זיך נעמען דאס לעבן

[ר' שלמה אבן גבירול]

איך פרוביר מיר אויס'משל'ן אין מחשבה, לו יהא אז ס'איז טאקע נישטא דא קיין גאט, אזוי ווי די עטעאיסטן האלטן, איז דא א סיבה פארוואס איך זאל זיך נישט נעמען דאס לעבן?

צוושין ביליאנען ביליאנען יוניווערסן, איז בערצופאל איין יוניווערס געווארן אזוי אונזער יוניווערס, און פונקט האט זיך געמאכט, אז איין ערד-קוגל איז באשאפן געווארן א וועלט מיט בהמות חיות און מענטשן
בטעות אתה חי ובטעות אתה מת, אין אידיש, מיט א צופאל ביסטו געבוירן און מיט א צופאל גייסטו שטארבן. די וועלט האט נישט קיין שום מיינונג, קיין שום דעהער. קינדער? וואס קינדער ווען קינדער, וואס האבן זיי מיט דיר איינגעשטויסן? און וואס האסטו מיט דיר אליינס איינגעשטויסן? איין די טאג גייט די וועלט צוריק ווערן אויס, טא? פארוואס זאלסטו לעבן? פארוואס זאלסטו נזהר זיין אז די וועלט זאל ווייטער אנגיין, גרין שמין, די וועלט גייט סיי וואו סיי אונטערגיין, נו, וועט עס אינטערגיין מיט אפאר יאר פריער, הו קערס?

הנאה? אויף די וועלט? חא חא חא, וואס הנאה ווען הנאה, וואס וועלט ווען וועלט, וואס האסטו פון לעבן? סתם אפאר צוגעקלעבטע אטאם'ן? סתם א בארג פון צעלן צוגעקלעבט צוזאם אין פארום פון א בן אדם? צו וואס? וואס האסטו דערפון? וואספארא ווערד האט בכלל דאס לעבן?


(ב"ה אונז גלייבן אין גאט, אונז לעבן פאר גאט. איך האב מיר נאר פרובירט אויסצו'משל'ן ווען מען טראכט ח"ו פארקערט)

[מאטי]

ר' שלמה, נישט אריינגייענדיג צו אן איני מאמין האט א מעגליכקייט צו לעבן מיט א ציל צו נישט, זענען די קאנסעקווענצן וואס דו לייגסט אראפ בכלל נישט מעלה ומוריד (אויבן אויף) מאמת צו זיין קיין שום צד.

[נהורא נפישא]

זעהט אויס אז הנאה איז שטערקער ווי דאס וואס דו ביסט מזלזל אין איר, און אז נישט ווער זאגט אז מ'נעמט זיך נישט דאס לעבן אויב האט מען נישט מורא פארן טויט (און וואס טוט זיך וועגן לעבן פאר די ווייב און קינדער וכדומה ביסטו אויך כולל און הנאה ? )
בד"וו, איך וועל פרעגן א צווייטע פראגע, פארוואס ווען איינער איז פארנומען צו עסן אדער צו רעדן פון עסן דעם באצייכענט מען אלס א בעל תאוה, משא"כ אז איינער דרייעט זיך אין ארט גאלעריס און קען זיך נישט גענוג זעטיגן זיינע אויגן, אדער אז איינער קען נישט גענוג זעטיגן זיינע אויערן פון מוזיקאלישע קלאנגן פון באך, אזא איינער ווערט נישט באצייכענט אלס א בעל תאוה, אדרבה, סוכ"ס גיט זיך יעדער נאך זיינע תאוות?

[ר' שלמה אבן גבירול]

בד"וו, איך וועל פרעגן א צווייטע פראגע, פארוואס ווען איינער איז פארנומען צו עסן אדער צו רעדן פון עסן דעם באצייכענט מען אלס א בעל תאוה, משא"כ אז איינער דרייעט זיך אין ארט גאלעריס און קען זיך נישט גענוג זעטיגן זיינע אויגן, אדער אז איינער קען נישט גענוג זעטיגן זיינע אויערן פון מוזיקאלישע קלאנגן פון באך, אזא איינער ווערט נישט באצייכענט אלס א בעל תאוה, אדרבה, סוכ"ס גיט זיך יעדער נאך זיינע תאוות?

און ווען איינער דינט גאט, ווייל ער וויל נהנה זיין מזיו שכינתו, איז סך הכל אויך א בעל תאוה, ער פשוט שכל אפירצוזוכן א תאוה וואס בלייבט עולמית

אבער ערנסט גערעדט, דוכט זיך אז בעל תאוה וועט מען אנרופן אויף מער ערדישע הנאות, וואו צב"ש אכילה ומשגל, און אנדערע הנאות וועט מען אנרופן סתם בלשון נהנה

צוריק צו ענין

[נהורא נפישא]

אה"נ, איך פרעג אויף אלע רוחניותדיגע הנאות פארוואס איז מען ווייניגער בעל תאווה פון זיך נאך געבן גשמיותדיגע הנאות ?

[נהורא נפישא]

ווען איינער דינט גאט מער וויפיל ער מחוייב ווייל ער האט הנאה, איז דאס נישט פונקט אזויווי איינער עסט מער וויפיל ער דארף צום לעבן ?
יא, איך פארשטיין איין חילוק אז דא איז ער מהנה א צווייטן (גאט) אבער סוכ"ס מהנה זיין גאט איז אויך א רוחניותדיגע הנאה ?

[מעקס]

אה"נ, איך פרעג אויף אלע רוחניותדיגע הנאות פארוואס איז מען ווייניגער בעל תאווה פון זיך נאך געבן גשמיותדיגע הנאות ?

בעניות דעתי, ווען איך גיי מיר זעצן לערנען א בלאט גמרא צו איך שטיי אויף א' סליחות און רייס מיר ארויס פון בעט צו דינען די באשעפער צו סתם אנדערע מצוות קומט מיר עס אן שווער, ערשט ווען איך בין שוין אריינגעטוען אינעם בלאט צו אינעם מצוה גייט עס מיטן שוואונג אבער אין אנהייב עס איך אייז משא"כ תאווה פון ערשטען ברעקל האט מען שוין הנאה .

[שמעקעדיג]

נישט ריכטיג. יעדע תאוה פאדערט א הכנה וואס קאסט כח און צומאל הארעוואניע.
(כאטש נישט אלץ אזוי שווער ווי א' סליחות פארטאגס..)

[יאסל ראקאווער]

נישט ריכטיג. יעדע תאוה פאדערט א הכנה וואס קאסט כח און צומאל הארעוואניע.

ווי אונזערע רבי'ס האבן אונז געלערנט אין זייער פירוש על משלי @יאיר



"רוב שכל'דיגע באשלוסן ווערן געמאכט צו סערווירן חי'שע אינסטינקטן. מענטשן פארברענגען חדשים און יארן מיט קאפ און מוח אלעס אבי צו האבן נאך אביסל כבוד אדער געלט. די גאנצע רצון פון סורווייוועל און רעפראדוקציע איז א חי'שער אינסטינקט, נישט עפעס א גאוני'שע מסקנא וואס מען קומט צו נאך דורכטראכטן די סוגיא לאורכה ולרוחבה. וכמו שאמר רבינו מאורינו הגר"ד הום זי"ע Reason is the slave of the passion."

[ר' שלמה אבן גבירול]

כ'מיין מען זאל אריבערפירן דעם הנאה שמועס אין אן עקסטערע אשכול, ס'איז א סוגיא בפני עצמו

אין חובת התלמידים שרייבט ער טאקע, אז די ציהל פון א פעלזן פעסטע חינוך, איז ער זאל האבן א 'תאוה' צו דינען דעם גאט, פונקט אזא תאוה וואו עסן אייזקריעם, אפילו לאמיר זאגן ס'קומט אים אן שווערע, ער דארף אריבערלויפן אין די היצן צום רעסטוראנט, פילט ער אבער נישט די שוועריקייט, ער כאפט אפילו נישט אז ס'קומט אים אן שווער. אזוי דארף מען אויפבויען א קינד, זאלן ליבן די תורה און מצוות, פשוט און פראסט ער זאל זיין פארליבט אין גאט ב"ה. עיי"ש ותמצא נחת

[מאטי]

א בעל תאווה אינעם חרדיש'ן זין פון ווארט מיינט, איינער וואס גיט זיך אפ מיט תאוות וואס ברענגט אים נישט אין ערגעץ אידישלעך. אבער אויב טוט ער א פעולה וואס ברענגט אים נענטער צו גאט און ס'איז פארהאן א זייטיגע הנאה, דאן רופט זיך דאס "תענוג דקדושה" און ס'גייט אריין אין כלל פון שכר מצוה מצוה.

[נהורא נפישא]

הייסט ס'דא א חילוק פון א מותר'דיגע תאווה אין א איסור'דיגע תאווה, כאטש מכח תאווה זענען זיי אייניג.
ס'אפשר נישט קיין יושר צו פארדרייען אבן גבירול'ס אשכול, וועל איך זיך שטעלן.

[[NAMELESS]]

די אשכול דערמאנט מיר וואס קאני ראטענבערג פלעגט זאגן אז ער האט זיך געוואלט אריינווארפן און וואסער נאר אויפן וועג צום וואסער האט ער געזעהן דריי שווארצע גוים און ער האט געציטערט אז זיי גייען אים הארגענען איז ער צוריק געלאפן.

[מאטי]

הייסט ס'דא א חילוק פון א מותר'דיגע תאווה אין א איסור'דיגע תאווה, כאטש מכח תאווה זענען זיי אייניג.
ס'אפשר נישט קיין יושר צו פארדרייען אבן גבירול'ס אשכול, וועל איך זיך שטעלן.

די ווארט איז נישט "מותר'דיג, אסור'דיג" נאר "תכלית'דיג אומ'תכלית'דיג

[מאטי]

די אשכול דערמאנט מיר וואס קאני ראטענבערג פלעגט זאגן אז ער האט זיך געוואלט אריינווארפן און וואסער נאר אויפן וועג צום וואסער האט ער געזעהן דריי שווארצע גוים און ער האט געציטערט אז זיי גייען אים הארגענען איז ער צוריק געלאפן.

וועלכע חלק פון אשכול האט דיר דאס דערמאנט?

[פלאוויוס]

[tag]ר' שלמה אבן גבירול[/tag], פארוואס זיך נעמען דאס לעבן? האט דען דער טויט מער משמעות ווי לעבן? אויב זעט מען נישט קיין משמעות אין גארנישט, לאזט מען עס אויפ'ן סטאטוס קווא... ווילאנג מ'לעבט איז געלעבט.

[הוגה]

איך ווייס נישט אויב דאס איז געווען די כוונה פונעם פותח האשכול, אבער אבער מאנכע חכמים נוצן דאס אלץ א טענה אויפצואווייזן די לעכערליכקייט פון אטאעיזם. ואני הקטן לא זכיתי להבין, ווייל אטאעיזם איקוועלס נישטא א סיבה צו לעבן, שוין בעסער זיך צו נעמען דאס לעבן, אבער דער אטאעיסט טוט עס נישט, ממילא איז וואס? איז מוכרח אז ס'דא א באשעפער? זיי מסביר ביטע.


.

[פלאוויוס]

ס'זעט נישט אויס אז דאס איז געווען די כוונה פונעם פותח האשכול, אבער אויב זוכסטו צו פארשטיין פארוואס א קאנסעקווענטער סקעפטיציזם קען דערפירן צו מחשבות פון טויט, קענסטו אריינקוקן אין קוהלת. דאס לעבן איז באזירט אויף אפטימיזם, אבער אין א וועלט אן א גאט איז נישטא קיין מקום פאר אפטימיזם. דאכט זיך אז קאנט האט גענוצט דעם ארגומענט, נישט אויף איבערצואווייזן גאט פער סע, נאר אויף איבערצואווייזן אז מענטשן נעמען אן גאט, אפילו ווען זיי דערקלערן זיך ווי אטעאיסטן.

[הוגה]

דאס איז מיין פוינט. איך זעה נישט ווי דאס ווילן צו לעבן איז באווייז אויף א גאט אדער אפילו באווייז אז מען גלייבט אין גאט. אויב עפעס איז עס באווייז אז מענטשן טראכטן נישט. אגב, איך ווער נישט איבערגענומען פון די פאקט אז קהלת אדער קאנט זאגן עס, אז ס'אמת איז עס אמת אן זיי אויך.


.

[ר' שלמה אבן גבירול]

דאס איז מיין פוינט. איך זעה נישט ווי דאס ווילן צו לעבן איז באווייז אויף א גאט אדער אפילו באווייז אז מען גלייבט אין גאט. אויב עפעס איז עס באווייז אז מענטשן טראכטן נישט

סא, די ביסט אויך מודה אז אין זיין אינסטינקט אן טראכטן, פילט ער אז ס'איז דא א גאט. ס'איז נאר ווען ער טראכט, טראכט אז ס'איז נישט דא.

[הוגה]

איך גיי בכלל נישט אריין אינעם דיסקוסיע צו גאט=לעבן און אטעאיזם=סואיסייד. איך זאג אז רובא דרובא מענטשן, סיי גלויביגער און סיי אנטי גלויביגער לעבן ביי דיפאולט און נישט מתוך שום רצון, אינסטינקט אדער הכרה.


.

[ר' שלמה אבן גבירול]

אן אריינגיין אין דיקוסיע פון גאט=לעבן און אטעאיזם=סואיסייד. פארוואס ביי דיפאולט איז לעבן און נישט טויט? דאס איז אן אינסטינקט אינעם בן אדם וואס האט א דיפאולט ווידערווילן צו לעבן

[הוגה]

גוט. וויאזוי קומסטו אן פון דעם ביז גלייבן אין גאט?