שמערל פון כתריליווקע פארדאמט טשוירטשיל, די 2015 ווערסיע

[בר דעת]

עס איז 1938, עס קאכט זיך אין די וועלט. עס קאכט זיך אויך אין כתריליווקע און אין אלע אידישע שטעטלעך, אין די שטעטלעך ווי די וועלט הייבט זיך אן און ענדיגט זיך מיט א דאזן קינדער און אייניקלעך פון הייליגן צאנזער רב און מיט די קאנצעליי אין בודאפעסט, טוט זיך איבער ווער עס זאל זיין דער שוחט אין גראסווארדיין, און עס ברענט די הויט איבער די נייע שטיבל וואס בעלזער חסידים האבן געמאכט אין מונקאטש, איבער די שטיינער וואס דער קליינער עזריאל גליק האט אריינגעווארפן ביי רבי אביש קראלער אין שטיבל, און איבער די מערכה צו די אמתע דרך החתם סופר לאזט מאכן אן אגודת ישראל צו נישט.

אבער אין די עכטע וועלט, ווי עס גייען פאר עכטע געשעפטן, עכטע דיפלאמאטיע, עכטע אידעעלאגיע ברענט. קאמוניזם פאליטיק פלאקערט אין רוסלאנד און פוילן, פאשיזם נעמט איין איטאליע און היטלער לייגט אן אויג צו גרינדן די דריטע רייך וואס זאל מאכן אייראפע ריין פאר טויזנט יארן. די וועלט קאכט זיך איבעראל, אין די קארידארן פון שטאטסמענער, אין די קאפע הייזער ווי יונגע אידישע אידעאליסטן קאכן זיך איבער דקות'דיגע חילוקים אין די קאמוניסטישע ווערטשאפט איבער טראצקיזם און סטאליניזם, איבער פאטריאטיזם און פאציפיזם, איבער ציוניזם און סאציאליזם. די צייטונגען קאכן מיט פרישע אידעאליזם און לעבנס לוסט, יעדער שרייבער איז א פראפאגאנדירער פאר וואס ער גלייבט, עס זענען נאכנישט די פאסט-מאדערנע צייטן ווי יעדער ווייסט אז אלעס איז אביסל אמת און אביסל שקר און מען דארף בלייבן קאלט און אביעקטיוו.
וועלטס דיפלאמאטן קאכן זיך איבער די עתיד פון אייראפע, אין ליכט פון די געפארפולע מאנעוורעס וואס היטלער מאכט און זיינע גרויסצוגיקע רעיונות צו אייננעמען די וועלט.
אין בריטאניע פארמירט זיך די גרויסע כח פון די דעמאקראטישע וועלט, אייראפע ווייסט אז די ענגלישע קעניגרייך וועט פירן אייראפע אקעגן די סכנות פונעם נאצישן מאנסטער. דארטן זעלבסט זענען פארהאן צוויי כחות, טשעמבערליין איז א שוואכלינג, ער גלייכט נישט מלחמות, ער זוכט צו מאכן שלום און ער ווארפט טאקע אוועק טשעכלאסוואקיי צו די הינט, האפנדיג אז דאס וועט שטילן די הונגער פונעם גרויזאמען דעספאט. אקעגן אים שטייט ווינסטאן טשוירטשיל, דער באליבטסטער מענטש אין די לעצטע דורות, דער בריליאנטענער סטראטעגיסט און מלחמה העלד. טשוירטשיל פארפירט אז מען שטייט פאסיוו קעגן די גרויסע סכנה און ער לויפט פארן אמט אלס פרעמיער מיניסטער, צוזאגענדיג אז ער וועט שטיין פעלזן פעסט קעגן די נאצישע כחות.
אידישע פירער זענען אויך געווען אובד עצות, געוויסע אידן האבן געהאלטן אז די אידן זענען א גרויסע עקאנאמישע כח און דעריבער זאל די אלוועטליכע אידישע פאלק דערקלערן א באיאקאט קעגן נאצי דייטשלאנד, און דאס וועט אים דערשרעקן. גלות אידן האבן זיך געמאכט קשרים מיט קליינליכע נאצישע אקטיוויסטן און געשפילט דיפלאמאט קלערנדיג צו ראטעווען אידן. די ציונים האבן אגיטירט אז ווער עס האט הענט און פיס זאל אנטלויפן פון אייראפע, אבער חשובע אלטע רבנים האבן געפאכעט מיט זייערע קול קורא'ס דערקעגן. אין ארץ ישראל גופא זענען געווען די וואס האבן געוואלט זיך אנשליסן אין די בריטישע מיליטער קעמפן קעגן די נאצישע מערדער, אנדערע האבן געזאגט אז מען זאל נאר קאנצעטרירן זיך אויף בויען דאס לאנד אונטערוועגנס. אין אמעריקע האבן געוויסע אידן פרובירט צו שיקן הילף פעקלעך פאר אידן, און אנדערע עגאאיסטן האבן נאר געטראכט פון זייערע שאפס און געבויעט עקסטענשאנס צו זייערע הייזער. די אידישע טעאטאר האט געשפילט שפילן און רבנים האבן זיך ארומגעקריגט איבער פכים קטנים.
זיצט זיך שמערל אין כתרילעוועקע, הערט אויס אלע פלעטקערייען אונטערן אויווון שפעט ביינאכט און מאכט החלטות, ער האלט אז די אידן זאלן זיך אננעמען פאר טשעמבערליין און בשום אופן נישט טאנצן מיט טשוירטשיל, קלערט שמערל צו זיך, איך גיי דאך א צילינדער, איך בין דאך א מכובד אין שול, דעם רב'ס איידעם קומט צו מיר אין שטוב אריין עסן קרעפלעך יעדן מאנטאג און דאנערשטאג, נו, פארוואס זאל איך נישט זאגן מיין מיינונג?

שמערל גייט אריבער צום אפטייקער, וועלכער האט מיט יארן צוריק געלערנט שפראכן אין די אוניווערזיטעט פון ווארשע, שמערל שענקט דעם אפטייק אפאר רובל און הייסט אים פארשרייבן "די אידישע פאראייניגונג פון כתרילעוועקע און ארום... לאזט מעלדן אז די אידן זענען מיט טשעמבערליין, און די אלע וואס האלטן מיט טשוירטשיל זענען נישט קיין ריכטיגע אידן, מיט גרויס עהערע, אייער פריינט שמערל, דער בירגערמייסטער, בשם אלע אידן"

שמערל נעמט דאס בריוול און מיט א ראש הקהל'ישן שמייכל גייט ער אריבער צום בעל עגלה, א באגלייבטער מענטש, און ער שיקט אים קיין ווארשע, מיט א בינטל מזומנים און ער שיקט אים צו די הויפקווארטירן פון די צייטונגען און הייסט אים צאלן וויפיל עס פעלט אויס צו אריינשטעלן אין די צייטונגען אז שמערל איז מיט טשועמבערליינען.

שמערל נעמט אפיר דעם רב'ס איידעם וואס קען לשון קודש עטוואס מער פון בלויז דעם קרבן מנחה און צאינה וראינה, דער איידעם ליינט די הצופה און החבצלת, און שרייבט לשון קודש אזש די ציונים'לעך קענען זיך פאר אים פארשטעקן. דער איידעם שיקט ארום צו די וילקט יוסף און די קול ישראל א באשרייבונג ווי ער שרייבט אז דער באקאנטער כלל ישראל עסקן רבי שמערל, דער פרנס פון כתרילעוועקע, לאזט הערן פאר די גויים דעם אמתן אידישע שיטה וואס איז קלאר לערנענדיג מנורת המאור און ראשית חכמה, אז אט אזוי דארף א איד זיך פירן, זיין פאר שלום. און דעריבער איז ר' שמערל דער פאן טרעגער פון די אידישע שיטה פון זיין טשעמבערליין'ס א מענטש.
אפאר יאר שפעטער איז ר' שמערל, מיטן רב'ס איידעם, מיטן אפטייק און גאנץ כתרילעווקע, גענומען געווארן צום עק שטאט דורך די איינזאץ גרופען.

ר' שמערל האט פרובירט צו רעדן צום עס עס פירער פון די איינהייט, און אים צוגערופן און געגעבן א ציגארעטל און געזאגט דעם עס עס פירער "איך בין שמערל, דער גרינדער און פירער פון "די אידישע פאראייניגונג פון כתרילעוועקע און ארום" דער עס עס פירער געט א שפיי שמערל'ען אין פנים. שמערל ווישט אפ דאס פנים מיט א זיידן פארטוך, און זאגט "הער, איך בין א שטיצער פון נאצי דייטשלאנד, איך בין א גרויסער קעגנער פון טשוירטשיל". דער עס עס מאן נעמט ארויס זיין ביקס און שיסט ר' שמערל אויפן פלאץ, ויצאה נשמתו בטשוירטשיל.

***

2015, די וועלט ברענט, צענדליגער מיליאנען מוסלמענער זענען ביי די זעלבע מיינונג אז מען דארף פארניכטן די מערב וועלט און ארויפברענגען איסלאם אויף די וועלט. די עקסטרעמיסטן נעמען איין לאנד נאך לאנד, פון סיריע ביז איראק, פון תימן ביז ניגעריע. ווי דעם ערשטן צפרדע וואס דאפעלט זיך מיטן יעדן פראסק, איז פון די צופראסקעטע אל קאידא אויסגעוואקסן א גאנצע שלל פון רשעות'דיגע כחות, אייסיס, גיוואהט אל נוסרא, בוקא כראם און נאך שמות נרדפים. די איסלאמישע זענען קונה שביתה גאר טיף אין אייראפע און ווארפן אן אימה ופחד.

די גאנצע וועלט קוקט מיט אנגסט, און די וועלט צעטיילט זיך צווישן די טשעמבערליינען וואס האבן פארשידענע מעסיגע געדאנקען פון שטיצן איסלאמישע עקסטרעמע כחות ווי די איסלאמישע ברודערשאפט וואס פארמאגט אסאך כח אין גאנץ מיטל מזרח און איראן, וואס זענען זייער שטרענג און קאמפס גרייט, אבער זענען דאך נישט קיין פראים און מיט זיי וועט מען קען קענען פירן א שטיקל דיאלאג, נאר דאס וועט אפשטעלן די מענטשן פרעסער פון אייסיס און די פארשידענע אל קאידא פראקציעס.

די טשוירטשיליאנען שרייען אז די פראים מאכן טאקע גרויזאמע טיאטעראלישע שטיק פון שניידן קעפ און אויספירן יעדע האראר מואווי שרעק, אבער זיי זענען שוואך און וועלן עווענטואל פאלן, די עכטע סכנה איז דווקא פון די מער מעסיגע, ווי די איסלאמישע ברודערשאפט, וואס איז א כח פון קאטאר און די אפאזיציע אין עגיפטן, כאמאס איז איינער פון זיינע שליחים, און איראן, וועמענס שליחים עס זענען כיזבאלא און דער מערדער באשיר אל אסאד.

די וועלט איז צעטיילט, עגיפטן, סאודי אראביע, ארץ ישראל, קאנאדע, און די קאנסערוואטיוון אין אמעריקע און אייראפע האלטן אז איראן און די איסלאמישע ברודערשאפט זענען די גרעסטע סכנה.

איראן, קאטאר, טערקיי, און די ליבעראלע כחות זענען פאראייניגט מיט די טשעמבערליין זייט אז די איסלאמישע טעראריסטן מיט נעקטייס זענען די איינציגסטע וואס קענען באזיגן די איסלאמישע טעראריסטן אן נעקטייס.
די קאנסערוואטיווע פליגל האט אפאר הויפט רעדנער, דער קאנאדישער פרעמיער, די רעפובליקאנער אין אמעריקע, און בנימין נתניהו פון מדינת ישראל וואס שרייט שוין יארן אז א נוקלעארער איראן וואס קאנטראלירט די מיטל מזרח איז די שרעקליכסטער קאשמאר.
די ליבעראלע אידעאלאגיע ווערט געפירט פון פרעזידענט כוסעין אבאמא און זיין אויסערן סעקרעטאר קערי. דער פרעזידענט זאגט אזעלכע לאזונגען ווי "די קריסטן זענען נישט בעסער, זיי האבן געהאט די קרייץ ציגלער" און ער דערמאנט קיינמאל נישט די איסלאמישע טעראריסטן ביים נאמען. די מערדער זענען ביי אים גלאט מערדער, אן קיין קשר צו גארנישט און די אומגעקומענע פאריזער אידן זענען "א באנטש אויף פאלקס אין א שאפ"

די קאנסערוואטיוון האבן געלאדענט נתניהו אלס א הויפט ווארטזאגער פאר אט די לאגער, און ער גרייט זיך צו קלארשטעלן אז די טשעמבערליין צוגאנג איז מסוכן'דיג פאר זיין לאנד, פאר די מיטל מזרח און פאר די וועלט.
די ליבעראלן האלטן אז זיי האבן די אמת אין די האנט, זיי צייגן אן אז בוש, דער ארכי קאנסערוואטיוו מיט די הילף פון אט דעם זעלבן נתניהו האט דווקא געברענגט דעם חורבן, דורך זיין מלחמה אין איראק. די קאנסערוואטיוון טענה'ן אז פארקערט, ווען מען גייט פולשטענדיג מיט א קאנסערוואטיווע צוגאנג וואלט בעסער געווען.

וואס איז אמת?

זשורנאליסטן, מיטל מזרח מבינים, אנטרעפאלאגן, און צוקונפט זעהער פון ביידע זייטן זאגן און ווארענען יעדער דאס זייניגער. די ליבעראלע זאגן זייערס אינעם ניו יארק טיימס, אין סי-ען-ען, אין הארץ און אסאך אנדערע, ווי מען באוואשט נתניהו און מען ערקלערט אבאמאס צוגאנג צום מיטל מזרח. די קאנסערוואטיווע פארפירן אין פאקס-ניוס, אין וואשינגטאן פאוסט און ישראל היום, ווי מען טייטלט אן אז דווקא אבאמא איז דער וואס שפילט א מסוכן'דיגע שפיל.

נתניהו קומט רעדן אויפן איינלאדענונג פונעם קאנסערוואטיוו געפירטן קאנגרעס, ער זאגט אז ער רעספעקטירט אבאמא, אבער ער מוז קומען ראטעווען די וועלט, טראץ אלע שוועריגקייטן און טראץ דעם וואס דאס צעטיילט די טראדיציאנאלע ביי-פארטיזאן שטיצע פאר מדינת ישראל. מיט אים האלטן מיט אסאך הויכראנגיקע מענטשן, פון אלי וויזעל ביז זשעפרי גאלדבערג, פון רודי זשוליאני ביז זשעב בוש.

אבאמא און די ליבעראלע וועלט האבן געמאכט א שטורעם אז נתניהו צוברעכט די פראטאקאל און פירט זיך אומפאסיג. זיי פרובירן אנצוהענגען פערזענליכע מאטיוון אז נתניהו מיינט פשוט זיין בענקל, ווען ער שטייט פאר וואלן. א זאך וואס זיינע שטיצער ווארפן אפ אז עס העלפט אים נישטאמאל אין די וואלן, און ער איז פשוט אבסעסירט ווייל ער זעהט די זאך ווי א ריכטיגער סטראטעגיסט און פירער.

וואס איז די אמת?

בלויז קורצקעפיגע מענטשן זאגן מיט א זיכערקייט, איבער א זאך וואס איז אזוי ברייט, א זאך וואס עס קען מעגליך דויערן הונדערט יאר צו זעהן. צו איז נתניהו א מעקארטור אדער א טשוירטשיל? איז אבאמא א טשעמבערליין אדער א רעיגן?

אבער ווי אייביג, דער בירגערמייסטער פון כתרילעווקע, דער אפטייק וואס קען אביסל ענגליש און דעם רב'ס איידעם וואס ליינט די נייעס אין החבצלת, זיי ווייסן דעם אמת און זיי שיקן צעטלעך צו די ניו יארק טיימס.

וועט שמערל, אדער זיינע ברודער אין ארץ ישראל, אומקומען פון א נוקלעארע אטאקע פון איראן אדער א שטארקע אינוואזיע פון כאמאס אדער כיזבאלא זיינע שליחים, ווען שמערל אדער איינער פון די שמערלעך ווען פאכען אומבאהאלפן מיט אן איני מכיר קארטל? ימים יגידו.

(קריטיקירער, ביטע כאפט מיר נישט דא ביי אזוינע טעותים ווי אז 1938 איז נאכנישט געווען קיין טשוירטשיל באוועגונג אדער אז טערקיי איז לאו דווקא פרא די איראנער הסכם. קוקט עס מער אן ווי א דובנער משל, איך בין געווען זייער לויז מיט די פרטים, ארויסצוברענגען די עיקר געדאנק)

[פלאוויוס]

שיין געשריבן בר דעת! קומט דיר א פרעמיע דערפאר.

היסטאריע האט א מאדנע טבע דורכצוגיין די זעלבע וועגן און שטעגן נאכאמאל און נאכאמאל.

[[NAMELESS]]

באמת א הערליך ליטראטורישע ווערק מעשה ידי אומן, נאר כדרכן פין געלונגענע ליטראטורישע ווערק וואס זענען בכח מיט זייער שיינקייט צו פארדעקן אויף די לעכער אינדערמיט, אזוי אויך איז דא פארווישט געווארן א גרויסען חילוק צווישן די צוויי מעשיות,
אין די סצענע אין 1945 איז געווען בלויז התנגשו מלכים זה בזה אן קיין אידישע איינפלוס אינדערמיט, משא''כ היינט שטייט אין צענטער א איד -וואס פאר די וועלט קימט ער פאר ווי דער פארשטייער פון כלל ישראל- און ער מישט דעם טאפ בכל כחו, אלץ דעם האלטן די שמערל'ך בדורנו אז זיינע פעולות בשם כלל ישראל שטעלן כלל ישראל אין א סכנה ממילא מוז מען עס אפשטעלן,
זענען זיי גערעכט? טוען זיי עפעס אויף? איך האב נישט קיין קלארע ענטפער, אבער א גלאטע צושטעל איז עס נישט,

[בר דעת]

איד אדער גוי, עס איז נאך אלס א וועלטס אישו וואס האט השפעה אויף די עתיד אויף א לעוועל כמעט ווי דעמאלטס.
איד צו גוי, נתניהו איז דער טשוירטשיל, דער פירער וואס מיליאנען קאנסערוואטיוון זענען בדעה אז ער איז דער איינציגער אמתער קלוגער פירער וואס שאצט אפ די לרגע, און מיר - סאכדעס און די ווילעדזש - זענען נאך אלס קליין שטעטל'דיגע שמערל'ס וואס זענען ביזי מיט דעם לעכערליכן " פארטרעטן דעם אידישן פאלק"

[לעיקוואד]

נאך א מזל אז איין מאל אין היסטאריע האט זיך ארויסגעשטעלט אז די מפחידים ומגזימים ווי דער שונא וועט טוהן זענען געווען גערעכט, עכ"פ לויט איין קוק (הגם מיט דער חקירה וואס וואלט מען געדארפט טוהן אין 38 ווייס איך נישט וואס עס האט א שייכות) אז ברוך השם פון דער איין משל ווי דער שווארצזעער איז גערעכט געווען וועלן יעצט אלע וואס נוצען די סארט פחדים פאר זייער פאליטישע חשבונות האבען א בנין אב צו מאכען פון דעם איין מעשה עד סוף כל הדורות. שטעל זיך פאר ווען מען האט נישט דער משל, וואלט מען דאך געמוזט בלייבען בי די נארמאלע שכלדיגע קוק אז עס לוינט זיך אלעמאל מער פאר ביידע צדדים גיין בדרכי שלום, וויפיל מען קען נאר, און קיינער איז נישט באמת א באגי מאנסטער וואס זוכט פשוט צו הרגנען א צווייטער מיט וועם ער האט כמעט נישט קיין וויכוח.

[כפתור]

Those who cannot remember the past are condemned to repeat it. George Santayana

[בר דעת]

נאך א מזל אז איין מאל אין היסטאריע האט זיך ארויסגעשטעלט אז די מפחידים ומגזימים ווי דער שונא וועט טוהן זענען געווען גערעכט, עכ"פ לויט איין קוק (הגם מיט דער חקירה וואס וואלט מען געדארפט טוהן אין 38 ווייס איך נישט וואס עס האט א שייכות) אז ברוך השם פון דער איין משל ווי דער שווארצזעער איז גערעכט געווען וועלן יעצט אלע וואס נוצען די סארט פחדים פאר זייער פאליטישע חשבונות האבען א בנין אב צו מאכען פון דעם איין מעשה עד סוף כל הדורות. שטעל זיך פאר ווען מען האט נישט דער משל, וואלט מען דאך געמוזט בלייבען בי די נארמאלע שכלדיגע קוק אז עס לוינט זיך אלעמאל מער פאר ביידע צדדים גיין בדרכי שלום, וויפיל מען קען נאר, און קיינער איז נישט באמת א באגי מאנסטער וואס זוכט פשוט צו הרגנען א צווייטער מיט וועם ער האט כמעט נישט קיין וויכוח.

דאס איז אבער נישט די פוינט פון וואס איך שרייב. איך זאג נישט אז נתניהו איז גערעכט, מען קען מיט אים מחולק זיין. אבער איך שרייב אז מענטשן וואס בשיטה קענען זיי ניטאמאל ליינען א גרונטליכע פראפעסיאנאלע אנאליז איבער פארעין פאליסי און פארשטייען נישט די דינאמיקס פון וועלטס פירער און וואס שפילט זיך עכט אפ צווישן נתניהו און אבאמא, שיקן ארום צעטלעך און קאמאנדעווען קעגן נתניהו ווייל א רב וואס לעבט שוין נישט דרייסיג יאר און זייער זיידע האט געהאלטן פון אים האט געהאט א משמעות פון א מדרש קעגן ציונות, און לכבוד דעם רעדן זיי אריין במקום גדולים מיט ניו יארק טיימס עדס, אין א עריע וואס לויט געוויסע איז יא א ריזיגע געפאר פאר מדינת ישראל, איז יא ווי שמערל פון כתריליווקע'ס מערכה מיט טשורטשיל

[לעיקוואד]

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט. מ'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים וואס פשוט'ע ווילאמסבורגע אידעלאך האבען נישט וואס זיך אריינצומישען. איך שטעל מיך פאר דו טראכסט נישט ערנסט אזוי. די שיקולים פון די אידען זענען נאך אזוי שכל'דיגע ווי די שיקולים פון די הרים הרמים (לכל חד כפי הצד שלדעתו עושה שטויות). ובעיקר, האבען זיי א פשוט'ע ריכטיגע פוינט. מר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק. וואס האט עם קיינמאל ערוועלט צו זיין זייער רעדנער אדער בכלל זיך דורכגעשמועסט אז זי האלטן מיט וואס ער זאגט. קומען אפאר אידען מטעמים שלהם און מאכען קלאר אז בשמם רעדט ער נישט זיי זענען נישט מסכים צו דער צוגאנג זיינע.

עס איז טאקע פאני פארוואס איינער זאל לכתחילה מיינען ער איז עפעס מייצג דער אידישער פאלק. זעהט אויס אז די עמאראצישע וועלט גלייבט יעדער נארישע פראפאגאנדע, היינט זעה איך א גרויס ארטיקל אין דער טיימס אז אויך אין ישראל איז א מחלוקה אויב ביבי איז גערעכט. און איך שמיכל צו זיך דא, גוט מארגען, ביז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם), און כל שכן די אידן איבער די גאנצע וועלט. ווייזט אויס עולם גולם.

[berlbalaguleh]

בר דעת: ייש"כ. דו האסט אמת'דיג געשריבן ווי א בר דעת. דו האסט ארויסגעברענגט אויפ'ן אויבערפלאך וואס א יעדן איד'ס נשמה האט געשפירט.
אין די לעצטע שורה פון דיין מאמר ביסטו מיר פארלאפן דעם וועג מיט דיין פארענטפערונג אז די היסטארישע דאטומס מוזן נישט דוקא שטימען מיט די פאקטן. ווייל אין יאר 1938 האט מען נאכנישט געחלומ'ט פון א טשוירטשיל אלס פאליטישער מאן דאמר. נאר ס'איז ענדערש געווען א קאנסענזוס אין ענגלאנד פאר אפיעזמענט. ווייל נישט די רעגירונג אדער דאס פאלק האבן געהאט די שטארקייט אדער דעם ווילן זיך צו פארמעסטן מיט דעם מאנסטער היטלער ימ"ש.

איבער דעם יעצטיגן ערשיינונג פון פרעמיער פון מדינת ישראל בנימן נתניהו אין אמעריקאנער קאנגרעס, אויף די איינלאדנונג פון דעם ספיקער, מר. דזשאהן בעינער קענמען אפשר טרעפן א פארגלייך צו דעם מצב וואס די אידן זענען געשטאנען אין פערסיע. אזוי ווי ס'שטייט געשריבן אין די מגילה, אז ווען מרדכי האט געבעטן פון אסתר אז זי זאלל גיין צו אחשורוש'ס פאלאץ. האט זי געענטפערט..."כל עבדי המלך ועם מדינות המלך יודעים אשר כל איש ואשה אשר יבוא אל המלך אל החצר הפנימית, אשר לא יקרא, אחת דתו"... דער שליח פון די אידן וועלכע וואוינען אין ארץ ישראל איז געקומען קיין אמעריקע כאטש דער וואס זיצט אין ווייסן הויז, דער פרעזידענט האט איהם נישט גערופן, דאך איז ער געקומען (שלא כדת. נישט לויט דעם דיפלאמאטישן פראטאקאל.) ווייל ער האט איינגעזעהן די גרויסע סכנה אין וואס די איינוואוינערס פון ארץ ישראל קענען ח"ו אריינגעלייגט ווערן. האט מרדכי הצדיק געענטפערט פאר אסתר המלכה. ..."אל תדמי בנפשך להימלט בית המלך מכל היהודים. עטץ זאלטץ נישט מיינען אז עטץ זיצט אויף זיכערע בענקלעך אין בילדינג פון סאכדעס אין וויליאמסבורג...כי אם החרש תחרישי בעת הזאת...(אוי. הלוואי וואלטן זיי נאר שטיל געשוויגן...) רווח והצלה יעמוד ליהודים ממקום אחר....און דעם סוף פסוק וויל איך נישט שרייבן. אבער א יעדער קען עס אפליינען אין די מגילה...!

[בר דעת]

לעיקוואד, איך האב הנאה פון דיין זיין דא און מיר טשאלענדזשן, אבער גענוי ווי gelungehn# קען נישט קומען אין א וויכוח ווי די טענה'סט מיט יאיר איבער א שיטת התגלות הנבואה על פי הרלב"ג אדער איך און די קענען נישט אפווענדן א וויכוח פון גאלד מיט קאך לעפל אין צימעס, קענען שבח אידן נישט אריינרעדן אין פארעין פאליסי ווען זיי ווייסן גארנישט דעריבער. נתניהו און אבאמא, ווי אויך אסאך פארעין פאליסי וויסנשאפטלער ווייסן זאכן, האבן דאטא און רעפארטס, שפיאנאזש און מיליטערישע אפשאצונגען. אבער אפילו פשוטע סטראטעגיע וואס ערנסטע זשורנאליסטן פארשטייען מעגן זיי אריינרעדן. שמערל אול בערל זאלן עסן גאלערעטע, ובפרט אז עס איז פיקוח נפש

[לעיקוואד]

זאג מיר דו ביסט ערנסט? ממש פיקוח נפש דער נארישע צעטל אין די טיימס. כהאב קיינמאל געהערט אז מען זאל נישט לאזן יעדער שמויגער אריינרעדן וואס ער וויל אין פאליטיק. און איך גלייב נישט באופן כללי אז די גרויסע הרים הרמים ווייסען עפעס אסאך וואס מיר ווייסען נישט אדער אז זייערע באשלוסען זענען לויטער ראציאנאל אן קינדערישע חשבונות .

[אחד העם]

לעיקוואד, דיינע ווערטער זענען אויפריכטיגע, ראציאנאלע, ועל כולם אובייעקטיווע.

[berlbalaguleh]

בר דעת: ווען דו זאגסט בערל, מיינסטו דאך עס נישט ליטעראריש. בערל בעל עגלה עסט טאקע ב"ה גאלערעטע אום שב"ק, אבער איז נישט פון די נארישע מענטשעלעך וועלכע האבן געוואוינט אין כתריאליווקע....אדער ...יו פילל אין דע בלענקס...!

[בר דעת]

זאג מיר דו ביסט ערנסט? ממש פיקוח נפש דער נארישע צעטל אין די טיימס. כהאב קיינמאל געהערט אז מען זאל נישט לאזן יעדער שמויגער אריינרעדן וואס ער וויל אין פאליטיק. און איך גלייב נישט באופן כללי אז די גרויסע הרים הרמים ווייסען עפעס אסאך וואס מיר ווייסען נישט אדער אז זייערע באשלוסען זענען לויטער ראציאנאל אן קינדערישע חשבונות .

ניין, די בריוו איז נישט פיקוח נפש, אבער די נושא איז גאר שטארק פיקוח נפש, עס רעדט זיך פון לאנגיעריגע מלחמות, נוקלעארע וואפן. יעדער שמויגער מעג רעדן, אבער גיין שנארן פון ארימעלייט מיליאנען דאלארן און שרייבן אין ניו יארק טיימס בשם כלל ישראל איז גרויליג, געמיין און פראווינציאנאל. און יא, די הרים הרמים ווייסן וואס זיי זאגן און זענען ראציאנאל, אוודאי מישט זיך אסאך אריין עגאאיסטישע חשבונות, אבער אט די חשבונות קומען אריין אין ארט און אין וויסנשאפט אויך, אבער בגדול זענען פארהאן טויזנטער מענטשן וואס אטעמען און לעבן פארעין פאליסי, דיפלאמאטן, שפיאנען און פאליסי מאכער. א פרעזידענט טוט נישט סתם זאכן ארויס פון די תכלת, זאכן האבן א חשבון און א מענטש וואס האט נישט קיין שום השגה וואס מיינט סוני אדער שיאיי, איראן אדער סיריע, איז א קלות הדעת און זלזול אין מענטשליכע לעבן צו אריינרעדן דערין באזירט אויף קליינליכע ארונים זלונים פאליטיק און רבי-זכרוינע-בראכע-אויסגעדרוקט מעשה'לעך

[[NAMELESS]]

די סאטמארע טענ'ן פונקט ווי אייך, דער אמעריקאנער פרעזידענט לעבט און אטעמט פארעין פאליסי און ער ווייסט וואס ער טוט, זאל נתניהו לאזן די רעפובליקענס און דעמאקרעטס זיך אליין שלאגן און נישט קומען מישן אין טאפ וועגן זיינע אייגענע פאליטישע עגאיסטישע חשבונות,

[אחד העם]

איך זעה בכלל נישט דא קיין מקום לוויכוח, על כל פנים ביז בר דעת קומט נישט מיט עפעס א נייע טענה אדער סברה וואס ער האט נאך נישט געשריבען ביז אהער, דערווייל זאגט ער נאר איבער, און לעיקוואדס ווערטער איז קאווינסינג, אפשר צייגסטו מיר אן אויף וואס די טענהסט, וואס לעיקוואד האט דיר נישט גענטפערט דא:

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט. מ'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים וואס פשוט'ע ווילאמסבורגע אידעלאך האבען נישט וואס זיך אריינצומישען. איך שטעל מיך פאר דו טראכסט נישט ערנסט אזוי. די שיקולים פון די אידען זענען נאך אזוי שכל'דיגע ווי די שיקולים פון די הרים הרמים (לכל חד כפי הצד שלדעתו עושה שטויות). ובעיקר, האבען זיי א פשוט'ע ריכטיגע פוינט. מר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק. וואס האט עם קיינמאל ערוועלט צו זיין זייער רעדנער אדער בכלל זיך דורכגעשמועסט אז זי האלטן מיט וואס ער זאגט. קומען אפאר אידען מטעמים שלהם און מאכען קלאר אז בשמם רעדט ער נישט זיי זענען נישט מסכים צו דער צוגאנג זיינע.

עס איז טאקע פאני פארוואס איינער זאל לכתחילה מיינען ער איז עפעס מייצג דער אידישער פאלק. זעהט אויס אז די עמאראצישע וועלט גלייבט יעדער נארישע פראפאגאנדע, היינט זעה איך א גרויס ארטיקל אין דער טיימס אז אויך אין ישראל איז א מחלוקה אויב ביבי איז גערעכט. און איך שמיכל צו זיך דא, גוט מארגען, ביז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם), און כל שכן די אידן איבער די גאנצע וועלט. ווייזט אויס עולם גולם.

אויב די אגענדע דא איז אראפ צורייסען א געוויסע קרייז, גאו אהעיד האק, רייס טוה וואס די ווילסט אבל האמת והצדק לא ישתנה לעולם.

[בר דעת]

איך זעה נישט וואס מען האט מיר געענטפערט. אבאמא און נתניהו האבן ביידע לעגיטימע סיבות צו האלטן זייערע סברות. אלס א נאנטע לאנד וואס האט נאנטע קשרים מעג ער אויסנוצן זיינע אמעריקאנער קשרים, און אננעמען די לעגיטימע איינלאדענונג פון די קאנגרעס, און געדענק אז די לעגיסלאטיווע פליגל איז אפגעזונדערט פון די עקזעקיוטיווע ברענטש און די לעגיסלאטור מעג לאדענען א פריינטליכע פירער. ביידע, און נאך הונדערטער מבינים מעגן אריינרעדן, און יא, אלס פרעזידענט פון די אידישע לאנד, די לאנד צו וועלכע מיליאנען אידן איבער די וועלט האבן א קשר און האלטן נתניהו פאר זייער פירער, יא, ער מעג רעדן בשם די אידישע פאלק.
די פאר קוני לעמעל'ס אין וויליאמסבורג מעגן לעגאל שנארן און אריינלייגן וואס זיי ווילן אין די ניו יארק טיימס אבער עס איז טפשות'דיג, קלות הדעת'דיג ווען עס האנדלט זיך איבער חיים ומוות ווי זיי האבן נישט קיין השגה, און איז נישט מאראל אין ליכט פון די פאקט אז עס האנדלט זיך פון א [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל] ארימע קאמיוניטי און דא ספענדט מען מיליאנען פאר א נארישע טפשות אז אפאר קוטשמעס זאלן צום מיליאנסטן מאל אויסשרייען איני מכיר.
אחד העם איך זעה נישט וואס לעיקוואד - במחילת כבוד גאונותו - האט מיר געענטפערט און פארוואס די האלטסטו אז ער האט מיר אפגעפרעגט. אקעי לאמיר נישט דרעשן ענדלאזע שטותים, לאמיר גיין לערנען\ארבעטן

[איך אויך]

מר' אחד ,קיינער רייסט נישט אראפ א קרייז פר סי אבער מען רייסט אראפ זייער מעשים 'טובים' נאכדערצו אז זיי טוהען עס ברבים און זענען מתיימר זיך אהערצושטעלן ווי די ווארטזאגערס פון פרומע אידענטום ווען ניטאמאל א נישטיגע פראצענט זענען זיי.

[בר דעת]

איך זעה בכלל נישט דא קיין מקום לוויכוח, על כל פנים ביז בר דעת קומט נישט מיט עפעס א נייע טענה אדער סברה וואס ער האט נאך נישט געשריבען ביז אהער, דערווייל זאגט ער נאר איבער, און לעיקוואדס ווערטער איז קאווינסינג, אפשר צייגסטו מיר אן אויף וואס די טענהסט, וואס לעיקוואד האט דיר נישט גענטפערט דא:

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט. מ'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים וואס פשוט'ע ווילאמסבורגע אידעלאך האבען נישט וואס זיך אריינצומישען. איך שטעל מיך פאר דו טראכסט נישט ערנסט אזוי. די שיקולים פון די אידען זענען נאך אזוי שכל'דיגע ווי די שיקולים פון די הרים הרמים (לכל חד כפי הצד שלדעתו עושה שטויות). ובעיקר, האבען זיי א פשוט'ע ריכטיגע פוינט. מר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק. וואס האט עם קיינמאל ערוועלט צו זיין זייער רעדנער אדער בכלל זיך דורכגעשמועסט אז זי האלטן מיט וואס ער זאגט. קומען אפאר אידען מטעמים שלהם און מאכען קלאר אז בשמם רעדט ער נישט זיי זענען נישט מסכים צו דער צוגאנג זיינע.

עס איז טאקע פאני פארוואס איינער זאל לכתחילה מיינען ער איז עפעס מייצג דער אידישער פאלק. זעהט אויס אז די עמאראצישע וועלט גלייבט יעדער נארישע פראפאגאנדע, היינט זעה איך א גרויס ארטיקל אין דער טיימס אז אויך אין ישראל איז א מחלוקה אויב ביבי איז גערעכט. און איך שמיכל צו זיך דא, גוט מארגען, ביז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם), און כל שכן די אידן איבער די גאנצע וועלט. ווייזט אויס עולם גולם.

אויב די אגענדע דא איז אראפ צורייסען א געוויסע קרייז, גאו אהעיד האק, רייס טוה וואס די ווילסט אבל האמת והצדק לא ישתנה לעולם.

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים
זיי זענען נישט גדולים, אבער זיי פארשטייען די נושא און מעגן רעדן דערוועגן

און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט.

זיי זענען נישט קטנים אבער זיי האבן נישט די מינדעסטע הבנה אין דעם ענין

'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים
יא, עס איז א מחלוקת איבערן עתיד פון מיליאנען מענטשן, איבער מיליאנען לעבנס און איבער די גאנצע פאווער דינאמיקס פון די מיטל מזרח.

ר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק.
יא, ער איז דער אויפגענומענער מנהיג פון די איינציגסטע אידישע מדינה און ביי רוב רובם פון אידן איבער די וועלט איז ער דער מנהיג ומלך ישראל

ז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם),
עס איז טפשות, ווייל אזוי ארבעט דעמאקראטיע, אבאמא מאכט לעבן און טויט החלטות פאר גאנת אמעריקע, אפילו נאר האלב האט געשטימט פאר אים, דער וואס געווינט וואלן ווערט דער מנהיג העם און איך זעה נאר קורצקאפיגקייט אין טראכטן אנדערש.

רייס טוה וואס די ווילסט אבל האמת והצדק לא ישתנה לעולם

ממש אזעלכע הייליגע לשונות, האמת והצדק לא ישתנה לעולם, פארוואס נישט נוצן דעם חתם סופר'ס "יש לנו אב זקן לא נשתנה, ולא ישתנה"
וואס איז דא אמת וצדק?
איז נישט דא פארהאן צוויי מעידזשאר דעות איבער די עתיד פון מיטל מזרח, ווי נתניהו איז באזארגט פאר די עתיד פון זיין פאלק און אבאמא מאכט אנדערע סארט חשבונות?
איז נישט פארהאן דא א צוריקגעבליבענע געמיינדע פון די מיטל אלטער יארן וואס ווייסט נישט בחייכון און כאפט זיך אן אין אלטע אויסגעדראשענע סלאגאנען פון איני מכיר און גיסט אריין געשנארעטע געלט אין פאטעטישע קאמפיינען אז זיי, די זעקס טויזנט צוריקגעשטאנענע, פארטרעטן כלל ישראל און נישט דער מלך ישראל און מנהיג פון רוב אידן איבער די וועלט?

[אחד העם]

און יעצט נאכאיינמאל, נאכדעם וואס לעיקוואד האט ארויסגברענגט א נקודה וואס צו ווארפט אלע דיינע הנחות איבער גדלות הפליטקאים ושפלות אנשי ווילאמסבורג, איז שוין מער נישט דא קיין מקום לוויכוח עד שיאירך ממרום עפעס א נייע סברה וואס די האסט נאך נישט געזאגט ביז אהער.
ליין איבער די ווערטער:

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט. מ'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים וואס פשוט'ע ווילאמסבורגע אידעלאך האבען נישט וואס זיך אריינצומישען. איך שטעל מיך פאר דו טראכסט נישט ערנסט אזוי. די שיקולים פון די אידען זענען נאך אזוי שכל'דיגע ווי די שיקולים פון די הרים הרמים (לכל חד כפי הצד שלדעתו עושה שטויות). ובעיקר, האבען זיי א פשוט'ע ריכטיגע פוינט. מר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק. וואס האט עם קיינמאל ערוועלט צו זיין זייער רעדנער אדער בכלל זיך דורכגעשמועסט אז זי האלטן מיט וואס ער זאגט. קומען אפאר אידען מטעמים שלהם און מאכען קלאר אז בשמם רעדט ער נישט זיי זענען נישט מסכים צו דער צוגאנג זיינע.

עס איז טאקע פאני פארוואס איינער זאל לכתחילה מיינען ער איז עפעס מייצג דער אידישער פאלק. זעהט אויס אז די עמאראצישע וועלט גלייבט יעדער נארישע פראפאגאנדע, היינט זעה איך א גרויס ארטיקל אין דער טיימס אז אויך אין ישראל איז א מחלוקה אויב ביבי איז גערעכט. און איך שמיכל צו זיך דא, גוט מארגען, ביז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם), און כל שכן די אידן איבער די גאנצע וועלט. ווייזט אויס עולם גולם.

וואס קומט ארויס פון דעם? און אויף וואס דינגסטו זיך? און פארוואס?

[בר דעת]

און יעצט נאכאיינמאל, נאכדעם וואס לעיקוואד האט ארויסגברענגט א נקודה וואס צו ווארפט אלע דיינע הנחות איבער גדלות הפליטקאים ושפלות אנשי ווילאמסבורג, איז שוין מער נישט דא קיין מקום לוויכוח עד שיאירך ממרום עפעס א נייע סברה וואס די האסט נאך נישט געזאגט ביז אהער.
ליין איבער די ווערטער:

די ניו יארק טיימס מיט אבאמא זענען נישט אזוינע גדולים און די אידען זענען נישט אזוינע קטנים איך ווייס נישט וואס דו ווילסט. מ'קען מיינען אז א מחלוקת אבאמא מיט ביבי איז ממש א מחלוקת עמוקה בין ההרים הרמים וואס פשוט'ע ווילאמסבורגע אידעלאך האבען נישט וואס זיך אריינצומישען. איך שטעל מיך פאר דו טראכסט נישט ערנסט אזוי. די שיקולים פון די אידען זענען נאך אזוי שכל'דיגע ווי די שיקולים פון די הרים הרמים (לכל חד כפי הצד שלדעתו עושה שטויות). ובעיקר, האבען זיי א פשוט'ע ריכטיגע פוינט. מר נתניהו פאמפט ווי כאילו ער איז דא מייצג עפעס א אידישע פאלק. וואס האט עם קיינמאל ערוועלט צו זיין זייער רעדנער אדער בכלל זיך דורכגעשמועסט אז זי האלטן מיט וואס ער זאגט. קומען אפאר אידען מטעמים שלהם און מאכען קלאר אז בשמם רעדט ער נישט זיי זענען נישט מסכים צו דער צוגאנג זיינע.

עס איז טאקע פאני פארוואס איינער זאל לכתחילה מיינען ער איז עפעס מייצג דער אידישער פאלק. זעהט אויס אז די עמאראצישע וועלט גלייבט יעדער נארישע פראפאגאנדע, היינט זעה איך א גרויס ארטיקל אין דער טיימס אז אויך אין ישראל איז א מחלוקה אויב ביבי איז גערעכט. און איך שמיכל צו זיך דא, גוט מארגען, ביז יעצט וואס האט איר געמיינט אז ער פארטרעט טאקע אלע אידען אין ישראל (פון וואס וויניגער פון 30 פראצענט האבען בכלל געוועלט פאר עם), און כל שכן די אידן איבער די גאנצע וועלט. ווייזט אויס עולם גולם.

וואס קומט ארויס פון דעם? און אויף וואס דינגסטו זיך? און פארוואס?

האסטו געליינט מיין תגובה?
האט לעיקוואד עפעס געזאגט זייער קלוג?
האבן טאקע אפאר וויליאמסבורגער כניאקעס סיי וועלכע לעגיטימע מיינונג, באזירט אויף פארשטיין די דינאמיקס אין מיטל מזרח?
האבן די נטרונא קלאונס געליינט איין לאנגע ארטיקל איבער די מצב, און געטראכט איבער די אפשען אז נתניהו איז יא גערעכט און איראן גייט איין טאג אויסמארדן אלע אידן? האבן זיי א רגע געמאכט א טיפערע אנאליז, א מיטינג מיט א מבין און געקומען צו החלטה?

[אחד העם]

בר דעת, איך זעה דרייסט זיך ארום מיט א זעקל הנחות אויף א געוויסע געמיינדע יידן, טוה א טובה קלאר אויס וואס דיינע הנחות זענען אויף זיי, און אויף וואס זיי זענען געבויעט.
אמת וצדק מיינט, אמת, וואס דער אמת איז. און צדק, נאכן אמת וואס מען טוט לאור האמת ווערט פארופען צדק.

[איך אויך]

בר דעת מעגסט דיך אויך אביסל אויסטשילן ,כ'פארשטיי וואס דו ווילסט זאגן אבער ביבי איז ווייט פון א מלך ישראל און אוודאי רעפרעזענט ער נישט די אלטוועלטליכע אידנטום. סך הכול איז מען אין גלות ביי די גוים און ביי די אידן וזה כל תורת ההשקפה פון גדולי ישראל על רגל אחת.