קאמוניטי. (נאר עס איז צומאל שווער פאר אזעלכע פרומע אידן צו אנערקענען אז אפילו דאס קינד וואקסט נישט ארונטער גענוי ווי ער וואלט געוואלט, אז ער דארף אים ווייטער בלייבן גלעטן, אפשר נאך מער, און נישט אנהייבן אים דערווייטערן מיט נאכאנאנדע שטעכערייען און דערנידערונגען.)

[יואליש]

אמת. כ'עגרי מיט דיין און תמליון'ס נקודה, מיט א קאוויעט. צומאל איז די פראצעס פון איבערלאזן אזא שווערע מיטמאכעניש אז דארט אליין קען זיך שאפן אן אנגעגעסענקייט. דאס הייסט, אפי' אויב ביז אהין איז אלעס געווען געזינט און ליבליך, אויב אבער טיילט מען אים אויסגעבראטענע צרות אויפן וועג ארויס, בלייבט איבער א גאר ביטער טעם אין מויל.

דרך אגב, כ'בין נישט דער גרויסער נאכפאלגער פון חתן דנן, אבער ווי ווייט איך האב באמערקט זעה איך נישט קיין באזונדערע אנגעגעסענקייט. חוץ אז כ'ווייס נישט אלעס.

[שרגא]

אמת. כ'עגרי מיט דיין און תמליון'ס נקודה, מיט א קאוויעט. צומאל איז די פראצעס פון איבערלאזן אזא שווערע מיטמאכעניש אז דארט אליין קען זיך שאפן אן אנגעגעסענקייט. דאס הייסט, אפי' אויב ביז אהין איז אלעס געווען געזינט און ליבליך, אויב אבער טיילט מען אים אויסגעבראטענע צרות אויפן וועג ארויס, בלייבט איבער א גאר ביטער טעם אין מויל.

דרך אגב, כ'בין נישט דער גרויסער נאכפאלגער פון חתן דנן, אבער ווי ווייט איך האב באמערקט זעה איך נישט קיין באזונדערע אנגעגעסענקייט. חוץ אז כ'ווייס נישט אלעס.

אמת, גערעכט, דאס האב איך געזאגט אז ס'אזא שאד די עלטערן ווייסן נישט די גרויסע שאדן וואס זייער שנאה קען אין יענע צייטן גורם זיין און אויב עפעס קען העלפן נאר אהבה.
נאר איז דען גרינג זיי צו פאראורטיילן? ווען די צעשאסענע עלטערן זעען דעם רויטן העמדל מיט דעם געשניטענעם בארד, זיי שפירן אז עס איז די ערגסטע צרה ברוחניות, און אויך בושות בגשמיות, ווי קענען זיי זיך איינהאלטן פון ארויסווייזן זייערע געפילן? נאר למעשה וואלט מען זיי געדארפט ערקלערן אז מיט די אלע אקטן קענען זיי נאר ערגער מאכן.

[פריינדליך]

איך בין איבערצייגט (לאגיש און אויך ווי ווייט איך זע במציאות) אז א קינד וואס וואקסט אויף אין א געזונטע, רואיגע שטוב און דער טאטע געט אים גענוג ליבשאפט, אפילו אויב זאל דאס קינד אוועקפאלן, וועט עס זיין מיט א גרעניץ, און זיכער וועט ער ווייטער נישט טון עפעס צו פארשעמען ברבים זיין טאטן און די קאמוניטי

עס איז נאך מער, געווענליך פאסירט עס נישט ביי קינדער פון געזינטע שטיבער, ווי עס איז דא געהעריגע שלום בית און א פארשטענדעניש צווישען מאן און ווייב,
עס איז אלץ דא יוצא מן הכלל אבער דאס געווענליך די מציאות,

[איחוד פעלד]

וכאן הבן שואל
אפשר ווייסט איינער א תירוץ צו דער הארבער קשיא.

וואס איז פשט אז די אלע (או קעי כמעט אלע) וואס וועלען האלטען אז שאול גראסמאן איז א שר"י און א שייגעץ און מען טאר מיט אים נישט האבען א מגע משא, און זענען גרייט צו זאגען אז ער איז א בועל אשת איש ברבים, וועלען האלטען אז בנוגע נ. וו. דארף מען האבען עדות אויף כמכחול בשפופרת, אהן דעם טאר מען נישט גלייבען און עס איז לשון הרע און וואס נישט, און פארקערט די וואס האלטען אז בנוגע נ. וו. און לאו דוקא אים, נאר בכלל אלע באשולדיגטע מאלעסטערס, טאר מען נישט אננעמען אז זיי האבען בועל געווען עריות, כאטש עס איז א רינון דלא פסיק וכו'.


מה הפשט?????


איך וויל בעטען מען זאל נאר שרייבען תשובות וואס מען האלט עס איז אמת, אויב נישט איז בעסער אז מען בלייבט מיט דער קשיא.

[פריינדליך]

לאמיר פראבירען קלארער צו ווערען און די נושא, אבער קודם א שאלה:

עס איז דא א מחלוקה איבער די סטאטוס און אידשקייט כלפי שאול גראסמאן? שאול גראסמאן אליינס האלט זיך פאר שתו"צ?
איך האב נישט געוויסט אז עס איז דא אזא מחלוקה, אדרבה, אפשר זאגסטע בקיצור נמרץ ביידע זייטען?
בעיקר וויל איך הערן די מיינוג פינעם צד השני, די וואס דו האסט נישט אויסגערעכנט און דיין פריערדיגע תגובה, ווייסטע וואס זיי מסביר ביידע זייטען, אזוי וועט זיין גערינגער פאר יעדעם וואס איז נישט באהאווענט און די נושא, ייש"כ

[chasid]

א איד פרעגט דאך צוריק מיט א קשיא

וואס איז פשט אז די אלע (או קעי כמעט אלע) וואס וועלען האלטען אז שאול גראסמאן איז א רחמנות און נעבעך גארנישט שולדיג אין זיין פאלגן זיין יצר, וועלען האלטן אז מ'דארף גיין בכל חומר הדין לגבי יעדער וואס ווערט באשולדיגט אין עבירות, כאטש ס'איז נישטא קיין געהעריגע ראיות דערויף??

מה הפשט?????

[שלמה המלך]

..ווי אנטי סיסטעם איך בין, האב איך נאך א אידישע געפיל פון זיך גרוילען מיט די אזויגערופענע "נאנט מיר איר בנפש...."

פיין געזאגט!

[געפילטע פיש]

לאמיר פראבירען קלארער צו ווערען און די נושא, אבער קודם א שאלה:

עס איז דא א מחלוקה איבער די סטאטוס אין אידישקייט כלפי שאול גראסמאן? שאול גראסמאן אליינס האלט זיך פאר שתו"צ?

וואס א נפק"מ וואס ער האלט זיך, זייט ווען איז דאס נוגע? מ'האט געפרעגט פארוואס דא שפרינגסטו צו גלייבן יעדע לשון הרע און דא ווילסטו פרוף.

בעיקר וויל איך הערן די מיינונג פינעם צד השני, די וואס דו האסט נישט אויסגערעכנט און דיין פריערדיגע תגובה, ווייסטע וואס זיי מסביר ביידע זייטען, אזוי וועט זיין גערינגער פאר יעדעם וואס איז נישט באהאווענט און די נושא, ייש"כ

וועלכע צד השני. די צד וואס זאגט ביי ביידע אז קען זיין ס'יא אמת און קען זיין ס'נישט?

וואס איז פשט אז די אלע (או קעי כמעט אלע) וואס וועלן האלטן אז שאול גראסמאן איז א רחמנות און נעבעך גארנישט שולדיג אין זיין פאלגן זיין יצר, וועלען האלטן אז מ'דארף גיין בכל חומר הדין לגבי יעדער וואס ווערט באשולדיגט אין עבירות, כאטש ס'איז נישטא קיין געהעריגע ראיות דערויף??

וואס האט הוידל מיט בוידל? ביידע קענען זיין רחמנות'ן, מיט גרויסע יצר הרע'ס, איינעם קלאגט מען אן פארן טשעפען א 12 יעריג מיידל, דעם צווייטן נישט.