חתונה מאכען - די פראבלעם

[אשכנ]

די פלאן זעהט אויס אינטרסאנט, הלוואי זאל עס זיין למעשה. איין ענין וואס מהאט נאכנישט בארירט דא איז אז צופול פון די פרנסות און עקאנאמי ביי חרדישע אידן איז געבויט אויף די אלע מותרות. ווי אזוי קען מען דאס באקעמפען?

[שרייבער]

הדד געוואלדיג
ביזן פוינט אז די מוסדות זאלן געבן סערוויס פאר זייערע מעמבערס און צושטעלן אלעס פאר קאסט פרייז, מיין איך אז אלעס איז דורכפירבאר

נו אפשר מאכסטו א ליסטע מיט פרייזן וויפיל זאכן דארפן קאסטן און זען צו מען קען זיך טאקע באגיין מיט 10000 דאלער

[שמעקעדיג]

אשכנ (וואספארא נאמען איז דאס?), פרעגסט א גוטע קשיא, און איז בשעתו פון די רעוואלוציע שוין געווארן אויסגעשמועסט מיט כמה תירוצים.

אויסער דעם פאקט אז מען קען נישט לאזן אידן רייך ווערן אויפן חשבון פון צאפן בלוט און געלט (דמים תרתי משמע) פון ארימעלייט, האט ר' אבא חייא טויבער ארויסגעברענגט א נקודה מיט אביסל חומר למחשבה.

שטעלט אייך פאר, א איד איז אומגעפאלן אין א עקסידענט רח"ל. די הצלה קומט צו לויפן ראטעווען דעם איד. חברה קדישא שטייט אין די זייט, און האט טענות, הלמאי מען ראטעוועט א איד פון טויט, מען טוט דאך מקפח זיין זייער פרנסה פון ברענגען אידן צו קבורה! איז דען דאס א טענה? אבער עוד יש דברים בגו, הצלה ענטפערט פארן חברה-קדישא, יעדער מענטש, סוף-כל-סוף גייט ער, ס'וועט נאך אנקומען דער טאג וואס דו וועסט מאכן דיינע פאר דאלער, יעצט אבער איז די ריכטיגע זאך צו ראטעווען דעם איד, און זעהן ער זאל לעבן ווי לענגער.

לענינינו. אז אידן ברעכן אונטער, קומען אריין די עסקנים און ארגאניזאציעס צו ראטעווען די אידן וואס קענען נישט עפפארדן דאס חתונה מאכן, און זיי מאכן אלעס עפארדעבל און מען שניידט קאסטן ווי מעגליך. וועט דאך דער פורניטשער סוחר אדער מוזיקאנט אויפהייבן א וויי-געשריי, טוסט דאך מיר מקפח זיין מיין פרנסה? איז ערשטנס, TOO BAD, וועגן דעם זאל יענער זיך חרוב מאכן זיין לעבן? און צווייטנס, מען זאגט דאך דאס א גאנצן צייט, אז די חתן-כלה אליינס - כ'מיין דאס פארפאלק - וועט שפעטער אין לעבן איינקויפן וואס עס פעלט זיי. זיי וועלן אליינס איינקויפן פורניטשער וואס זיי דארפן, דזשולערי וואס זיי ווילן האבן, נאך שטאפיר און דריי-גודס וואס וועט אויספעלן, און נאך אפלייענסעס, א.א.וו. איז די געלט וועסטו סוכ"ס סייווי באקומען, פארוואס דארף מען עס יעצט ארויסרייסן פון די עלטערן בעידן חדוותא און בעידן ריתחא ביינאזאם....

אז דער עולם וועט זוכן ביליגע פורניטשער, וועלן די געשעפטן ארייננעמען די ביליגע סארטן און דערויף מאכן דאס געלט. די פראפיט איז סייווי נישט אזוי גרויס פון די פורניטשור, אלע סוחרים רייסן זיך צווישן זיך מיט די פרייזן ווער עס קען געבן ביליגער, בנוסף צו די חתונה מאללס וואס בייסט אריין אין זייערע סעילס ביג טיים, איז שוין ליבערשט צו נעמען לכתחילה ביליגע עפפארדעבל, און גיין אין קאמפעטישן מיט אייקיע אדער אנדערע עפארדעבל פורניטשער געשעפטן, און דארטן מאכן די פראפיט, און שלום על ישראל.

פארפאלן, זאכן מוזן זיך טוישן. אז ס'וועט נישט זיין אזא דימענד פאר געוויסע זאכן, וועט די פרייז אויטאמאטיש פאלן. אז גענוג זאלן וועלן צושטעלן אומזיסטע MP3 מוזיק וואס טוט שוין אינקלאדן א זינגער, וועט דער פרייז פון וואן-מען-בענדס פאלן, און אזוי אויך פון זינגערס. קען איינער מסביר זיין פארוואס דארף א זינגער באקומען פאר די 3 שעה ארבעט צווישן 700 און טויזענט דאלער? זענען מיר פון זינען געפאלן? און א מוזיקאנט (די בעסערע) צווישן 12 און 15 מאות? און א בדחן נאך אן אלף'ל און ארויף?

איך כאפ צאם הוידל בוידל, איך שרייב וואס עס קומט ארויף אויפן מחשבה, איך האף אז דער עולם וועט פארשטיין, און ווי הדד האט שוין אויסגעפירט פריער, תן לחכם ויחכם עוד.

[הדד בן בדד]

זייער גיט
כבין מוט דור אל דע וועי מיט אלע פוינטס

בדרך אגב וען כהאב געליינט
""מען מוז נישט קויפן עטליכע סוטס מיט בעקיטשעס. מען קויפט דאס מינימום, און ווען מען דארף נאך במשך די יארן, קויפט מען עס דעמאלס. איך גלייב אז מען קען אויף דעם אופן שפארן א גוטע פערציג פראצענט אויף הלבשה.""

אין מיין קלאזעט ליגט 2 נייע סוטס א טוש בעקישע און א וואלענע קויט נאך און דו בעג קיימאל נושט גענוצט
מהאט אנגעקויפט סזאל זיין געניגט פאר עטליכע יאר
אבער מיין סייז איז געוואקסן נאך דו חתונה אין ספיט נושט מער
כגלייב אז נאך מענטשען האבען דע פראבלעם

אין בארא פארק איז דא א גמ"ח פאר די זאכן, זיי נעמען צוזאם מלבושים וואס מענטשן אזוי ווי דו האבן אוועק געלייט, זיי נעמען נאר גוטע מלבושים, זיי זאגן אויב דו וואלסט עס נישט געטראגן דאן ברענג עס נישט אהער. נאר מלבושים וועלכע דו וואלסט נאך געטראגן קען מען ברענגען. מיט א דריי יאר צוריק האב איך זיי געטראגן מיינע שיריים פון מיין חתונה וואס איך האב מיך שוין ענדליך מייאש געווען פון אמאל צוריק גיין צו יענעם סייז (גלייבט מיר עס האט מיר אזוי וויי געטאן די געלט וואס מיינע עלטערן האבן אזוי שווער אויסגעגעבן אויף מיר, אז איך האב יארן געטרייט צו גיין אויף דייעט כדי צו קענען אריינפיטן אין די מלבושים און בארעכטיגן די הוצאה, אבער מיט א דריי פיר יאר צוריק האב איך ענדליך אויפגעגעבן און עס געטראגן צום גמ"ח).

איך האב מיך אזוי אפגערעדט פאר דעם בעל הגמ"ח אז איך מוז אוועק געבן גוטע זאכן אבער איך האב הנאה אז עס וועט כאטש אנקומען צו אידן נצרכים, זאגט ער מיר אז איך בין נישט דער ערשטער, נאר טאג טעגליך קומען דא מענטשן, א געוואלד פון זיי אינגעלייט עטליכע יאר נאך די חתונה וועלכע האבן נייע זאכן און זייי פיטן מער נישט אריין דערינען, און אסאאאך ארימעלייט האבן הנאה פון דעם. פיין, איך בין צופרידן אז מיינע מלבושים זענען כאטש געגאנגען פאר ארימעלייט, זאל עס זיין א זכות פאר מיינע עלטערן, אבער פאר וועלכע גיטעיאר דארפן עלטערן זיך צורייסן פאר דעם.

אצינד ר' קרעקער, זיי מוחל און גיי טראג אריבער דיינע מלבושים צום גמ"ח, זאל כאטש אן אנדערער איד הנאה האבן דערפון. חוץ אויב - אזוי ווי מיר פאר פילע יארן - האפסטו נאך אמאל אריינצופיטן אין זיי.

[אשכנ]

אשכנ (וואספארא נאמען איז דאס?), פרעגסט א גוטע קשיא, און איז בשעתו פון די רעוואלוציע שוין געווארן אויסגעשמועסט מיט כמה תירוצים.

אויסער דעם פאקט אז מען קען נישט לאזן אידן רייך ווערן אויפן חשבון פון צאפן בלוט און געלט (דמים תרתי משמע) פון ארימעלייט, האט ר' אבא חייא טויבער ארויסגעברענגט א נקודה מיט אביסל חומר למחשבה.

שטעלט אייך פאר, א איד איז אומגעפאלן אין א עקסידענט רח"ל. די הצלה קומט צו לויפן ראטעווען דעם איד. חברא קדישא שטייט אין די זייט, און האט טענות, הלמאי מען ראטעוועט א איד פון טויט, מען טוט דאך מקפח זיין זייער פרנסה פון ברענגען אידן צו קבורה! איז דען דאס א טענה? אבער עוד יש דברים בגו, הצלה ענטפערט פארן חברה-קדישא, יעדער מענטש, סוף-כל-סוף גייט ער, ס'וועט נאך אנקומען דער טאג וואס דו וועסט מאכן דיינע פאר דאלער, יעצט אבער איז די ריכטיגע זאך צו ראטעווען דעם איד, און זעהן ער זאל לעבן ווי לענגער.

לענינינו. אז אידן ברעכן אונטער, קומען אריין די עסקנים און ארגאניזאציעס צו ראטעווען די אידן וואס קענען נישט עפארדן דאס חתונה מאכן, און זיי מאכן אלעס עפארדעבל און מען שניידט קאסטן ווי מעגליך. וועט דאך דער פורניטשער סוחר אדער מוזיקאנט אויפהייבן א וויי-געשריי, טוסט דאך מיר מקפח זיין מיין פרנסה? איז ערשטנס, TOO BAD, וועגן דעם זאל יענער זיך חרוב מאכן זיין לעבן? און צווייטנס, מען זאגט דאך דאס א גאנצן צייט, אז די חתן-כלה אליינס - כ'מיין דאס פארפאלק - וועט שפעטער אין לעבן איינקויפן וואס עס פעלט זיי. זיי וועלן אליינס איינקויפן פורניטשער וואס זיי דארפן, דזשולערי וואס זיי ווילן האבן, נאך שטאפיר און דריי-גודס וואס וועט אויספעלן, און נאך אפלייענסעס, א.א.וו. איז די געלט וועסטו סוכ"ס סייווי באקומען, פארוואס דארף מען עס יעצט ארויסרייסן פון די עלטערן בעידן חדוותא און בעידן ריתחא ביינאזאם....

אז דער עולם וועט זוכן ביליגע פורניטשער, וועלן די געשעפטן ארייננעמען די ביליגע סארטן און דערויף מאכן דאס געלט. די פראפיט איז סייווי נישט אזוי גרויס פון די פורניטשור, אלע סוחרים רייסן זיך צווישן זיך מיט די פרייזן ווער עס קען געבן ביליגער, בנוסף צו די חתונה מאללס וואס בייסט אריין אין זייערע סעילס ביג טיים, איז שוין ליבערשט צו נעמען לכתחילה ביליגע עפפארדעבל, און גיין אין קאמפעטישן מיט אייקיע אדער אנדערע עפארדעבל פורניטשער געשעפטן, און דארטן מאכן די פראפיט, און שלום על ישראל.

פארפאלן, זאכן מוזן זיך טוישן. אז ס'וועט נישט זיין אזא דימענד פאר געוויסע זאכן, וועט די פרייז אויטאמאטיש פאלן. אז גענוג זאלן וועלן צושטעלן אומזיסטע MP3 מוזיק וואס טוט שוין אינקלאדן א זינגער, וועט דער פרייז פון וואן-מען-בענדס פאלן, און אזוי אויך פון זינגערס. קען איינער מסביר זיין פארוואס דארף א זינגער באקומען פאר די 3 שעה ארבעט צווישן 700 און טויזענט דאלער? זענען מיר פון זינען געפאלן? און א מוזיקאנט (די בעסערע) צווישן 12 און 15 מאות? און א בדחן נאך אן אלף'ל און ארויף?

איך כאפ צאם הוידל בוידל, איך שרייב וואס עס קומט ארויף אויפן מחשבה, איך האף אז דער עולם וועט פארשטיין, און ווי הדד האט שוין אויסגעפירט פריער, תן לחכם ויחכם עוד.

אוואדי בין איך מסכים אז עס איז אן עוולה צו פייניגען אידן כדי אז אנדערע זאלן מאכן געלט. איך האב געוואלט נאר ארויסברענגען אז כדי אז די הויכע סטאנדארט זאל פאלן, מוזן ווייניגער אנ"ש מאכן פרנסה דערפון. דאס נעמט אריין מעבל, צירינג, מתנות, קליידער, עסען, מוזיק, וכו' וכו'

[הדד בן בדד]

און אויף דעם ארויף האט ער דיר געענטפערט, אז עס איז נישט אמת, ווייל זיי וועלן ווייטער מאכן די געלט, נאר נישט יעצט, זיי וועלן עס מאכן אין א פאר יאר ארום ווען דאס פארפאלק וועט זיך אליינס קויפן מעבל.

און איך האב נייעס פאר דיר, איך האב היינט גערעדט מיט א גרויסן מעבל סוחר און ער זאגט מיר אז ער האט שוין לאנג אויפגעהערט האנדלען מיט די יאנג קאפל פוירניטשער, טאקע דערפאר, רוב קויפערס זענען ארימעלייט און מען האנדלט און ער שפירט זיך ווי א רשע ארויסצורייסן אזויפיל געלט פון מענטשן וועלכע האבן נישט. ער זאגט אבער אז ער האט זייער שיין פרנסה אפילו אזוי. נאכמער, ער זאגט אז ווען א פארפאלק קומט קויפן פאר זיך אליינס מעבל, איז דאס בדרך כלל נאכדעם וואס זיי האבן פארדינט אפאר דאללער און זיי קענען זיך ערלויבן, און דאן קויפן זיי נישט דאס ביליגסטע און זיי האנדלען נישט אזויפיל, ממילא זאגט ער אז עס האט זיך אים נאר געלוינט.

[שמעקעדיג]

איך טראכט אזוי ביי מיר, נאכן ליינען אזויפיל הודעות וועגן טעראפיסטן וועלכע ליידיגן אויס די קעשענעס פון פארפעלקער וועלכע ווענדן זיך צו זיי...
אפשר באלאנגט פאר די עלטערן זיי זאלן צולייגן אין די זייט פון די חתונה הוצאות לכה"פ צוויי אלפים וואס זאל זיין רעזערווד נאר פאר טעראפי?
נאך אלעם איז עס א חלק פון חינוך, וואס די עלטערן זענען פשוט נישט אנגעקומען דערצו, ווייל זיי ווייסן דאך נישט ווער די באשערטע גייט זיין!

סיי ווי אזוי, וואלט געדארפט ארויסקומען עפעס א עצה פאר טעראפי געלט, אבער דאס באלאנגט שוין נישט אין דעם אשכול.

[gehlungen]

דאכט זיך אז אן אשכול וואס איז דן איבער חתונה מאכען איז נאך דערווייל נישט געווען.


קודם די מציאות.

ביי אונז חסידים איז איינגעפירט אז מען מאכט חתונה די קינדער פין די אכצען און העכער, און די גאנצע הוצאות פאלען אויף די עלטערען.
די הוצאות היינט צו טאג קומען אהן צו פיפציג טויזענט דאלאר א צד, און דאס איז ווען מען טוט אלעס נארמאל, אז מען שפארט אביסעל מער קען מען עס אראפ ברענגען צו פינף און פערציג טאפס.
רוב מענטשען, לכאורה בערך אכציג פראצענט מיטשען זיך חתונה צו מאכען, און באקומען געלט דורך הלוואות, גניבות, קרעדיט, מארגאדזעס, משפחה וכו'.
בערך דרייסיג פראצענט האבען נישט פין ווי צו בארגען, און גייען ארום שאפען חתונה מאכען, גייען צו גבירים נאך געלט וכדומה.
ביי די אכציג פראצענט מענטשען איז ליידער ליידער חתונה מאכען זייער א שווערע זאך עמאציענאל, מען וויל זיך אהער שטעלען בעלי בתיש, און די פרעשור איז אנגעהויר גרויס, ווען מען דארף באצאלען די בילס, די קליידער וכו', בלומען, אלעס אלעס, ברענגט צו הויכע בלוט דרוק, און כעס, וואס מען לאזט ארויס אמאהל אויף די בני בית, אמאהל אין ביהמ"ד ווען איינער רעדט ביים דאווענען, אמאהל אויף די אנדערע צד (יעדער האט אזאנס לעת הצורך), אמאהל אויף דער חבר וואס וויל נישט געבען בארגען, אמאהל אויף דער וואס רעדט לשון הרע, און די ליסטע גייט אהן פאר לאנג.


דער פראבלעם איז באמת א גאר שטארקער חסידישער פראבלעם בעיקר, און די רבנים רביס שטייען פין דער זייט, און טוהן כמעט גארנישט. איך זאג דוקא כמעט, ווייל מיט אלע תקנות וואס סאטמערע רב ר' אהרן האט געטוהן, איז עס נאך אלץ נישט גענוג.


די אסיפה אין סיטי פילד וואלט געקענט זיין אויף דעם, און עס וואלט מער אויף געטוהן אויך.

דער פראבלעם וואס געשעהט דא איז דאך אין לשער, מענטשען ווערען קראנק פין דעם, עס מאכט חרוב גאנצע אידישע שטיבער, און דער גאנצע מהות פין די מענטשען איין מאהל זיי מאכען חתונה טוישט זיך, און נישט אויף א פאזאטיווער וועג. די איינציגע וואס בלייבען נאך מיט זייערע אמאהליגע דיגניטי זענען די אמתע גבירים.

וואס איז פשוט אין דער מחלה???

איך מיין בפירוש נישט די מחלה פין חתונה מאכען מיט יענעם'ס געלט.
איך רעד וועגען די מחלה פין די שטיל שווייגעניש פין די וואס קענען דאס אפשטעלען.

איז עס ווייל זיי האבען אונז אלע אין דער ערד, און קענען ביישטיין אז מענטשען זאלען זיך אזוי מוטשען עד למוות?
ווי איז דער אחריות פין די מנהיגים עפעס אויף צו טוהן לטובת הקהל?
אלע דורות איז געווען תקנות אין אזעלכע ענינים, תקנות וואס מען האט איינגעפירט מיט חרמות און נידויים, וואס איז היינט געשעהן??

ואם לחשך אדם לומר, נשתנו העתים, די רבנים האבען נישט די זעלבע כח ווי אמאהל, אף אתה אמור לו, און ווי האבען זיי יא א כח? צו אסר'ן אינטערנעט און פראטעקטען די מאלעסטערס?

Do you know that parshes yisro starts from "veatoo sechzeh " bacause that's when he stopped criticizing and he started giving Great EITZOS vd"l

[סאשי פיש]

איינער ווייסט וואס עס איז געווארען מיט די ״אפריון״ חתונה פלאן?
פארוואס איז עס איינגעשלאפען?

[שמעקעדיג]

קען מיר איינער מסביר זיין פארוואס צו א מחותן קומען אן א שיעור געלט גייער? איך ווייס אז עס איז 'אן ענין' צו געבן צדקה בעת א שמחה, און אודאי איז א חשוב'ע זאך אז דער מחותן זאל אריינלייגן א קוואדער אין רמבעה"נ פושקע, אבער געוואלד, דער מחותן בלוטיגט דאך אויף יעדן דאלער, צאמגעשטעלט פון טיי אווענטס, וואספארא מין געטיילעכץ איז דאס? פארוואס קומען די אלע אנשיקענישן צום מחותן? קען מען אים ביטע לאזן לעבן און נישט אוועקנעמען דאס לעצטע ביסל רביעית דם?

[פרישער]

איך פארשטיי נישט דו גאנצע טענה'ריי דא, א חתונה קאסט געלט, מיט תקנות אביסל ווייניגער, אבער נאך אלץ קאסט עס מיט רעכט, ווייל מען האנדעלט איין פילע פראדוקטען, און יעדע פראדוקט קאסט געלט, דו פראבלעים איז אז קיינער טראכט נישט ביז א סקונדע פאר דו חתונה אז מען ברויך האבן געלט, דערנאך שרייט מען אנא אכניס כל הפישפיש הזה, איר האט אמאל געהערט פון מי שטרח בערב יאכל בתרח, מען ברויך אוועק לייגען פאר א חתונה פון דו טאג וואס מען האט געבוירן למזל טוב, אזוי ווי שוין געשריבן און פילע אנדערע תגובת, אינטערעסאנט איז אז קיינער פארשטייט מיך נישט, מען ברויך אוועק לייגען, נישט אויסניצן דו געלט אויף נישטיגע זאכן משך פון דו פעטע יארן, איידער מען האלט ביי חתונה מאכן.

[שמעקעדיג]

מיט די היינטיגע הוצאות און הימל שרייענדע רענט, און א דאזען קינדער שכר לימוד איז עס פשוט אוממעגליך, מען לעבט פון פעי-טשעק צו פעי-טשעק בנוסף צו אפאר גמ"ח'ן אין דער זייט, ומה יעשה הבן שלא יפול בחובות.

[פרישער]

פון דעים רעד איך אז מען ברויך מינימיזירן טעיגליכע הוצאות, נישט זיין ביזי אזוי סאך מיט חתונה הוצאות, אז מען וועט ווייניגער אויסגעיבן טעיגלעך, מען וועט לעיבן קאנזערוועטיוו, וועט איבער בלייבן אויף הוצאות החתונה.

[הוגה]

פונקט פאריגע וואך בין איך אריינגעפאלן אין א בית מדרש'ל אויף מנחה מעריב. זעה איך גרויסע פלאקאטן מטעם די קהלה. "בשורה טובה תדשן עצם!" היות עס איז לעצטענס נתרבה געווארן חתונות בקרב קהלתנו, ואין הקומץ משביע את הארי בלא בלא בלא, זענען מיר מודיע אז מיר עפענען א גמ"ח וואס וועט ארויס בארגן גרויסע הלוואות פאר די מחותנים.

איך ליין אזוי די צעטליך און איך קען נישט גלייבן. שומו שמים! דאס איז די solution צו די פראבלעם? נאך הלוואות? וואו איז די שכל? דאנט געט מי ראנג, זיי טוען א שיינע זאך מצידם און איך גראטוליר זיי דערפאר, אבער ס'ווייט פון מדשן מיין אדער עניבאדי'ס עצם. פארוואס קענען זיך נישט צוזאם נעמען אפאר מענטשן מיט ברייטע קעפ און טרעפן ריכטיגע solutions? פארוואס קען מען נישט עדזשוקעיטען דעם עולם אין פירן פערזענליכע פינאנצן ווי עס בעדארף צו זיין? א גרויסע טייל פונעם עולם וואלטן מיט אביסל עדזשוקעישאן געקענט שטיין פיל בעסער. איך האב שוין געפרעגט אסאך אידן (נישט דוקא בעל הבתישע בכלל) וואס האבן פיין חתונה געמאכט, זיי האבן מיר אלע אנגעהויבן זייערע מעשה מיט "מיין טאטע/רבי/ראש ישיבה האט מיך אויסגעלערנט", אדער "כ'האב יארן צוריק געליינט.... " וכדומה.

איך האב געוואלט נאך מאכן דער חכם, און צוקלעבן פעקלעך אמצעי מניעה צו די פלאקאטן. דאס הייסט אויף געקומען מיט א ריכטיגע solution.

.

[אכשיר דרא]

איחוד פעדל האט געשריבען: און די רבנים רביס שטייען פין דער זייט, און טוהן כמעט גארנישט
און פולע האבען גענומען א פענע, און מען שרייבט און מען קייעט איבער אלטע איבערגעקייטע ווייטאליגכער ווייטאגען,
איך האב ב"ה זוכה געווען חתונה צו מאכען מיין עלסטע טאכטער, און יעצט מיין עלסטע זון א חתן, אך אזא נחת!
אבער, די הוצאות, בעסער געזאגט די געלט ספענדעריי איז בוקע רקיעים, מילא ווען די פארפאלק האט עפעס פון דעם, החרשתי, אבער וואס ווען ווי?

דאס אז מען דארף טוען איז כו"ע מודה, דאס אז נאר די רבנים זענען די וואס "קענען טוען" אויך כו"ע מודה, און דאס אז די רבנים טוען נישט גארנישט איז ווידער כו"ע מודה, זעט מיין תגובה דאhttp://www.kaveshtiebel.com/viewtopic.php?f=4&t=4885
אסאך גרויסער פראבלעמען וואלטען נישט געווען ביים עולם ווען די רבנים ווילען זיין ריכטיגע מנהיגים און נישט פריצים וואס בויען זיך דינאסטיעס אויף די ריקען פון דעם עולם,

איך חלום מיר שוין לאנג א זיסע חלום, צו גרינדען א קהילה פון אידען "שומרי תורה ומצוות" (נישט כל מיני שיטות קדושות וואס האבען אוועק געשטיפט די תורה און רופען זיך אן מיט די נאמען "תורה") נאר עכטע תורה הנתונה לנו ע"י משה רבינו ע"ה און ד' חלקי שו"ע, אן די אלע נייע קפידות מנהגים און שטותים, מאכען בחירות פאר א רב א ריכטיגע תלמיד חכם, מיט די תנאי אז עס איז "לו" ולא "לזרעו" נישט קיין נפק"מ וואס זיין זון איז, א בי"ד פון דיינים וואס זענען ערוועלט געווארען אויף דעם זעלבען מהלך, אזוי ווי אין די אלטע היים, און דעמאלס וועלן זיי מתקן זיין תקנות הראויים לנו, תקנות וואס וועלן זיין אפעקטיוו און אביעקטיוו און אויסגעהאלטען לפי התורה הק', און נישט לפי חוקי החסידיות השונות

מסיים זיין מיט א עובדה אשר בעינינו זכינו לראות, שבת קודש זע איך א סקווירא יונגערמאנשיק, שפאצירען אנגעפעלט מיט שטיוועל א רעזשוואלקע מיט א ווייסע שאל (מיט א קניפ ממש אזוי ווי דער רבי מאכט!) ער שוויצט ווי א כאזער, און א האלבע גאס אוועק לויפט אים זיין ווייבעלע נאך, ווי א קעצעלע,
ער לויפט און קוקט ימין ושמאל און באוואונדערט די שיינע וועלט און די באשעפענישען וואס גאט האט באשאפען, ער קוקט מיט ספאנישע אויגען אויף יעדע עשני כרצונו, אבער ער איז א חסיד! א כאניאק!
איך טראכט ביי מיר "סקווערע ווייבעלע, לויף אים נישט נאך! ווען ער דרייט זיך איין אין א גאס, פשוט גיי ווייטער, ער קוקט מילא נישט צו די גייסט אים נאך! ער איז מילא נישט אינטרעסירט אין דיר! פאָר ווייטער!"
אין ערעגץ אין די תורה ווערט נישט דערמאנט א הלכה אז מאן און ווייב טארען נישט גיין צוזאמען אויפען גאס! אדרבה שנה ראשונה טאר ער איר נישט אפלאזען פאר א רגע, און איז מחויב איר צו משמח זיין, אבער סקווירא אזוי ווי אלע חסידיות האבען נייע תורות נייע הלכות, פארברענען א מענטש וואס אין די תורת משה ווערט דאס גערופען "רוצח" איז ביי זיי א מצוה, און משמח זיין די ווייב, און זיך אויפירען צו איר מענטשליך איז אין תורת משה א מצוה און ביי זיי א עבירה"

מילא, קיין שום שנויים איז נישט ערווארטעט פון די רבי'ס, פילטערס, מיט אלע מיני נייע שטותים זענען וועלקאם אבער תורת משה? וואס ווען ווי?

[שמעקעדיג]

געטראפן בשם סאטמאר רב

[שמעקעדיג]

שאק און שוידער איז מיר אדורכגעלאפן הערנדיג די בשורה רעה – און ליינענדיג לעצטנס אין די נייעס בלעטער – איבער דעם פטירה אויף דעם איש ישר וכשר הר"ר שלמה בלום ז"ל מעיה"ק ירושלים, וועלכער איז אוועק יונגערהייט (נאך נישט קיין 60) נאכן כאפן א הארץ אטאקע רח"ל פון די פילע חובות וואס ער האט געטראגן אויף זיך צוליב די חתונה הוצאות וועלכע קאסט אין א"י פילפאכיג מער ווי אין אמעריקע.

ער האט געהאט א שטוב מיט 15 קינדער קע"ה (והמשכיל ידום בעת הזאת, האלט זיך איין, יעצט איז נישט די צייט צו פרעגן דיין קשיא...) וואס 14 דערפון זענען שוין פארהייראט, ער האט איבערגעלאזט איין קינד אין שטוב, מיט שווערע הונדערטער טויזענטער דאלער חובות, וואס דארפן באצאלט ווערן.

א שטילער שעמעוודיגער מענטש איז ער געוועזן. נישט געהאט די קוראזש אויסצושטרעקן די האנט און בעטן נדבות. ובכל זאת, נויט ברעכט אייזן, איז ער געקומען קיין אמעריקע און פרובירט זיין מזל, אבער אן ערפאלג, מיט א שוואכע הצלחה... ער איז אהיימגעקומען קיין ירושלים נאך 5 חדשים וואנדערן נאך געלט אין חוץ לארץ, און א טאג דערויף געכאפט א הארץ אטאקע ונעשה מה שנעשה, ה"י.

והשכינה הקדושה מה אומרת? עד מתי?? ווי לאנג נאך וועלן מיר ליידן פון די שרעקליכע אנשיקעניש "חתונה הוצאות"? וויפיל אידן זענען שוין נפטר געווארן און געווארן הארץ-קראנק פון די הוצאות וואס איז אוממעגליך פאר א דורכשניטליכן מענטש אדורכצוטראגן? ווען וועט מען אנהייבן עפעס ערנסט צו טון??? וויפיל נאך אידן דארפן אומקומען ביז דער מעסעדזש וועט זיך אריינזעצן אין אונזער קאפ???

מיין הארץ גייט אויס פאר די בני המשפחה און פאר אלע אידישע קינדער וואס גייען אדורך דעם דאזיגן גיהנם בשעת זיי מאכן א שמחה. עס איז די הייסע פליכט פון די מנהיגי הדור קעהר צו נעמען פון דעם פראבלעם ווי אמשנעלסטן. ווי שנעלער, ווי מער, אלס בעסער. ויפה שעה אחת קודם!!!!

[לייבעלע]

שכח שמעקעדיג פאר שרייבען וועגען די ענין,

דא שרייב איך וואס כאב באקומען אויף אימייל חנוכה נאכען פטירה,

איך האב געוואלט אייגנטליך באשרייבן אן אינטערעסאנטע מעשה וואס האט מיט מיר פאסירט לרגל די קבצנות, אבער ניין, איך בין נישט אין די גוסטע אויף אזא מהלך, איך וועל אייך איבער געגן בלויז א ידיעה.

נעכטן איז נפטר געווארן אין ירושלים הרה"ח ר' שלמה בלום ז"ל, אלט געוועהן אינגאנצן 57 יאהר.

געשטאנען לאנגע יאהרן ביי זיין ברודער (ר' אהרן הי"ו - "הוצאת בלום") אין ספרים סטאר "ספרים געשעפט" אין רח' יואל (אין בעיסמענט). די לעצטע פאר יאר האט אליינס איבער גענומען דעם געשעפט.

ר' שלמה איז געוועהן אן עכט חסיד'ישע איד מיט אן איידלקייט זעלטן צו געפונען, איש תם וישר וירא אלוקים, מיט א געוואלדיגן הצנע לכת.

געוועהן א בר דעת אן א שיינער תלמיד חכם, משכים ומעריב לבתי כנסיות ובתי מדרשות, משא מתן באמונה מיט אויסערגעווענליכע ערליכקייט.

געהאט עכט אידישן חן, קיין סאך נישט גערעדט, אבער יעדעס ווארט א גאלד, אפגעהיטן און ריין.

ר' שלמה האט זיך אויפגעפירט על דרך ישראל סבא, געהאט אויסגעלייטערטע השקפה טהורה, מחנך געוועהן א שטוב לשם ולתפארת מיט צניעות און פשטות.

ר' שלמה האט זיך אלע יאר מונע געוועהן פון נעמען פון יענעם און זיך תמיד משתדל געוועהן נהנה זיין מיגיע כפיו, און ווי אויבן דערמאנט האט ער אנגעפירט א ספרים געשעפט.

אבער, מיט די צייט, ווען ווילדע קאמפעטישן מיט אויפרייסערישע רעקלאמעס און לוקסוריעזע געשעפטן האבן אריינגעריסן אין גאולה אן בעיקר אין מאה שערים געגנט, דארט ווי זיין געשעפט איז געשטאנען, האט דאס אנגעהויבן צו אריינבייסן אין זיין איידעלן געשעפט, נאך און נאך...

זאת ועוד, דער נייער מהלך פון פיפיגע סוחרים אנרופן מחותנים מיטן "העפליכן מזל טוב" און אנטראגן פאר שפאט ביליג און גרינגע פעימענטס האט אויך אפגעריסן פון אים פילע קליענטן.

ער, ר' שלמה, איז געוועהן צו איידל צו קעמפן מיטן אגרעסיוון מארק, ממש נישט געוועהן פאר זיין מהות, און אזוי איז זיין געשעפט איינגעשרומפן צוביסלעך נאך און נאך... הסתר פנים במלוא מובן המלה...

ר' שלמה האט געהאט א גרויסע שטוב ב"ה, זיי חתונה געמאכט מיט גרויס דחקות און מסי"נ, און אויך געוועהן א גרויסער בעל חוב, אבער דער חשבון איז געוועהן אז היות ווי מען האלט שוין אט אט ביים יונגסטן קינד (נאך אינדערהיים) וועט מען פון דעם געשעפט אפצאלן די חובות.

אבער, וויבאלד אז דאס געשעפט האט אויפגעהערט אפילו זיך אויסצאהלן די אייגענע געברויכן, וכ"ש אז מער האט דאס נישט געהאט קיין איינקופט, און פרנסה איז שוין אויך נישט געוועהן, און ס'האט אנגעהויבן שטיקן ביי האלז...

נישט געבליבן קיין אנדער וועג, און... גענומען דעם וואנדער שטעקן... דער איידעלער איש מכובד, דער תלמיד חכם, דער איש צנוע, פושט יד... זיך דרייען אין די בתי מדרשים און מחזר זיין על הפתחים...

ר' שלמה מחמת זיין איידלקייט האט אפילו נישט געקענט בעטן הילף פון וואוילע איד זאלן אים העלפן.

אזוי, מיט שטום לשון און רויט פלאמעדיג געזיכט און צובראכן הארץ האט זיך ר' שלמה ארומגעוואלגערט פון שוהל צו שוהל, פון הויז צו הויז...

אפילו ראש השנה איז ער נישט אהיים געקומען צו זיין באליבטע משפחה, צו זיין בית מדרש ווי ער פלעגט אויסגיסן זיין לויטער הארץ אין די הייליגע טעג. ער איז געוועהן ערגעץ צו גאסט, געדאוונט אין א בית מדרש וואס ער נעמט נישט צו קיינעמ'ס זיץ... אלעס אלעס כדי נישט זיין ח"ו אין כלל פון לא ישלם...

איך, בערעלע קבצן האב אים געטראפן אין איינע פון די בתי מדרשים אינמיטן 'די ארבייט', און אים געזעהן צום ערשטן מאל אין זיין מצב, האט מיר גענומען אזוי קלעמען ביים הארץ און האב נישט געקענט זיך באהערשן און באלד ארויס געלאפן געזוכט א ווינקל וואו [האפנטליך] קיינער זעהט נישט און... פשוט אויסגעבראכן אין א ביטער געוויין, שלמה שלמה, דו אויך?... ווייסט איינער ווער דו ביסט?... אוי... איך קען נישט מער שרייבן....

דעם פארגאנגענעם דינסטאג האבן אונז 'געארבייט' אויף איין 'גאנג' אין די זעלבע בתי מדרשים, אזוי אז מיר האבן פון מאהל צו מאהל זיך צוזאמען גערעדט, איך בין געוועהן מלא התפעלות ווי אזוי דער איד איז מקבל עליו את הדין און נעמט אן באהבה זיינע אומגעהויערע יסורי נפש וואס ער האט מיט יעדן מאל אויסשטרעקן די האנט... ניין, ער האט זיך נישט באקלאגט, איך האב אים געמאכט רעדן אביסל, זאל ער אביסל אויסשיטן זיינע ווייטאגן, אבער ניין, ער האט בלויז מחזק געוועהן זיך, און מיר דעם קבצן, אבער אומווילדיג איז ארויסגעפאלן ווערטער...

ביינאכט איז ער אהיים געפארן, און איך האב מיר אויך אפגעגאפלט אהיים, היות מיר וואוינען נישט אין איין שטאט איז נישט געוועהן אין פלאן זיך צו טרעפן מיט אים...

נעכטן דאנערשטאג קומט דער יונגל אהיים פון חדר און זאגט אז זיין חבר'ס זיידע איז נפטר געוואהרן רח"ל, און מען וועט נישט קענען היינט מאכן די חנוכה מסיבה, איך בין באלד דערשראקן געווארן און געפרעגט מיין יונגעלע: וועלכע חבר? ווי הייסט ער?... מיין חבר'ס זיידע בלום... וואס איז זיין זיידנ'ס ערשטע נאמען? כ'ווייסניש...

איין טעלעפאהן קאל האב איך נאר געדארפט, אנגערופן דעם אלס-ווייסער און ער האט מיר געזאגט: יא, ר' שלמה בלום...

"וואס איז געשעהן?" הייבט איך מוטשען מיין אלס-ווייסער, "ווען ווי אזוי... איך האב אים נעכטן..."

"זיי שטיל א מינוט וועסטו אלעס הערן" האקט מיר אפ מיטט קאלטקייט אלס-ווייסער, און זעצט פאר זיין אינפארמאציע. "נעכטן האט ער זיך נישט גוט געשפירט, ער איז געגאנגען צום דאקטאר, דער דאקטאר האט אים תיכף אלארמירט אין שפיטאל, מען האט אים בודק געוועהן און געטראפן ביים הארץ עפעס, מ'האט אים געמאכט א 'צינטור' און אינמיטן 'צינטור' האט ער געכאפט א שווערן הארץ אטאקע און תיכף 'געגאנגען'..."

אזוי טרוקן אפגעזאגט די מעשה, און מיר האט יעדע ווארט געהאקט אין פנים ווי שטיינערנע שטיקער אייז...

ר' שלמה בן ר' מרדכי דוד ז"ל בלום, גיי ארויף אין הימל און פארצייל דארט פאר בית דין של מעלה אז דו האסט נישט געקענט דערהייבן דיין צושטאנד פון זיין א "שנארער"... דיין איידל לויטער קריסטאל הערצעלע האט נישט געקענט אדורך פאמפן אזוי פיל אזיל סומקא ואתי חיוורא... און זיך פריצייטיג אפגעשטעלט...

בעט אויס פאר דיינע ליבע הארציגע ברודער וואס דו ביזט לעצנטס אריין אין זייער 'פארטיי' זיי זאלן ווערן אויסגעלייזט פון דער שרעקעדיג ענדלאזן קאשמאר... זאל שוין זיין שפע ביי אידן, זאל שוין זיין וואויל און גוט פאר אידן.

זאל מער שוין נישט זיין אנשי צורה תלמידי חכמים מובהקים, אנשי סגולה ובני עלי', בעת שמחת בניהם ובנותיהם, זענען זיי מרחיק נדוד למרחקים למקום שאין בני ביתם רואים אותם בשפלותם, און זענען מחזר על הפתחים לקבץ מעות על יד על יד ושופכים דמים כנגד דמים... און אנשטאט דעם זאל קענען זיין אינדעהיים בביתם ללמד את בניהם ובני בניהם את הדרך אשר יעשו כראוי לראש בית אב.

און צו אייך טייערע אידן,

קומט א איד אין ביהמ"ד, אדער ער קלאפ אן אין טיר, האט איר יא האט איר נישט, אבער ווייזט אים מיטגעפיל, ניין, נישט באנעבעכן, גיט צו פילן אז ער איז א געהעריג מענטש, פיל פון די אידן קענען זיין רבי'ס (נישט אדמו"ר...) פאר אייך און פאר אייער קינדער, פיל פון די אידן זענען רייך אין תורה חסידות חכמה ודעת, און זענען חכמים מופלגים, זייער צער איז עשרות פעמים פיל מער...

האט א גוטן חנוכה טייערע אידן האט א גוטן און לעכטיגן שבת חשוב'ע פריינד, אי"ה וועלן מיר זיך 'טרעפן' אין בעסערע זמנים.

[זלמן זאפיר]

איך פארשטיי באמת נישט ווי די רבי'ס קומען דא אריין אינעם בילד
ווען א יוד מאכט חתונה אין ס'קאסט אסאך געלט קען ער האבן טענות אויף זיין רבי'ן ?
זיין רבי איז אים עפעס שולדיג ?
מילא ער פארלאנגט אן הנחה אין שכר לימוד איז שוין א דערהער
אבער חתונה מאכן? וואס האט עס מיט זיין רבי?
זיין רבי איז עפעס מחויב צוצושטעלן ביליג עסן? ביליגע שיך? ביליגע ד' מינים? ביליגע סוט'ס?

דער ציבור האלט איך איז פלעין גע'ספויעלט, מען זוכט אויף וועמען צו ווארפן די שולד מען האט מורא זיך צי באשולדיגען
לייגט מען עס אן אויף די רביים

און א רבי וואס טוט עפעס איז פלעין ווייל ער זיכט באמת צו העלפן און נישט ווייל ער מוז

זאל מען אויפהערן צו שפענדן געלט אין די וועלט אריין, זאל מען סטאפן שפילן עושר און פטור א נייסיק

[דער (פינטעל) איד]

איך פארשטיי באמת נישט ווי די רבי'ס קומען דא אריין אינעם בילד
ווען א יוד מאכט חתונה אין ס'קאסט אסאך געלט קען ער האבן טענות אויף זיין רבי'ן ?
זיין רבי איז אים עפעס שולדיג ?
ממילא ער פארלאנגט אן הנחה אין שכר לימוד איז שוין א דערהער



אבער חתונה מאכן ? וואס האט עס מיט זיין רבי ?
זיין רבי איז עפעס מחיוב צי צישטעלן ביליג עסן ? ביליגע שיך ? ביליגע ד' מינים ? ביליגע סוט'ס ?

אקעי , אבער אויב רבי'ס קענען צושטעלן אזויפיל צימעס איבער דע מאס פאר גענצליך בחינם (און ווער נאך אזוי ווי דו ווייסט דאס!) פארוואס זאלן זיי נישט צושטעלן אביסעלע פארשפייז זופ און פלייש כאטש פאר אביסעל ביליגער? זאלן זיי ענדערש שפארן אביסל צימעס.

[זלמן זאפיר]

יעדער פארשטייט אז ווען א גוי מאכט חתונה
טאמיר איז ער א רייכער גוי פארשטייט א יעדער קומט א טייערע חתונה האט ער נישט קיין געלט מאכט ער א ביליגע חתונה
נישט דא קיין חתונה תקנות ביי קיין גוי, דער אינקאם זיינער מאכט דער באשלוס

פארוואס דארף מען ביי אינז צווינגען אויף א יעדן רור ?
אין אפילו ווען א רבי מאכט חתונה תקנות דארף ער ממש צווינגען זיין ציבור עס אויס צי פאלגן
אין מען האט גאר טענות אז די רבי'ס טיען נישט געניג
העי די האלסט ניטאמאל ביים פאלגן וואס מען האט דיר געהייסן

[שמעקעדיג]

זלמן, איך מיין ביסט נישט גערעכט.

וויפיל מאל טרעפן מיר אין היסטאריע ווי די מנהיגי הדור האבן זיך אריינגעלייגט ראשם ורובם צו באקעמפן דעם פלאג פון איבערגעטריבענע לוקסוס? וועד ארבע ארצות האט קעהר גענומען פון דעם אויך, פארוואס נאר מיט תגלחת שערות זענען מיר סטאק געבליבן?
מנהיגי הדור וואס זארגן אויף אלעם נאר נישט אויף אזעלכע שרעקליכע פראבלעמען? וואספארא סארט מנהיגים זענען זיי?

דער אמת איז, אז איך באשולדיג נישט דווקא די מנהיגים. דיין רבי מהר"א האט אסאך געטון לטובת הענין, ותשואות חן חן לו; אנדערע האבן אויך געטון, געמאכט ביליגע זאלן איבעראל, וומסב"ג מאנסי קר"י, חתונה מאללס גיבן ביליגערע פרייזן.
אבער פארט איז עס ווייט נישט גענוג צו לעזן דעם פראבלעם. דאס איז צו א קליינע פרעווענשאן פאר א גרויסע בראך, ענליך ווי נעמען אמעגא 3 אויל צו באקעמפן קענסער ה"י.

כמעט עס איז נישט פאראן קיין היימישע משפחה אנע חובות. און כאטש גאנץ אמעריקע זינקט אין חובות, רוב משפחות אין די יונייטעד סטעיטס האבן קרעדיט קארד חובות א עוורידזש פון 17,000 דאלער, איז עס ווייט נישט קיין פארגלייך צו אונזער לעבן, פאר מערערע סיבות, און בעיקר ווייל די גויים סעטלען זיך מיט די צייט, עס קאסט זיי די קאלעזש און חתונה, און נאכדעם טרעפט מען א דזשאב און די הוצאות זענען נישט למעלה מראש, מען האט נישט דאזענס פון קינדער, מיט טייערע שכר לימוד + קרן הבנין, כשר'ע עסנ'ס, ימים טובים הוצאות, מען קען קויפן ביליגע שמאטעס קליידער אין וואלמארט אדער טארגעט; ביליגע שיך פאר 20 טאלער נישט קיין 140 דאלערדיגע ECCO, שייטלעך שפיצלעך איז דאך אפגערעדט, קושמיר מאנטלען און באגעבא קערידזשעס מאן דכר שמיה. משא"כ אונז אידן, כל זמן שמזקינים ווערן די חובות און דער עול הפרנסה שווערער און שווערער.

מען וואלט נאך אלץ געקענט מאכן חתונות ביליגער. עס זאל נישט קאסטן מער ווי א בר מצוה. פורניטשער דארף ארויס פון בילד גענצליך. קליידלעך פאר די געשוויסטער און קאזינס אויכעט. און נאך אסאך איבריגע הוצאות.

אבער די גרעסטע ישועה לכאורה -- איך האב עס אויבן געשריבן נאר לגבי חתונות -- און איך וועל עס איבער'חזר'ן דא אז עס קען צוניצקומען א גאנץ לעבן -- עכ"פ פאר די ערשטע פאר יאר נאך די חתונה -- פונקט ווי עס איז ראטזאם צו גיין צו שלום בית קאונסלינג און אויסגראדן די באמפס אויפן ראוד וואס מאכן זיך ביי יעדן קאפל אן אויסנאם, גענוי אזוי זאלן זיין פינאנציעלע עקספערטן (ענליך צו 'קרן עזר' עסקנים, ואשרי חלקם בזה ובבא) וועלכע זאלן מיטהאלטן יעדן דאלער פונעם יונגערמאן וואו ער ספענדט, און זיך נישט ערלויבן צו לאזן וואוילגיין מיט שיינע אויטאס און גיין אין רעסטוראנטן פאר טייערע סאפער'ס אדער אומנויטיגע טייערע וואקאציעס און נסיעות, נאר לעבן בלויז מיט וויפיל מען האט, אפילו אין קליינע דירות, מען וועט ס"ה לעבן צושטופט. סך הכל, "טרעינען" דעם יונגערמאן ווי אזוי צו בודזשעטן זיין לעבן.

אזוינע סארט עקספערטן און פינאנציעלע ראטגעבער וואלטן די מנהיגים געדארפט צושטעלן פאר כלל ישראל, עס איז כמעט אזוי וויכטיג ווי הצלה, ביידע וועלן העלפן אקעגן הארץ אטאקעס, אדער פרעווענטן וואס איז נאך בעסער און וויכטיגער ווי היילן, אבער אפילו אויב עס איז נישטא אזוינס פאר אומזיסט, לוינט זיך צו צאלן געלט פאר זיי, עס וועט זיך אויסצאלן כפל כפליים שפעטער אין לעבן.

[זלמן זאפיר]

שמעקדיג ביזט 1000 פראצענט גערעכט

נאר די אלע פלעצער פין אמאל וואס מען האט פרובירט צי באקעפן לוקסעס האט מען זיך געשלאגן מיטן רייכערן קלאס מענטש נישט מיטן ארעמאן
היינט שלאגט מען זיך מיט ארמעלייט צי מאכן תקנות אין איך רעדט פין ארמעלייט בטעם העליון

ס'איז קיינמאל נישט געווען אין די היסטאריע אזאנס