שואל כענין - קושיות ותמיהות

[געפילטע פיש]

רש''י אויפן פסוק לו ב'

אהליבמה, היא יהודית, והוא כינה שמה יהודית לומר שהיא כופרת בע''ז

כפי ידיעתי איז דאס וואס אידן ווערן געריפן יהודים איז ע''ש יהודה אז זיי קימן פין לאנד יהודה, סאו וואס פאסט אז עשיו זאל ריפן יהודית?

אזוי ווי א אידישע פרוי ווערט גערופן ישראלית.

איר האט נישט פארשטאנען מיין שאלה לויט ווי איך ווייס איז די נאמען יהודי יהודים יהודית, מקורו פון די נאמען יהודה, אין ע''ש די אידן בני ישראל האבן געוויונט אין ארץ יהודה ווערן זיי געריפן יהודים, אין ממילא איז דאס א שם הנרדף פאר כופרי בע''ז ווייל די אידן זענען כופרים בע''ז, אבער פאר יהודה איז געבוירן וואס פאסט צי ריפן א כופר בע''ז יהודית? ע''ש וואס?

איז אפשר מעגליך אז ארץ יהודה האט אזוי געהייסט נאך פאר יהודה איז געבוירן געווארן?

[געפילטע פיש]

היינט אין דף היומי זעהן מיר אין תוס' א חידוש אז רבקה איז געווען דרייצן יאר אלט ביי די חתונה


אונז געדענקן אלע מגירסא דינקותא די רש"י עה"ת אז רבקה איז געווען דריי יאר אלט ביי די חתונה
ווי רש"י שמועסט אויס אז די המתין לה עשר שנים שתהא ראוי' להוליד וכו'
מיר איז שווער געווען פארוואס האט ער געדארפט ווארטן 10 יאר, די גמרא אין יבמות יב ברענגט דאך אז א גדולה בת יב שנים איז שוין ראוי לילד
וואלט ער נאר געדארפט ווארטן 9 יאר, וצע"ג.

אפשר איז עם געווען אומבאקוועם חתונה צו האבן מיט א בעיבי?

[יין שרף]

לאמיר עס פארשטעלן אזוי. אלץ עלטערע בחור האב איך געדארף ל״ע דורך גיין א מיינער סורדשערי. הארט פארן אריינפירן אין אפערעיטינג רום (ווען מען פילט אטאמאטיש שוין אז אט אט שלאפט מען איין) האט מיר די הויפט נורס/שיקסע געבעטן מיינע פיילס וואס איך האב געהאלטן. איך האב געמיינט אז זי געבט מיר די הענט אזוי העפליך (ניין! בכלל נישט העפליך געווען יענע רשענטע דארט. און וויסן זאל זי אז ביהיינד היר בעק האבן איר אלע דאקטוירים צאם-געשאלטן...) און איך האב איר נישט געוואלט צוריקווייזן, ספעציעל ווען איך ווייס אז באלד בין איך ביי איר אינטערן מעסער... דארף איך א תשובה טוהן דעראויף אדער נישט??

[געפילטע פיש]

רמב"ם פרק כ"ד באיסורי ביאה: "כל הבא על ערוה מן העריות דרך איברים או שחבק ונשק דרך תאוה ונהנה בקרוב בשר הרי זה לוקה מן התורה", אויב איז דאס געווען דרך תאוה והנאת קירוב בשר האסטו עובר געווען לויטן רמב"ם, טאמער נישט, נישט. ווי אויך זעט מען מערערע מאל אין חז"ל ווי תנאין ואמוראים האבן נוגע געווען און מ'זעט נישט אז מ'זאל פרעגן וויאזוי זיי האבן געמעגט.

רמ"פ האט אויך מתיר געווען בכגון דא ווען זי איז מושיט איר האנט, מ'סתמא איז די זעלבע ווען דו מיינסט אז זי האט מושיט געווען, די תורה פאדערט דאך נישט צו זיין א יודע מחשבות.

[chusid]

אין מסכת שבת איז דא א מחלוקה צו יש מזל בישראל אדער נישט, נאכן דורך לערנען תוס' ע"פ המהרם קומט אויס אז כו"ע מודו אז בעצם איז אלעס מזל נאר די מחלוקה איז צו דורך אסאך תפלה קען מען פארקירווען די מזל. לכאורה קוקט אויס אז ס'איז דא א מוסג אז נאטורליך פירט זיך עפעס די וועלט דורך מזל, און איך האב געזען נאכברענגען פון ספר מנחת ערב פונעם בעל שמן רוקח אז אין די פעלער (הסרת השגחה) איז דאס אפילו נישט נחשב פאר נכיון עווונות, וואו אזוי פארשטייט מען דאס?

[berlbalaguleh]

אין מסכת שבת איז דא א מחלוקה צו יש מזל בישראל אדער נישט, נאכן דורך לערנען תוס' ע"פ המהרם קומט אויס אז כו"ע מודו אז בעצם איז אלעס מזל נאר די מחלוקה איז צו דורך אסאך תפלה קען מען פארקירווען די מזל. לכאורה קוקט אויס אז ס'איז דא א מוסג אז נאטורליך פירט זיך עפעס די וועלט דורך מזל, און איך האב געזען נאכברענגען פון ספר מנחת ערב פונעם בעל שמן רוקח אז אין די פעלער (הסרת השגחה) איז דאס אפילו נישט נחשב פאר נכיון עווונות, וואו אזוי פארשטייט מען דאס?

לפענ"ד: איז עס אזוי ווי די גמ' זאגט אין מס' בבא מציעא (און נאך אנדערע פלעצער) "הכל בידי שמים, חוץ מצינים, פחים. שנאמר. צנים פחים בדרך עקש". איז אויב א מענטש לייגט זיך בידיים אריין אין א פח, אין א צייט וואס ער וואלט עס געקענט אויסמיידן, אויך מצד ההגיון, איז ער זיך אליין שולדיג...!

[נולד מאוחר]

יעדעס יאר חנוכה דאס זעלבע זאך.
מיינע קינדער זעצען זוך ארום קוקען אויף לעכט צי באקומען הייליגע אויגן.
האט דאס א מקור?
וואס מיינט הייליגע אויגן, וואס זענען די מעלות דערפון?
וואס איז דו מעלה פון קוקן אויף לעכט?

[שמעקעדיג]

דו האסט שוין אן אלטע שוואכקייט (....) צו וועלן וויסן מקורות, קוק נאר אין דיין הודעות היסטארי,
וואס איז אייגענטליך אזוי שווער צו פארשטיין?
אז מען קוקט אויף הייליכע זאכן ווערן די אויגן - ווי אויך דער גאנצער גוף - נתקדש, וכן להיפך ח"ו. מקורות אויף דעם זענען צאללאז.
בכלל שטייט דאך אז קוקן אויף א דבר שבקדושה איז מושך אן אור קדוש אויפן מענטש. פוק חזי וויפיל אידן זענען מקפיד אריינצוקוקן אין ס"ת ווען מען גייט הגבה.

הנרות הללו קודש הם. זיי זענען הייליג! עניטיים אזוי הייליג ווי א גרויסע רבי.
ואין לנו רשות להשתמש בהם, אלא 'לראותם' בלבד. קוקן, און נאכאמאל קוקן. דער אור הקודש, אדער אור הגנוז ווערט נמשך און איז משפיע אויף דיר.
דו שפירסט עס נישט? איך אויך נישט. מיר האבן א פארגרעבטן גוף. אבער די נשמה האט זיכער א נוצן דערפון.

[לית דין בר נש]

דו שפירסט עס נישט? איך אויך נישט. מיר האבן א פארגרעבטן גוף. אבער די נשמה האט זיכער א נוצן דערפון.

ג"א מצרף זייער גוט געזאגט

[נולד מאוחר]

תורה און מצות איז פאר מיר איז א שכלדיגע זאך.
וויל איך וויסען אויב דאס פיט אריין אין מיין תורה.
כווייס סאיז דא א מהלך אין אידשקייט ענדליך צי תהילים כולל.
לויט יענע מהלך איז יתכן אז קוקן אויף רעטעך האט אויך א השפעה אויף די נשמה.

[לא להנאת גופי]

גמ' זאגט [דאכטזעך שבת כ''ג:] 'הרגיל בנר' הוויין ליה בנין תלמידי חכמים. וואס מיינט הרגיל? סתם צינדען? ווער צינד נישט [און מיר האבן דען ת''ח?]? אויך וואלט געדאפט שטיין 'המדליק נר', אלא מאי הרגיל מיינט נישט סתם צינדען. וואס דען?? מ'מיינט זיכער מער ווי צינדען און גיין -נוסח ליטא\אליאשיב- נו, וואס נאך קען מען טון מוט די לעכט מער ווי צינדען? כ'זאל עס קושען? אדער אפשר אנטאפען? אתמהה.
אלא מאי, פשוט פשט, ע''כ מיינט מען קוקען. הרגיל בנר הייסט אריין קוקען טיף אינעם נר. ס'מיז דאך זיין פשט.
וכן צ''ל בהא דאיתא כל האומר אשרי וכו' יש לו תלק לעוה''ב, שע''כ אינו כפשוטו, אלא ש'אומר' היינו 'אמירה אמיתית' אמירה כדבעיה...

[לית דין בר נש]

דאס איז סתם געהאקט א טשייניק עס מיינט זיכער נישט קוקן אויף די לעכט.
אויב עפעס מיינט עס הויכע לעכט גוטע קוואליטעט שמן זית גוטע קוואליטעט קנויטן דברים גשמיים!

[געפילטע פיש]

דו האסט שוין אן אלטע שוואכקייט (....) צו וועלן וויסן מקורות, קוק נאר אין דיין הודעות היסטארי,
וואס איז אייגענטליך אזוי שווער צו פארשטיין?
אז מען קוקט אויף הייליכע זאכן ווערן די אויגן - ווי אויך דער גאנצער גוף - נתקדש, וכן להיפך ח"ו. מקורות אויף דעם זענען צאללאז.
בכלל שטייט דאך אז קוקן אויף א דבר שבקדושה איז מושך אן אור קדוש אויפן מענטש. פוק חזי וויפיל אידן זענען מקפיד אריינצוקוקן אין ס"ת ווען מען גייט הגבה.

הנרות הללו קודש הם. זיי זענען הייליג! עניטיים אזוי הייליג ווי א גרויסע רבי.
ואין לנו רשות להשתמש בהם, אלא 'לראותם' בלבד. קוקן, און נאכאמאל קוקן. דער אור הקודש, אדער אור הגנוז ווערט נמשך און איז משפיע אויף דיר.
דו שפירסט עס נישט? איך אויך נישט. מיר האבן א פארגרעבטן גוף. אבער די נשמה האט זיכער א נוצן דערפון.

איך וויל אבער וויסן אויב בעפאר חסידות איז אראפגעקומען אויף דעם וועלט, ווען חנוכה איז נאך געווען א יום טוב פאר אן אמאליגע נס אנשטאט א זמן ווען אורות קומען אראפ למטה מעשרה און ס'ווערט די גמר חתימה טובה, אויב דעמאלס איז אויך געווען אן ענין צו קוקן אויף די לעכט.

[גאלד]

ווער איז מחליט און וואס זענען די פארשריפטן אז א געוויסער צדקה זאל באקומען די טיטול אלס "צדקת רמבעה"נ" מיט אירע אלע סגולות?
וואס איז די פראצעדור,
ברויך עס זיין דורך א בי"ד של ע'?
איז דא א waiting period
מעג נאר זיין א באגרעניצטע צאל,
וויזוי ארבעט דאס

[ונבנתה העיר]

קודם וועסטו אודאי מסביר זיין וואס פאר א גוט יאהר מיינט דאס בכלל צדקת ר"מ בעל הנס, אנטיגנוס איש סוכו איז עפעס א קטלא קניא?

[גאלד]

ווייס איך אויך נישט,
מאנכע טענה'ן אז ס'א טעות גמור מתחלה,
זיי טענה'ן אז ס'שטאמט פון דעם אז כידוע איז דער רמב"ן ארויפגעפארן קיין ארץ ישראל, האט ער מייסד געווען א צדקה קופה, וואס מ'האט שפעטער גערופן קופת רמב"ן,
האבן טייל געמאכט א פארדריסליכע טעות און עס אויסגעטייטשן ר'בי מ'איר ב'על נ'ס,

אבער לאמיר אנעמען אז ס'האט יא א מקור,
ווי נישט ווי די חסידים און ספרדים זענען שוין דורי דורות זייער פארגלייבט דערין,
כ'געליינט לעצטענס אז ר' איציקל מפשעווארסק,
פלעגט אין צייטן וואס ער האט נישט געהאט ממש קיין לחם לאכול לפרנס ביתו,
איז אבער דער רמבעה"נ פושקע געווען געשוואלן פון געלט,

בקיצור וויזוי ווערט א קופה געקרוינט אלס "צדקת רמבעה"נ"

[ראש הישיבה]

יעדער צדקה פון ארץ הקודש איז צדקה פון רבי מאיר בעל הנס.

אין מדינות רוסיא פרייסין ליטא וואהלן פוילן גאליציע אונגערין זיבענבערגן אמעריקא ועוד, האט מען זייער געוואלט פראמאטען די אידן זאלן זיך באזעצן אין ארץ ישראל, האבן זיי געמאכט קאמפיין'ס אז מען זאל שטיצן די אידישע יישוב אין ארץ ישראל.

כדי צו ציען סאפארט פון די חסידים האבן די רבי'ס געוועלטיגט אויף די קופות. ממילא איז עס געטיילט געווארן די חלוקות לויט די יוצאי פון יענע מדינה. איז געווארן אלץ קריגערייען פון צוויי פראנטן, מצד די נותנים מי בראש, און מצד די מקבלים איז געווען וויאזוי מען טיילט, פאר וועם יא אין וועם נישט, וויפיל זאל יעדער באקומען. לכן איז יעדער געגנט ווען זיי האבן איינגעזען אז זייער לאנד ווערט נישט ריכטיג רעפרעזענטירט האבן זיי געמאכט אן אייגענע ר' מאיר פושקע.

[chusid]

איך האב פונקט יעצט אריינגעבלאנזשעט אין פרשת נח איז מיר שווער געווארען וואס איז פשט (לויט איין פשט אין רש"י) אז נח איז געווין א צדיק לפי דורו אבל בדורו של אברהם לא היה נחשב לכלום?האט ער געטוען די בעסטע לפי כחו-איז ער א צדיק אפילו יארן פריער האט מען געקענט מער.... האט ער נישט גוט גיטוען- איז דאס אז די גאנצע דור איז אויכט שלעכט מאכט דיר נישט צדיק,, 2 ראנגס דאזענט מעיק 1 רייט.

[מאטי]

"לא יבוא עמוני ומואבי בקהל ה', גם דור עשירי לא יבוא להם בקהל ה' עד עולם; על דבר אשר לא קידמו אתכם בלחם ובמים בדרך בצאתכם ...

עמוני ומואבי ולא עמונית ומואבית דרכו של איש לקדם אין דרכה של אשה לקדם (יבמות ע"ו).

שטעלט זיך די קושיא אזוי: מילא דאס ערשטע דור זענען נקיבות נישט באשטראפט געווארן ווייל ס'איז נישט די סדר לקדם, אבער די קומענדיגע ניין דורות פלאס, איז אזוי; אויב שטראפט מען א קינד פאר די עלטערנ'ס עבירות, וואלט א טאכטער פון אן עמוני פונקט אזוי געדארפט זיין אין כלל, ווי אזוי איז דער אין דרכה לקדם איר פוטר? זי איז בכלל נישט געווען דארט ס'זאל מאכן א נפק"מ, זי ליידט פאר איר טאטנ'ס זינד פונקט ווי די זכרים אייניקלעך.

[שמעון וואלף]

קען זיין אזוי. באמת איז שווער פארוואס די קינדער ווערן בכלל באשטראפט, לא ימתו אבות על בנים ובנים לא ימתו על אבות? מוז זיין אז דאס איז נישט קיין שטראף פאר די קינדער נאר וויבאלד זיי האבן שלעכטע מידות באלאנגן זיי נישט אין כלל ישראל. וויבאלד די שלעכטע מדות האט זיך נאר ארויסגעוויזן ביי מענער, קענען פרויען זיך יא מגייר זיין

[גאלד]

איך האב פונקט יעצט אריינגעבלאנזשעט אין פרשת נח איז מיר שווער געווארען וואס איז פשט (לויט איין פשט אין רש"י) אז נח איז געווין א צדיק לפי דורו אבל בדורו של אברהם לא היה נחשב לכלום?האט ער געטוען די בעסטע לפי כחו-איז ער א צדיק אפילו יארן פריער האט מען געקענט מער.... האט ער נישט גוט גיטוען- איז דאס אז די גאנצע דור איז אויכט שלעכט מאכט דיר נישט צדיק,, 2 ראנגס דאזענט מעיק 1 רייט.

יתכן אז - לויט דער דורשין לגנאי - אז נח האט טאקע נישט געדינט דעם אייבישטן בכל יכלתו, נאר היות דער אייבישטער האט דאך געוואלט אז די וועלט זאל האבן א קיום, און נח איז קעגן בני דורו געווען דער בעסטער, האט ער בע"כ איהם געמוזט פארעכענען אלס דער צדיק לגבי דעם אז ער העט ניצול ווערן און ווייטער ממשיך זיין דער קיום העולם, אבער אויב וואלט דער מבול געווען בדורו של אברהם וואלט אברהם ניצל געווארן אין נח וואלט אויך נאבד געווארן,

[געפילטע פיש]

"לא יבוא עמוני ומואבי בקהל ה', גם דור עשירי לא יבוא להם בקהל ה' עד עולם; על דבר אשר לא קידמו אתכם בלחם ובמים בדרך בצאתכם ...

עמוני ומואבי ולא עמונית ומואבית דרכו של איש לקדם אין דרכה של אשה לקדם (יבמות ע"ו).

שטעלט זיך די קושיא אזוי: מילא דאס ערשטע דור זענען נקיבות נישט באשטראפט געווארן ווייל ס'איז נישט די סדר לקדם, אבער די קומענדיגע ניין דורות פלאס, איז אזוי; אויב שטראפט מען א קינד פאר די עלטערנ'ס עבירות, וואלט א טאכטער פון אן עמוני פונקט אזוי געדארפט זיין אין כלל, ווי אזוי איז דער אין דרכה לקדם איר פוטר? זי איז בכלל נישט געווען דארט ס'זאל מאכן א נפק"מ, זי ליידט פאר איר טאטנ'ס זינד פונקט ווי די זכרים אייניקלעך.

די גמרא פרעגט דאך שוין די סתירה צווישן פוקד עוון אבות על בנים און ובנים לא יומתו על אבות, איש בחטאו יומתו, און פארענטפערט אז התם כשאוחזין מעשה אבותיהן בידיהן. קומט דאך אויס אז אויב איז דאס קינד נישט קיין רשע ווערט ער נישט נענש, טא וואס איז מען מעניש צען דורות פון עמונים ומואבים?

[מאטי]

גייט נישט די גמרא ארויף בלויז אויף אידן?