איז דא א סיסטעם וואס עס איז 100% גוט?

[פריינדליך]

ייש״כ, נאך א שאלה,

אויב זאגט אנדערש ווי עס שטייט און זוהר הייסט ער א כופר??

[לאדיך אפ]

ייש״כ, נאך א שאלה,

אויב זאגט אנדערש ווי עס שטייט און זוהר הייסט ער א כופר??

כופר=לייקענען. א כופר אין וואס?

[פריינדליך]

ייש״כ, נאך א שאלה,

אויב זאגט אנדערש ווי עס שטייט און זוהר הייסט ער א כופר??

כופר=לייקענען. א כופר אין וואס?

יידל האט געשריבען:

שלשה הן הכופרים בתורה:

1. האומר שאין התורה מעם ה' אפילו פסוק אחד אפילו תיבה אחת אם אמר משה אמרו מפי עצמו הרי זה כופר בתורה
2. וכן הכופר בפרושה והוא תורה שבעל פה והמכחיש מגידיה כגון צדוק ובייתוס
3. והאומר שהבורא החליף מצוה זו במצוה אחרת וכבר בטלה תורה זו אע"פ שהיא היתה מעם ה' כגון ההגרים

כל אחד משלשה אלו כופר בתורה.

יעצט איז מיין שאלה. אויב זוהר וואס איז געשריבען געווארען דורוך חז״ל האט די זעלבע דין, אז איינער וואס לייקענט זאכען וואס עס שטייט דארט הייסט א כופר??

[יידל]

ייש״כ, נאך א שאלה,

אויב זאגט אנדערש ווי עס שטייט און זוהר הייסט ער א כופר??

כופר=לייקענען. א כופר אין וואס?

יידל האט געשריבען:

שלשה הן הכופרים בתורה:

1. האומר שאין התורה מעם ה' אפילו פסוק אחד אפילו תיבה אחת אם אמר משה אמרו מפי עצמו הרי זה כופר בתורה
2. וכן הכופר בפרושה והוא תורה שבעל פה והמכחיש מגידיה כגון צדוק ובייתוס
3. והאומר שהבורא החליף מצוה זו במצוה אחרת וכבר בטלה תורה זו אע"פ שהיא היתה מעם ה' כגון ההגרים

כל אחד משלשה אלו כופר בתורה.

יעצט איז מיין שאלה. אויב זוהר וואס איז געשריבען געווארען דורוך חז״ל האט די זעלבע דין, אז איינער וואס לייקענט זאכען וואס עס שטייט דארט הייסט א כופר??

האלט א מינוט. די יעב"ץ איז געווען א כופר?

[פריינדליך]

איך האלט נאך נישט ביים יעב״ץ
איך פרעג א טריקענע שאלה לגבי זוהר וואס געשריבען געווארען דורוך די חז״ל, איינער וואס זאגט אנדער אדער ער גלייבט נישט דערין. הייסט ער א כופר אדער נישט??

[געפילטע פיש]

איך האלט נאך נישט ביים יעב״ץ

פליז לאז מיר וויסן ווען דו קומסט אן צום יעב"ץ.

[פריינדליך]

פליז לאז מיר וויסן ווען דו קומסט אן צום יעב"ץ.

דא האט עפעס מיט מיין שאלה לגבי זוהר? פאר וואס איז עס אזוי שווער צו ענטפערן א יא ניין שאלה? ווי אזוי איז מיין אנקימען צום יעב״ץ געווארען א חלק פון די תשובה?

[געפילטע פיש]

איך האב נישט פארשטאנען דיין שאלה, ווי די זוהר קומט אריין דא, אבער וואס יידל מיינט צו פרעגן איז אז די יעב"ץ וואס האט געהאלטן אז די זוהר האט ר' שמעון נישט געשריבן, אויב איז ער אויך א כופר.

[פריינדליך]

מיין שאלה איז זייער פשוט,

אויף תורה שבכתב ווייסען מיר שוין מה דינו איינער וואס לייקענט, תורה שבע״פ ווייסע מיר שוין אויך יידל האט פריער געברענגט א רמב״ם,
מיין שאלה איז לגבי זוהר. איז עס א חלק פון תורה שבע״פ וויבאלד די חז״ל האבן עס געשריבען און עס האט די זעלבע דין אדער נישט??

די חלק פינעם יעב״ץ קען מען שמיעסן עקסטער. איך רעד באופן כלל לויט ווי עס איז אנגענימען,

[געפילטע פיש]

איך מיין אז תורה שבעל פה מיינט די די מצוות דרבנן, הלכות לדוגמה לא תבערו אש, אז ס'מיין אנצינדען, און נישט ברענען, און אלס דעם זענען צדוקים ביתוסים, כופרים.
נניח אז זוהר איז יא א חלק פון תושבע"פ, מיינט אבער נישט אז איינער וואס האלט אז ס'נישט נוגע למעשה איז א כופר.

[פריינדליך]

די טראכסט אז עס איז דא א חילוק צווישען מצות און אגדה/לימוד, וואס עפעס טראכסט אזוינס נאר ביי זוהר?

איך וועל דיר מסביר זיין מיין שאלה. עס איז דא א גמרא פון כל מזונתיו של אדם קצובין לו מראש השנה וכו׳
איינער וואס גלייבט נישט און די חז״ל איז דאך לכאורה א כופר. די זעלבע ענליכע זאך איז דא און זהר אויך.
איז מיין שאלה איינער וואס וועט לייקענענן אזא שטיקעל זהר. וועט ער הייסען א כופר אדער נישט??

[געפילטע פיש]

לאו דוקא, קודם כל, נישט יעדע תני רב תחליפא מוז זיין אז דאס איז געווען די פארפולער קאנסענסוס, אפשר איז געווען אנדערע אמוראים וואס האבן געהאלטן אנדערש, און לאמיר זאגן אז יא, קענסט דאך לערנען אסאך פשטים אין דעם, אז נישט ממש, ס'מיינט נאר ווי צופרידען ער וועט זיין וכו' נאך אזעלכע חסידישע תורות, סא איינער וואס האלט אז אויב גייט ער נישט בעטן קיין רעיז גייט ער נישט דעקן די חודש ווערט נאך נישט קיין כופר פאר דעם. און איינער וואס גייט דורך א שווערע מצב און ס'איז עם שווער צו אינטערנעלייזען יעצט אז אין אדם נוקף אצבעו מלמטה אא"כ... הייסט אויך נישט קיין כופר, חוצמזה וואס ס'דא וואס קריגען זיך מיט די לעוועל פון השגחה.

איך מיין אבער אז מיר זענען פארקראכן פון די שמועס דא, ווער דען אויב נישט דו זאל וועלן אז דער עולם זאל שמועסן וועגן די גוטע זאכן פון די סיסטעם? קענסט עפענען א אשכול דן צו זיין גדרי כופר, מי ומי ההולכים.

[נולד מאוחר]

סנישט מסתבר אז מיין זיידע וואס האט געלעבט פאר די זהור איז נתגלה געווארן האט נישט געהאט קיין אנונג פין די זוהר ,זיין אייניקעל וואס האלט אז חזל האבן דאס ניט געשריבען אדער אז געוויסע שטיקלעך איז אריינגעשווערץ געווארן זאל דארפאר ווערן אויסגעשלאסן פין כלל ישראל.
אז איינכר גלייבט נישט אין פאלטשע ירושלמי וואס חזל האבן גישריבן איז ער א כופר?
אז אן ארטעדאקסישע חוקר האט ריאות ברירת אז זוהר איז נישט געשריסען געווארן דורך ר שמעון איז ער נישט קיין כופר.
נאכמכר אפי מען זאל הייהט טרעפן כתבי ידות וואס אביי האט געשריבן ,גייט דאס נישט ארעין אין כלל פין תורה שבלפה וואס די רמבם זאגט אז מאיז א כופר אייב מען לייקכנט דאס. וויבאלד סאיז נישט דורך די חתימותהתלמוד קאמיטע.
אזוי איז די רמבם מסביר די שטארקייט פין תלמוד.
ווי קומט עס דא אריין?
סשטייט אין זהור די עדזש פין די וועלט? כמיין אין זהור איז משמכ אז די וועלט איז עלטער פין 5000 יאר.בונה עלמות ומחריב שרייבט די תפארת ישראל לייגט צי נאך אפרר טטיזענט יאר פאר סראשית ברא.

[נולד מאוחר]

די טראכסט אז עס איז דא א חילוק צווישען מצות און אגדה/לימוד, וואס עפעס טראכסט אזוינס נאר ביי זוהר?

איך וועל דיר מסביר זיין מיין שאלה. עס איז דא א גמרא פון כל מזונתיו של אדם קצובין לו מראש השנה וכו׳
איינער וואס גלייבט נישט און די חז״ל איז דאך לכאורה א כופר. די זעלבע ענליכע זאך איז דא און זהר אויך.
איז מיין שאלה איינער וואס וועט לייקענענן אזא שטיקעל זהר. וועט ער הייסען א כופר אדער נישט??

ס'שטייט אין תורה ואהבת לרעך כמוך און אין די תורה חדשה ( new testement)להבדיל שטייט אויך ואהבת לריעך, אז איינער לייקענט אין די נייע תורה איז ער א כופר?

[יידל]

איך האלט נאך נישט ביים יעב״ץ
איך פרעג א טריקענע שאלה לגבי זוהר וואס געשריבען געווארען דורוך די חז״ל, איינער וואס זאגט אנדער אדער ער גלייבט נישט דערין. הייסט ער א כופר אדער נישט??

צווישן די היינטיגע פוסקים איז עס א מחלוקת צווישן הגר"ח קנייבסקי (וועלכער שרייבט אז איינער וואס גלייבט נישט אין זוהר איז נישט ראוי מצרף צו זיין צו א מנין) און הגר"ע יוסף.

אבער מ'דארף פארשטיין אז די שאלה איז נישט אויפגעקומען היינט. דער הייליגער רמ"א האט נישט געוואוסט פאר זיכער ווער עס האט געשריבן דעם זוהר. קוק נאר וואס ער שרייבט אין דרכי משה יו"ד סי' ס"ה ס"ק י"ב, וז"ל: "שמעתי כי בעל ספר הזוהר הוא סתם רבי שמעון המוזכר בתלמוד שהוא רשב"י".

אבער עס גייט פיל ווייטער ווי דעם. דער יעב"ץ האט מען שוין פריער געברענגט. קוק נאר אריין אין זיין מטפחת ספרים. עס איז אויך באקאנט די ווערטער פונעם חת"ס וואס ער האט געזאגט אויף ר' משה קוניץ'ס "בן יוחאי", ווי הר"מ קוניץ פרובירט צו פארענטפערן די ראיות פונעם יעב"ץ.

דער הייליגער נודע ביהודה שרייבט ווי פאלגנד:
‫

והנה זה לא יכחישו כל בעלי הזוהר ובעלי כתבי האר"י, שאין הזוהר מקובל ביד האומה‬ ‫הישראלית דור אחר דור איש מפי איש, כמו שמקובל בידינו המשנה והתלמוד בבלי‬ ‫וירושלמי וספרי וספרא ותוספתא ומכילתא מפי התנאים והאמוראים, דור אחר דור‬ ‫עד חכמי המשנה והתלמוד בעצמם, והם מפי כנה"ג מפי הנביאים איש מפי איש,‬ עד משה מפי הגבורה, ומעתה נדון ק"ו, אם במה שמקובל בידינו אמרו כלל גדול, כל‬ ‫ברייתא דלא מתניי' בי' ר' חייא ור' אושעי' לא מתבינן מינה, הרי שחששו שלא נמלטו‬ ‫מן הטעות והשיבוש, וכמה פעמים אמרו אטו מתרצתא היא משבשתא היא, ואיך‬ ‫נסמוך על כתובים הנמצאים כמה מאות שנה אחר מיתת רשב"י, ולאו רשב"י חתום על‬ ‫דבר ודבר, ואם הרבה דברים יצאו ממנו מי יודע כמה נתוספו עליהם, ואפילו באותן‬ שיצאו ממנו מי יודע אם לא נשתבשו.‪

דער בעל תשובה מאהבה, תלמידו של הנודע ביהודה שרייבט:

את זה כתבתי לדעת האיש ההוא שהספר הזוהר כלו קדוש אבל אני אומר הריני‬ ‫נשבע בתורת ה' שבספר הזוהר נמצאו כמה זיופים וקלקולים אשר הוסיפו ועלה אחת‬ ‫מתלמוד בבלי הויות דאביי ורבא קדוש יותר מכל ספר הזוהר …כי אם אמת הדבר‬ ‫שהחבור הזה הוא מהתנא ר' שמעון בר יוחאי אשר ר' יהודה הנשיא קבל גם ממנו‬ ‫כמבואר בהקדמ' הרמב"ם לספרו יד החזקה איך לא זכר את הספר הזה בחבורו ש"ס‬ משניות או בשום מקום ואף ר' יוחנן שחיבר תלמוד ירושלמית אינו מזכירו בשום‬ ‫מקום ורבינא ורב אשי שחברו תלמוד בבלי מאה שנים אחר חבור תלמוד ירושלמי,‬ ‫והיו סוף אמוראים ולא שמו רמז בכל התלמוד מספר הזוהר ורבה בר נחמני שחיבר רבות ושוחר טוב וכיוצא בהם הרבה לא זכרו מחבור רשב"י.‬ ‫גם רבנן סבוראי והגאונים והרי"ף והרמב"ם ורש"י ותוס' והרמב"ן והרשב"א והרא"ש‬ ‫והטור, והילקוט שמעוני אשר אסף ולקט כל המדרשות והמכילתות והברייתות, כלם‬ לא ידעו ולא ראו ממנו דבר עד שזה קרו' לשלש מאות שנים ענו ואמרו שמצאוהו‬ ‫ואיזהי כנסיה אשר קבלוהו בכנופיה, כמו תלמוד בבלי וירושל'… ואין אני חלילה‬ ‫מטיל דופי ופגם בכבוד התנא אלדי ר' שמעון בר יוחאי, כי הוא היה מחסידי עליון‬ ‫אלא אני אומר לאו גושפנקא דרשב"י ועזקתיה חתום עליה, ומי שיש לו חצי דעת יגיד‬ ‫כן שהרי נזכרו בספר הזוהר כמה תנאים ואמוראי' שהיו אחר רשב"י שנים רבות‬ במספר והארכתי בזה במקום אחר מפי ספורים ומפי ספרים כמבואר בס' מטפחת‬ ‫להגאון מוה' יעב"ץ זצלל"ה שגזר אומר שחלו בו ידים מזייפים וחשד את החכם ר'‬ משה דיליון יעיי"ש.‪

דער בעל תשובה מאהבה שרייבט אויך אין א צווייטע פלאץ בשם הג"ר יונתן אייבשיטץ:

חי נפשי כי שמעתי בנעורי מפי הגאון המקובל‬ הגדול שהי' יודע הזוהר וכל ספרי האר"י ז"ל בע"פ, הוא הרב מוהר"ר יונתן אייבשיטץ‬ ‫זצ"ל, שהי' אומר לשומעי דבריו בעניני הקבלה, כשראה שהם מפקפקים בהם, ואמר אם‬ ‫לא תאמינו אין בכך כלום, כי אין אלו מעיקרי אמונתנו, וכן היה אומר לאלו המביאים‬ ‫הקדמות מדברי הקבלה ליישב איזו גמרא או מדרש, לא חפצתי בזאת, ומה חדוש עפ"י‬ הקבלה תוכל ליישב מה שתרצה, אמור לי הפשט הברור ע"י נגלה ואז אודך.

א תלמיד פונעם חת"ס איז מעיד אז זיין רבי האט אים געזאגט אויפן זוהר ווי פאלגנד:

אילו היה יכולת ביד אדם להעמיד מדרשי רשב"י על טהרתן‬ ‫לבררם מה שנתחבר אליהם מחכמי הדורות שאחריו לא יהיה כולו רק ספר קטן הכמות‬ מאוד מחזיק דפים מעוטים

לאמיר נישט רעדן וועגן אונז. לאמיר רעדן וועגן די אלע אויבן דערמאנטע. זענען זיי כופרים (חלילה)?

[פריינדליך]

לאמיר נישט רעדן וועגן אונז. לאמיר רעדן וועגן די אלע אויבן דערמאנטע. זענען זיי כופרים (חלילה)?

לאמיר פאר א מינוט פראבירען צו רעדן פון דיין מהלך, ווי אזוי איז עס במציאות?
איז מען שוין גארנישט מחיוב צו גלייבען צוליב די טעמים וואס די ברענגסט בשם חת"ס/נ"ב?

איז יעדער פאר זיך א בר הכי אפצומאכען אז איף גלייב נישט, און...... דעיסט איט?

קען - למשל - א ניק און קאווע שטיבעל שרייבען פארקערט ווי עס שטייט אינעם זוהר, און עס וועט זיין א פשטות אז ער איז בארעכטיגט דערצו נישט מכח OTD נאר מכח ווייל עס איז נישט מחייב?

איך וועל בעסער מסביר זיין מיין שאלה, די מערסטע ווי מיר אידן רעדן היימט צוטאגס פינעם זוהר איז לגבי חומר העוון ז"ל
לשיטתך, קען יעצט קימען א ניק און צוצייכענענן דעם נ"ב אדער חת"ס, און זאגען פארקערט לגבי די ענין?

[פריינדליך]

לאו דוקא, קודם כל, נישט יעדע תני רב תחליפא מוז זיין אז דאס איז געווען די פארפולער קאנסענסוס, אפשר איז געווען אנדערע אמוראים וואס האבן געהאלטן אנדערש, און לאמיר זאגן אז יא, קענסט דאך לערנען אסאך פשטים אין דעם, אז נישט ממש, ס'מיינט נאר ווי צופרידען ער וועט זיין וכו' נאך אזעלכע חסידישע תורות, סא איינער וואס האלט אז אויב גייט ער נישט בעטן קיין רעיז גייט ער נישט דעקן די חודש ווערט נאך נישט קיין כופר פאר דעם. און איינער וואס גייט דורך א שווערע מצב און ס'איז עם שווער צו אינטערנעלייזען יעצט אז אין אדם נוקף אצבעו מלמטה אא"כ... הייסט אויך נישט קיין כופר, חוצמזה וואס ס'דא וואס קריגען זיך מיט די לעוועל פון השגחה.

.

געווענליך פארשטיי איך דיינע תגובות {אפילו אז ע"פ רוב בין איך נישט מסכים דערמיט} די תגובה איז עפעס אומפארשטענדליך, זיי זיך בעסער מסביר אויב מעגליך,

אזוי אויך צייכען צי אויב מעגליך צו די שרייבסט דא זאכען וואס די טראכסט, אדער זאכען וואס די האסט מקובל {למשל עלטערן/רביים/וכו'} און די ווייסט אז דא איז די מציאות?!

[נולד מאוחר]

פריינדליך וואס ווילסט ציקימען מיט די זוהר הקדוש?
איז דא ע פרישע שמועס איבער די זהור?

[יידל]

לאמיר נישט רעדן וועגן אונז. לאמיר רעדן וועגן די אלע אויבן דערמאנטע. זענען זיי כופרים (חלילה)?

לאמיר פאר א מינוט פראבירען צו רעדן פון דיין מהלך, ווי אזוי איז עס במציאות?
איז מען שוין גארנישט מחיוב צו גלייבען צוליב די טעמים וואס די ברענגסט בשם חת"ס/נ"ב?

איז יעדער פאר זיך א בר הכי אפצומאכען אז איף גלייב נישט, און...... דעיסט איט?

קען - למשל - א ניק און קאווע שטיבעל שרייבען פארקערט ווי עס שטייט אינעם זוהר, און עס וועט זיין א פשטות אז ער איז בארעכטיגט דערצו נישט מכח OTD נאר מכח ווייל עס איז נישט מחייב?

איך וועל בעסער מסביר זיין מיין שאלה, די מערסטע ווי מיר אידן רעדן היימט צוטאגס פינעם זוהר איז לגבי חומר העוון ז"ל
לשיטתך, קען יעצט קימען א ניק און צוצייכענענן דעם נ"ב אדער חת"ס, און זאגען פארקערט לגבי די ענין?

אה, איך כאפ שוין צו וואס דו ווילסט צוקומען.
מען דארף נישט לייקענען אין זוהר כדי צו קענען אריינרעדן לגבי חומר העוון פון ז"ל. איך האב שוין אמאל צוגעצייכנט צום חת"ס וואס שרייבט צו איינער וואס פרעגט אז אין זוהר שטייט אז מ'איז מחיוב מיתה אויב מ'רירט צו דעם בארד. זאגט דער חת"ס אין לנו עסק בנסתרות. וואס מיינט דאס? אז דער חת"ס האט געלייקענט אז מ'איז מחויב מיתה? ניין, ער זאגט אז די זוהר איז למעלה מהשגותינו, מיר פארשטייען דאס נישט און דערפאר לאנשים כערכנו דארפן מיר זיך נישט פירן ע"פ דעם זוהר (עכ"פ אין דעם פרט). די נקודה איז אז מ'דארף אלעס נעמען אין קאנטעקסט. גארנישט איז נישט שווארץ און ווייס.

[פריינדליך]

יידל, איז דיין לעצטע תגובה געווען א אד-האמינום פראבע? אויב יא איז עס אומזינסט, דארפסט אינגאצען נישט ענטפערן עס איז אסאך גרינגער און ריינער,

די נקודה איז אז מ'דארף אלעס נעמען אין קאנטעקסט. גארנישט איז נישט שווארץ און ווייס.

איז דאס דייך תירוץ? אז מען דארף גארנישט גלייבען, און יעדער דארף אלעס - אליינס - נעמען און קאנטעקסט??

[יידל]

יידל, איז דיין לעצטע תגובה געווען א אד-האמינום פראבע? אויב יא איז עס אומזינסט, דארפסט אינגאצען נישט ענטפערן עס איז אסאך גרינגער און ריינער,

אד-האמינום? חס ושלום! האב איך איינעם פערזענליך אטאקירט? איך מיין אז איך האב דיך געענטפערט לגופו של ענין, אויב דו מיינסט אנדערש, ביטע ווייז מיר ווי אין מיין תגובה ליגט באהאלטן אן אטאקע.

[="פריינדליך"quote="יידל"]די נקודה איז אז מ'דארף אלעס נעמען אין קאנטעקסט. גארנישט איז נישט שווארץ און ווייס.

איז דאס דייך תירוץ? אז מען דארף גארנישט גלייבען, און יעדער דארף אלעס - אליינס - נעמען און קאנטעקסט??[/quote]
אז מען דארף גאר נישט גלייבן?! אז מען דארף אלעס אליינס נעמען אין קאנטעקעס?! דו ביזט זיכער אז דו רעדסט פון מיין תגובה? ווייל איך האב נישט קיין השגה פון וואס דו רעדסט.

[פריינדליך]

לאמיר ענדיגען די שמיעס וואס איך האב געוואלט דא,

א בלאט צוויי צירוק איז געווען א גאנצע שמיעס אז קול דודי האט געשריבען כפירה,

דאס איז קלאר אז האט געשריבען זאכען וואס עס איז פארקערט ווי עס שטייט פון חז"ל און אין זוהר,
האב איך פראבירט מיט שיינעם אויסצישמיעסן סטעפ ביי סטעפ ווער עס הייסט א כופר, ווי ווייט א איד איז מחיוב צו גלייבען,

די מערסטע בין איך אנגעקימען מיט יידל ווי ער זאגט אז לשיטת הגר"ח קנייבסקי טאר מען דעם ניק קול דודי נישט מצרף זיין צו מנין,

מיר ווייסען אלע, און מיר זענענן קלאר דערין, איינער וואס זאגט אפילו א קיצו של יוד אנדערש ווי חז"ל האבן געזאגט איז א כופר, מיר דארפן קיינעם נישט הסכמה דערויף, עס איז נאר אסאך מאל גוט ווען מען קען אנדערע אויך אריינברענגן תחת כנפי השכנה,

אבער עס האט א גבול ווי וויט מען קען פראבירען, איינמאל איך זע אז מען ענפערט שוין פארדרייט, און מען איז שוין נישט גרייט מודה צו זיין, איז די שמיעס פון מיין זייט פערטיג,

[פריינדליך]

אד-האמינום? חס ושלום! האב איך איינעם פערזענליך אטאקירט? איך מיין אז איך האב דיך געענטפערט לגופו של ענין, אויב דו מיינסט אנדערש, ביטע ווייז מיר ווי אין מיין תגובה ליגט באהאלטן אן אטאקע.

אה, איך כאפ שוין צו וואס דו ווילסט צוקומען.
מען דארף נישט לייקענען אין זוהר כדי צו קענען אריינרעדן לגבי חומר העוון פון ז"ל. איך האב שוין אמאל צוגעצייכנט צום חת"ס וואס שרייבט צו איינער וואס פרעגט אז אין זוהר שטייט אז מ'איז מחיוב מיתה אויב מ'רירט צו דעם בארד. זאגט דער חת"ס אין לנו עסק בנסתרות. וואס מיינט דאס? אז דער חת"ס האט געלייקענט אז מ'איז מחויב מיתה? ניין, ער זאגט אז די זוהר איז למעלה מהשגותינו, מיר פארשטייען דאס נישט און דערפאר לאנשים כערכנו דארפן מיר זיך נישט פירן ע"פ דעם זוהר (עכ"פ אין דעם פרט)..

וואס שטייט דא??
דו האלסט טאקע אז איך שרייב דא כדי צו טרעפן היתרים? איך האב געשריבען א משל מסביר צו זיין ציין שאלה, און די האסט גענימען מיין משל און געמאכט דערפון די נושא,

אז מען דארף גאר נישט גלייבן?! אז מען דארף אלעס אליינס נעמען אין קאנטעקעס?! דו ביזט זיכער אז דו רעדסט פון מיין תגובה? ווייל איך האב נישט קיין השגה פון וואס דו רעדסט.

די נקודה איז אז מ'דארף אלעס נעמען אין קאנטעקסט. גארנישט איז נישט שווארץ און ווייס.

אמונה איז קלאר ווי שווארטץ און ווייס, מען קען עס נישט נעמען אין קאנטעקסט, מען קען עס נישט טוישען, מען קען עס נישט דרייען. און מען קען נישט אנעמען נאר א חלק דערפון, אז די שרייבסט אז מ'דארף אלעס נעמען אין קאנטעקסט איז טייטש אז די נעמסט עס נישט אן מיט קיין אמונה, נאר עס איז זאך וואס איז תלו און דיין דעת, ווילסטע ביסטו מסכים, און אז די ווילסט נישט ביסטע נישט מסכים, דאס מיינט אז די גלייבסט נישט,