א וויי געשריי איבער פערזענליכע אטאקעס

[יאיר]

אין די לעצטע טעג בין איך פארנומען און איך האב נישט קיין צייט צופיל צו מגיב זיין, אבער א חבר'ס חבר האלט מיר אין איין צושיקן לינקס ווי מען נעמט געוויסע ניקים פאר צילברעטער, און מען רייסט זיי אראפ, אויף איין אופן אדער א צווייטע. מען שניידט אין זיי אריין, מען שמירט ארויף טיטלען, און מען אטאקירט דעם מענטש אנשטאט זיינע מיינונגען.

מורי ורבותי, לא לדרשה קאתינא, איך האב נישט קיין צייט פאר לאנגע פסיכאלאגישע אנאליזן, אבער איך מוז אויסדריקן מיין וויי געשריי. אונזערע הייליגע חכמים האבן אפשר נישט געקענט ניוטאן'ס פיזיקס, אבער זיי האבן געוואוסט פשוט'ע כללים ווי אזוי צו באהאנדלען איינער דעם צווייטן מיט כבוד הבריות, און ווי אזוי צו שעצן א מענטש. חז"ל האבן אונז געלערנט יתמו חטאים ולא חוטאים, ווייל עס איז נישטא אזא זאך ווי א זינדיגער מענטש. זיי האבן נישט צוזאמגעשטעלט דעם מענטש מיט וואס ער טוט אדער מיט וואס ער האלט. חז"ל האבן אונז געלערנט אז המכנה שם לחברו נקרא רשע, ווייל אריינרוקן א מענטש אונטער א קאטעגאריע באזירט אויף איין פעלער וואס ער האט איז א שרעקליכע זינד מצד יושר און מאראל. חז"ל האבן אונז געלערנט אז ווען בית שמאי און בית הלל קריגן זיך ארום אויף די שארפסטע טענער אין איסורי כריתות קען מען בלייבן גוטע פריינט און אפילו זיך משדך זיין, כאטש מאנכע וועלן זאגן אז דאס איז א וועלט פון יוטאפיע און האט מיט מציאות געהאט ווייניג שייכות, איז א מענטשנ'ס יוטאפיע אויך נישט א קלייניגקייט.

ליידער ווילן דאס מענטשן נישט פארשטיין. מען פאר'משפט גאנצע משפחות און קהלות באזירט אויף א חשש, אויף עפעס א הוה אמינא, אויף עפעס א דמיון אז יענעמ'ס נאז שטייט קרום אדער אז זיין הברה איז מאדנע. דאס איז דער זעלבער דעה וואס זאגט אז אויב איינער איז געווען א גדול בתורה וביראה האט ער נישט געקענט באגיין א מאראלישע עולה, דער זעלבער דעה וואס זאגט אז אויב איינער האלט עפעס א מיינונג וואס געפעלט מיר נישט אין דעם מיטל-מזרח קאנפליקט מוז ער זיין אן אנטיסעמיט, א זעלבסטהאסנדער איד, אדער איך ווייס אליין נישט וואס.

רבותי, הערט אויף זשאדזשן מענטשן! הערט אויף זיי אריינשטעלן אין ענגע קעמערלעך וואס ראשו ורובו בתוך סדום ושולחנו בתוך לי קארנער ראדני! לאזט מענטשן זיין פארשידנארטיג! לאזט מענטשן בליען! לאזט זיי האבן אייגענע מיינונגען! לאזט אים זיין א פארביסענער ליבעראל און אן ארכי פרא-גאנס קעמפער! לאזט אים זיין א פארברענטער ציוני און א ליבהאבער פון סאטמאר רב'ס פשט'לעך! לאזט אים אויסגיין פון אהבת ישראל און קעמפן פאר פאלעסטינער רעכטן!

ווען איך וואלט יעצט געהאלטן א שבת הגדול דרשה וואלט איך געזאגט א טייטש, האלקים עשה את האדם ישר, גאט האט באשאפן דעם מענטש גלייך. יא, אלע זיינע סתירות און אלע זיינע מאדנע נאטורן, אלע זיינע שוואכקייטן און אלע זיינע שוועריגקייטן, דאס איז גלייך, ווייל דאס איז דער מענטש. והמה בקשו חשבונות רבים, און די מענטשן מאכן זיך חשבונות. העי, ביסט א פרומער איד? טארסט נישט גלייבן אין עוואלוציע! גלייבסט אין עוואלוציע? מוזט זיין א געבוירענער אפיקורס! ביסט א מוסלעמענער? דו מוזט זיין א טעראריסט וואס פגר'ט צו שטארבן! ביסט א חסיד? דו טארסט נישט גיין אין שויער און דיין בארד מוז האבן קאלטענעס! דו ביסט א גוי? דו מוזט זיך גט'ן דריי מאל און שטארבן פון אן אווערדאוז! ביסט אן אמורא? דו מוזט קענען איינשטיין'ס רעלאטיוויטי דורך און דורך!

אנטשולדיגט, וואס טיילסטו איין פאר מענטשן ווי אזוי זיי דארפן עקזיסטירן אויפ'ן "ריכטיגן" אופן? פארוואס מעג ער נישט זיין א תלמיד פון בעל שם טוב און אפילו א הרב הקדוש, נאר פליען מיט אלעקסיי קען ער נישט? פארוואס קען ער נישט זיין א גלח מיט א צלם, און גראדע א פיינער מענטש וואס האט גאנץ א שיינע פילאזאפיע אויפ'ן לעבן? פארוואס מעג ער נישט זיין א ריזיגער תלמיד חכם און אן איידעלער איד, נאר פארמאגן עפעס אן אוממאראלישע אבערגלויבן? פארוואס מוז די וועלט שטימען לויט דיינע הנחות?

ווען מען זאל לאזן דעם מענטש זיך נאטורליך אנטוויקלען, אנערקענען אלע זיינע חלקים אין אים, וואלט ער געהאט א געלעגנהייט צו אנערקענען זיינע חסרונות און זיי פאררעכטן, אדער וואלסטו גאר איינגעזען אז זיינע חסרונות זענען מעלות. אבער אז מען לאזט אים נישט לעבן, מען שפארט אים איין אין א באקסל, נו מה יעשה הבן שלא יחטא, ווערט ער דערשטיקט און דערשלאגן.

שוין, איך האב שוין נישט קיין כח צו שרייען.

[בענדזשאמין פרענקלין]

יאיר דברים כדברונות הערליך געשריבן כדרכך בקודש.

אבער איך האב דיר געפאקט ביי די מעשה

רבותי, הערט אויף זשאדזשן מענטשן! הערט אויף זיי אריינשטעלן אין ענגע קעמערלעך וואס ראשו ורובו בתוך סדום ושולחנו בתוך לי קארנער ראדני! לאזט

יאיר, הער אויף צו זשאדזשן מענשטן וואס דרייען זיך אויף לי קארנער ראדני!

[יאיר]

און וואס איז מיט די סדומ'ער? זיי מעג מען יא זשאזשן?

[שמעקעדיג]

שוין לאנג נישט אזוי געלאכט ביי א שבת הגדול דרשה...

יפה אמרת והיטב דרשת! נהניתי מאוד, מי יתן והי' עם ה' ללכת בדרכיך.

[מאטי]

יאיר וואס בארעדסטו אזוי מיין שטיבל? ווער זענען אט די ביליגע לייט וואס טון אזעלכע אומווערדיגע מעשים?

[בוךווארעם]

מעולם האב איך נישט משיג געווען די כעס אנטקעגן זשאדזשן. וואס פונקט איז דער פראבלעהם? איך פארשטיי אז פסק'ענען אדער שטראפן מענטשן איז נישט מיין תפקיד. אבער פארוואס טאר איך נישט מאכן אן אנאליז מיט מיינע פינף חושים, צו דערגיין לפי יכולתי מה טובו פון דער אדער יענער, בכדי צו וויסן וויאזוי זיך צו בענעהמען מיט איהם און א פאל מיר וועלן האבן א שייכות?

[בוךווארעם]

Although you may not like it, people are judging you pretty much everyday. As soon as you meet someone or even see someone, you are probably sizing them up and putting them into a specific category. Whether this is right or not is a matter for debate, but the fact that it happens is indisputable. While the ways that we judge people can vary from one case to the next, there are a few areas where most people are judged.

dangerouslee.biz/2013/05/01/3-ways-everyone-judges-each-other/

[שמעקעדיג]

כאטש א מענטש דארף ארבעטן אויף זיך נישט צו דזשאדזשן א צווייטן בכלל, אל תדין את חברך עד שתגיע למקומו, איז רוב מאל מן הנמנע נישט צו זיין אביסל דזשאדזשמענטל. אבער לכה"פ האלט עס ביי דיר אין געדערים. דאס אויספויקן ברבים און אראפרייסן מיט חוזק, און נישט אויסהאלטן אז יענער טראכט אנדערש ווי דו, דאס איז נישט ריכטיג.

[בוךווארעם]

איך מערק א גרויסע מישעניש אין וואס "דזשאדזשן" מיינט. עס זעהט מיר אויס אויס אז נישט ביי אלע מיינט דאס די זעלבע זאך.
אפ'מבין'ען א מענטש כשלעצמו איז נישט מעגליך א בר דעת זאל נישט טוהן, און נאר א טיפוש פראבירט נישט בעסער צו פארשטיין די חילוקים צווישען מענטשן און פון וואס פאר א טיפ מענטש מ'האנדעלט דא.
אויב דזשאדזשן מיינט חוזק מאכן איז דער פראבלהם נאר דאס חוזק מאכן.
אויב דזשאדזשן מיינט דאס נישט גרונטלעך דערגיין וואס דער אמת איז מיט דער מענטש, איז דער פראבלעהם דאס נישט גענוג דזשאדזשן.
אויב דזשאדזשן מיינט פסקענען וועם און וואספאר א שטארף אדער קנס "קומט'זיך" פאר דער אדער יענער, איז דער פראבלעהם די גאוה אדער טיפשות פון שפילן גאט.
איך בין זיכער אז עס איז דא נאך פירושים און אופנים וואס די ווארט/מושג "דזשאדזשן" ווערט גענוצט וואס זענען טאקע נישט אויסגעהאלטן מאראליש און/אדער ע"פ תורה, אבער די עצם פעולה פון מאכן אן עדיאקעיטעד געסס און אן אנאליז לפי די פאקטן וואס מ'ווייסט וועלכע סארט מענטש איינער איז, איז נישט נאר ריכטיג און אויסגעהאלטן, נאר ווער עס וועט דיר זאגן ער טוהט דאס נישט איז א ליגענער אדער א גייסטיש-קראנקער.

[berlbalaguleh]

יאיר דברים כדברונות הערליך געשריבן כדרכך בקודש.

אבער איך האב דיר געפאקט ביי די מעשה

רבותי, הערט אויף זשאדזשן מענטשן! הערט אויף זיי אריינשטעלן אין ענגע קעמערלעך וואס ראשו ורובו בתוך סדום ושולחנו בתוך לי קארנער ראדני! לאזט

יאיר, הער אויף צו זשאדזשן מענשטן וואס דרייען זיך אויף לי קארנער ראדני!

בענדזשי: ער (יאיר) דזשאדזשט נישט די מענטשן פערזענליך. ער געט אן אפשאצונג איבער דעם געאגראפישן ווינקל...נישט מער פון דעם...!

[שבת אחים]

@יאיר
ביסט גערעכט מ׳דארף זיין טאלערענץ צו יעדעמעס בויך וויי מיין קשיא איז נאר ווי שטעלט זיך עס אָפּ ? וואס וואלט געוועהן ווען א ניק אויף קאווע שטיבל וואלט ווען גע׳טענהט טאג און נאכט אז די נאציס ימ״ש זענען גערעכט (ח״ו) אדער אז זיי האבן אויך א צד וואלסטו עס טאלערירט?? איך נישט !

[אחד העם]

@יאיר
ביסט גערעכט מ׳דארף זיין טאלערענץ צו יעדעמעס בויך וויי מיין קשיא איז נאר ווי שטעלט זיך עס אָפּ ? וואס וואלט געוועהן ווען א ניק אויף קאווע שטיבל וואלט ווען גע׳טענהט טאג און נאכט אז די נאציס ימ״ש זענען גערעכט (ח״ו) אדער אז זיי האבן אויך א צד וואלסטו עס טאלערירט?? איך נישט !

עס איז צום באמערקען אז מען טענהט דאס נישט, מען קען אפשר וועלן דערגיין זייער אידעלאגיע און פסיכעלאגיע, עס איז נישט פארהאנען קיין חיוב צו באטראכטען דעם דייטשען ווי א שד מיט קאטשקע פיס, אבער בארעכטיגען איז נישט קיין נושא בכלל, עס איז נישט דא דא קיין טעמע וואס ענדעלט און די משל וואס די האסט געשטעלט, סא סאיז אי-רעלעווענט, עס קען זיין אז די נושאים דא זענען קאנטערווירסאל, און געוויסע מכח א געוויסע צימצום וועלן זיי האלטען אז די משל איז ייא רעלעווענט, דארפען מען קענען טאלערירען ביידע סארט, כי זה כל האדם!

[בוךווארעם]

איז טאלערענץ צו אלע סארט דעות אויך טאלערענץ צו טיפשות?
דארף מען האבן טאלערענץ צו אלע סארט דעות אויף דעות?
איז דא א נפק"מ צווישן freedom of speech און freedom of being listened too?
וואס פונקט מיינט 'טאלערענץ'? דארף מען אויך סובל די שפראך, אויסדריקן און מליצות וואס איינער ניצט צו ארויס ברענגן זיין צד?

[לעיקוואד]

בוכווארעם, איך האב א פשוטע הגדרה, גענומען פון אן אלטער ספר. דלך סאני לחברך לא תעביד. פיגער עס אויס.

[בוךווארעם]

לו יצויר מיר ארט נישט אויב איינער 'גייט פערסינאל', און איך האב די מעגליכקייט צו הערן די תוכן פון יענעם'סט טענה און איך ווער נישט דיסטרעקטעד פון די גערודער פון די טענה, האב איך יעצט רשות מטעם דעתך (לא) סני צו באצירן מיין ריטארט מיט שפיזיגע טיטלען אויפן בעל הטענה?

[לעיקוואד]

און אויב מיר ארט נישט אז מען גיט מיר א פראסק, איז דאס א היתר צו שלאגען יענער? איך מיין מיר זענען שוין דורכגאגאנגען די כתה ג' קשיות אויף ר' עקיבא'ס כלל.

[בוךווארעם]

געדעקנסט נאך די תשובה וואס מ'האט דעמאלט געגעבן?

[ברסלבער]

יאיר, געוואלדיגע און אמת'ע דיבורים.
איך זע נישט וואס דער עולם פארשטייט נישט אין יאיר'ס ווערטער. ביים אנהויב פון די דרשה האט דאס יאיר מגדיר געווען אין איין שורה:

מען אטאקירט דעם מענטש אנשטאט זיינע מיינונגען.

זאל ער האלטן ווי היטלער, אדער רעדן גראב טיפשות; זיכער מעג מען, און אפשר דארף מען גאר, אפפרעגן זיינע "מיינונגען", אבער פארוואס פעלט אויס אראפצורייסן פערזענליך דעם מענטש? עס העלפט נישט ארויס אינעם ויכוח, און עס ברענגט נישט קיין שום נוצן.

[בוךווארעם]

קרייבעיביאיזם און וויקטימיאיזם איז נישט מער ווי א דעבאט גימיק וואס פארקיווערט די שמועס צו די מידות פון דער טוען אנשטאט די תוכן פון די טענה.

[שמערל]

ר' עקיבה'ס כלל, איז בכלל נישט אין פלאץ ווען מען האלט שוין אין א נקמה mode.
אודאי איז דא א מקום צו יאיר'ס דברי תוכחה, עס איז אלטס שייך זיך צו אויסארבייטן די מידות און נישט ארויסגיין פון די כלים אפילו ווען דער צווייטער איז שילדיג אין פראוועקירן, אבער פון די אנדערע זייט מעגן מיר נאך זיין אזוי פויפסטליך ווי דער פויפסט, און אויך פארדאמען די פראוויצירער. (עיין ערך טשארלי האבדע)

און לאמיר אנכאפן דאס קינד ביים נאמען, עפענען א אשכול מיט א קעפל, די אוממאראלישקייט און אומרעכט פון מדינת ישראל, ברענגט ביי אסאך מענטשן מער בייז בלוט ווי א אשכול אז דער הייליגער פאפע רב איז געווען א שוטה.
מיר זענען גראדע אפען צו דעבאטירן די פאליסטאנער נושא און מודה זיין אין ישראלישע פעלערן, אבער דער אנדערער צד דארף האבן אביסל שכל און מענטשליכקייט עס צו באהאנדלען מיט זיידענע הענטשוך עס איז סוף כל סוף דא אידישע סייט ווי רוב מענטשן האבן אנטי אראבישע מיינונגען.

[לעיקוואד]

עס איז קיוט ווען דער וואס פארשעמט און רייסט אראפ פרעזענליך איז גאר דער וואס שרייט מען דארף זיין אביעקטיוו און זיך נאר מאכן צוטוהן פון די תוכן הטענות און נישט פון דער מענטש און וויאזוי ער זאגט דאס.

[בוךווארעם]

1) עס איז נישט שיין צו טשעפענען.
2) טשעפענען פאר'הרג'ט די געשמאק פון א דעבאטע
3) אויב א טענה 'האלט וואסער' פעלט נישט אויס אויך צו טשעפענען
4) ס'איז קיין נפק"מ אויב מ'ניצט א תואר גנאי אויף די טוען אדער די טענה, ביידע האבן נישט קיין פלאץ אין אן ערענסטע שמועס
5) ווען א דעבאטע ווערט הייס פאסירט אמאל (רוב) אז מענטשן טשעפענען
6) שפילן באליידיגט און אויסניצן יענעם'ס טשעפענען זיך צו באקרוינען מיט'ן מאראלישע טיטל און אזוי ארום באקומען סימפאטיע פון די ביישטייער איז א פאפערישער טאקטיק.
7) מענטשן זענען מענטשן און דאס אלעס האט און גייט פאסירן מיט כמעט אלע דעבאטעס
8) אויב איינער וויל באמת האבן אן ערענסטע שמועס זאל ער זיך אנשטרענגען כפי יכולתו נישט צו טשעפענען און נישט ווערן באליידיגט ווען יענער טשעפעט יא, און אויך נישט ווערן דיסטרעקטעד ווען יענער פראבירט צו שפילן באליידיגט און פארדרייען די שמעוס צו א קאמפעטישן ווער עס איז א גרעסערע בעל מידות.

קיין חידושים. עצה טובה קמ"ל.
...Next question

[פלאוויוס]

בוך ווארעם, זייער שיין!! מ'קען צולייגן נאך איין נומער: אויב איז מען אריבער די ליניע בטעות (וואס דאס איז א פארשטענדליכע זאך במשך א דעבאטע), זאל מען זיך אנטשולדיגן דערנאך. דאס איז נישט קיין פחיתות הכבוד, נאר דאס גיט צו רעספעקט.