דארווין

[יידל]

כפירה אין חז"ל

כפירה אין חז"ל אז וואס? כפירה אין זייער עקזיסטענץ? אין זייער גדלות? אין זייער קדושה? קום אריין קלארער, ביטע.

[[NAMELESS]]

כפירה אין וואס? כפירה אין התאחדות הרבנים'ס curriculum. זיי האבן אונז מקבל געווען א מסורה אז spherical earth theory און pi ratio מיט נאך אזעלעכע אפיקורוס'ישע שיטות מעג מען יא לערנען, און evolution מיט heliocentrism טאר מען נישט.

און דו פרעגסט נאך קשיות...

[ישראל קאפקע]

כפירה אין וואס? כפירה אין התאחדות הרבנים'ס curriculum. זיי האבן אונז מקבל געווען א מסורה אז spherical earth theory און pi ratio מיט נאך אזעלעכע אפיקורוס'ישע שיטות מעג מען יא לערנען, און evolution מיט heliocentrism טאר מען נישט.

און דו פרעגסט נאך קשיות...

העליאוסענטריזם און עוואלושאן? ביסט מדמה איינס צום צווייטן, דו ביסט נאריש אדער האלסט אונז פאר אזעלכע?
התאחדות הרבנים'ס קוריקולעם? לעיקוואוד, אנטווערפן, און בני ברק נעמען נישט דוקא אן התאחדות קוריקולעם, לעסט איי טשעקד, לערנט מען נישט התאחדות געאסרטע קוריקולעם אין קיין איינע פון די ארטיגע חרידישע לאקאציעס,
קענסט גלייבן וואס דו ווילסט, אבער שפילט נישט קאזאק הנגזל ווען אייוועלטניקס רופן אייך משכילים!

[[NAMELESS]]

איך בין גארנישט מדמה צו גארנישט. זיי זענען

[קול דודי]

העליאוסענטריזם און עוואלושאן? ביסט מדמה איינס צום צווייטן, דו ביסט נאריש אדער האלסט אונז פאר אזעלכע

אין וואס פונקטליך איז טאקע די חילוק? ביידע זענען ברור כשמש בצהרים פאר די וואס האבן דורך געלערנט די ראיות. אין די וואס האבן נישט געלערנט פארשטייען נישט די ראיות פון קיין איינס נישט.

קענסט גלייבן וואס דו ווילסט, אבער שפילט נישט קאזאק הנגזל ווען אייוועלטניקס רופן אייך משכילים!

גערעכט. ועליהם אמר הכתוב והמשכילים יזהירו ״כזוהר הרקיע״ לרמז שחכמת המשכילים יזהירו כל כך עד שכל החכמות נדמה לחכמות הגלגלים ומלאו הארץ דעה בב״א.

[ישראל קאפקע]

דו זעסט אמתדיג נישט קיין חילוק? כ'קען דיר נישט העלפן,
סגייט מיר באמת נישט אן וואס דו אדער אנדערע דא גלייבן יא און נישט, סשטערט מיר יא ווען מען האלט אין איין קריטיקירן אייוועלטניקס ווען זיי באטיטלן אייך משכילים, לויט די אנגענומענע חרידישע חינוך איז געוויסע שיטות דא אויף קאווע שטיבל כפירה, סאיז אפשר יא, אפשר נישט, אבער שפילט נישט באטראפענע ווען מען באטיטלט אייך מיטן אקוראטן טיטל,
דאס נאכאנאנדע קוועטשן מאכט מיר נערוועז, און סאיז זייער נישט אויפריכטיג,

[קול דודי]

ישראל, איך זע באמת נישט קיין חילוק. (אגב, דאס איז ווייל ס׳איז באמת דא זייער א קליינער חילוק צווישן די צוויי.) אבער איך בין מסכים מיט דיר: קוועטשן פאסט נישט פאר חסידישע אידן. כאטש אפילו פערזענליך באדערט מיך מער די וואס ניצן דעם רבוש״ע׳ס נאמען צו פעלטשן הקב״ה׳ס חתימה (חותמו של הקב״ה אמת) ווי די וואס קוועטשן, אבער שוין. מיר ווארטן אלע אויפן תיקון השלום.

[ישראל קאפקע]

ישראל, איך זע באמת נישט קיין חילוק. (אגב, דאס איז ווייל ס׳איז באמת דא זייער א קליינער חילוק צווישן די צוויי.) אבער איך בין מסכים מיט דיר: קוועטשן פאסט נישט פאר חסידישע אידן. כאטש אפילו פערזענליך באדערט מיך מער די וואס ניצן דעם רבוש״ע׳ס נאמען צו פעלטשן הקב״ה׳ס חתימה (חתמו של הקב״ה אמת) ווי די וואס קוועטשן, אבער שוין. מיר ווארטן אלע אויפן תיקון השלום.

שוין געמוזט אריינווארפן איין קוועטש זע איך,
העליאסענטריזם איז נישט בניגד צו וואס 'חרידישע אידן' האלטן אלס איינע פון די עקרי האמונה,

[[NAMELESS]]

העליאסענטריזם איז נישט בניגד צו וואס 'חרידישע אידן' האלטן אלס איינע פון די עקרי האמונה

איך ווייס נישט וואס ביי דיר איז עקרי אמונה און וואס נישט אבער heliocentrism שטימט נישט מיט קיין איין פסוק און קיין איין מאמר חז"ל וואס דערמאנען די ווארט שמש אדער ירח. אויב מוז מען אפלערנען פשט אז "דברה תורה כלשון בני אדם" און אז די תורה איז נישט דא צו פארציילן מדעי הטבע (א שיטה אנגענומען ביי גדולים וטובים מכמה מאות שנים), איז צען מאל גרינגער אריינצוקוועטשן evolution אין די פסוקים פון סיפור הבריאה אריין, וכן עשו רבים וכן יראים וראו ישועה בעז"ה.

[יאיר]

דו זעסט אמתדיג נישט קיין חילוק? כ'קען דיר נישט העלפן,
סגייט מיר באמת נישט אן וואס דו אדער אנדערע דא גלייבן יא און נישט, סשטערט מיר יא ווען מען האלט אין איין קריטיקירן אייוועלטניקס ווען זיי באטיטלן אייך משכילים, לויט די אנגענומענע חרידישע חינוך איז געוויסע שיטות דא אויף קאווע שטיבל כפירה, סאיז אפשר יא, אפשר נישט, אבער שפילט נישט באטראפענע ווען מען באטיטלט אייך מיטן אקוראטן טיטל,
דאס נאכאנאנדע קוועטשן מאכט מיר נערוועז, און סאיז זייער נישט אויפריכטיג,

איך ווייס נישט ווי אזוי דאס קומט דא אריין, די "כפירה" פון קאווע שטיבל האט נישט קיין שייכות מיט די שאלה צו די ראיות אויף עוואלוציע זענען שוואכער אדער די זעלבע ווי פאר העליאצענטריזם.
בכל אופן, איך פערזענליך קריטיקיר בכלל נישט ווען מען באטיטלט מיר אלס משכיל, אדרבה, הלואי וואלט קאווע שטיבל געווען אויף די דרגה פון די אמאליגע השכלה, און איך האב אין אן אנדער אשכול אפילו געגעבן גערעכט פאר אייוועלט פאר'ן פארדאמען קאווע שטיבל. אבער לויט ווי איך זע פון אנדערע אשכולות איז מען נישט ברוגז אויף דעם וואס פאר פארשידענע אידן אויף אייוועלט גרעניצט זיך געוויסע אשכולות אויף קאווע שטיבל מיט כפירה, נאר אויף דער צוגאנג ווי אזוי זיי פארדאמען קאווע שטיבל, וואס איז לכל הדעות פאסיג פאר א קריגעריי אין קינדערגארטן, אדער העכסטנס דער בלאט-דער איד רעטאריק.

[יאיר]

ישראל, איך זע באמת נישט קיין חילוק. (אגב, דאס איז ווייל ס׳איז באמת דא זייער א קליינער חילוק צווישן די צוויי.) אבער איך בין מסכים מיט דיר: קוועטשן פאסט נישט פאר חסידישע אידן. כאטש אפילו פערזענליך באדערט מיך מער די וואס ניצן דעם רבוש״ע׳ס נאמען צו פעלטשן הקב״ה׳ס חתימה (חתמו של הקב״ה אמת) ווי די וואס קוועטשן, אבער שוין. מיר ווארטן אלע אויפן תיקון השלום.

שוין געמוזט אריינווארפן איין קוועטש זע איך,
העליאסענטריזם איז נישט בניגד צו וואס 'חרידישע אידן' האלטן אלס איינע פון די עקרי האמונה,

לויט הגר"ז בלוך ביסטו א כופר און דיין וויין איז יין נסך כמבואר בספרו באמונה שלימה.

[ישראל קאפקע]

כעלמער דו הערסט נישט וואס איך זאג, איך רעד נישט צו סאיז בניגוד אדער נישט, וואס איז מער אדער ווייניגער, די פוינט דא איז וואס סאיז אנגענומען ביי חרידישע אידן, וויאזוי מען איז מחנך אין אלע חרידישע מוסדות, דו קענסט גלייבן אנדערש, אבער מען רעדט נישט איצט וואס דו גלייבסט,

[יואליש]

העליאסענטריזם איז נישט בניגד צו וואס 'חרידישע אידן' האלטן אלס איינע פון די עקרי האמונה,

חרידי'שע אידן האבן אן אייגענע עיקרי אמונה? חרידים האבן א פיליזאפיע, און ווי אלע פיליזאפיעס איז עס פליסיג און טוישט זיך מיט צייט.

העליסענטריזים איז געווען קאנטרעווערסול פאר לאנגע יארן מחמת כמה סיבות. איינס די מקראי קודש וועלכע רעדן אין א גיאוסענטריק שפראך, צווייטענס ווייל מ'האט אלעמאל געוויסט אנדערש אזוי ביז קאפערניקוס האט מהפך געווען דברי ראשונים, און דריטענס צוליב די פיליזאפישע אימפליקאציעס פון העליסענטריזים דאס אז דער בן אדם איז דער תכלית און צענטער פון די בריאה. עוועלוציע ווערט אויך אטאקירט פון די דריי פראנטן.

אלס א רעזולטאט פון די השקפה'דיגע קעגנערשאפט, טרעפט מען אויך יענע יארן אין די דעבאטע א טייל פון די היינטיגע טענות קעגן עוועלוציע אויף די אויסגעהאלטנקייט פון סייענס: געניג סייענטיסטן זענען מחלוק, סייענטיסטן זאגן היינט אזוי און מארגן אזוי, די החלטה איז נישט מוכרח און מ'קען זאגן לכאן ולכאן, וכו'

אט האסטו אביסעל פון די אנטי קאפערניקוס סענטימענטן (גענימען פון דא), הגם ס'זענען געווען אזוינע וועלכע האבן נישט געזעהן קיין פראבלעם דערמיט, און ס'איז אפי' געווען גדולים ווי דער יעב"ץ און חת"ס וועלכע האבן געשריבן סיי קעגן און סיי לטובת. כ'ברענג בלויז די צד שכנגד לאפוקי פון די וועלכע זאגן אז מיר טוישן זיך נישט מיט די צייט.


ר' טוביה הרופא בספרו מעשי טוביה:

ראוי לכל פילסוף אלקי שיבטל דעת קופירניקוש ונלוים עליו כי כל אותן ראוי‘ שהביא
הוא וחבריו הם נגד כתבי הקדוש ודברי נביאי אמת הנאמנים בדבריהם מפני שכתוב
בקהלת: והארץ לעולם עומדת, אבל כפי דעת קופירניקוש איננה עומדת כלל והשמש לא
יזרח ולא ישקע... ואם כדבריו כן הוא למה כתוב וזרח השמש ובא השמש... הנך רואה
שבכמה מקומות הפסוקים יתנו עידיהן ויצדקו שהשמש והלבנה ויתר הכוכבים מסבבים
סביב הארץ ולא שהארץ מסבבת סביב השמש ואם יבוא קופירניקוש בטענותיו וראיותיו
15 ומופתיו כזביות אף אתה הקהה את שניו... ודע מה שתשיב לו כי בכור שטן הוא...

ר' יהונתן אייבשיץ בספרו יערת דבש

ועבור זה נתטפשו הרבה מתוכנ' קופרניקוס וסייעתו באמרם שהארץ מסבב אבל שקר
נחלו והאמת עד לעצמו כי הארץ לעולם עומדת.

ר' יעקב עמדין בספרו לחם שמים:

חכמת התכונה של אומת העולם, רחוקה מכליותי לייחס דעת זו המגונה לרז"ל חלילה
וחס להו לרבנן קדישי שיתפארו בחכמת הגויים. רעיוני אנשי העולם הבודים מלבם
חכמה שאין לה עיקר ויסוד רק כפי העולה על רוחם נשענים על יסודות הנולדות במוחם
לקרב כל דבר אל השכל להוליכו במנהגי הטבע המוחש. ועם כל זה הם עצמן נבוכים
מאד ומודים שאין מציאות אמתי לגלגל יוצא מרכז וגלגל נושא והדומה להם... והרבה
כאלה קשות נמצאו באותה חכמה ונתחלקו לכתות כתות בהנחותיה ולא נחו ושקטו גלגלי
רעיוניהם, עד שהמציאו תכונה חדשה לגמרי מקרוב באה לא שערוה ראשוניהם (וי"א
שנמצא גם בקדמונים מאד מי שחשב עליה כזאת של קופירניקוס, יהי מה אינה ראויה
להקרא חכמה כלל. אחר שאינה אל דמיונות ורעיונות ודתיה שונות כפי מחלוקת לבב
בני אדם אשר חכמה מה להם...)

אפי' דער משכיל יהודה הורוויץ בספרו עמודי בית יהודה שרייבט:
ו

יאמר חושי אבל מה תענה לאנשי כפירה אשר את השמש בגאוה הדמימו
באמרם איך מרכבה גדולה ורחבה וכבדה אלף ורבבה תתנועע מול נקודה דקה וקלה
קטנה ושפלה... ויען אתי ויאמר ולא תהי עדות תורתנו הקדושה יותר נאמנה משיחה
בטילה אשר לבעלי תכונה

ר' פנחס אליהו מווילנא בספור ספר הברית (די סייענס ספר פאר יעדע ישיבה קטנה בחור):

מי פתי יסור הנה לאשר ולקיים אולת וכסל כזה, ומי יאמין לשמועתו סכלות
גדולה כזאת הקדושה היא בעינים והארץ בשמים מי נתן השפל במרומים מה לילוד אשה
בין כוכבי השמים ומלאכי אש ומים וגבותם מלאות עינים, וזה בלי ספק דעה נפסדה
ולעג הרבה אולת היא לו וכלימה למאמין זאת...
למי אני שומע יותר, אם לקופערניקוס או למי אשר החכמה ומדע נתן לו מאת
ה' מן השמים ויחכם מכל האדם הוא שלמה המלך ע"ה אשר ידע בודאי הדבר באמת
והוא מכנה העולם הזה שלנו פעמים רבות תחת השמש, כאשר אמר הקהלת ראיתי את
כל המעשים שנעשו תחת השמש, אין כל חדש תחת השמש, ולפי דברי קופערניקוס אין
הארץ אשר אנחנו עליה אלא חצי שנה תחת השמש וחצי השנית מהשנה גם אדמתנו
למעלה מהשמש...
לכן אחי אל תפן
לדברי כזב אשר בפי קופערניקוס ומדבר שקר תרחק.

חת"ם סופר:

ראייותיו מכח השכל שאינו ראוי שישמש העליון לתחתון
הוא רק לפי דעות האומות העולם אבל לנו בני ישראל אדרבא הארץ אשר בה בני אדם
וישראל עם קדושו הם תכלית הבריאה ובעבורם נברא העולם תבל וכל אשר בה וגלגלי
השמים ושמי השמים לצורך האדם ואם כן ראוי שישמשו שאר חלקי העולם לעולם
התחתון שבו ישראל וגם עי"ז כל העולמות הם אחד ולתכלית אחד נברא דלא כדעת
האוה"ע שכל אחד הוא עולם בפני עצמו ולתכליתו נברא וזה שאמר אשר חלק ה' אותם
לכל העמים דאצלם הוא חלק משא"כ אצלנו הכל חד

ר' אליהו גוטמאכר בספרו צפנת פענח:

אנחנו בני ישראל תופסים התכונה רק כמו שהוא בהרמב"ם שהארץ לעולם עומדת...
הארץ אינה זז ממקומה לא כהתכונה החדשה של עתה שכבר מלעיג עליהם הספר
הברית, ויבא העת שיודו כולם לנו כפי פשטות בראשית ברא וגו‘ וכמאמר והארץ
לעולם עומדת...

(באמערק וויאזוי תלמי'ס קאזמאלאגיע ווערט דעם רמב"ם'ס)

ר' צדוק הכהן:

הא אין לנו אלא לסמוך
על המקובלים מפי נביאים וחכמינו ע"ה בעלי הופעה ברוח הקודש... ואני רואה
שלחכמינו ז"ל היה דרך אחר בחכמת התכונה כמו שיראה מדבריהם בכמה מקומות...

ר' חיים קניבסקי:

בשם ר' חיים קניבסקי מובא: "כי הנוקט כך הריהו כמכחיש מסורת וכופר
באמונתנו".
במכתב אחר הוא נשאל:
ידועה שיטת קופרניקס שהארץ מסתובב סביב השמש, ובאתי בזה לשמוע דעת התורה
הקדושה בענין, ובכל שאלתי בתרתי: א. לגוף הדבר מהי דעת התורה בענין, האם הדבר
ברור שהשמש מסתובב הארץ, או האם יש מקום לומר להיפך שהארץ מסתובב סביב
השמש? ב. את"ל דדעת התורה כנגד דעת קופרניקס, אם מישהו סובר ומאמין כמו
קופרניקס האם נחשב כופר?... והנה ראיתי שני דברים בשם מרן שליט"א בזה שנראים
סותרים זה את זה. בלוח דבר בעתו שנת תשס"ט עמוד 347 כותב ר' מרדכי גנוט בשם
מרן שליט"א כי אין איסור להחזיק בתפיסה ההילוצנטרית. ואילו בספר ברכת החמה
בתקופותיה עמוד 131 כותב בשם מרן שליט"א כי הנוקט כך הריהו כמכחיש מסורות
וכופר באמונתנו.
ר' חיים קניבסקי עונה:
בספר הברית כתב שהיא כפירה אבל ר' גדלי' ז"ל אמר שאין מוכרח שדברה תורה
כלשון בני אדם וכפי הנראה

הוא הדין מיט עוועלוציע, אין חדש תחת השמש, דור הולך ודור בא, און וואס איז נעכטן חס מלהזכיר איז היינט "קיינמאל" נישט געווען קיין פראבלעם מכתחילה. א ריכטיגע עוועלוציע בדעות.

[[NAMELESS]]

כיואליש ועוד לקרא, אויפן היסטאריע פון יהדות און heliocentrism
Library of Congress - Jewish Reception of Copernican thoughts by Jeremy Brown

[[NAMELESS]]

גראדע דער ירמיהו בראון פארטיישט זייער נישט ריכטיג דעם "בכור שטן" טערמין, דאס איז אבער א זייטיגע זאך.

[ישראל קאפקע]

איך רעד צום וואנט אדער צום לאמפ?
קיין לאנגע דרשות און קורצע לינקס זענען כלל נישט נוגע אהער,
ליין וואס איך שרייב און ענפער מיר נישט אויף זאכן וואס איך האב נישט געפרעגט,
פראבירט צו ליינען וואס יאיר שרייבט, אולי אולי,

[יואליש]

ישראל, כ'בין נאכנישט איבערצייגט אז חרדים האבן אויפגעגעבן אויף גיאוצענטריזם. וואס זאפט א בחור איין אין חרדי'שע לאגערן איבער העלעצענטריזם? מאך א שטיקל אנקעטע די וואך שבת אין די קאנטרי צווישן פרקי אבות און מנחה. פרעג א פשוט'ע פראגע, די וועלט דרייט זיך ארום די זין אדער די זין ארום די וועלט? מיין געס איז אז זעקס פון צען גלייבן אין א גיאוצענטריסטיק מאדעל. און די אנדערע פיר נעמען זייער אינפארמאציע איבער העלעצענטריזם פון ספרים חיצונים און זענען נישט באקוועם צו רעדן דערפון ברבים אין א "חשוב'ע" אטמאספערע.

אמת אז ס'איז דא א חילוק פון עדיטוט כלפי קאפערניקוס און דארווין. בשעת קאפערניקוס איז נישט דיסקוסט לכאן או לכאן, וואס בהכרח בלייבט איבער פאר א בחור צו נעמען זיין אינפארמאציע פון הלכות קידוש בין שש לשבע, איז דארווין די שגץ. אין אנדערע ווערטער, לגבי קאפערניקוס - פינעף הונדערט יאר שפעטער - איז מען בדרך כלל פאסיוו, והבוחר יבחר, איז דארווין אקטיוולי אפגע'חוזק'ט און אויסגע'שגץ'ט. אבער די מציאות איז, אזוי צו אזוי, גיאצענטריזעם איז נאך היינט די באקוועמע און לכל הדעות כשר'ע שיטה. צו דערמאנען העלאוסענטריזים עז עי מעטער אוו פעקט אן קוואליפיצירן און כשר'ן מיטן אנמערקן אז ס'איז דא צדדים בין גדולי ישראל לכאן ולכאן טראגט מיט זיך די ריזיקע פון ווערן געלעיבעלט אויפגעקלערט וואס איז א קאצן שפרינג פון כפירה אין חרדיש'ע טערמינען.

[[NAMELESS]]

איך ראזעוויר מיר אן אנקעטע תיכף נאך יענע מנחה אין די זעלבע קאנטרי. איך וויל פרעגן ווער ס'ווייסט וואס מיינט natural selection און וואס דאס האט מיט די טעאריע פון evolution. מיין געסס איז אז צען פון צען וועלן בלייבן מיט די צונג אינדרויסן ווי די מרגלים נאכן חטא, און א טייל וועלן הייבן פוס און זיך שנעל אפטראגן פון דעם אויפגעקלערטען וואס רעדט "אפיקורוס'ישע זאכענעס".

איין זאך אבער וועלן זיי אלע וויסן, אז evolution איז א נארישע אפגעפרעגטע שיטה וואס מאכט בכלל נישט קיין סענס. דא האלטן מיר.

[געפילטע פיש]

העליאסענטריזם איז נישט בניגד צו וואס 'חרידישע אידן' האלטן אלס איינע פון די עקרי האמונה,

כעלמער דו הערסט נישט וואס איך זאג, איך רעד נישט צו סאיז בניגוד אדער נישט, וואס איז מער אדער ווייניגער, די פוינט דא איז וואס סאיז אנגענומען ביי חרידישע אידן, וויאזוי מען איז מחנך אין אלע חרידישע מוסדות, דו קענסט גלייבן אנדערש, אבער מען רעדט נישט איצט וואס דו גלייבסט,

איך רעד צום וואנט אדער צום לאמפ?
קיין לאנגע דרשות און קורצע לינקס זענען כלל נישט נוגע אהער,
ליין וואס איך שרייב און ענפער מיר נישט אויף זאכן וואס איך האב נישט געפרעגט,
פראבירט צו ליינען וואס יאיר שרייבט, אולי אולי,

איך ווייס נישט וואס נאך דו ווילסט, דו זאגסט אז עוועלושאן\גיל העולם איז נישט דומה צו העליוצענטריזם, ווייל איינס איז אנגענומען ביי חרדיזם און די צווייטע נישט, זאגט מען דיר אז די איינציגסטע נ"מ איז אז דארוויניזם איז אינגאנצען הונדערט יאר אלט, בשעת העליוצענטריזם איז איבער פינף הונדערט יאר אלט, און אז ווען העליוצענטריזם איז געווען אזוי אלט ווי דארוויניזם איז היינט איז עס אויך נישט געווען אנגענומען ביי די פרומע אידן. נו, בין איך כופר אין דת החרדיזם מיט דעם וואס איך נעם אן וואס חרדיזם גייט סייווי אננעמען הונדערט יאר ארום?

[ישראל קאפקע]

אקעי,
לאמיר קלאר מאכן וואס איך האב געזאגט,
1)דער פאקט איז אז היינט צו טאגס איז העליאצענטריזם נישט קאנסידערט כפירה ביי די חרדישע וועלט, עוואלושאן איז יא,
דעריבער איז נישט אויפריכטיג צו קוועטשן ווען אייוועלטניקס באטיטלן אייך משכילים פארן אננעמען עוואלושאן טעאריע,
2)בדרך אגב האב איך געמאכט א חילוק ציווישן העליאצענטריזם און עוואלושאן, איך האלט אז סאיז בכלל נישט דומה איינס צום צווייטן,

[יידל]

אקעי,
לאמיר קלאר מאכן וואס איך האב געזאגט,
1)דער פאקט איז אז היינט צו טאגס איז העליאצענטריזם נישט קאנסידערט כפירה ביי די חרדישע וועלט, עוואלושאן איז יא,
דעריבער איז נישט אויפריכטיג צו קוועטשן ווען אייוועלטניקס באטיטלן אייך משכילים פארן אננעמען עוואלושאן טעאריע,
2)בדרך אגב האב איך געמאכט א חילוק ציווישן העליאצענטריזם און עוואלושאן, איך האלט אז סאיז בכלל נישט דומה איינס צום צווייטן,

ווער איז די גודר גדרים פון "חרדישן ציבור"? אין סאטמאר ווערט העליאצענטריזם פאררעכנט ווי סעמי-כפירה, און הרב בנימין לאנדא, דומ"ץ טאהש ב"פ, ווערט פאררעכנט ווי אן אויפגעקלערטער ווייל ער האלט אז העליצענטריזם און גיאצענטריזם זענען ביידע די זעלבע אויסגעהאלטן פון א השקפה שטאנדפונקט. ביי די ישיבה'שע איז דא הרב זלמן בלאך וואס האט שוין איבערגעדרייט די וועלט מיט זיינע אנטי-העליאצענטרישע מלחמה, און זיין ספר באמונה שלימה פארמאגט הסכמות פון אסאך ארויפגעקוקטע מענטשן אין די ישיבישער געזעלשאפט.
וואס מיינסטו צו זאגן א חילוק צווישן העליאצענטריזם און עוואלושען? מכוח אידישקייט אדער מכח וויסנשאפט?

[[NAMELESS]]

כיואליש ועוד לקרא, אויפן היסטאריע פון יהדות און heliocentrism
Library of Congress - Jewish Reception of Copernican thoughts by Jeremy Brown

אדער דא אויף YouTube (פאר וועם Flash Player מאכט פראבלעמען)

[הקטן]

למשל לאמיר אנכאפן איינע פון די דוגמאות וואס די חוקרים זאגן , אז זיי טרעפן ביינער פון אסאך באשעפענישן אין ווי עלטער די געביין איז זעעט מען עס מיט א שינו , איז דאך זייער נארמאל צי זאגן אז ווי שפעטער איז מיט זמן די צורה אביסל נשתנה גיווארן . יעצט אמת
אז די חוקרים ניצן עס פאר כפירה וואס דעם חלק איז נישט מוכרח
אבער די עצם רעיון דארפט איר אביסל מער מסביר זיין מיט וואס זיי זענען נישט גירעכט אדרבה לאז אונז הערן,

פארוואס מישטי אויס macromutation מיט mutation micro