גלות אמעריקע איז ציריק אין קראפט:

[קאך_לעפל]

דער אלגעמיינער מענטשהייט גרייט זיך צום שווערסטען תקופה אין יאר!

איינע פון די מערסט-מאדנע מנהגים, פון די סעריע פון די מאדענע אמעריקאנע מנהגים, איז דאס ענין פון פארן אין די קאנטרי, ממלא די וואס קענען זיך עס ערלויבן, שוין, אבער די וואס קענען זיך עס נישט ערלויבן, און דאך פארן זיי??? פארוואס?

א סאך פעדערן זענען שוין צובראכען געווארן, און א סאך מוחות זענען שוין גאר איבערגעשטרעגט געווארן, שרייבענדיג און טראכטענדיג איבער דעם דאזיגען מאדענעם מנהג-אמעריקא, פון פארן אין די קאנטרי אבער קיין געהריגען צופרידענשטעלענדען הסבר האט זיך ביזדערוויל נאך נישט אפירגעזוכט.

דער באוויסטער פארצייטישער אומפארגעסליכער אידישער דיכטער און זינגער, הרה''ח ר' יו''ט ערליך ז''ל, האט שוין פאר 40 יאר צירוק באזינגען און גוט צילייגט דאס קאנטרי-פארן , און ער האט מיט זיין ווינדערבארען הומעריסטישען חוש, געמאכט דערפון אש אוו פארעך, אבער א למעשה'דיגען עכט לאגישען הסבר, וואס זאל אביסל אריין קריכען אין די טיפענישען פון דעם כלי מחשבה דמתקיריא מוח, האט זיך נאך אלס נישט געהעריג אפירגעקראצט.....

מען זאגט נאך פונעם קלויזנבורגען רב ז''ל, אז אויב וואלטן ווען די אימות העולם ארויסגעגבן א גזירה, אז יעדער אידישע משפחה מיז איינפאקען דאס גאנצע האב און גוט'ס אין אייער באקסעס, און זיך ארייין שטיפן אין א מיני ווען מיט דאס גאנצע געזונדל, און זיך לאזן אין גלות אריין, און זיך פלאצירן אין א קליין פארשטינקען האלב איינגעפאלענעם הייזקל אויף גאנצע 8 וואכן, וואלטן די גדולי ישראל גוזר תענית געווען, און היינט טוהן עס טויזענטער אידישע משפחות מרצונום הטוב. הפלא ופלא.

איך האב מיר פראבירט צו קאנצעטרירן דעם מוח, און אויפקימען מיט א עפעס א געהעריגען הסבר, וואס עס טרייבט דעם עולם גולם, צו דאס פארן אין די קאנטרי, און איך מיין אז איך בין אויפגעקימען מיט א שטיקל הסבר, אבער דער הסבר האט מיר גורם געווען היפש קאפוויי.

גלות אמעריקא:

וואס איז דאס גלות אמעריקא? איין ווארט: מען לעבט פאר יענעם, וואס טוהט יענער? וואס זאגט יענער? ווי אזוי קיקט מיר יענער אן? וואס טראכט יענער? ווי אזוי קען איך זיין ווי יענעם? יענער, און יענער, און נאכאמאל יענער!
דער עולם גולם איז אריין געצויגען געווארן אין עפעס אזא סארט צויבער-ראד פון מה יאמרו הבריות, מען איז פארנימען טאג און נאכט, מען עסט "זיך" דאס געזינט, און מען עסט "יענענם" דאס געזונט, מען פארזינקט זיך אין חובות ביז איבערן קאפ, מען הערט נישט אויף צו טראכטען, וועגן איין זאך, וועגען יענעם!

אין ביזנעס, וויל מען נאר וויסן ווי אזוי יענער מאכט געלט, און וואס יענער טוהט, און ווי אזוי מען קען יענעם באגראבן, ווי פאסיג האט זיך א יודל אמאל אויסגעדריקט אין די מקווה, ווען ער האט געהערט דאס ערגסטע... אז ל''ע אז יענער מאכט געלט.... "וואס קען טוהן דאס אפצושטעלן".... די מיטשמיעסער גיבן אים אזא בליק... ריפט ער זיך אן, איך זאג נאר וואס איר אלע טראכט.... אוי האט ער נעבאך גוט געזאגט.........

ביים חתונה מאכן די קינדער. א טאטע האלט פארן חתונה מאכן א קינד, ער איז גראדע א שיינער בעל פרנסה, דאך האט ער זיך געמיזט א ביסל צובארגן פון דעם און פון יענעם ער זאל קענען חתונה מאכן...
ער זיצט זיך אזוי מיט די חשובע ב''ב און פלאנט אויס די חתונה... און די פלונית'טע ריפט זיך אזוי אן... אז מען "מיז" לאזען אויפנייען פאר יעדען פון די געשוויסטער א נייע חתונה קלייד, און דער טאטע הייבט אן צו שוויצן... און פרעגט מיט אזא שטילע טאן... מה יקר?? ריפט זיך די ב''ב אן. נאאא! גארנישט... נאר 5 אלפים...
עס ווערט אים שלעכט.... וואס? מען קענען נישט בארגען פון א קליידער גמ''ח?... אדער אפשר דינגען... ????
די ב''ב קיקט אים אן מיט א פאר קעלבענע אויגן... און פרעגט אים... וואס וועלן מענטשען זאגן אז מען וועט הערן אז מיר האבן נישט אויפגענייעט פאר די געשוויסטער נייע קליידער???
אה... דאס איז שוין טאקע א פראבלעם... ווואס וועלן מענטשען טאקע זאגן?? ער כאפט זיך אן ביים ברוסקאסטען אז דאס הארטץ זאל נישט אים נישט פלאטצען פאר צער... אז ער מיז אצינד לויפן צום גמח, ארויסצונעמען נאך 5 אלפים פאר יענעם.... ווייל וואס וועט יענער זאגן..........

דאס זעלביגע איז אויך די קאנטרי, וויפול פון אונז קענען זיך דען ערלויבן צו פארן אין קאנטרי? כמעט קיינער! איי פארוואס פארסטו אין די קאנטרי? יא! ווייל יענער פארט! און איך וויל זיין ווי יענעם! די שוטה!

צום ענין:

פאר 8 וואכן צירוק האבן זיך אויף געהויבן די אלע וואס לעבן פאר יענעם, און זיך ארויסגעלאזט אין גלות אריין, מיט די ווייב און קינדער אויף גאנצע 8 וואכן, און ווען מען איז געקימן אין סמעדריש אריין, מיט וועם האט מען זיך געטראפן? מיט די וואס לעבן פאר זיך, און נישט פארנימען א גאנצן טאג מיט יענעם, דאס אטמעספערע איז געווען גאר איינגענעם, עס האט זיך געשפירט גאר א געשמאקע לופט אין בית מדרש.

די וואך האבן זיך אומגעקערט פון גלות הקאנטרי, די אלע וואס זענען פארנימען מיט וואס יענער גייט זאגן, דער עפעש און טריבע לופט וואס די דאזיגע באשעפענישן פאראורזאכן איז ציריק דא, און די אלע קיפקעס ווי מען דעבאטירט העפטיג וואס עס טיט זיך ביי יענעם זענען שוין ציריק, דער גלות אמעריקא איז ציריק מיט איר פולן טעמפא..... או טיט דאס וויי...........

[איחוד פעלד]

סא די זאגסט אז די קאנטרי אידען זענען פאר יענעם און די שטאט מענטשען זענען פאר זיך?

איז עס אזוי לגבי אלע ענינים, אדער נאר לגבי פארען איןנקאנטרי?

[Milk shake]

גאנץ א ווילדע הנחה, ווארום מ'זעט פארשידענע מענטשן וואס פארן אמאל יא אמאל נישט, קען זיין איין יאר לעבט ער פאר זיך און איין יאר פאר יענעם
אויבן אויף קוקט אויס, אז די וואס קענען זיך עס ערלויבן, די לעבן פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, אויך די וואס זענען איינגעשטעלטע אין קאנטריס, קעמפס אדער האבן סתם ארבעט אין די מאונטענס, די לעבן אויך פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, ווידעראום די וואס קענען זיך עס נישט ערלויבן, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, די וואס האבן פשוט נישט קיין שוועסטער אדער חבר'טע מיט וועם צו גיין, דעריבער בלייבן זיי אין שטאט, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, אדער די וואס מוזן בלייבן אין שטאט צוליב ווארטענדיג א שמחה, אדער ווייל די מאן און ווייב ארבעטן אין שטאט פאל טיים און קענען נישט אוועקגיין, די לעבן אויך ממש נאר פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי.

[קאך_לעפל]

אויבן אויף קוקט אויס, אז די וואס קענען זיך עס ערלויבן, די לעבן פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, אויך די וואס זענען איינגעשטעלטע אין קאנטריס, קעמפס אדער האבן סתם ארבעט אין די מאונטענס, די לעבן אויך פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, ווידעראום די וואס קענען זיך עס נישט ערלויבן, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, די וואס האבן פשוט נישט קיין שוועסטער אדער חבר'טע מיט וועם צו גיין, דעריבער בלייבן זיי אין שטאט, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, אדער די וואס מוזן בלייבן אין שטאט צוליב ווארטענדיג א שמחה, אדער ווייל די מאן און ווייב ארבעטן אין שטאט פאל טיים און קענען נישט אוועקגיין, די לעבן אויך ממש נאר פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי.

ווי פול מענטשען וואס יר קענט קענען זיך נישט ערלויבן צו פארן אין קאנטרי, און דאך פארן זיי, ווייל זיי האבן מורא אז אויב וועלן זיי נישט פארן, וועלן זיי מענטשען אראפקיקן, אדער זיי וועלן באקימן א נאמען אלס קבצנים?

[Milk shake]

אויבן אויף קוקט אויס, אז די וואס קענען זיך עס ערלויבן, די לעבן פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, אויך די וואס זענען איינגעשטעלטע אין קאנטריס, קעמפס אדער האבן סתם ארבעט אין די מאונטענס, די לעבן אויך פאר יענעם און גייען אין קאנטרי, ווידעראום די וואס קענען זיך עס נישט ערלויבן, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, די וואס האבן פשוט נישט קיין שוועסטער אדער חבר'טע מיט וועם צו גיין, דעריבער בלייבן זיי אין שטאט, די לעבן פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי, אדער די וואס מוזן בלייבן אין שטאט צוליב ווארטענדיג א שמחה, אדער ווייל די מאן און ווייב ארבעטן אין שטאט פאל טיים און קענען נישט אוועקגיין, די לעבן אויך ממש נאר פאר זיך און גייען נישט אין קאנטרי.

ווי פול מענטשען וואס יר קענט קענען זיך נישט ערלויבן צו פארן אין קאנטרי, און דאך פארן זיי, ווייל זיי האבן מורא אז אויב וועלן זיי נישט פארן, וועלן זיי מענטשען אראפקיקן, אדער זיי וועלן באקימן א נאמען אלס קבצנים?

די מענטשן האבן א פראבלעם, ס'איז נישט די קאנטרי, ס'איז די קליידער, די קערדיש, די הויז, די קאר, די חתונות און בר מצוות, אא"וו.

[קאך_לעפל]

אמת. עס איז ליידדער א גרויס חלק פון אונזער עולם, הוא אשר שכתבתי!

[Milk shake]

ביסטו ליידער גערעכט מיט דעם פונקט, על'יך דיר גיבן א לייק!

[משולם שטיינפעלד]

אנריעל ווי מענטשן וואס קענען עס נישט עפארדן, וועלן בשום אופן נישט מודה זיין אז די סיבה פארוואס זיי פארן נישט אין קאנטרי איז צוליב פינאנציעלע סיבות.

וואס איז ראנג מיטן זאגן איך קען מיר נישט ערלויבן דערפאר פאר איך נישט?

אנשטאט דעם זאגט מען:
דער וואס פארט פארט נאר פאר יענעם.
קאנטרי איז א גלות
נישט דא בעסער ווי שטאט זומער
עקלדיגע פארשימלטע באנגעלאו
וכו' וכו' וכו'.

פארוואס קענען די מענטשן וואס לעבן "נישט" פאר יענעם זאגן, איך וויל פארן, קאנטרי איז גוט, קינדער לעבן אויף אין קאנטרי, פרישע לופט איז גאר געשמאק, נאר היות מיין פינאנציעלע מצב ערלויבט נישט, גיב איך מיר נישט נאך די לוקסוס?
הא? לעבסט פאר יענעם?

[בשבילי!]

ס'ווענצעך וואס ''עפארדן'' טייטש. זייער אסאך פון די וואס פארן קענען זיך עס באמת נישט ערלויבן, זיך בארגן געלט אדער אויסנוצן די לעצטע פרוטות פונעם טעקס רעטערן מיינט נישט ''עפארדעבל'', נאר ענדערש ''געלעבט פאר יענעם''.