"דער איד"

[גדעון]

אויפדעקונג! יענקלס שיך סטאר האט אנגעהויבן איינציפאקן שיך אין די זעלבע זעקלעך ווי זיין שכן שפילמאנס פיש סטאר! נאך ערגער- זרח אור בחושך אלעקטארישאן האט נאכגעמאכט אוקראט די זעלבע דרונטן ווי זיין קאלעגע סוער-דאקטער פלאמבעריי!!! א הימל געשריי, אבער ווער קערט?
אין די גאנצע וועלט מאכט מען נאך איינער דעם אנדערן, פעפסי מאכט נאך קאקע-קולא, עפל מאכט נאך מייקרעסאפט און טעיאטע -האנדא. די געריכטן זענען אנגעלייגט מיט פאטענט קלאגעס אויף יעדע שטיקל סאפטווער.
איך ווייס נישט וויפיל ס'איז אמת וואס קארל זאגט (דאס געדענק איך קלאר ווי דער בלאט פלעגט נאכשרייבן ווארט ביי ווארט ארטיקלען פון דער איד, שוין אפגערעדט די אידישע געדאנק אין די שלעכטע יארן פלעגט מאכן געהעריגע קאפיעס פון דער בליק) אבער וועם גייט עס אן? דאס איז קאמפעטישאן, ווען איינער עפענט די זעלבע ביזנעס וויל מען זיכער מאכן מ'בלייבט נישט אינטערשטעליג און מקען דעליווערן די זעלבע זאך.
נאכגעמאכט יא אדער ניין איז דער איד היינט אויף סך א הערכערע ניווא ווי דער בלאט אין אלע הינזיכטן, סאו נאכאמאל- הו קעירס וואס און ווען זיי האבן נאכגעמאכט?

[קלאר]

אויפדעקונג! יענקלס שיך סטאר האט אנגעהויבן איינציפאקן שיך אין די זעלבע זעקלעך ווי זיין שכן שפילמאנס פיש סטאר! נאך ערגער- זרח אור בחושך אלעקטארישאן האט נאכגעמאכט אוקראט די זעלבע דרונטן ווי זיין קאלעגע סוער-דאקטער פלאמבעריי!!! א הימל געשריי, אבער ווער קערט?
אין די גאנצע וועלט מאכט מען נאך איינער דעם אנדערן, פעפסי מאכט נאך קאקע-קולא, עפל מאכט נאך מייקרעסאפט און טעיאטע -האנדא. די געריכטן זענען אנגעלייגט מיט פאטענט קלאגעס אויף יעדע שטיקל סאפטווער.
איך ווייס נישט וויפיל ס'איז אמת וואס קארל זאגט (דאס געדענק איך קלאר ווי דער בלאט פלעגט נאכשרייבן ווארט ביי ווארט ארטיקלען פון דער איד, שוין אפגערעדט די אידישע געדאנק אין די שלעכטע יארן פלעגט מאכן געהעריגע קאפיעס פון דער בליק) אבער וועם גייט עס אן? דאס איז קאמפעטישאן, ווען איינער עפענט די זעלבע ביזנעס וויל מען זיכער מאכן מ'בלייבט נישט אינטערשטעליג און מקען דעליווערן די זעלבע זאך.
נאכגעמאכט יא אדער ניין איז דער איד היינט אויף סך א הערכערע ניווא ווי דער בלאט אין אלע הינזיכטן, סאו נאכאמאל- הו קעירס וואס און ווען זיי האבן נאכגעמאכט?

אה, אבי די לייקענסט נישט
נאר די זאגסט מעשים בכל יום,
אה, איך האלט אויך אזוי
עס נאר אינטערסאנט, ווי דער איד וועלכע פירט א פי אר אז זענען די ערסנטע צייטונג שוין 30 יאר אין דער בלאט נישט
מאכט נאך דעם נישט ערנסטע צייטונג דער בלאט אויף יעדע נייע איידיע

וועגן נאכשרייבן ארטיקלען
איך געדענק, ווי דער אידישער געדאנק פלעגט מאכען קאפיס נאכדעם וואס מילך דייטש האט עס אוועקגעבן
(ער פלעגט אויך מאכען קאפיס פין דער בלאט, דער בליק, אלטע אידישע געדאנקס אין פין אלע אנדערע אויסגאבעס, לאוו דוקא דער איד)

אין דאס אז דער בלאט זאל נאכשרייבן, חוץ וואס דער איד פלעגט דאס שרייבן אויף היידפארק אין די זאליס פלעגן עס נאכזאגען איז עס נאך קיינמאל נישט געשעהן
איך געדענק ווען דער איד האט פליצלינג אנגעהויבן ארויסקומען דאנערשטוג אנשטוט מיטוואך אן קיין שום פריעדיגע מעלדונג
(ווען די ארונים האבען געמאכט די TRO קעגן די זאליס, אין דער איד האט נישט געוואלט אז דער בלאט זאל קענען ענטפרן אויף די בלעטער שמוץ קעגן די ארונים וואס זיי האבען אריינגעשטעלט יענע וואך)
אין די זאליס האבען זיך געפרייט וואס פאר א דינע בלאט עס גייט ארויסקומען ווייל זיי גייען נישט קענען מאכען קיין קאפיעס פין דער איד (זיי האבען ערנסט געגלייבט וואס מען זאגט זיי)
אבער ווינדער איבער ווינדער, דער בלאט האט ווייטער געהאט אלע עדס אין נייעס פינקט ווי יעדע וואך (מן הסתם האט עס געליקט פין דער איד אין עס ליעקט נאך אלס....)




Sent on the Sprint® Now Network from my BlackBerry®

[טעלעפאן]

דער בלאט פלעגט נישט נאר נאכשרייבן ווארט ביי ווארט פונעם איד נאר אויך פון די צייטונג. דאס אבער קען מען נישט פארלייקענען אז דער איד פרובירט נאכצומאכן דער בלאט אין אסאך הינזיכטן. א לעצטיגע ביישפיל איז דער משוגעת פון אריינלייגן אייגן געמאכטע בריוון וואס מכלומרשט מענטשען שיקן אריין. דער בלאט פלעגט עס אייביג טאן בעת דער איד האט פרובירט זיך צו האלטן אויף א לעוועל. אין די לעצטע צוויי יאר האט דער איד זיך אונטערגעגעבן

[זר זהב]

דער בלאט פלעגט נישט נאר נאכשרייבן ווארט ביי ווארט פונעם איד נאר אויך פון די צייטונג. דאס אבער קען מען נישט פארלייקענען אז דער איד פרובירט נאכצומאכן דער בלאט אין אסאך הינזיכטן. א לעצטיגע ביישפיל איז דער משוגעת פון אריינלייגן אייגן געמאכטע בריוון וואס מכלומרשט מענטשען שיקן אריין. דער בלאט פלעגט עס אייביג טאן בעת דער איד האט פרובירט זיך צו האלטן אויף א לעוועל. אין די לעצטע צוויי יאר האט דער איד זיך אונטערגעגעבן

דאס גייט אריין אין "נאכמאכן"? ס'עפעס אן איידיע? אן אויפטרעף? ס'סתם קינדעריש. ס'נישט קיין חידוש. ס'דא טאקע בריוון וואס זעען אויס אייגן געמאכט, אבער היינט מיט די אימעילס קענסטע נישט וויסן פאר זיכער צי איינער אימעילט נישט אריין זיין פאליטישען בריוו.

[זר זהב]

אין וואס איז מיט די בריוון פון יוסי געשטעטנער אינעם "צייטונג" יעדע פאר וואכן? ס'זעט אויס מער ווי א באצאלטן ארטיקל...

[זר זהב]

און קארל וועט האבן א פונקטליכער הסבר וואס "געלע דזשורנאליזם" מיינט.

[טעלעפאן]

האב איך עפעס א בעלות אויף דעם אשכול? אויב יא, די אלע וואס ווילן נישט רעדן וועגן דעם "איד" פון א זשורנאליסטישן שטאנדפונקט זאלן זיך ביטע אפטראגן פון דא. קען מיר איינער מסביר זיין ווי די טפשות פון "דער בלאט" קומט דא אריין? דאס איז דען אן אשכול אויף דעם "בלאט"? אוודאי האט "דער בלאט" נאכגעמאכט און נאכגעשריבן, אבער ביים "בלאט" איז דאס פון די קליינע חטאים און איז ניטאמאל ווערד דערמאנט צו ווערן. און למעשה מאכט סענס אז א צייטונג געפירט פון אומערצויגענע טפשים זאל נאכמאכן א פראפעסיאנאלער אויסגאבע. דער פראבלעם מיט דאס אז "דער איד" מאכט נאך דעם "בלאט" איז - ווי איך האב געשריבן אין מיין פתיחה: "א צייטונג פון גוטן קוואליטעט דארף נישט נעמען ווי א וועגווייזער א "צייטונג" וואס ווערט ארויסגעגעבן דורך עטליכע אומערפארענע ליצים." ע"כ.
אז איר ווילט רעדן פון זאכן וואס "דער בלאט" האט נאכגעמאכט ביטע שרייבט דערוועגן אין דעם אשכול פון דעם "בלאט" און איך האב א סך צוצולייגן.

אנטשולדיגט. איך האב בטעות אריינגעוואנדערט און נאר געוואלט צולייגן מיינע צוויי סענט אין די מחלוקה צווישן די צוויי ריזן... אויב די מנהלים קענען עס ביטע אוועקפירן פון קלאר׳ס אשכול ותודה למפרע

[זר זהב]

האב איך עפעס א בעלות אויף דעם אשכול? אויב יא, די אלע וואס ווילן נישט רעדן וועגן דעם "איד" פון א זשורנאליסטישן שטאנדפונקט זאלן זיך ביטע אפטראגן פון דא. קען מיר איינער מסביר זיין ווי די טפשות פון "דער בלאט" קומט דא אריין? דאס איז דען אן אשכול אויף דעם "בלאט"? אוודאי האט "דער בלאט" נאכגעמאכט און נאכגעשריבן, אבער ביים "בלאט" איז דאס פון די קליינע חטאים און איז ניטאמאל ווערד דערמאנט צו ווערן. און למעשה מאכט סענס אז א צייטונג געפירט פון אומערצויגענע טפשים זאל נאכמאכן א פראפעסיאנאלער אויסגאבע. דער פראבלעם מיט דאס אז "דער איד" מאכט נאך דעם "בלאט" איז - ווי איך האב געשריבן אין מיין פתיחה: "א צייטונג פון גוטן קוואליטעט דארף נישט נעמען ווי א וועגווייזער א "צייטונג" וואס ווערט ארויסגעגעבן דורך עטליכע אומערפארענע ליצים." ע"כ.
אז איר ווילט רעדן פון זאכן וואס "דער בלאט" האט נאכגעמאכט ביטע שרייבט דערוועגן אין דעם אשכול פון דעם "בלאט" און איך האב א סך צוצולייגן.

דו קארל שרייבסט אין דיין לאנגן תגובה איבער די פאליטיק וואס דער איד שרייבט קעגן מהר"א, און דו באשמירסט זיי דערפאר. וואס האט פאליטיק מיט דזשורנאליזם פונקטליך???? הא??? דו ווילסט רעדן פון דזשורנאלים, נאו פראבלעם! מעק אויס פערטל פון דיין תגובה!

[זר זהב]

דאס איז וואס דו שרייבסט מער צום ענד.

טראצדעם וואס "דער איד" פארמאגט א גוטער זשורנאליזם (ער איז ארום צען יאר צוריק באצייכנט געווארן דורכ'ן "פארווערטס" ווי "די גרעסטע און שענסטע אידישע צייטונג"), זענען די רעדאקטארן גרייט צו פארקוקן אלע יסודות פון זשורנאליזם, ארויסנעמענדיג ביליגע געלע זשורנאליזם אויף צו פארדאמען האדמו"ר ר' אהרן, זיינע חסידים, און זיין צייטונג "דער בלאט" – וועמען זיי האבן, איראניש, באטיטלט ווי "געלע זשורנאליזם".

וואס האט פאליטיקס מיט דזשורנאליזם? און וואס האט עס מיט געלע דזשורנאליזם?

[a1b2]

לאט די בלאט אין איד שרייבער'ס זיך שלאגען

[זר זהב]

דו ברענגסט נישט קיין דאטומען צו ווייזן קלאר אז דער איד'ס קליינע חסידישע נייעסל'ך זענען געווען שפעטער.

וואספארא דאטומס דארפסטו? ווילסט אז איך זאל דיר ברענגען קאפיעס פון אלע זייטן פון יעדן "איד" און "בלאט" וואס זענען נאר ארויסגעקומען? איך האב דיר געברענגט די צוויי קאלומס וועלכע זענען ערשינען אין די צוויי צייטונגען. דער קאלום אין דעם "בלאט" האט אנגעהויבן ערשיינען גלייך אנפאנג ווען עס איז געגרינדעט געווארן, און דער קאלום אין "דער איד" איז ערשינען עטליכע חדשים שפעטער.

איך דארף דיר גלייבן אויפ'ן ווארט?

און דו שרייבסט דארט נאכדעם: "ווען "דער בלאט" האט אפגעשטעלט דעם קאלום, און האט אנגעהויבן דעקן פראמינענט אלע קליינע נייעסלעך, האט "דער איד" ווידער נאכגעמאכט."
דאס הייסט אז דער איד האט אנגעהויבן שרייבן די נייעס נישט אין קורצן נאר באריכות?, וואס איז געווען די 2'טע סעקשען אינעם איד פון תשנ"ט אויב נישט חסידישע נייעסער?

[זר זהב]

גארנישט. פשוט דו ווייסט נישט וואס געלע דזשורנאליזם מיינט. נעקסט קעיס.

[זר זהב]

דארפט מיר נישט דעבאטירן. טוה נאר דיין היים ארבעט נעקסט טיים, און שטודיר אביסל וואס יעללא דזשורנאליזם מיינט. זא געזונט.

[זר זהב]

דאס איז ליידער "אמת בתפארתו", צום ערשטן מאל אין היסטאריע וואס אייניקלעך האבן סערווירט פאפירן פארן זיידן. -- איך זעה אז ס'וועט נעמען צייט ווילאנג וועסט פארשטיין דעם אמת'ן אפטייטש פון געלע דזשורנאליזם.

[זר זהב]

און אפילו לשיטתך, די פראנט פעידזש אין איד איז ווערט צו פאראייביגן א גאנצן אנאליז אויף א צייטונג וואס שטייט שוין 50 יאר?

[זר זהב]

אז מרעדט פונעם איד טאר מען נישט אויסלאזן בשבחו. דורכן גאנצן קאנפליקט האט דער איד אייביג זיך געהיטן פון פוגע זיין בכבודו פון דיינים ומו"צים פונעם צד שכנגד, אפילו ווען זיי האבן זיך ארויסגעשטעלט געוויסע צייטן אפן אין די מערכה האט זיך דער איד קיינמאל נישט געגליטשט. -- לעומת זה דארף ארויסגעברעגט ווערן לדראון וויאזוי דער בלאט האט חוזק געמאכט פון אזעלעכע אידן ווי ריח"מ פר"מ (פאסט טרעגער) און פון רז"ל פילאפף, און פון רש"ל וו"ב און נאך און נאך ממש וואך נאן וואך מיין האר האט זיך אויפגעשטעלט וויזוי וואגן זיך אינגע ראצערס צו טיהן אזאנס?

ווען ר געציל ב"וו פון קר"י האט גע'פסק'ט איבער די סידור קידושין אין קר"י האט זיך דער איד געוואגע צו שרייבן איין שלעכט ווארט אויף דעם גאון? -- קוק א חילוק צווישן איין נארמאלער צייטונג וואס ווייסט וואו איין וואו אויס, און א געלער בלעטעל וואס ווערט געפירט אן א דעת תורה און אן א פראפעסיאנאליזם.

[Java]

מיר האבן אריבערגעפירט אלע הודעות וועלכע קריטיקירן דעם "בלאט" און האבן נישט קיין שייכות מיט דעם אשכול צו זייער פאסיגן אשכול. ביטע זיך האלטן אין דעם אשכול צום נושא האשכול, נעמליך, דער איד.

[קלאר]

איך האב גערעדט פון פאליטיק אין מיין פתיחה אנאליזירנדיג די זשורנאליסטישער עטיק פון דעם "איד". איך האב אנגעצייכנט וויאזוי "דער איד" האט געדעקט 9/11 אין קאנטראסט צו וויאזוי ר' אהרנ'ס "רופן דעם טאטן אין קאורט" איז געדעקט געווארן. דאס איז אלעס נוגע זשורנאליזם. אבער זר זהב, טייערער, דו זעסט דיך נישט אין שפיגל? דו באמערקסט נישט אז אין דעם אשכול פירסטו זיך אויף (כמעט) ווי אנדערע האבן זיך אויפגעפירט אין דעם אשכול וועגן דעם "בלאט"?

וואס הייסט די גערופן דעם טאטען אין קארט?
אויף וואס האט מען אים גערופן? א לאו סוט? וואס איז געווען דארט?
דארפסט נישט ענטפרן, ווייל עס וועט פארדרייען די אשכול
כ'האב נאר געוואלט צייגן פאר איינעם וואס וויל זיך איינרעדן אז די ביזט נייטראל

[לאדיך אפ]

איך האב גערעדט פון פאליטיק אין מיין פתיחה אנאליזירנדיג די זשורנאליסטישער עטיק פון דעם "איד". איך האב אנגעצייכנט וויאזוי "דער איד" האט געדעקט 9/11 אין קאנטראסט צו וויאזוי ר' אהרנ'ס "רופן דעם טאטן אין קאורט" איז געדעקט געווארן. דאס איז אלעס נוגע זשורנאליזם. אבער זר זהב, טייערער, דו זעסט דיך נישט אין שפיגל? דו באמערקסט נישט אז אין דעם אשכול פירסטו זיך אויף (כמעט) ווי אנדערע האבן זיך אויפגעפירט אין דעם אשכול וועגן דעם "בלאט"?

וואס הייסט די גערופן דעם טאטען אין קארט?
אויף וואס האט מען אים גערופן? א לאו סוט? וואס איז געווען דארט?
דארפסט נישט ענטפרן, ווייל עס וועט פארדרייען די אשכול
כ'האב נאר געוואלט צייגן פאר איינעם וואס וויל זיך איינרעדן אז די ביזט נייטראל

הה"ד ווען א ווארים גראבט זיך אריין אין כריין מיינט זי אז עס איז זיס. קלאר, ביסט איליטערעט. סארי.

[קלאר]

אז מרעדט פונעם איד טאר מען נישט אויסלאזן בשבחו. דורכן גאנצן קאנפליקט האט דער איד אייביג זיך געהיטן פון פוגע זיין בכבודו פון דיינים ומו"צים פונעם צד שכנגד, אפילו ווען זיי האבן זיך ארויסגעשטעלט געוויסע צייטן אפן אין די מערכה האט זיך דער איד קיינמאל נישט געגליטשט. -- לעומת זה דארף ארויסגעברעגט ווערן לדראון וויאזוי דער בלאט האט חוזק געמאכט פון אזעלעכע אידן ווי ריח"מ פר"מ (פאסט טרעגער) און פון רז"ל פילאפף, און פון רש"ל וו"ב און נאך און נאך ממש וואך נאן וואך מיין האר האט זיך אויפגעשטעלט וויזוי וואגן זיך אינגע ראצערס צו טיהן אזאנס?

ווען ר געציל ב"וו פון קר"י האט גע'פסק'ט איבער די סידור קידושין אין קר"י האט זיך דער איד געוואגע צו שרייבן איין שלעכט ווארט אויף דעם גאון? -- קוק א חילוק צווישן איין נארמאלער צייטונג וואס ווייסט וואו איין וואו אויס, און א געלער בלעטעל וואס ווערט געפירט אן א דעת תורה און אן א פראפעסיאנאליזם.

נישט די ערשטע ליגענט ווען עס קומט צו פאליטיק
א שאד איך האב נישט אוועגעלייגט די צייטונגען ביי פרשת בית אלטא פיגא אין סידו''ק
אין ווער געדענקט נישט וויאזוי זיי האבען געשריבן ביי גענוג מערכות קעגן ר' אליקום שלעזניגער, קעגן ר' אפרים שמעון לייכטאג, אא''וו

אין ווען האט די בלאט געשריבן אויף ריח''מ 'פאסט טרעגער'?


עס דערמאנט מיך ווען דער רידאקטער פין דער איד האט צאמגענומען חתימות קעגן דער בלאט פין די זאלונישע רבנים
אין זיי האבען געוואלט עס זאל האבען א שטיקל פנים
האבען זיי געלייגט דעמאלט זייער אסאך לחץ אויף ר' טודרוס זילבער זאל אינטערשרייבן קעגן די בלאט
מיט די טענה אז זיי שרייבן קעגן ריח''מ
ר' טודרוס האט געזעהן אז ער קען נישט לויז ווערן, האט ער זיי געזאגט:
וואס ווילסטו פין זיי
ווען די שרייבסט קעגן זייערע רבנים אין זייער רבי'ן וועם זיי האלטן פאר ת''ח ויר''ש ווייל די האלטס אז ער איז א שגץ,
פארוואס זאל ער נישט מעגן שרייבן קעגן וועם ער האלט פאר א שגץ?
איך קען אים נישט הייסן אויפהערן ווילאנג ביידע הערן אויף,
אין מען האט אים דעמאלסט אפגעלאזט

[זר זהב]

טאקע א שאד אז דו האסט עס נישט אוועקגעלייגט, ווען יא וואלסטע נישט געקענט זאגן א שאד.
א שאד!

[עס עפעס]

די ארוינים - און איך שטעל מיך פאר דער בלאט אויך - מאכן חוזק פונעם איד פאר'ן ברענגן פרישע באריכטן און רעזאלטס וואס ווייזט אז דילאן באקומט מער שטימען (אמער דאס שטימט נישט מיט'ן גרויסן מזל טוב!)

נאך א מזל דער בלאט איז נישט ארויסגעקומן אין 1948 ווייל אויב יא וואלט טאמאס דוועי געווען פרעזידענט

(נאר ביי די ארוינים שטייצעך)

כ'עקל זיך אריינצוגיין אין פאליטיק און כוויל זיך דייקא יא האלטן צו דיסקוסירן זאכן פון א דזשורנאליסטישע און שרייבערישע שטאנדפונקט. ס'איז מיר פשוט געווען אינטערעסאנט די וואך אינעם איד ווען זיי האבן געהאט א גאנצע מאפע מיט די גענויע שטימען און אין יעדן ארט האט דילאן געקריגן מער. ס'קריכט מיר נישט אריין אין קאפ וויאזוי וועלאסקועז האט געווינען אויב אזוי.

מעיבי בינעך נאאיוו אין די זאכן, און ס'וועט מיר זיין א קאמפלימענט אויב זר'לע וועט שרייען אז כ'בין נאאיוו...

עניוועי, צוריק צום נארמאלן שמועס, ווייל פאליטיק עקלט מיר.

[זר זהב]

יענע מאפע איז נאר פון ווילי וועלעכער איז גאר א קליינער חלק פונען 7'טן קאנגראעס דיסטריקט. (איך ווייס נישט צי האסט געפרעגט ערענסט..)