ווען רעליגיע לעבט אין עשיה אנשטאט אין מחשבה

[שמעקעדיג]

דער חובת הלבבות ווידמעט גאנצעטע בלעטער אויפצואווייזן אז די מצוות הלבבות איז קלאר באשריבן אין תורה נביאים כתובים, עיי"ש ותמצא נחת.

[הקטן]

איך טשעלענזש סיי וועמען צו טרעפן אין גאנץ תנ"ך א חיוב צו טראכטן כך וכך.

ואהבת את ה' אלקיך.

קימט די רמב"ם און פרעגט ואיך שייך לצוות על אהבה?
און מאכט אויך פין דעם אן עשיה.

[הקטן]

אידישקייט איז נישט רעליגיע ס'איז דבר ה' אין מיז נישט שטימען מיט פרי קאנסיוויט מיינאנגען וואס רעליגיע מיינט

לויט די דבר ה,' וואס שטייט און תורה - אויב וועט איינער שאקלען לולב טריקענער הייט האט ער געטון די רצון ה' (הגם נישט בשלימות) אין א צווייטער וואס האט נישט געשאקלט אבער זיין דעת איז געווען קאנעקטעט און איז געפלויגן אין הימל, האט ער נעשט געטון וואס די אייבישטער וויל פין אים.

[נולד מאוחר]

לֹא תַחְמֹד, בֵּית רֵעֶךָ; לֹא-תַחְמֹד אֵשֶׁת רֵעֶךָ, וְעַבְדּוֹ וַאֲמָתוֹ וְשׁוֹרוֹ וַחֲמֹרוֹ, וְכֹל, אֲשֶׁר לְרֵעֶךָ

[כוכב]

אריגינעל איז אידישקייט בלויז געווען אין עשייה. איך טשעלענזש סיי וועמען צו טרעפן אין גאנץ תנ"ך א חיוב צו טראכטן כך וכך. מחשבה אין יהדות איז געווען א פיל שפעטערע היסטארישע אנטוויקלונג.

וצדיק באמונתו יחי'.

[נולד מאוחר]

ווער זאגט אז רעליגיע איז דא בעיקר פאר מחשבה, אפשר איז דע עיקר מעשה.
די חובבת הלבבות פראביערט צי זאגן ווי דיר, איז ער טאקע גערעכט?

ר' נולד מאוחר: דער חובת הלבבות זאגט ענליך, אבער נישט דאס זעלבע וואס ר.וו. האט דא געזאגט. ער (חובת הלבבות) זאגט אז צו צוקומען צו אמונה דורך חקירה איז א געוואלדיגע מעלה. אבער ער טוט נישט אויסשליסן אז אמונה פשוטה, גלייבן אין באשעפער און זיין גרויסקייט, אן חקירה, איז נישט גוט. אבער ער האלט אויכעט אז די מעשים מוזן אויך זיין גוט...

איך רעד נישט פון די חקירה ווערסוס אמונה פשוטה ענין. איך באצו זוך צי די חובבת הלבבות'ס מערכה אז די עיקר פון אידשע רעליגע איז בלב נישט במעשה.

[נולד מאוחר]

אפי' מטרעפט יא אין די תורה געוויסע פסוקים וואס רעדן פון מחשבה, איז עס נאך אלץ נישט מוכרח אז דאס איז ווי די רמב"ם און חובבת הלבבות,אז די עיקר מטרה פון תורה איז דעת און מחשבה.
פאר קיום המעשה פעלט אויס פשוט אויס אהבה און יראה וכד'.

[לעיקוואד]

אריגינעל איז אידישקייט בלויז געווען אין עשייה. איך טשעלענזש סיי וועמען צו טרעפן אין גאנץ תנ"ך א חיוב צו טראכטן כך וכך. מחשבה אין יהדות איז געווען א פיל שפעטערע היסטארישע אנטוויקלונג.

וצדיק באמונתו יחי'.

שיהא משאו ומתנו באמונה.

[כוכב]

נו ווייסן מיר דאך פון בעש'ט אז ווען א איד איז מחליף פרה בחמור טוט זיך אפ יחידים עליונים נאך מער ווי דער וואס לערנט די סוגיא פון מחליף פרה בחמור .

[לעיקוואד]

למעשה דער בעש''ט איז טאקע נענטער צו פשט התנ''ך ווי די שפעטערדיגע פילאסאפער..

[סודני]

אריגינעל איז אידישקייט בלויז געווען אין עשייה. איך טשעלענזש סיי וועמען צו טרעפן אין גאנץ תנ"ך א חיוב צו טראכטן כך וכך. מחשבה אין יהדות איז געווען א פיל שפעטערע היסטארישע אנטוויקלונג.

עפעס לכאורה פארפעל איך וואס איר מיינט , ס׳שטייט קלאר
שמע ישראל ״ה׳ אחד ״
אונז דארפן וויסן אז עס איז נאר דא איינס אין נישט צווי

[סודני]

אוודאי די פילוסופיא מחשבות איז אסאך שפעטער אויף געקומען, בכלל די געדאנק אז א מענטש האט בכלל א נשמה עולם הבא די אלע זאכן זעעט מען לכאורה נישט בפירוש אין די גאנצע תורה,

[נהורא נפישא]

רויטע, דיין נקודה איז איינע פון די צענטראלסטע טעמעס אין די נביאים, וואו די נביאים באקלאגן זיך אז די אידן טוען די מצוות אויף אן אופן אז זיי קענען אויסנוצן אלע זייערע השחתות מיטן מיטל פון רעליגע, די פראסטרעישאן גייט עד כדי כך אז גאט זאגט דורך דעם נביא, אז איך ברויך נישט די גאנצע עבודה אין ביהמ"ק ( וואס דאס איז די וויכטיגסטע טייל דרך אגב אין רעליגיעזע פראקטעצירונג דאן) נישט קיין קרבנות , נישט קיין פאסטן וואס דעם טאג נוצט מען אויס צו דערקוטשענען די ארימעלייט.
די פסוקים זענען אזוי פול אז איך קען נישט מעתיק זיין גאנץ ישעיה, מיכה וכו'
הפנים רעליגיעזע אידן זענען אלס געווען אזוי, און די מוכיחים בשער דארפן כסדר מוחה זיין דערויף.

[הקטן]

דער גאנצער חילוק צו אידישקייט איז מחשבה אדער מעשה איז artificial and man made
רעליגיע איז א סטאדי וואס קימט נאך דער פאקט - אידישקייט איז בכלל נישט פאפליכטעט צו רעליגיע און די כללים פין רעליגיע. די גאנצער פרעמיס פין די אשכול איז געבויט אויף א טעות.

גאט, ווער ס'האט דיך באשאפן, זאגט דיר וואס ער וויל פין דיר.
ער זאגט דיר און חלק המעשה חלק הדיבור און אויך חלק המחשבה.
גאט האט נישט שטוידיריט theology איידער ער האט געזאגט פאר זיינע ניבראים וואס ער ערווארט פין זיי.

[רויטע וואנצעס]

אלע קללות קומען וועגן.... תחת אשר לא עבדת את ה' אלקיך בשמחה ובטוב לב. די מטרה פון מצות מעשיות איז צו ברענגן א מענטש נענטער צו גאט. אויב ס'פעלט מחשבה אין זיין מעשיות, ווערט ער נישט נענטער צו גאט.

די גאנצע שמועס דא איז נישט אויב מחשבה איז די עיקר פון רעליגיע צו מעשה. די שמועס איז אז מעשיות דארף ווערן געטוהן מיט הארץ.. לשם יחוד.. ווייל אויב נישט איז עס א ליידיגע עבודה. אויב די קאפ איז ליידיג פון עבדות ה' ווערט עס פיל מיט השחתה, און דער מענטש איז משחית בשם רעליגיע.

[הקטן]

אמת, אבער דאס זעלסט איז וואס דער בורא האט געהייסען זיינע נבראים.
ווען די בורא זאל ווען הייסען איך וויל זאלסט טון א ב ג און נישט ווערן נעטער צי מיר איז דאס אויך ok

[[NAMELESS]]

ס'איז א דבר פשוט פאר יעדעם אז רעליגיע איז מחשבה און הגיון. די געזעצן פון פארשידענע רעליגיעס זענען געווענדליך א תוצאה פון א פארשטאנד אין די טיהאלעזשי פון די ספעציפישע רעליגיע. אלע מצות אין די תורה זענען געבויעט אויף א טיפע פארשטאנד פון פסוקים אין נביאים וכתובים. די געדאנק אז מ'זאל טוען די אלע זאכן און לאזן די מחשבה - די עיקר פון רעליגיע אויף הפקר איז א חורבן.

די מיטל-אלטער איז געווען א שרעקליכע דוגמא פון אט די מענטעלאטי. די מאסן פון סתם מענטשן זענען געווארן צוגעצויגן צו רעליגיע דורך גרויסע רעליגיע מאוומענטס ווי קריסטליכקייט און איסלאם. די מאסן זענען אין גרויס טייל געווען פשוטע פויערן וואס האבן נישט פארשטאנען די מחשבה און די ציהל פון רעליגיע. זייער מחשבה איז געווען פארנומען מיט וועלטליכע נידרעקייטן. זייער רעליגיע האט נאר געלעבט אין עשיה, און זיי האבן עס גאר גענוצט אינטערצוהאלטן זייערע נארישע מחשבות פון שררה און תאוה.

די וועלט האט זיך זייער געטוישט ווען די מאסן איז געווארן ליטעריט און געווארן מער געלערנט. טייל געלערענטע מענטשן האבן געזעהן די שרעקליכע שאדן פון רעליגיע, און זענען אנטלאפן פון איר. צו ווייל זיי זענען בדעה געווען כופרים, אדער זיי האבן געהאלטן אז ס'איז פשוט נישט פראקטיש ווען רעליגיע לעבט אין עשיה, ווי עס ברענגט חרבנות. אנדערע געלערענטע האבן שטודירט רעליגיע און אביסל מחדש געווען אז ס'זאל זיין מער געפאסט פאר נייע צייטן.

רעליגיע איז אבער א זאך וואס לעבט נאך ביי אסאך מענטשן נאר במעשה. די רעליגיע האט נישט גערייניקט זייער הארץ און מחשבות פאר עבודת ה'. פארקערט זיי זענען מושחת במידות און תאוות, און אזוי ווי אין די מיטל -אלטער ניצן זיי רעליגיע אלס א מרכבה צו פירן זייערע נידריגקייט.

מ'זעט ביי איסלאם ווי קרימענאלן האבן איר געהייזשעקט פאר זייערע תאוה פאר מאכט. זיי זאגן אז די ציהל איז הייליג איסלאם. אבער מ'רעדט פון דער בודם און מ'מיינט די קלאץ. די תוצאה איז א שרעקליכע פונקט ווי אמאל.

ליידער לעבן מיר היימישע אידן אויך אין א ענדליכע מצב, כאטש ב"ה זייער ווייט פון אנדערע רעליגיעס, אבער מ'דארף עס זעהן פאר וואס ס'איז. די מחלוקת און שנאת חנם איבער שטותים איז ריין געלעבט, אן מחשבה פון רעליגיע. ס'איז א רעליגיע פון ריין עשיה וואס מ'ניצט אינטער צו שטיצן א דעת פון כבוד, שררה, און תאוה.

די תוצאה איז א חורבן.

דיין תורה שטימט נישט מיט די פאקטן ביי די קריסטן אין מוסלמענער האבן אייביג אפי' די גרעסטע געלערנסטע געפרעדיגט מארד (אפי' אזעלכע קליגע ווי מארטין לוטער וואס האט ארויסגעהאט קי קריסטליכע מחשבה על בוריה האט אויך געשריבן אז מען דארף יעדען איד הארגענען אין די שולן פארברענען) משא''כ ביי די אידן אפי' די פארגרעבסטע דארפסלייט וואס האבן ניטאמאל געוויסט וואס מחשבה טייטש זענען קיינמאל נישט געווען אינוואלווד אין רציחה למען הרעליגיע

[[NAMELESS]]

אבן עזרא דברים [ל, יד]
בפיך ובלבבך -
שכל המצות עיקרם הלב ויש מהם זכר בפה, לחיזוק הלב ויש מעשה, כדי שיזכור בפה.

[טאמבל סאס]

דיין תורה שטימט נישט מיט די פאקטן ביי די קריסטן אין מוסלמענער האבן אייביג אפי' די גרעסטע געלערנסטע געפרעדיגט מארד (אפי' אזעלכע קליגע ווי מארטין לוטער וואס האט ארויסגעהאט קי קריסטליכע מחשבה על בוריה האט אויך געשריבן אז מען דארף יעדען איד הארגענען אין די שולן פארברענען)

אבער האבן אין די זעלבע צייט געפרעדיגט אז מ'זאל קודם פרובירן זיי צו שמד'ן מיט גוטן און די וואס טויפן זיך זאל מען אננעמען מיט ליבשאפט און שעצע. דאס פרעדיגן וועגן הרג'נען איז אויך געווען א טייל פון זייער אידילאגיע. דזשיזעס האט געליטן פאר אונז אויפ'ן צלם; די אידן האבן געקרייציגט אונזער סעוויער; א זונדיגע נשמה וואס גלייבט נישט אינעם דריי דריטליכער גאט איז טויט זיין כפרה א.א.וו.
בכלל, מענטשנ'ס התהנהגות/פערסעפשנס, כלפי אנדערע ראסן, רעליגיעס און אפילו יוצאי חלציהם פון יחידים, פארברעכערס וכדומה, איז אנגעגאנגען פאר דורי דורות, ענדערשער ווי אפשאצן דעם יחיד אין זיין צייט. קענסט מסתמא די באקאנטע פזמון איבערגעחזר'ט אין אלטע ליטעראטור, "אין זיינע אדערען פליסן אידישע בלוט."

משא''כ ביי די אידן אפי' די פארגרעבסטע דארפסלייט וואס האבן ניטאמאל געוויסט וואס מחשבה טייטש זענען קיינמאל נישט געווען אינוואלווד אין רציחה למען הרעליגיע

ערשטנס ווייל זיי האבן נישט געהאט די אפשריות און נאכדעם ווייל זייער אידיעלאגיע איז געווען דוקא פארקערט. מ'איז דאך אין גלות (אויך א פרינציפ נאכ'ן פאקט).

[נהורא נפישא]

[tag]יאיר[/tag]
ווער הא געשריבען דאס ?
[quote/] עיקרי התורה הנעלים הללו אינם נתונים אלא להכרתו של האדם, לעיונו ולהתבוננותו, בלי לכפות עליו את האמונה. בכל מצוות תורת משה ופקודותיה אין אתה מוצא אף אחת שמצווה: האמן! או אל תאמן! אלא כולם אומרות: עשה! או לא תעשה! על האמונה אין אנו מצווים. כי זו אינה סובלת אלא את הציווי הבא לה בדרך ההכרה.
לפיכך אין לה ליהדות העתיקה שום עיקרי אמונה, הרמב"ם הוא הראשון שעלה במחשבתו להעמיד את דת אבותיו על מספר מסוים של עיקרים רעיון זה, שאינו אלא רעיון, שבמקרה הביא עמו את שלושה-עשר העיקרים של דת ישראל, לעבותות אמונה עדיין לא נעשו.
חסדאי חולק עליהם ומציע שינויים; אלבו מצמצם את מספרם ומבקש להעמידם על שלושה אבות-עיקרים.
בכל אופן אנו היהודים נוהגים במידת השלום והסובלנות על אף הדעות החלוקות:ואם אומנם נתקבלו שלושה-עשר העיקרים של הרמב"ם על רובו של העם, לא נמצא, עד כמה שידוע לי, מי שיאשים במינות את אלבו בעניין זה, עוד לא הסחנו דעת ממאמרם היקר של חכמינו: "אף על פי שאלו אוסרים ואלו מתירים, אלו ואלו דברי אלוהים חיים.[quote]
און ווער האט געשריבן דאס ?
[quote]הערה אחת קטנה אנכי מעיר בעיקר הענין הזה, אשר נתן הרב (הרמב"ם) ז"ל לחקור אחרי ענין לדעת עקרי האמונה ו כאשר עלה לו מתוך חקירתן ראו לקבעם בישראל לחוק עולם ואנכי לא אדע זה מניין אחרי שהרב ז"ל מודה שלא קיבל הדברים איש מפי איש עד מרע" ה לא"כ אין זה מן המקובל באומה[quote/]

[יאיר]

דער אור הגוגל האט מיר מגלה געווען אז דאס איז א געוויסער אידישער דענקער מיט'ן נאמען משה מענדלזאהן, וועמען אנדערע רופן רמ"ד.

[נהורא נפישא]

און די צווייטע ציטירונג איז פון שו"ת בשמים ראש להרב שאול ברלין שיחסו להרא"ש.