א שמועס מיט מיין שכן'ס זוהן פון ארץ ישראל

[ראש הישיבה]

[justify]מבוא

איך האב מיך אריינגעצויגן א פאר יאר צוריק אין א געגנד ווי עס וואונען מער מאדענערע אידן. דער געגנט האט אויך חסידישע משפחות. אבער בשורש איז דער געגנד געווען פיל מיט מאדערנערע אידן. אזויווי די אידן ווערן עלטער, און זייערע קינדער וואונען נישטא, קומען צוביסלעך אריין מער חסידישע אידן. ווען איך האב געמופט בין איך געווען די צווייטע חסידישע אינגערמאן פון דער גאס.

מיין שכן האט אפילו געהאט א הינט. גראדע פלעג איך זאגן אז עס איז א הייליגע הונט. פארוואס? ווייל די הונט האבן זיי געקויפט ווען זייער בחור האט עס געבעטן פאר אפיקומן! זיי האבן אפילו נישט געוואלט א הונט אבער דער בחור האט צוגעזאגט אז ער גייט זיך מטפל זיין כלו. א פייג, האט זיך געפארעט פאר א חודש, אבער פון דעמאלס איז עס געפאלן אויף די טאטע מאמע. זיי האבן געהיטן אויף די הונט מיט כבוד. במשך השנים האבן זיי אפילו געזיכט צו פארקויפן די הונט. ס'איז שווער געגאנגן, האט די מאן געוואלט עס אוועק געבן פאר א שעלטער. אבער די מאמע האט געטענה'ט אז מען טאר נישט סתם אזוי מפקיר זיין א הונט, און די שעלטער וועט דער הונט נישט באקומען אזעלעכע קעיר ווי ביי זיי אינדערהיים. זיי האבן געפרעגט זייער ראביי, און ער האט געפסקנט אז די פרוי איז גערעכט, און ווילאנג זיי קענען עס נישט אוועקגעבן פאר א געזעצנע מענטש טארן זיי נישט סתם דאמפן די הונט. אזוי האבן זיי געהאלטן די הונט ביז ער איז געשטארבן.

ווען אונז האבן אריין געמופט, האבן זיי זייער אכט געגעבן אז דער הונט זאל אונז נישט שטערן, ווייל זיי האבן געזען אז מיינע קינדער האבן מורא פון א הונט. אזוי אויך ווען מיין ווייב האט געדארפט אריין אין שפיטאל פאר א קינד שבת פארטאגס, האט די שכינה געבעביסיט ביז איינסער ווען איך בין צוריק פון שפיטאל מיט די בשורה טובה.

ווען איך האב אריין געמופט, האבן די שכינים זיך זייער דערשראקן. שוין ווייטער די חסידים ריקן זיך שוין אהן. איך האב אפגעמאכט אז איך גיי מאכן א קידוש השם. איך געזעצן מיט מיין ווייס און עלטערע קינדער, און מסביר געווען וואסארא אחריות עס ליגט אויף אונז צו מרבה זיין כבוד שמים. מיר האבן אפגעמאכט צו זיך פירן מענטשלך. מאכן זיכער אז אלעס איז ריין פון דרויסן. אזוי אויך זיין שיין צו אלע שכנים.

ב"ה מיר האבן געמאכט נאנטע קשרים מיט אלע שכנים. רוב פון זיי פון די גאר מאדערן ארטעדאקסעשע געמיינדע. טייל פון זיי וואס די ווייבער גייען מיט הויזן. מיר האבן זוכה געווען צו טוישן די בליק פון זיי אויף חסידים. זיי זאגן אז זיי זעהן איין אז חסידים זענען גאר פיינע מענטשן.

איינער פון די שכינים וואס אונז זענען געווארן ספיציעל נאנט איז א איד וואס איז א בן תשעים כהיום. זיין פרוי גייט מיט הויזן אינדערוואכן על פי רוב. ער איז אן אמעריקאנער געבוירענער. וואס האט נישט געזעהן קיין צורת הדף ביז די אכצען יאר, ווען ער איז געווארן א תלמיד אין ישיבת חיים ברלין, ביי רב הוטנער ז"ל. זיין פרוי איז אויפגעוואקסן אין מאנטיסעלא. ער האט אן אהבת תורה אויף אן אויסטערלישע שטייגער. אז ער האט לעצטנס געטוישט זיין קהילה צו א היימישע קהילה ווייל די רב דארט געבט זייער סאך געשמאקע שיעורים.

ער האט זוכה געווען צו מגדל זיין קינדער לתורה ממש נתפעל צו ווערן. ער האט פינף זוהן מיט איין טאכטער. זיין איידעם א היימישע בן תורה א ראש הכולל אין ירושלים אין גאולה פאר א חשובע כולל פון 75 אינגעלייט בני תורה. ער האט דריי זוהן אין אמעריקא וואס פירן זייערע שטובער געגירט צו די בני תורה ריכטונג. און צוויי זוהן אין ארץ ישראל. איין זוהן וואס האט ריטייערט פאר דריי יאר און געמופט קיין ארץ ישראל ווי ער זיצט א גאנצע טאג אין כולל.

דער צווייטע זוהן וואונט אין רמות וואס מיט אים האב איך זיך געטראפן דעם שבת אסרו חג. דער זוהן איז אן ערליכע דתי- לאומי, דאס הייסט א נאציאנאלע פרומע, אדער א מזרחיסט. דער זוהן איז געקומען אויף צוויי וואכן זיין מיט די עלטערן. ער האט דריי טעכטער פון זיווג ראשון, ער האט זיך אויך געגט פון זיווג שני, און יעצט איז ער סינגל.

היות איך געוויסט אז ער איז דא בין איך ארויף אים צו גריסן. עס האט זיך אנטוויקלט א אינטרעסאנטע שמועס, ווי מיר האבן זיך געטוישט מיינונגן אויף פארשינדענע נושאים. די רוב פון די צייט איז געווען בענין די חרדים אין ארץ ישראל, ובכלל זה איז נכלל די נושא פון גיוס בני ישיבות.

כאטש ער איז א מזרחיסט, איז נישט הונדערט פראצענט אין איינקלאנג מיט די עקסטרעמע מזרחסיטן אזויווי איר וועט לייענען אין דעם אשכול.

איך פיל אז עס איז דא אינטרעסאנטע פרטים וואס אנדערע וועלן הנאה האבן צו לייענען. איך פראביר צו שרייבן לפי וואס איך געדענק. און דערנאך אויב דער עולם וויל קען מען נושא זיין בדבריו.

לדעתי איז דער אשכול נישט געווידמעט פאר איינער וואס איז אן עקסלוזיוו סאטמארע חסיד, וואס איז נישט אפען צו אנדערע מיינונגען. אזוי אויך זיכט נישט דער אשכול צו געבן גערעכט פאר אז זאך וואס ער האלט אדער וואס איך האלט. דער אשכול קומט ברענגן מיינונגען פון די אנדערע זייט וואסער, פאר דער וואס וויל פארשטיין וואס זיי האלטן און פון ווי זיי קומען.

און יעצט צום שמועס:
בתוך השמועס איז ארויף דער נושא פון גיוס בני ישיבות,

פרעג איך וואס גייט פאר? וואס איז פשט אז די געזעץ איז שוין אין קראפט פאר א שיינע פאר חדשים אדער אפילו מער פון א יאר און גארנישט געשעט?

זאגט ער אז קיינער אין ארץ ישראל פארשטייט נישט די הלוך ילך פון די מדינה. זיי מאכן חוקים אז דער פרומער גייען, אבער דערווייל גייט גארנישט פאר. נאר פון צייט צו צייט טוהן זיי כאפן בחורים פון די גאס און זיי זעצן אים איין.

יעדער בחור מוז זיך קומען איינשרייבן אין לשכת הגיוס ווען ער ווערט אכצן. די חרדים זאגן אז זיי ווילן בלייבן אין ישיבה. מען זאגט זיי אז מען וועט זיי מעלדן אין פאסט וואס זיי האבן צו טוהן. דיע וואס שרייבן זיך נישט איין ווען זיי ווערן אכצן און מען כאפט זיי פון גאס ווערן איינגעזעצט. דיע וואס שרייבן זיך איין ווארטן נאך אויף א תשובה וואס קומט דערווייל נישט אהן.

די אלע פראטעסטן וואס גייט פאר דאס האט גארנישט מיט די מדינה. דאס האט מיט די פילוג ביי די חרדים צווישן רב שטיימאן און רב אויערבאך. רב אויערבאך האלט אז מען זאל זיך נישט איינמעלדן אין לשכת הגיוס, אבער רב שטיימאן האלט אז מען קען עס נישט פייטן, און מען מוז פארהאנדלן.

איך פרעג אים א קשיא וואס איז די מטרה פון גיוס בני ישיבות?

עס באדערט די המון עם אין ארץ ישראל אז מען קען נישט האבן אזא גרויסע חלק פון די מדינה (היינט קרוב צו דרייסיג פראצענט) זאל נישט אהנגיין וואס גייט פאר פון א פינאציעלע שטאנדפונקט און פון א זיכערהייט שטאנדפונקט. ווילאנג די פרומע זענען געווען א קליינע קומץ אידען, וואס גייט געשען אז פינף ביז צעהן פראצענט זענען אומפאראנטפארליכע מענטשן. אבער היינט אז די ציבור החרדי פארנעמט אזא גרויסע טייל פון די איינוואונערס, מען קען נישט אהנגיין ווייטער אויב די חרדישע ציבור וועט זיך נישט משתתף זיין מיט די אחריות פון די מדינה מבחינה בטחונית ומבחינה כלכלית.

פרעג איך וואס איז די וויכטיגסטע פאר די תושבי המדינה אז די פרומע זאלן אנטייל נעמען אין די צבא אדער אין די פרנסה?

ענטפערט ער: די צבא דארף שוין נישט היינט אזויפיל סאלדאטן מיט די פיס. היינט איז רוב מלחמות מיט די קאפ מיט טעכנעלאגיע. בעיקר דארף מען די פרומע זאלן צוהעלפן מיט די פינאנציעלע לאסט. א פרומע בחור וואקסט אויף אז ער גייט לערנען כל ימי חיו. מיין שוועסטער האט א בחור וואס איז 21. איך פרעג אים וואס איז זיינע פלענער מיט פרנסה. ענטפערט ער מיר אז פאר די נעקסטע זעכציג יאר גייט ער זיצן און לערנען. וואס וועט זיין נאכדעם וועט ער זיך דעמאלס זארגן. דאס איז א פארברעך וואס קען נישט ווייטער גיין. אינטערסאנט אז גא אין אמעריקא איז בכלל נישט די זעלבע מצב. סיי ביי די חסידישע און סיי ביי די בני תורה איז דא פראפעסיענאלע גלערנעטע. עס איז דא אקאונטענטס ארכיטעקטן טעראפיסטן, וואס זיי אלע זענען נארמאלע חרדים אזויווי יעדער איינער. אבער אין ארץ ישראל איינער וואס איז א געלערנטער קען זיך נישט טרעפן די פלאץ ביי די חרדים. נאך מער זאגט ער מיר אז עס איז דא אזעלעכע שטאדיר פלעצער וואס איז געווידמעט פאר די חרדים און די גדולים פון דארט ובתוכם רב אלישיב האט עס געאסרט. דאס דארף זיך טוישן.

זאג איך אים אז אפילו נניח אז די היימישע וועלן מער וועלן אנטייל נעמען אין די אחריות כלכלית, קענען זיי נישט ווייל זיי האבן נישט געגאנגען אין צבא?

זאגט ער, יא אמת, דאס איז די פראבלעם, דער מדינה האט א חוק אז מען מוז גייט אין מיליטער פאר מען שטודירט. די פרומע גייען נישט אין מיליטער ממילא גייען זיי נישט ארבעטן. אבער דאס וואלט מען געקענט לעזן מיט שירות לאומי. דאס הייסט אז מען ארבעט אין יד שרה אדער משטר אזרחי, אויך די צבא האט שירות לאומי. מיין טאכטער איז געגאנגען אין צבא דורך טוהן שירות לאומי. אין ארץ ישראל קען מען נישט באקומען קיין פראפעשאנעל פאסטן אויב מען איז נישט געגאנגן אין צבא. (איך פרעג וויאזוי מעג מען דיסקרימאנירן, זאגט ער אז עס וואונדערט אים אויכעט). ממילא די פרומע וואלטן געקענט טוהן שירות לאומי. אבער די חרדים ווילן נישט בשום אופן. כנראה אז רב שטיימאן האלט אז מען דארף יא פארהאנדלען אז די פרומע זאלן טוהן שירות לאומי. נאר דיע וואס זיצן באמת לערנען זאלן נישט גיין אין צבא/שירות לאומי. אבער די מער עקסטרעמע זענען מחולק, וואס וועגן דעם ווערט די נושא נישט געשליכטעט.

איך פרעג: ביי די חרדים טענה'ט מען אז די צבא איז די ציונות'דיגע שמאלץ טאפ (כלשונם של הקנאים) און די גאנצע מטרה איז אפצושמד'ן די חרדים. עס איז דא וואס טענה'ן אז די צבא קען צושטעלן אן אפטיילונג פאר די פרומע וואס זאל נישט זיין מיט אלע סעקלוארע זאכן. אנדערע טענה'ן אז זיי ווילן בשום אופן נישט צושטעלן פאר די פרומע א אייגענע אפטיילונג אין די צבא. וואס איז די אמת?

זאגט ער: קודם מען האט שוין געמאכט נחל חרדי.

איך האק אריין אז נחל חרדי איז א צווייטע זאך אינגאנצן. כפי ידיעתי ביי אונז איז נאטירליך דא קרוב צו צעהן פראצענט וואס איז נישט מצליח אין די ישיבות. זיי דרייען זיך אין די גאסן ווייל זיי קענען נישט גיין ארבעטן צוליבן נישט גיין אין צבא,. זיי האבן אפגעטוהן צרות צרורות פאר די באוואונונג אין זייערע געגענטער. בלית ברירה האט מען זיי געשיקט צו צבא כדי זיי צו קענען שיקן צו דער ארבעט. דער בחורים זענען נישט אזוי פרום. און אין צבא וואלטן זיי סייווי נישט קאליע געווארן.

זאגט ער גערעכט. אבער לאמיר צוריק גיין צו דיין שאלה. אויב צבא קען אדער נישט צושטעלן אפטיילונגען פון פרומע? די תירוץ איז אז צבא איז נישט קיין היימישע שטיבל וואס שטעלט צו פאר יעדן וואס ער דארף. עס איז אויך נישט קיין שלום זכר ווי מען קומט און גייט. מען טוישט נישט קיין סיסטעם'ס סתם אזוי. אזוי פירט זיך יעדער מיליטער אין דער וועלט. די צבא האט סיסטעם'ס פאר יעדן גלייך. אפילו עס מאכט נישט קיין סענס.

ער ברענגט עטליכע משלים. איינס איז אז די חברה קדישא פון די צבא איז א פרומע ארגענאזאציע. זיי מאכן טהרה, זאגן קל מלא א.א.וו.. ווען עס קומט יום הזכרון גייט די צבא צו די בתי חיים צבאיים און מאכן א גאנצע טקס לכבוד די סאלדאטן וואס זענען אומגעקומען אין שלאכט. איינער פון די זאכן וואס זיי טוהן איז אז מען זאגן קל מלא. עטליכע משפחות פון סאלדאטן וואס זענען נישט קיין גלויביגע האבן געהאט טענות פארוואס מען מאכט די קל מלא ווען זיי גלייבן נישט אין די קל מלא רחמים. זיי האבן פארלאנגט אז ווען מען מאכט די טקס פאר זייער קינד זאל מען עס נישט זאגן. אבער די צבא האט זי אפגעזאגט אז דאס איז די וועג וויאזוי זיי טוהן עס. אויב די משפחה וויל עס נישט, זאלן זיי עס מאכן אליינס.

נאך א משל אז ווען מען האט געמאכט א טקס השבעה פאר די נייע סאלדטן, האבן זיי געהאט א פרוי וואס זינגט. צווישן די פלוגה פון סאלדאטן זענען געווען עטליכע פרומע, וואס האבן פארלאנגט אז עס זאל נישט זיין קיין פרויען זינגער צוליב רעליגיעזער סיבות. די צבא האט עס אפגעזאגט ווייל דאס איז די וועג וויאזוי אונז טוהן זאכן. די סאלדאטן זענען נישט געקומען צו די טקס. מען האט זיי מעניש געווען מיט זיבן טעג תפיסה. גראדע די פרייע מידיע איז געווען שטארק קעגן דאס. זיי האבן געשריבן אז מען מוז זיך מער רעכענן מיט די פרומע.

ער האט מיר געברענגט נאך ענדליכע משלים וויאזוי די צבא איז געווען פארעקשנט אז עס מוז גיין וויאזוי עס איז זייער סיסטעם. ולכן האלט ער אז דער טענה איז ריכטיג אז דער צבא גייט קיינמאל נישט מאכן א פלוגה פאר די פרומע קולטור.

אויב אזוי פרעג איך, וואס איז די טענה אז די פרומע זאלן קומען אין צבא?

קומט ער צוריק צום זעלבן ענטפער: אז די חרדים זאלן זיין ריספאנסיבל אחריות'דיג און נושא בעול פון די פינאנצעס און פון די זיכערהייט.

זאג איך: הער עס איז שאך מאט, ווייל אויב ווילן די פרומע גיין אין צבא קענען זיי נישט ווייל עס אוועק געשטעלט פאר א סעקלוארע קולטאר נישט פאר קיין פרומע קולטאר. ווידער אויב ווילן די חרדים נעמען אנטייל אין די פינאציעלע חלק און ווערן פראפעסיענאלע מענטשן קענען זיי אויך נישט, צוליב די בלאקאדע פון די צבא אז מען קען נישט ארבעטן פאר מען דינט צבא. אויב וויל מען אז די חרדים זאלן אנטייל נעמן אין די זיכערהייט, דארף מען צושטעלן א נייע מושג פון פלוגות חרדיות. אויב וויל מען אז זיי זאלן צוהעלפן פינאנציעל מוז מען אראפ נעמען די בלאקאדע פון צבא.

די פרומע שרייען אז די מדינה וויל אונז אפשמד'ן. די מדינה שרייט אז עטס זענטס פראזיטן זייטס נושא בעול. און איך טענה לאמיר זיך טרעפן אין פלאץ ווי מען וועט זיך קענען פארשטיין. אויב מען וועט אונז וועלן ניצן און נישט וועלן סעקיוליזירן וואלט מען געדארפט קענען טרעפן קאממאן גראונד. UTILIZE US BUT DON’T SECULIZE US.

זאגט ער הודערט פראצענט ווען יעדער וואלט אמת'דיג געזוכט א סאלאשאן וואלט די זאך שוין לאנג געווען א געלעזטע.

מיר האבן געשמועסט איבער חילוקים פון קולטור. וויל למשל די פריארענדזשד שידוכים ביי אונז. ער פרעגט מיר צו איך וועל אזוי טוהן מיט מיינע קינדער. האב איך געזאגט אז יא. אבער איך וועל זיך מער אריינלייגן צו זעהן אז די פאהר פאלק זאל זיין קאמפעטיבעל, אזוי אויך וועל איך זיך מער אריין לייגן אז מיין קינד זאל באקומען בעסערע הדרכה ווי מיר.

ער האט מיר פארציילט וועגן youth גרופעס ווי בני עקיבא מיט עזרה וואס עקזעסטירט אין זייערע געמיינדעס. זיינע טעכטער האבן זיך געפריינדעט אין אזעלעכע גרופעס ווי עס איז דא בחורים מיט מיידלעך. ווי ביי די פרומע גרופעס איז מען זייער מקפיד אויף נגיעה. אזוי אויך איז מען מקפיד אז די בחורים זאלם זיך דרייען מיט בחורים גרופעס און מיידלעך ביי מיידל גרופעס. עס קומט נישט פאר קיין קראסינג צווישן איינער און די צווייטע נאר אויף א גרופע אופן נישט אויף א פריוואטע אופן. ער פארציילט מיר וויאזוי ער האט זיין טאכטער געלאזט פרייטאג צונאכטס גיין צו די גרופעס אהן קיין קורפיו לימיטס. ווי א שכן האט געהאט טענות אויף אים אז ווייל זיין טאכטער גייט וויל אירע חברטעס אויך גיין.

איך האב אים פארציילט וועגן אידישקייט אין אמעריקא. איך האב אים פארציילט וועגן די פארוםס פון ק"ש און אייוועלט. קודם האט ער מיר געזאגט אז מען קען מיר ארויסווארפן פון די קהילה נאר פאר די עבירה פון רעדן וועגן פארוםס. איך האב אים געוויזן די סוכות אראומא. ער איז ארויס פון די כלים אז דא אין אמעריקא עקזעסטירט אזעלעכע פארוםס. איך האב אים פארציילט וואסארא נושאים עס ווערן דיסקאסירט אין די אידישע שפראך. איך האלט אז עס איז געווען א כבוד שמים צו זעהן ווי ער האט הנאה פון די רעיונות.

איך האב נאך אסאך געשמועסט מיט אים. אבער דער אשכול איז געווארן צו לאנג!
ועוד חזון וועל איך מוסיף זיין נאך זאכן וואס מיר האבן געשמועסט.[/justify]

[ברסלבער]

באלערנד און אינטערעסאנט. יישר כח, ראש הישיבה.

[הוגה]

זייער אינטערעסאנט. אבער וואטש אז דיין שכן (אדער זיין זון) זאל חלילה נישט האבן א השפעה אויף דיר. און בעיקר היט דיך פון די ווייב מיט די הויזן.

אגב, לויט די דעטאלן פון די משפחה, דאכציך מיר אז איך האב אויסגעפיגערט וואו דו וואוינסט. און דו זאגסט דאך אז דו ביזט די איינציגסטע היימישע אויף די גאס. מוז זיין אז דו ביזט...... שוין, עמיר נישט מגלה זיין.


.

[ברסלבער]

איך בין נייגעריג אויב די גאנצע זאך אז אין ארץ ישראל איז אזוי אפגעפרעגט ביי היימישע אידן דאס ארבעטן און מאכן געלט קומט טאקע נאר פון דעם אז זיי האבן בעל כרחם נישט געקענט ארבעטן געהעריג וועגן נישט גיין אין מיליטער, אדער דאס איז שוין געווען פאר דעם אויך.

[ראש הישיבה]

די אידען וואס האבן עולה געווען קיין ארץ ישראל זענען געווען בני עליה. זיי האבן געוואלט אויף די עלטער זיך מדבק זיין אין השם יתברך און נאר על התורה ועבודה. אבער דאס וואס אזא גרויסע ציבור זיצט און לערנט איז פשטות נאר ווייל מען קען נישט ארבעטן צוליב צבא. ווען די בלאקאדע פון צבא וואלט נישט געווען וואלט נישט געהאלפן קיין איסורים מיט קול קורא'ס. יעדער וואלט געגאנגען ארבעטן זיך גרינגער מאכן די מצב הפרנסה.

[הוגה]

דיין שמועס מיט דיין שכן האט שוין עושה רושם געווען. ממנו ילמדו.


.

[ראש הישיבה]

דאס איז א אלטע בילד דאכט זיך שוין א פאר יאר אלט. די בילד איז פון נצח יהודה די פרומערע אפטיילונג פון די צבא. די חרדים ניצן דעם אפטיילונג צו ווייזן וויאזוי עס פירט אראפ פון די אידישע דרך.
איך זאג נישט אז איך בין מסכים אדער נישט מסכים מיט זיי. ווייל איך האב עס נאך נישט דורכגעטוהן לאשורו.

[berlbalaguleh]

דאס איז א אלטע בילד דאכט זיך שוין א פאר יאר אלט. די בילד איז פון נצח יהודה די פרומערע אפטיילונג פון די צבא. די חרדים ניצן דעם אפטיילונג צו ווייזן וויאזוי עס פירט אראפ פון די אידישע דרך.
איך זאג נישט אז איך בין מסכים אדער נישט מסכים מיט זיי. ווייל איך האב עס נאך נישט דורכגעטוהן לאשורו.

לפענ"ד איז עס זייער א שיין בילד. ס'דערווארעמט מיין הארץ צו זעהן אפילו חסידישע בחורים, ווי דער בחור אויפ'ן בילד מיט די לאנגע פיאות, וועלכער איז זיכער א קארלינער חסיד, נעמען א טייל אין די באשיצונג פון אחינו בני ישראל, אין אן ערליכע אידישע מסגרת. וואו איך בין זיכער אז מ'לערנט שיעורי תורה פאר די רעליגיעזע סאלדאטן. כה יתן ה' וכה יוסיף.ס'קומט אן עקסטער ישר כח פאר די מיליטערישע קאמאנד, וואס כאטש זיי אליין זענען אפשר נישט קיין שומרי תומ"צ, דאך ערמעגליכן זיי פאר ערליכע אידן צו העלפן און באשיצן די גרעניצן פון ארץ ישראל...!

[יאיר]

יישר כח, א העכסט אינטערעסאנטער שמועס.
פארוואס זענען די חרדים זיך מתנגד צו שירות לאומי? איז עס אויך א פיזישער חלק פון די מיליטער אדער איז עס פשוט א זשאב וואו מען זיצט אין אן אפיס און מען ארבעט?

[berlbalaguleh]

יישר כח, א העכסט אינטערעסאנטער שמועס.
פארוואס זענען די חרדים זיך מתנגד צו שירות לאומי? איז עס אויך א פיזישער חלק פון די מיליטער אדער איז עס פשוט א זשאב וואו מען זיצט אין אן אפיס און מען ארבעט?

לויט ווי איך בין אינפארמירט איז עס פארשידנארטיג.זיי שיקן די בחורים און יונגעלייט וואס שרייבן זיך איין צו שירות לאומי אויף פארשידענע פאזיציעס, וואו ס'פעלט אויס. למשל, א טייל יונגעלייט האבן זיי געשיקט קאלעקטן גארביטש פון פאבליק קאנטעינערס (נישט פרייוועט). אן אנדער טייל זענען רבי'ס אדער טיטשערס , און ענליכע פאזיציעס.
איך האב א קרוב וועלכער איז א פארברענטער ציוני, אבער אן ערליכער איד.ער האט נישט געלאזט זיין טאכטער גיין אין צה"ל, אבער זי איז יא געוועין אין שירות לאומי, אלס טיטשער...!

[מאטי]

דתי לאומי אידן שיקן נישט די מיידלעך אין מיליטער.

[berlbalaguleh]

דתי לאומי אידן שיקן נישט די מיידלעך אין מיליטער.

ניין. זיכער נישט. לפי ידיעתי איז נישט דא קיין רעליגיעזע מיידלעך אדער פרויען אין מיליטער...!
סאו. די אלע וואוילע אידן וואס פארפירן און קערן איבער וועלטן וואספארא רשעים די אנפירערס פון צה"ל זענען, טרייבן א ביסל איבער. ווייל א יעדע מיידל וואס דערקלערט זיך רעליגיעז, און זי איז טאקע, באקומט אויטאמאטיש א פטור. די עטליכע קעיסעס אין לויף פון די יארן וואס ס'איז געוועין באשריבן אין "איד" הקדוש, אז די מיליטער האטציך פארלייגט אויף זיי זענען געוועין מחללי שבת ואוכלי נבילות וטריפות. נאר ווען ס'איז געקומען צו דינען אין מיליטער זענען זיי פלוצלינג געווארן "פרום"...!

[ראש הישיבה]

ער זאגט אז זייער א סאך פון די דתי לאומי קרייז גייען זייערע טעכטער צו שירות לאומי. עס איז אפילו דא מיידלעך וואס גייען אין צבא. ער טענה'ט אז בערך פופציג פראצענט מאכן שירות לאומי אדער צבא.

[מאטי]

צבא נישט, שירות לאומי יא.