די ליבע פון עסן

[פוןדעסטוועגןדאך]

א חבר דערציילט מיר דאס פאלגענדע..
(איך מיין אז עס איז שוין באשריבן געווארן דא אמאל, איך ווייס נאר נישט וואו. והמלנקקים ילנקקו.)



"ווען איך עס א שטיקל פלייש, רעד איך מיך צונויף מיט די בהמה אדער עוף. איך דמיון פון זיין לעבן, פון אלע זיינע דורכגענג. איך פארשטיי אז ער קען נישט ארויסברענגן אפי' פאר זיך אליין, אלע מצבים זיינע. אבער איך מיט מיין הבנה באלעב זיי.
דערנאך באגריס איך דעם בהמה אדער עוף. איך בין מסביר אז יעצט גייט ער האבן אסאך נייע און גאר אונטרעסאנטע מצבים און עקספעריענסעס. ווייל ער גייט ווערן מיך.
עס איז א גרויסע שמחה ביי מיר אז איך געב דעם בהמה א מעגליכקייט צו עקספעריענסן מענטשליכע עקספעריענסעס.
נישט נאר במחשבה שפיר איך א געוואלדיגע נאענטשאפט צו די בהמה, נאר עס איז בפועל ממש.
ער ווערט איך, איך ווער אים.
די גרעסטע דרגא פון אהבה געשעהט יעצט. אחדות ממש.
עס איז זייער א זיסע עקספעריענס, ווייל וואו באקאנט, איז אהבה די זיסטע זאך וואס איז דא."

ער לייגט דערנאך צו דאס פאלגענדע.

"טייל מאל ווייל איך ליבערשט עסן עפעס וואס האט געהאט פילונגס, ד.ה. א דבר הבא מן החי, ווי איידער פון א צומח. ווייל איך קען מער קאננעקטן צו א בעל חי."

מאכט מיט דעם וויאזוי איר ווילט.

[כוכב]

# נעבעך

[נולד מאוחר]

אויב די עצם עסן איז דיר מחבר דאן פעלט נישט אויס די מחשבה, אויב די מחשבה איז מחבר פעלט נישט אויס די עצם אכילה

[נהורא נפישא]

אויב די עצם עסן איז דיר מחבר דאן פעלט נישט אויס די מחשבה, אויב די מחשבה איז מחבר פעלט נישט אויס די עצם אכילה

רעדטסט ווי אן עכטע רעפארמער.
פונדעסטוועגןדאך, גיי זעה דיין חבר זאל זיך גיין אינטערזוכן ביי א פסיכיאטער ,ער קען זיין עקסטרעם שעדליך, ער וועט נאך באלד אויפעסן זיין ווייב און קינדער פאר ליבשאפט אדער וואס.

[יאיר]

א חבר דערציילט מיר דאס פאלגנדע:
יעדן ערב יום כיפור, נעם איך א טשיקן און איך רעד זיך דורך מיט עס. איך דמיון כאילו דער הינדל איז א מענטש, איך וואונדער זיך אפילו אויף די היינטיגע סייענטיסטן אז א טשיקן שטעלן זיי נישט אריין אין די זעלבע קאטעגאריע ווי מענטש, ס'טייטש, ביידע הייסן דאך גבר.
איך ככאפ אן דעם הינדל ביי די פליגל, און איך שטיי מיט עס איידעלערהייט. נאכדעם בין איך מסביר פאר דעם הינדל אז איך גיי אים יעצט דרייען ארום מיר, און ער גייט איבערנעמען אלע מיינע עבירות און מיר אויסלייזן פון טויט (ער כאפט נישט אז דאס מיינט ער גייט שטארבן).
נאכדעם נעם איך די הינדל, איך דריי אים ארום מיין קאפ און איך זאג אים, דו ביסט מיין אויסטויש, דו ביסט מיין פארצייאונג. הערשט יעצט בין איך אים מגלה און איך שמועס מיט אים ווי צוויי אפענע פריינט, "הער מיך אויס, דו גייסט דא גיין פגר'ן, און אנשטאט דעם וועל איך בלייבן לעבן לחיים טובים ולשלום." איך שטעל מיך פאר ער גייט אויס פאר קנאה, אבער יעצט איז שוין צו שפעט.
נאכדעם געב איך אים א שטויס, און איך ערקלער בטוב טעם ודעת אז בעצם וואלט איך אים אראפגעווארפן פון דאך און אים פארשטיינערט, נאר דעמאלט וועט ער זיין טריפה.
נאכדעם גיי איך און איך נעם א מעסער און שנייד אפ זיין האלז, און איך עס אים אויף לכבוד יום טוב.

[שמעקעדיג]

ווען אימער איך עס פלייש און איך זעה כאילו בעל הבשר עומד כנגדי, ווער איך פארעקלט און קען נישט ווייטער עסן. איך מוז גענצליך מסיח דעת זיין פון דעם מגושמ'דיגן בהמה.

ומהאי טעמא פארנעם איך נישט קיין פצעי וואס האט די פיסלעך אזוי גלוי לעין כל...

[פוןדעסטוועגןדאך]

יאיר , ואין קץ לדברים שטחיים.
פון כוכב האב איך נישט ערווארטעט בעסערס. אחוץ אז איך וועל אים ווייזען אז עס שטייט אין א ספר. קליינע פיצעלע אותיות פארגעצויגען

[כוכב]

הע?

[יאיר]

יאיר , ואין קץ לדברים שטחיים.
פון כוכב האב איך נישט ערווארטעט בעסערס. אחוץ אז איך וועל אים ווייזען אז עס שטייט אין א ספר. קליינע פיצעלע אותיות פארגעצויגען

פארדעם האב איך אים געגעבן מיין חבר'ס נוסח וואס שטייט יא אין א ספר

[יאיר]

פונדעסטוועגן דאך, אז דו מיינסט עס טאקע אזוי ערנסט, לאמיר דיר פרעגן, דו האלטסט אז דיין חבר'ס ריטואל איז באמת מער טיפזיניג ווי כפרות שלאגן? מיום עמוד האדם על דעתו האט ער געפירט א לאוו-העיט רילעשאנשיפ מיט אנדערע באשעפענישן. היסטאריקער שאצן אז מהאי טעמא איז באשאפן געווארן דער ענין פון קרבנות, ווייל דער מענטש האט זיך געפילט שולדיג ביים אויפעסן בהמות (וזהו סוד כי נפש הבשר בדם הוא), האבן די עובדי ע"ז אויסגעטראפן אז די בהמה איז גאר מכפר אויפ'ן מענטש, און גאט האט דאס געמוזט געבן פאר אידן אויך כמבואר ברמב"ם. אלזא, חסידישע אידן שלאגן כפרות, און דיין חבר האט א שיינער נוסח וואס ער זאגט מיט א חסידישע קבליסטישע ניו עיזש שטריך. זאל ער זיך אבער נישט איינרעדן אז דאס האט עפעס מיט'ן אמת, ווייל ווען יא וואלט ער געדארפט זיין פונקט אזוי גליקליך ווען א בער עסט אים אויף.

[פוןדעסטוועגןדאך]

", ווייל ווען יא וואלט ער געדארפט זיין פונקט אזוי גליקליך ווען א בער עסט אים אויף."

איז דאס דיין שטערקסטע פוינט אף קאנטענשען?
די איינציגסטע וועג וויאזוי א מענטש קען זאגן אז ער האט ליב א צווייטען, איז נאר אויב ער איז גרייט אוועקצוגעבן זיין לעבן אינגאנצען פאר יענעם?
קען מיין חבר נישט שפירן א געוויסע מאס ליבשאפט און אחדות, אפי' אויב דאס איז מיט אנדערע חשבונות אויך?

פארוואס זאלן מיר נישט רעדן פין דעם רעיון כשלעצמו?
קען א מענטש ליב האבן א בעל חי, ווי למשל א הונטל?
קענען מיר אוועקנעמען אלה הנחות קדימות, און זעהן ווי די בריאה טוישט און עוואלווט פון איין מין באשטאנדטייל צו א צווייטע? קענען מיר זעהן אז אהן די דמיונדיגע אנוכיות, האבן מיר נישט קיין פראבלעם אז דאס געשעהט?

איז דאס נישט די טיפע נקודה פון דאס וואס א יחיד קען זיך טאטאל אוועקגעבן פאר א כלל? ער זעהט נאר א כלל, ער זעהט נישט קיין פרטיותדיגער אנוכי.
איז דאס נישט די איינציגסטע הסבר פארוואס קאנט זאל זיין גערעכט אז מען דארף טוהן די מערסטע גוטס פארן גרעסטען ציבור? פשוט ווייל ער זעהט נישט די פוסטע דמיון פון אנוכיות. ממילא נעמט מען אין באטראכט דאס גאנצע מציאות, און מען מאכט דעם חשבון לויט דעם.

אמת אז מיר האלטען נישט ביי דעם. אבער עס איז רצוא ושוב. ולרגעים תבחננו. דעמאלט ווען די אנוכיות איז נישט אזוי מחולק מיט אט דעם עמקות, קען מען זיך אפשר דערקייקלן, א רגעלע דא און א רגעלע דארט צו אן אפס קצהו פון אמת'ר אחדות.

אפשר דאך.

[יאיר]

אודאי קען מען סתם אזוי ליב האבן א מענטש אדער א חיה שלא כדרך אכילתו. אבער ווען דו הרג'עסט א בהמה און דו עסט עס אויף צו הנאה האבן פון א גוט שטיקל פלייש, און דו ביסט עס מתלבש אין א כלומר'שטע "ליבע" פאר די בהמה, דעמאלט דיקטירט לאגיק אז דאס איז נאר שייך אויב דו ביסט אויך מסכים די בהמה זאל דיר אויפעסן. איינער וואס האט ליב זיין pet וועט זיין האריפייד אויב דו וועסט אים פארשלאגן ער זאל עס הרג'ען און אפקאכן פאר נאכטמאל, ווייל ער האט באמת ליב דעם פעט.

[שמעקעדיג]

ומרגלא בפומא דאבא מארי, דו האסט ליב פיש? דאן פארוואס הרג'עסטו עס און עסט עס אויף?.. אלא מאי האסטו דיר אליינס ליב.

[פוןדעסטוועגןדאך]

יאיר דו ביסט דיך נאר מתייחס צו מיין סאמע ערשטע שאלה.
וואס טוט זיך מיט די צווייטע שאלה?
פאשטייסטו אז די וועלט טוישט כסדר איין באשטאנדטייל צו א צווייטע? האלטסטו אס דאס איז נישט ריכטיג?
איז דאס טאקע א שנאה פון דעם זילבער שמיד וואס צושמעלצט א שטיק זילבער און מאכט דערפון א הערליכע מנורה?
איז דאס טאקע א וויסטע שנאה ווען איינער איז שוחט א בהמה און מאכט פון איר א מענטש?
קוק איבער ביטע אלע מיינע נקודות, נישט נאר דאס ערשטע.

[יאיר]

אקעי, דאס דארף שוין א טיפערע באהאנדלונג. לאמיר קלאר מאכן וואס דו זאגסט, ווי איך פארשטיי טענה'סטו אז פון דעם וואס יעדער באשטאנדטייל האלט זיך אין איין טוישן און גארנישט בלייבט נישט די זעלבע זעען מיר אז די וועלט איז באמת איינס, און ממילא איז דא א מעגליכקייט אז א מענטש זאל ארויסגיין פון זיין אינדיווידועליטעט און זיך מחבר זיין מיט אנדערע אביעקטן.

[פוןדעסטוועגןדאך]

נישט ממש בתורת ראיה און מופת חותך. מער בתורת איבעצייגונג אז מיר אלע האלטן אזוי בעצם.
מיר זעהן נישט קיין רשעות מצד דעם גאלדשמיד. נאר אויב מיר שטעלן אוועק עפעס א מיסטעריעזן 'איך', און מיר שפירן זייער באחריות דיג דערויף.
איך פרעג צו איז דער 'איך' טאקע אזוי מוכרח?

דערנאך האב איך געפרעגט, צו מען קען פארשטיין די גאנצע אידייע פון א יחיד זיך אוועקגעבן פאר א ציבור, אהן מבטל זיין דעם מיסטעריעזן דמיון פון אנוכיות?
ממה נפשך, אויב זאגסטו אז בעצם איז טאקע אסאך בעסער אביעקטיוו גערעדט, אז פון בהמות זאל ווערן מענטשען, נאר דיין פראבלעם איז אז דער פרטיותדיגע בהמה איז נישט מסכים צום געשעפט. אים גייט נישט אהן די אביעקטיווער פאקט, ער ווייל מען זאל אים לאזן לעבן און שוין.
אויב אזוי איז די זעלבע טענה דא פאר סיי וועלכן יחיד אז ער זאל קיינמאל נישט מקריב זיין פון זיין אנוכיות לטובת הציבור. מצד זיין סוביעקטיווער אנוכיות וויל ער פשוט לעבן און הנאה האבן, און פטור אן עסק.
נאר ווען ער פארקוקט דעם תורת האנוכיות, קען ער קוקן דעם אביעקטיווער בילד
אז מיר פארשטיין אז דאס איז די יושר מצד דעם יחידותדיגער מענטש, פארוואס נישט מצד דעם בהמה

[יאיר]

ומרגלא בפומא דאבא מארי, דו האסט ליב פיש? דאן פארוואס הרג'עסטו עס און עסט עס אויף?.. אלא מאי האסטו דיר אליינס ליב.

יא יא, צומאל ווייסן די טאטעס וואס זיי רעדן... באמת איז דער ענין פון עסן טאקע א ליבע פון זיך אליין. אבער דאס איז נישט קיין פראבלעם, אדרבה, פונקט ווי א מענטש האט אן אחריות אויף זיין ווייב און קינדער (אהבת אשתו ובניו) אז זיי זאלן האבן וואס צו עסן אזוי האט א מענטש אן אחריות אז ער זאל עסן (אהבת עצמו). ווען א מענטש עסט א שטיקל סטעיק דארף ער זאגן צו זיך אליין, "יאיר, איך גיב דיך דעם שטיקל סטעיק ווייל איך האב דיך ליב."

[יאיר]

דערנאך האב איך געפרעגט, צו מען קען פארשטיין די גאנצע אידייע פון א יחיד זיך אוועקגעבן פאר א ציבור, אהן מבטל זיין דעם מיסטעריעזן דמיון פון אנוכיות?
ממה נפשך, אויב זאגסטו אז בעצם איז טאקע אסאך בעסער אביעקטיוו גערעדט, אז פון בהמות זאל ווערן מענטשען, נאר דיין פראבלעם איז אז דכר פרטיותדיגע בהמה איז נישט מסכים צום געשעפט. אים גייט נישט אהן די אביעקטיווער פאקט, ער ווייל מען זאל אים לאזן לעבן און שוין.
אויב אזוי איז די זעלבע טענה דא פאר סיי וועלכן יחיד אז ער זאל קיינמאל נישט מקריב זיין פון זיין אנוכיות לטובת הציבור.

לאמיר פרעגן פארקערט, קען מען פארשטיין די איידיע פון א יחיד זיך אוועקגעבן פאר'ן ציבור אן אנהאלטן די אנוכיות? אויב איז נישטא קיין אנכיות איז נישטא קיין אהבה, נישטא קיין אחדות. ס'איז פלעין איין גרויסע דומע שטיק.
אויבן אויף איז טאקע אין הכי נמי, מען קען נישט צווינגען א יחיד זיך מקריב צו זיין פאר'ן ציבור, וכבר דשו בה רבים והעלו חרס בידם.

[פוןדעסטוועגןדאך]

ממה נפשך, אויב ווילסטו זיין אביעקטיוו און ארוסגיין פון דעם אנוכיות, דעמאלט איז דאך אביעקטיוו גערעכט אז בהמות זאלן צושמאלצען אדער געשחטען ווערן, כדי צו ווערן מענטשען דערפון.
אויב שרייסטו אז העלה חרס בידם' און דער אנוכי קאקט זיך אהן אויפן אביעקטיווער מציאות, נו איז דאך יאכלו האנוכיים וישבעו. זיי גייט נישט אהן קיין אינדערויסנדער אביעקטיווע חשבון. דער בהמה מיינט זעך, און איך מיין מעך.

[יאיר]

אויפ'ן ערשטן צד דארף מען זאגן פונקט אזוי אז די מענטשן זזאלן צושמאלצן ווערן פאר די בהמות, וואס איך האב שוין געשריבן.
אויפ'ן צווייטן צד ביסטו כשר גערעכט, נאר דעמאלט איז נישט ריכטיג עס צו איינוויקלען אין א מלבוש כאילו מען מיינט דא עפעס א העכערע ליבע פון די בהמה. אויסער אויב דאס אליין איז אויך א חלק פון די אנוכיות .

[פוןדעסטוועגןדאך]

זאל א מענטש אויך צושמאלצען ווערן כדי צו ראטעווען א קליין שטיקל שטויב?
איז נישט דא קיין סדר ערכים? וואס האט מער ערך?
אויך האב איך דיר שוין געענטפערט, אז ווייל א מענטש איז נישט ביי די מדרגה פון אוועקגעבן זיין לעבן ממש פאר שכם אביעקטיווער אמת, מיינט נאך נישט אז ער האט נישט קיין איין טראפ הבנה אין דעם ענין.

[יאיר]

ווער מאכט אפ ווער איז חשוב'ער ווי וועמען? טאמער איינשטיין מאכט אפ ער איז חשוב'ער ווי מיר מעג ער מיר שוין אפקאכן פאר נאכטמאל, און נאך זאגן אז איך דארף זיך פרייען אז איך גיי ווערן איינשטיין?

[פוןדעסטוועגןדאך]

כדי דו זאלסט האבן טענות פארוואס מען הרגעט א בהמה אדער מענטש, דארפסטו בהכרח האלטן אז עס איז דא אן ערך, א value, אין זייער קיום, פון אן אביעקטיוון פערספעקטיוו.
איז אדרבא, זאג דו מיר וויאזוי דו שאצט אפ אז עס איז א גרעסערער ערך, מער valuable, אז דער מענטש, בהמה, אדער חפץ, זאל עקזיסטירן, ווי איידער זיי זאלן פארטיליגט ווערן.
געדענק, איך רעד נישט מצד זייער אנוכיותדיגער פערספעקטיוו. מען רעדט דא פון אן אינדרויסענדיגע אביעקטיווער אפשאצונג.
איינמאל מיר וועלן האבן א מושג אין די אביעקטיווער value פון עקזיסטירן, איבער נישט-עקזיסטירן, וועלן מיר קענען דערנאך באטראכטען די הייערארכיע פון value. מיר וועלן טאקע קענען אפשאצען צו עס איז בכלל דא מער אביעקטיווער ערך פון איין זאך איבער דעם צווייטען.

ובאופן פשוט, פארשטיי איך נישט דיין שאלה.
האלטסטו נישט אז מען דארף ענדערש ראטעווען איינשטיין ווי א בהמה?

אגב, מיר זענען אריין אין א זייטיגע נושא. דו פרעגסט ווער זאגט א מענטש האט מער ערך ווי א בהמה, ווארעם, אדער שטויבל. איך הער.
אפשר קענען מיר for the sake of this discussion, אננעמען אז עס יא דא א סדר ערכים. און דו וועסט אהן א ספיקות ענדערש ראטעווען א מענטש ווי א בהמה.

איז מיין טענה צוריק במקומו. אויב ווילסטו אז דער יחיד זאל ארויסקוקן פון זיין סעלפיש אנוכיותדיגער בליק, און זיך רעכענן מיט דעם ציבור, און ווי אויך מיט דעם בהמה, דארף מען מצד די בהמה מאכן דעם זעלבן חשבון. מען דארף קוקען אויף אלעם מיט אן אביעקטיווער בליק.
דאן פון א ריין אביעקטיווער בליק, דארף א יחיד זיך אוועקגעבן פאר א ציבור, און א בהמה דארף זיך אוועקגעבן פאר א מענטש.

אויב ווייטער זאגסטו אז די יושר איז אז די בהמה דארף נישט קוקן אביעקטיוו, ער מעג זיך רעכענען נאר מיט זיין סעלפיש אנוכיות, טא פארוואס זאל איך יא קוקן אביעקטיוו? איך וועל אויך מאכן אלע מיינע חשבונות לויט מיין סעלפיש אנוכיות, און ויאכלו אנוכיים וישבעו.