ישראל קאפקע האט געשריבן:ריכטיג אז ציוניזם איז א נאציאנאליסטישע באוועגונג וואס איז באשאפן געווארן אויף די אייראפעאישע אידעע פון נאציאנאליזם, און די עטניש באזירטע נאציאנאליזם איז געווארן 'טרייף' בערך אין די צייט ווען מדנ"י איז ענטשטאנען, אבער מען דארף אנערקענען אז עס איז געווארן אפגעפרעגט טאקע וועגן די אידישן האלאקאוסט.
דאס דארף טאקע אונז מחייב זיין.
איך פארשטיי אז אין דער טענה וואס דו ברענגסט אויף קעגן עטניש-באזירטן נאציאנאליזם ליגט בעצם א צווייפאכיגע טענה. איינס, אז היות עטניש-באזירטער נאציאנאליזם האט געברענגט א האלאקאסט, דארף עס זיין "טרייף" פאר יעדן איינעם, נישט קיין נפקא-מינה צי ער איז א איד אדער א גוי. צווייטנס, אז א איד האט א באזונדערן חיוב צו שטיין ווייט פון דעם סארט נאציאנאליזם, וויבאלד ער איז אליין א געליטענער דערפון. איך וועל מיך באציען צו יעדן פון די צוויי זייטן באזונדער:
1) איך האב שוין אפאר מאל געשריבן אז נאציאנאליזם איז נאר געווען איין באשטאנדטייל אין נאציזם, און דאס איז גאר וויכטיג צו אונזער שמועס. אבער אפילו ווען מיר זאלן יא אנווייזן אויף נאציאנאליזם גופא ווי דער מקור פון פארשידענע צרות, איז עס נאך אויך נישט גענוג צו פסל'ען דערמיט דעם גאנצן נאציאנאליזם, וויבאלד יעדע אידעאלאגיע אין דער וועלט האט מענטשן וואס פירן אויס רשעות אין איר נאמען. אויב זאל נאציזם זיין א ראיה אז נאציאנאליזם איז שלעכט, דעמאלט דארף אייסיס זיין א ראיה אז רעליגיע איז שלעכט, און טייל וועלן אפשר האלטן אז די אמעריקאנער מלחמות אין איראק איז א ראיה אז הומאניזם איז שלעכט. ס'איז טאקע אמת אז אין פאסט-האלאקאסט אייראפע איז געווארן א טאבו קעגן עטניש-באזירטן נאציאנאליזם, אבער דאס איז א תוצאה פונעם קלאפן על-חטא צו שטארק... כאטש איך רעספעקטיר די גוטע זייט אין דער אייראפעישער נשמה, וואלט איך בעסער געוואלט אז זיי זאלן נישט באגיין קיין נאציאנאלן זעלבסטמארד ביים קלאפן על-חטא.
מיין פערזענליכע מיינונג איז אז יעדע אידעאלאגיע האט סכנות, און מ'דארף עס קענען ריכטיג באלאנסירן. דארט וואו ס'איז נישטא קיין עטניש באזירטער נאציאנאליזם איז די יוגנט למעשה פארבליבן אן דער פונדאמענטאלער מענטשליכער אידענטיטעט (צו באזירן דעם קשר אויף א קולטור איז בכלל נישט דאס זעלבע ווי א קשר וואס איז באזירט אויף משפחה'שאפט), און אויסערדעם וואס ס'איז זייער וואקלדיג און אומסטאביל (עיין ערך פראנקרייך/איסלאם), לאזט עס אויך איבער די יוגנט פוסט און ליידיג, און דאס פירט עווענטועל צו ראדיקאליזם פון פארשידענע סארטן. טייל ווייזן אן אויף דעם וואס אייסיס ציט אן אזויפיל פאפולאריטעט צווישן אייראפעאישע יונגען, אז דאס איז צו פארדאנקען דער פוסטקייט אין אידענטיטעט. קענסט אודאי פילאזאפירן אין דעם, אבער איך מיין נאר ארויסצוברענגען אז קיין שום אידעאלאגיע טויג נישט ווען ס'איז עקסטרעם, און אז מ'זאל אוועקנעמען אזא וויכטיגע זאך ווי די פאלקסטימליכע אידענטיטעט וואס מ'האט איבערגענומען פון די פריערדיגע דורות, צוליב א ביטערן קאפיטל אין געשיכטע, איז לדעתי נישט בארעכטיגט.
2) יעצט לאמיר רעדן מער ספעציפיש וועגן אידן: דער האלאקסט וואס אידן האבן געליטן איז נישט געווען בלויז א תוצאה פון קסענאפאביע, נאר פון דעם וואס א געוויסע רעזשים (אייגנטליך מער ווי איין רעזשים) האט אריינגעלייגט "אנטיסעמיטיזם" אינעם צענטער פון איר אידעאלאגיע, אנטשלאסן אויסצוראטן די ספעציפישע אידישע ראסע אין יעדן ארט וואו זיי געפינען זיך, סיי וואו אין דער וועלט. די ציוניסטישע וויזיאנערן האבן אין דעם זין גראדע זייער גוט אפגעליינט די היסטאריע וואס גייט קומען נאך איידער ס'איז געשען, און זייער מאטא איז געווען אז מ'מוז גרינדן א לאנד פאר אט דער ספעציפישער געפלאגטער ראסע/רעליגיע.
דאס הייסט, אז אפגעזען וואס מיר קלערן וועגן עטניש-באזירטן נאציאנאליזם, איז אמאל קלאר אז אויב איז דא א פאלק וואס דארף האבן שוץ באזירט אויף זייער ראסע, איז עס יענע פאלק וואס איז אפגעסטעמפלט על סמך פון זייער ראסע. פארשטייט זיך אז דו קענסט טענה'ן אז נאר די נאציס האבן אפגעזיגלט די אידן, און ס'איז נאר געשען איין מאל אין היסטאריע, אבער פאקטיש ווייסן מיר אז דער מאדערנער אנטיסעמיטיזם איז בסך הכל א גלגול פונעם אלטן אנטיסעמיטיזם, און ווי כ'האב געזאגט פריער האבן שוין די ציוניסטישע וויזיאנערן עס פאראויסגעזען מיט א א שרעקליכער פונקטליכקייט. ובכן, דאס וואס דו פרעגסט צי ס'איז דא נאך א דעמאקראטיש לאנד איבער דער וועלט וואס איז באזירט אויף אן עטנישן וועזן, איז א פראגע וואס מוז בהכרח זיין אומרעלעוואנט אויב מיר ווילן א מקום מקלט פאר'ן אידישן פאלק.
זאת ועוד, ביים אנקומען קיין ארץ-ישראל האבן די אידן פארגעשלאגן פאר די אראבער צו לעבן אינאיינעם בשלום. מ'קען אודאי פילאזאפירן אז די אידן האבן געוואוסט אז די אראבער וועלן זיך קעגנשטעלן, אבער די אונטערשטע שורה איז למעשה אז די אראבער האבן זיך קעגנגעשטעלט (מיר קענען זיי אפילו פארשטיין פון זייער שטאנדפונקט), און זיי האבן תיכף ומיד אנטוויקלט אן אייגענעם עטניש-באזירטן נאציאנאליזם כדי אפצושטויסן דעם אידישן אריינדרינגער (אגב האבן די אראבישע פירער אויך אריינגעמישט קלאסישן אנטיסעמטיזם אין זייער אייגענעם נאציאנאליזם, אפזיגלענדיג דעם איד – ווידער אויפ'ן סמך פון זיין ראסע – פונקט ווי די נאציס בשעתו). ובכן, קומט אויס אז די פראגע וועגן וואס מיר רעדן איז בכלל נישט געווען קיין פרייער אויסוואל פאר די גרינדער פון דער מדינה, וויבאלד דאס איז געווען דער מציאות וואס זיי האבן געטראפן אין ארץ-ישראל. פארשטייסט וואס איך מיין?
*
אין א זייטיגן נאטיץ לאמיך צולייגן, אז אידישקייט איז סוף כל סוף א געמיש פון רעליגיע מיט פאלקשאפט, און דאס גופא לאזט אונז למעשה נישט נאכגיין די טריט פון אייראפע, צו מפקיר זיין אונזער פאלקס-אידענטיטעט לטובת א מאדערנער פאפירענער בירגערשאפט. דאס הייסט נישט אז מ'דארף חלילה פארשפארן די טויערן פונעם לאנד פאר פרעמדע, נאר דאס הייסט אז אידן, ווייניגסטנס פרומע אידן, וועלן שטענדיג אפטיילן צווישן זיך און אנדערע (פונקט ווי יעדע רעליגיע טוט דאס, נאר יעדע רעליגיע טוט דאס אין דער פריוואטער ספערע פונעם מענטש, בשעת די אידישע אמונה טוט דאס אין דער קאלעקטיווער ספערע).
דא קען מען אודאי אריינגיין אין א פרישער דעבאטע וויאזוי צו קאנפארמירן אונזער אמונה מיט דעם אוניווערסאלן גייסט, און דאס איז א פראבלעם וואס האט שטארק געשטערט די רעפארמער מיט א צייט צוריק, אבער דאס געהערט שוין צו א באזונדערן שמועס. איך האלט אז די אידישע השקפה גיט זיך גראדע זייער קונצליך אן עצה מיט דער פראבלעם, און איך וואלט געזאגט אז יעדער איד דארף פילן דעם דראנג צו וועלן פארשטיין וויאזוי די קאמפליקאציע ווערט געלעזט, נאר ס'וואלט געפאדערט א באזונדערן אשכול. מ'קען עס אבער מסתמא צולייגן צו דער רשימה פון סיבות צו אנטיסעמיטיזם, ווייל די סימביאזע פון פאלק/רעליגיע איז א מראה משונה צו וואס די וועלט איז נישט געוואוינט.
פארשטייט זיך אז דאס איז אויך אן אפפרעג צו דעם וואס דו מאלסט אפ דעם עטניש-באזירטן ציוניזם ווי גלייך ס'איז אפשטאמיג פון אייראפעאישן נאציאנאליזם. אמת, דער געדאנק אז א איד קען זיין א פיינער איד אויך ווען ער היט נישט די תורה, דאס מוז זיין א מאדערנער געדאנק, אבער דער באגריף פון עטנישער באזונדערקייט איז שטענדיג געווען ביי אידן (פונקט ווי ס'איז געווען ביי רוב אנדערע פעלקער אין אלע צייטן). די גמרא לייגט דאס אראפ אין מערערע כללים אין ש"ס (אזוי למשל אינעם כלל אז "אין מביאין ראיה מן הגויים" ווען ס'קומט צו ביאלאגישע פראגעס, וויבאלד אידן און גויים האבן אנדערע בלוט/פלייש; אדער אינעם כלל אז "ישראל אעפ"י שחטא ישראל הוא"; און נאך אזעלכע ענליכע מאמרים).
איך וואלט דערביי געזאגט אז אויב עפעס איז גענומען פון אייראפע איז עס ענדערש די קלאסיפיצירונג פון אידן אויף פרומע און פרייע, ארטאדאקסן און נעאלאגן, א.א.וו. ווייל אין די גמרא'ס צייטן, ווי אויך אין די צייטן פון תנ"ך, האט דאס נישט עקזיסטירט. זייער אסאך אידן האבן נישט געהיטן די מצוות, אבער מ'האט זיי העכסטנס באטראכט ווי עמי-הארץ (ווען ס'איז געווען אן איינגעבוירענע לעבנסשטייגער), פושעי ישראל (ווען ס'איז געווען להכעיס), א.ד.ג. ס'איז אבער נישט געווען אזא באגריף ווי א סעקולערער איד. יעדער וואס איז געבוירן צום אידישן קאלעקטיוו האט אויטאמאטיש געהערט צום אידישן פאלק/רעליגיע. א גר וואס האט זיך געוואלט דערין אנשליסן האט געמוזט זיך אפזאגן פארמעל פון זיין פריערדיגן עטנאס (נישט אומזיסט ווערט ער באטראכט ווי א "קטן שנולד" און ער קען ניטאמאל ירש'ען זיין טאטן), און אזוי אריבערקומען צום אידישן פאלק/אמונה.
איך ווייס אז כ'האב ווייט נישט אויסגעשעפט די נושא און ס'פאדערט נאך ערקלערונג, אבער כ'וועל ווארטן אז דער שמועס זאל זיך ווייטער אנטוויקלען. מילא, גענוג אויף דערווייל.
און אינדערצייט וואס דאס עטנישע נאציאנאליזם איז געווארן מער און מער פראבלעמאטיש (ספעציעל אין די מערב וועלט) ווערט עס אין מדנ"י גאר מער און מער איינגעגעסן, וועלכע לאנד האט א אקטיווע עטניש/רעליגיע באזירטע אימיגראציע פראגראם, בשעת די ערשטע און צווייטע דור פליטים אין די דערנעבנדע לענדער קענען נישט אריינטרעטן אפילו צייטווייליג, (אפגעזען צו זיי זענען געווארן פארטריבן אדער זענען בלויז אנטלאפן).
אויף דער "פראבלעם" פון דעם אקטיוון עטניש-רעליגיע באזירטע אימיגראציע פראגראם האב איך שוין געענטפערט, אבער איך פארשטיי אז דיין עיקר פראבלעם איז נישט אויף דעם וואס די רעגירונג עפנט די טויערן פאר יעדן איד, נאר אויף דעם וואס זי פארשליסט די טויערן פאר אנטלאפענע אראבער. דאס עפענען די טויערן פון ארץ-ישראל פאר יעדן איד איז א פראבלעם נאר פאר די פאלעסטינער, וויבאלד דאס פארמערט דעם מספר פון די "אידישע אקופירער", אבער אין דער מינוט וואס מיר זעען נישט די אידן ווי אקופירער, וועלן מיר פארשטייט זיך נישט זען קיין שום פראבלעם אין דעם נאבעלן אימיגראציע פראגראם וואס רופט אויס פאר'ן געפלאגטן פאלק אז יעדער אן אויסנאם איז געלאדנט אהיימצוקומען. ("לרך ולזקן, אנו פה חומת מגן...")
ובכן, פארשטיי איך אז די טענה וואס דו ווארפסט קעגן דער מדינה איז בעיקר דער פאקט וואס די פאלעסטינער פליטים זענען געבליבן אויסגעשלאסן פונעם פראגראם. אבער ווי געזאגט איז עס בכלל נישט געווען קיין פראגע "וויאזוי אידן האבן געוואלט אויסשטעלן זייער לאנד", נאר דאס איז געווען דער מציאות מיט וואס זיי האבן זיך דערזען ביים אנקומען אינעם לאנד. דער פאלעסטינער עטניש-באזירטער נאציאנאליזם, וואס האט אפגעווארפן אינגאנצן די מעגליכקייט פון לעבן בשלום מיט אידן, האט געמאכט דעם מצב גאר קאמפליצירט, און וועגן צוריקנעמען די פליטים האט מער קיין פראגע נישט געקענט זיין.
איז עס געווען מאראליש/אוממאראליש? דאס איז א פראגע וואס דו קענסט פרעגן נאר ווען ס'איז געווען אן אויסוואל צווישן צוויי וועגן. ווידער אויב ס'איז געווען א מציאות אין וועלכן דאס אידישע פאלק איז אריינגעצוואונגען געווארן, לאזט זיך בכלל נישט דעבאטירן די פראגע פון מאראליטעט. אויב עפעס קען מען פרעגן צי ס'איז מאראליש געווען פאר די אראבער זיך קעגנצושטעלן דעם אומקער פון אידן קיין ארץ-ישראל (כאטש מ'קען זיי אודאי פארשטיין, האבן זיי ווייניגסטנס געהאט א בחירה צו זאגן יא אדער ניין. די אידן האבן דאס נישט געהאט).
*
די איבריגע זאכן וואס דו האסט אויפגעברענגט, געהערן שוין דאכט זיך צום אשכול וואס באהאנדלט די לעגאלע און מאראלישע צדדים אין שייכות מיט די שטחים (יש"ע), און ס'איז נישט דירעקט פארבונדן צו אונזער שמועס.
