הארצרייסנדע וויי געשריי

[עין טובה]

שלום!

נאכן ענדיגן די פרשה, גראדע עצהיו"ט, שפיר איך פאר א חוב צו פובליצירן דאס וואס איך שרייב דא בכדי יעדער איינער וואס ווייסט נישט וואס די מצב איז זאל וויסן, און נאכן וויסן זאל מען נעמען די נויטיגע שריט צו אויפטוהן אויך...... יעדער איינער כפי יכולתו.

איך ווייס אז די נושא פון 'ישיבות' איז א זאך וואס גייט נישט אראפ פון טיש, מ'האלט עס אין איין איבערקייען, אבער נאכאלץ האלט איך אז יעדע בר דעת מוז דעיס ליינען, נישט אז איך בין א שרייבער, אבער דאך וועל איך ניצן די ארימע ווערטער וואס איך האב אין מיין וואקעביולעטי, אין איך האף אז יעדער וועט מיר פארשטיין.

גענדיגט מיט די הקדמה, ובזה החלו בעז"ה.

פאר בערך צוויי וואכן צוריק, שמועסענדיג מיט מיין חבר, וואס איז נאכאלץ א בחור, די זעלבע יארגאנג ווי מיר, נישט אז איך בין שוין אזוי אלט, איך האב טאקע נישט מער פון צוויי זיסע לעכטיגע קינדער, אבער נאכאלץ, נאכדעם וואס רוב פון אונזער יארגאנג האט שוין חתונה געהאט, איז ער ממש פון די איינציגסטע וואס זענען פון די 'נשארים' און ער זאגט מיר אז ער פילט זיך ליידער ממש ווי א נשאר, סיי מיט די שטאנדפונקט פון חברים אין ישיבה, און סיי פון די שטאנדפונקט פון אידישקייט רח"ל.

זאגט ער מיך, אז שוין א לענגערנע תקופה וואס ער האט ליידער קשיות אין אמונה, און ס'נישט דא מיט וועם זיך דורכצורעדן. ער האט פרובירט צו רעדן, אזוי דרך אגב'דיג, צום ראש ישיבה, אבער ער האט איהם פארשריגן אז ער זאל ניטאמאל טראכטן דערפון.... ליידער ליידער, די בחור, א גאנצען טאג זיצט ער אויף פעיסבוק און אנדערע שמוציגע סייטס.

אונז האבן ביידע באקומען אונזער חינוך אין די זעלבע תלמוד תורה, געלערנט אין די זעלבע ישיבה.

"אמונה פשוטה איז אזא פשוט'ע זאך, אז מ'דארף אפי' נישט רעדן דערפון... "
דאס איז נאר גוט ווי לאנג ס'מאכט זיך קליינע פאנטשערס, דעמאלטס קען מען ניצן די אויסרייד 'אמונה פשוטה' אבער ווען ס'מאכט זיך אזא מציאות, די גאנצע יארגאנג, אלע חברים שטעלן אויף זייערע שטובער, און ער טראכט נאכנישט פון זאגן מה יקר....

ער האט זיך פרובירט צו מחזק זיין מיט די ביסל יסודות וואס ער האט געהאט אין זיין באזיס, אבער דאך, די טבע פון די מח אז ווען מ'וויל 'נישט עפעס' טרעפט מען תירוצים, אדער ווי אזוי ער רופט עס קשיות. אבער אפי' ער האט געהאט אזויגערופענע קשיות, האט ער נאכאלץ געדארפט באקומען תירוצים.... אבער, זיינע מחנכים האבן איהם פארשריגן: הלמאי? פרעגן קשיות אין אמונה? אבער, למען האמת,

יא טייערע מחנך, א בחור האט קשיות, פארענטפער עס!

נישט באקומענדיג קיינע תירוצים אויף זיינע קשיות, און מיינענדיג אז ער איז די קלוגסטע איד אויפן וועלט, האט ער ל"ע אפגעלאזט אידישקייט.

וכשהם יורדים, יורדים מטה מטה!

ב"ה, די השגחה האט צוגעפירט אז פאר אפאר וואכן צוריק האט ער זיך געעפענט פאר מיר, און איך האב בסייעתא דשמיא סוקסעספול פארענטפערט אלע זיינע שאלות, אזש, היינט ווען ער האט מיך געטראפן, האט ער מיר געגעבן א ש'כח און געזאגט אז א דאנק דעם וואס איך האב איהם פארענטפערט זיינע שאלות, דאוונט ער, ער לערנט און פירט זיך אידישליך.


איז, וואס איך וויל ארויסברענגען איז, אז יעדער איינער, פאר די מוסד ווי ער האט געלערנט, אדער ווי זיינע קינדער לערנען, זאל גיין צום ראש וועד הרוחני, און איבערגעבן את מה שלעיל, און מאכן זיכער אז מ'רעדט פון אמונה צו די תלמידים, אפשר נישט יעדן טאג, אבער מער ווי אין די צייטן ווען אונז זענען מיר געווען אין די מסגרת.......

נ.ב.
איך האב דערציילט את מה שלעיל פאר די ראש וועד הרוחני ווי איך האב געלערנט.

איך האף אז די בחור דרייט זיך נישט אין קאווע שטיבל..... אבער אויב יא, too bad

כל טוב.

[שמעקעדיג]

אשרי חלקך.
אולי וואלט געווען כדאי אראפצושרייבן די קשיות מיט די תירוצים כדי אנדערע וועלכע מוטשען זיך זאלן אויך הנאה האבן.
אפשר אין העמק דבר.

[עין טובה]

שמעקעדיג, איך וואלט עס געטוהן נאר, ווי באקאנט האט די רמב"ם שרייבענדיג זיין ספר אויף חקירה, האט ער קודם געשריבן די תשובות און הערשט דערנאך האט ער געשריבן די שאלות. והסיבה לכך, אז ער, לעצמו, זאל נישט דורכשלאפן א נאכט מיט א שאלה חלילה.

איז אוודאי אנשים כערכנו איז נישט כדאי אויסצושמועסן די שאלות, ווייל אולי וועט איינער נישט אניאגן צו ליינען די תשובות וואס דעמאלט איז יצא שכרו בהפסדו.

ודו"ק

[berlbalaguleh]

ר' עין טובה (עין טוב הוא יבורך.) פון דיינע ווערטער אליינס וואס דו פארציילסט איבער דיין חבר פון ישיבה איז משמע עטליכע אויפדרינגונגען. און מ'קען ציען א פאר מסקנות. והנה:דער בחור אליינס, טוט גארנישט קיין השתדלות צו וועלן פאראויס גיין אין לעבן דחורך חתונה האבן און גיין ארבעטן ווי א נארמאלער מענטש: (כדברך. "ער זיצט אפ א גאנצן טאג אויף פעיסבוק...וכו'"(

ער נווצט זיינע אזוי-גערופענע "קשיות" אויף די אמונה, אלס "קראטש" געספעללט מיט א "יו" נישט אן "או", כדי צו ראציאנאליזירן זיין פערזענליכע נאכגעלאזטע, ציללאזע התנהגות.
דא איז פאסיג צו צו ברענגען דאס באקאנטע ווארט וואס מ'זאגט נאך בשם א סאך צדיקים. ווען איינער, וואס איז נישט געווען ערליך איז געקומען און געזאגט אז ער איז נישט מקיים תורה ומצוות ווייל ער האט קשיות אויף די אמונה האט איהם דער רב אדער רבי געענטפערט. "דיינע קשיות זענען תירוצים. דו זוכסט א תירוץ פארוואס נישט צו אפהיטן תורה ומצוות".

מיט דעם ביסטו גערעכט אז ישיבות און אנדערע בתי חינוך דארפן מער לערנען מיט די קינדער עניני אמונה ובטחון בהשי"ת, און לערנען די שיינקייט פון די ימים טובים און אנדערע מצוות וואס אונז זעמיר מקיים.
דאס נעגאטיוויטעט פון ווי שלעכט די טמא'נע ציונים זענען און ווי שטארק טמא די שפראך עברית איז, האט מען שוין גענוג געלערנט אין די ישיבות . ס'איז שוין די העסטע צייט זיך אפצולאזן פון אט די שטותים. אזוי ווי די גמ' זאגט. "באתרא דעייל ירקא, ליעול בישרא". דאס מיינט צו זאגן. אז מ'הזאל זיך אפלאזן פון די שטותים און אנהייבן לןערנען נוצליכע זאכן מיט די קינדער אין די ישיבות...!

[עין טובה]

איך האב נישט פונקטליך פארשטאנען וואס ס'הייסט אז ער טוט נישט גארנישט צו גיין ווייטער מיטן לעבן.
חתונה האבן? איטס נאט אפ טו הים... ווען די באשערטע מינוט וועט אנקומען וועט ער ווערן א חתן. ארבעטן? ס'איז סך א גרעסערע מינוס ביי שידוכים ווי מה שבסתר....

ציונוזים איז נאריש צו רעדן דערפון? אוודאי דארף מען רעדן דערפון (אפשר נישט? אבער אפי' אז יא,) אבער מיט א מאס!
מ'מוז אריין האקן אין די תשב"ר די אמונה פשוטה!

[יין שרף]

זיי ענפערן עפ״ר נישט, ווייל זיי ווייסן נישט... ודו״ק

[עין טובה]

איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס באדערט דיר יעצט. אלע שאלות וואס רוב בחורים פרעגן האט תירוצים, מ'דארף נאר האפן אז ער זאל פרעגן די פאסיגע מענטש. אין פאר די לאנג טערם, אויב גייען די מחנכים זיך נעמען ערנסט, וועלן די טינעיז'ערס נישט האבן די אלע שאלות! פארשטייסט?

[כוכב]

ביים ליינען דעם ארטיקל אויף אייוועלט האב איך באלד געקלערט עס וואלט געווען זייער אינטרעסאנט צו הערן וואס איר האט דערקלערט דעם בחור.
איר מוזט נישט אנהויבן ביי די קשיות איר קענט אנהויבן ביי תירוצים.

[עין טובה]

איז פארוואס האסטו נישט געפרעגט דארט?

[עין טובה]

איך האב נישט קיין פראבלעם דיר צו פארענטפערן דיינע אזויגערופענע שאלות. אבער נישט בפומבי

[יואב]

 זייער א שיינעם ארטיקל. ס'איז קלאר א ווייטאגליכע נושא, הגם איך ווייס נישט וויפיל רעדן צו ראשי ישיבות קען העלפן. דער ראש הישיבה זעלבסט בדרך כלל איז אן איגנאראנטער באטשי וואס איז דא פאר כבוד פערפוסעס אונלי.

שמעקי, טאמבל סאס האט אמאל געשריבן דריי לאנגע ארטיקלען שאלות ותשובות בעניני אמונה – זייער שיין און צו דער זאך. נאך אלץ איז טאקע כדאי ארויפצושטעלן די שאלות ותשובות.

לעצם המעשה האב איך אביסל קשיות. צוויי וואכן צוריק געטראפן, שוין אפגעלאזט אידישקייט, געטראפן עטליכע וואכן צוריק און שוין יעצט א בעל תשובה?

[berlbalaguleh]

 זייער א שיינעם ארטיקל. ס'איז קלאר א ווייטאגליכע נושא, הגם איך ווייס נישט וויפיל רעדן צו ראשי ישיבות קען העלפן. דער ראש הישיבה זעלבסט בדרך כלל איז אן איגנאראנטער באטשי וואס איז דא פאר כבוד פערפוסעס אונלי.

שמעקי, טאמבל סאס האט אמאל געשריבן דריי לאנגע ארטיקלען שאלות ותשובות בעניני אמונה – זייער שיין און צו דער זאך. נאך אלץ איז טאקע כדאי ארויפצושטעלן די שאלות ותשובות.

לעצם המעשה האב איך אביסל קשיות. צוויי וואכן צוריק געטראפן, שוין אפגעלאזט אידישקייט, געטראפן עטליכע וואכן צוריק און שוין יעצט א בעל תשובה?

איך בעט דיך נאר איין טובה. ווען דו שטויסט דיך אן אין די נעקסטע סעריע פון קושיות אויף די אמונה, זאלסטו נאכנישט ווערן א חוזר בשאלה. ווארט צו ביז דו וועסט געפונען עפעס א תירוץ. ווייל ס'איז זייער שווער צו ווערן א בעל תשובה אזויפיל מאל...

[עין טובה]

א. איך האב עס שוין געשריבן איבער א וואך צוריק,
ב. איך ווייס נישט צו ס'איז געווען פונקטליך 2 וואכן, ס'קען זיין אז ס'איז געווען 15 טעג חילוק, אבער בערך 2 וואכן נאך אונזער ערשטע שמועס, (וואס האט גענומען איבער 3 שעה,) האט ער מיר געזאגט א שקויעך, איך האב איהם נאכנישט געטראפן פון דעמאלט, אבער ווען איך האב איהם געטראפן איז ער שוין ב"ה געווען אויפן דרך המלך.
ג. אפשר לייגסטו דא א לינק צו די ארטיקל פון טומבל סאס, ס'וואלט מיר געווען אינטערעסאנט צו דורכליינען

[[NAMELESS]]

שמעקעדיג, איך וואלט עס געטוהן נאר, ווי באקאנט האט די רמב"ם שרייבענדיג זיין ספר אויף חקירה, האט ער קודם געשריבן די תשובות און הערשט דערנאך האט ער געשריבן די שאלות. והסיבה לכך, אז ער, לעצמו, זאל נישט דורכשלאפן א נאכט מיט א שאלה חלילה.

וואו שרייבט דאס דער רמב"ם?

איך זעה נישט אין ספר מורה נבוכים ווי מ'קען עס שרייבן אויף א מהלך פון "תשובות פאר די שאלות"

[עין טובה]

איך האב עס נישט געליינט קיינמאל. איך קען מיך נישט טענה'ן מיט דיר בנושא זה, אבער, כך שמעתי, קען זיין אז די פשט דערפון איז אז הוא ז"ל האט גוט דורכגעטוען יעדע נושא פאר ער האט אנגעהויבן שרייבן דערפון.
און אוודאי האב איך נישט געמיינט צו זאגן אז אינם ספר האט ער אריינגעלייגט די תשובות פאר דעם...
אבער, אפי' אי לא תימא הכי, דארפן מיר זיך נישט אריינלאזן אין אזא מין שמועס בפומבי, וואס קען חלילה צוברענגען פאר אנדערע נישט צו פארשטיין.
וכמאמרם ז"ל, אל תאמר דבר שאי אפשר לשמוע שסופו להישמע.

[[NAMELESS]]

מען האט שוין דערמאנט פריער אז עס איז דא א באזונדערע אפטיילונג דא מיטן נאמען העמק דבר און דארט קומען נאר אריין די וואס האבן שוין די קושיות מען זוכט נאר די תירוצים, סוי דו קענסט נישט וויסען וויפל נאך דו קענסט ראטעווען דא, אל תמנע טוב

[עין טובה]

איך האב שוין מסביר געווען אז איך וויל נישט אנפאנגן שרייבן דא די שאלות,
... כך אין דעותיהם שוות...
דאס מיינט אז פאר יעדן דארף מען מסביר זיין בסגנון אחר, און אזוי ווי קיין שרייבער בין איך נישט, קען איך נישט מסביר זיין מיט איינמאל אז יעדער זאל פארשטיין, און איך וויל נישט ס'זאל חלילה זיין יצא שכרו בהפסדו.
אויב איינער וויל, קען ער מיך קאנטעקטן פרייוועט (אזוי ווי מאנכע האבן שוין געטוען).

[יאיר]

איך מיין אז עין טובה וויל נישט שרייבן די שאלות ותשובות ווייל ער איז זייער שעמעדיג.

[חד גדיא]

זייער שיין ארויס געברענגט די ביטערע פראבלעם, הרב [tag]עין טובה[/tag].

עס איז מיר לעצטענס אויסגעקומען צו רעדן צו דריי בחורים (!), ניין, נישט אלטע בחורים, נאר 16-17 יעריגע. צוויי פון זיי לערנען אין מצויינים ישיבות, און זענען פון די מצויינים אין זייער קלאס. זיי האבן מיר געזאגט ווערטער וואס איז ממש אסור לשומען. אבער אפשר לתועלת הענין דארף איך יא איבערזאגן. איינער האט מיר געזאגט בערך אזוי: "גלייבסטו דען? קיינער גלייבט נישט עכט. מ'בעבעלט נאך ווייל אזוי האט מען אונז אויסגעלערענט!" אן אנדערע בחור האט מיר געזאגט אז איינמאל ער האט געפילט אז ער פארלירט זיין אמונה האט ער זיך אריינגעלייגט דערין און האט טאקע איינגעזען אז ס'דא שטארקע ראיות אז די תורה איז אמת. אבער ער זעהט נישט פארוואס ער זאל גלייבן אין חז''ל ר''ל. ער זאגט מיר אז ער פארשטייט גוט די צדוקים.

וואס פעלט פאר די בחורים? א) אמונה פשוטה. זיי האבן קיינמאל נישט געטארט צוקומען צו א מצב פון ספיקות. מ'דארף אריינבראקן אין די קינדער אמונה אמונה אמונה. ב) אויב מ'מאכט זיך שוין יא אז פאר איינעם איז נישט גענוג אמונה פשוטה ווייסן מיר דאך אז די מומחים האבן פעסטע תירוצים אויף די אלע קשיות. נאר ווי אזוי דארף דער בחור צוקומען צו די תירוצים? ווער ביי אונז איז א מומחה, און ווער איז אפילו נאר א מומחה אויף צו טרעפן א מומחה?

[עין טובה]

שומו שמים, די הארץ קען צוגיין פון הערן אס אפי די פיינע בחורים האבן שאלות/תירוצים בענייני האמונה.
איך דערמאן זיך יעצט וואס מ'זאגט נאך פון די בעש"ט זי"ע, אז איינמאל זעענדיג ווי א איד איז מחלל שבת ל"ע, האט ער געזוכט וואס צו מתקן זיין.. ווייל פון הימל ווייזט מען נישט פאר א מענטש 'סתם אזוי' עפעס.
לענייננו, איך מיין אז דיקא די, וואס די האסט געהערט פון די בחורים את מה ס'בעדערט זיי, האסטו, און דארפסטו זעהן זיי צו מסביר זיי אלע עצהיו"ט.
ס'נישט אזוי שווער, און ווי מיינע רבי'ס אין חדר פלעגן זאגן,
אז ס'פעלט אין הסברה, פעלט אין הבנה.
אוודאי שרייבן שאני כדביארתי לעיל

[[NAMELESS]]

איינער קען ביטע לינקן צי די שו''ת בעניני אמונה פין [tag]טאמבל סאס[/tag] איך קען עס נישט טרעפן

[נהורא נפישא]

איך וואלט פארגעשלאגן אז ווי איידער מ'זאל פארענטפערן די אלע אזויגעריפענע כלומר'שטע קשיות אויף די אמונה וואס נעמט א געוואלד מיט צייט, זאל מען אויסלערנען אז ס'נישט געפערליך צו לעבן מיט קשיות, סוכ"ס יעדער בלייבט מיט עפעס קשיות, די גרויסע אזויגעריפענע וויסענשאפטליכער בלייבן אויך מיט די צונג אינדרויסן ווען למשל מ'פרעגט זיי איבער די נארישע ביג בענג טיאריע, לשיטתם, וואס האט למעשה גורם געווען צו די ביג בינג, פארוואס איז עס געשעהן ? נישטא קיין געהעריגע הסבר, כהנה וכהנה ס'אלץ לעכערליך, נישט כדאי זיך אפילו מטפל זיין דערמיט.
אלזא וואס יא, מ'קען נעמען אן אנדערע צוגאנג וואס זעהט אויס צוזיין זייער פראקטיש, און דאס איז ווי מ'קען זען באשיינפערליך ווי די גאנצע תורה ליגט ממש אין די טבע, צוזאמן נעמען די אלע פאקטן און דאס נוצן אלס באווייז אז אמת תורתינו הקדושה, אט נעמט למשל דאס וואס ווערט געברענגט אין ספרים (דאכצוך אין מדרש תלפיות, און אנדערע) אז גויים האבן 32 ציינער בעת ווען אידן פארמאגן 33, וואס דאס איז א שטארקע מופת חותך אויף די ספעציעלע סגולות און אייגענשאפטן בין ישראל לעמים, דער אמת דאס אז ס'איז פארהאן אנאטאמישע דיפרענצן צעווישן אידן אין גויים ווערט שוין דערמאנט אין די גמרא, און די הייליגע חת"ס באנוצט זיך דערמיט צו צווייפלן אויב אנאטאמישע פארשונגען אויף גויישע קערפער זענען אויך נוצליך פאר היילונגן אויף אידישע קערפער, איך בין נישט קיין גרויסע עקספערט אבער דאכצוך אז מ'קען אסאך מלקט זיין אין דעם געביט.

[כוכב]

דו ביזט סארקאסטיש?