דייעט

[פליקער]

איך שטיי און שטוין, דעי שבת איז ציגעקומען א נייע קאטעגאריע צים דבר יום ביומו, עס איז אלס שוין געוועין, קידוש, באווארפן, שבת שבע ברכות, זכרים, אבער עס איז נאך דא נאך זאכן וואס מען קען קאטעקאריזירן, ברכת הגומל.

איינער א אינגער מאן שאינו רוצה בגולם שמו, האט אויסגעריפן אז ער שאלט פאר פרייד, ער האט געהאט א הארץ אטאקע ביי די זעקסין דרייסיג, ער איז פריילעך אז עס איז אים באשערט געוועין איבער צו לעיבן, בריך רחמנא דייהבך לן ולא יהבך לעפרא, ער איז פריילעך, וואס טוט מען ווען מען איז פריילעך ביי אונז, מען ווארפט א בַּעל, ער גיבט א גרויסן קידוש, ער גיבט דארט איבער אלע דיטאלן, ער וויל נישט אז ער זאל זיין א סטאטיסטיק, ער וויל יעדן פארציילן אז מען ברויך זיך היטן, מען קען נישט נעמען ס'לעבן גרינג, פרעיג איך אים זאג נאר ביזטו אימשילדיג, האסטו געוויסט אז מען טאר נישט האבן קאלעסטעראל, זאגט ער יא, אבער ער האט נישט געוויסט אז עס איז אזוי געפערליך.

אלזא וואס איז געוועין ביי די קידוש קלערט איר, סעלערי, טאמעיטא, מייערן מיט דיפ'ס, אדער קיגל, קעיק, קישקע, יא איר האט צוגעטראפן, די אלע זאכן וואס האט אים שיעור נישט ארלעידיגט, דאס האט ער געטיילט פארן גאנצן ציבור לכבוד זיין שמחה, ווי קען מען דאס אזוי צילאזן, איז ער נארמאל, ער וויל דאך נישט זיין דער נער וואס פאקט איין, ער וויל דאך לערנען פארן עולם את המעשה אשר לא יעשו.

בכלל איז דאס א עוולה, ביי יעדע געלעיגענהייט, שטאפט מען דעים עולם ווי גענדז, מיר זענען נישט קיין גענדז, מיר זענען דאך היאמען ביאינג'ס, אינזערע סיסטעימען ווערן פאר'הרג'ט פון פרעסעריי, פליז אים גאט'ס ווילן, הערט אויף צי פארשטאפן אינזערע אדערן, אינעם נאמען פון א קידוש אדער שמחה.

[למדן]

כ' האב אמאל געהאט א פארקער מיט א בארימטע נוטרישיאניסט, כ' וועל איבערגעבן אביסל אינטערעסאנטע נאטיצן אולי וועט עס דער עולם קענען פושט זיין.
כידוע דארף מען פאר זיי אפשרייבן וואס מ' האט געגעסן און זיי געבן זייער עדווייס דערויף.
טשיקן זופ איז דער מלאך המוות אליין, קארבאהייעדרעיטס וואס מען קען נישט פטור ווערן (הגם איך האב דאס גיהערט פון היימישע און נישט היימישע און גוים צוגלייך פארשטיי איך נישט וויזוי דאס ארבייט) ניטאמאל איינמאל א וואך.
לעבער איז פון די קישקע פון די בהמה (אדער עוף) איז איינמאל א וואך די והותר היות ער איז די מאסף לכל המחנות פון אלערליי גארביטש.
קוקיס מאן דכר שמיה, אז דו ביזט הונגעריג אינמיטן טאג נעם א האלבע טונא בעגל (כאילו די חברה פארקויפן האלבע, און פלוצלינג ווערט דער גיאסערטער בייגל מותר)
ווען כ' האב געגעסן טשולענט מיט קושקע האב איר ממש געמאכט א שמחת יום טוב כ' האב שוין אמאל גיהערט פון טשולענט זאגט זי מיר, עס איז געמאכט פון בונדלעך דאס איז דאך אזא געווינטשענע פראטיען, און קישקע וואס איז דאס א מעיליגע אינגעקנעטאכטס שאט נישט אביסל קארבס מיט אזא רייכע פראטיען סעודה.

[איך אויך]

טרעסאנט מייזליש זאגט זוי ווי דיר אבער ממש פונקט פארקערט...

[למדן]

הגם כ' האב נישט געהאלטן אז זי איז גירעכט, זי איך נישט וואו פונקטליך עס איז זיך סותר מיט מייזליש.
מייזליש מיינעך גייט מיט עטקין בעסיקלי מיט קליינע שינוים, דאס הייסט ווייניג סטארטש און אסאך פראטיען.
לגבי בונדלעך איז א גרויסע מחלוקת הפוסקים צו עס איז פראטיען אדער סטארטש, זה אומר בכה וזה אומר בכה. אבער צו נעמען אזא פיינעם טעלער טשולענט און זאגן אז געזונטערס פון דעם איז נישטא איז אביסל איבערגעטריבן

[פליקער]

עס איז נישט קיין שום שאלה, קלאר שטותים.
אדרבה פראביר אויס, און איבערצייג זיך אז מען אכל'ט, תחל'ט מען

[למדן]

ווי אויך ווייסעך נישט פארוואס אזא טשיקן זופ אסרן אלע פה אחד, ווייטער וועגן סטשארטש מיט צוקער. (ווייטער עטקין מיט מייזליש)

[איך אויך]

וי''ג בייכלט מען.

[למדן]

נושעתי, ולא מטעמה (אולי).

[למדן]

עס איז נישט קיין שום שאלה, קלאר שטותים.
אדרבה פראביר אויס, און איבערצייג זיך אז מען אכל'ט, תחל'ט מען

די שאלה איז נישט אויב יא צו אכלן אדער נישט, נאר ווען מען עסט די דריי סעודות א טאג וואס מען דארף עסן, און פארשטייט זיך נישט איבער עסן.

[שמעקעדיג]

ווי אויך ווייסעך נישט פארוואס אזא טשיקן זופ אסרן אלע פה אחד

[לית דין בר נש]

איך ווייס נישט צו עס באלאנגט דא אבער סתם פאר אינטערסאנטקייט די עולם זאל וויסן
ביי די סטעיט פו"ד פראגרעם דארף מען געבן א וועדזשטיב"ל ביי יעדע מי"ל איז פאטעיט"א קיגל הייסט א וועדזשטיבל און מיט דעם איז מען יוצא די וועדזשטיבל (ווייל עס קומט פון די ערד)

[יואב]

איך שטיי און שטוין, דעי שבת איז ציגעקומען א נייע קאטעגאריע צים דבר יום ביומו, עס איז אלס שוין געוועין, קידוש, באווארפן, שבת שבע ברכות, זכרים, אבער עס איז נאך דא נאך זאכן וואס מען קען קאטעקאריזירן, ברכת הגומל.

איינער א אינגער מאן שאינו רוצה בגולם שמו, האט אויסגעריפן אז ער שאלט פאר פרייד, ער האט געהאט א הארץ אטאקע ביי די זעקסין דרייסיג, ער איז פריילעך אז עס איז אים באשערט געוועין איבער צו לעיבן, בריך רחמנא דייהבך לן ולא יהבך לעפרא, ער איז פריילעך, וואס טוט מען ווען מען איז פריילעך ביי אונז, מען ווארפט א בַּעל, ער גיבט א גרויסן קידוש, ער גיבט דארט איבער אלע דיטאלן, ער וויל נישט אז ער זאל זיין א סטאטיסטיק, ער וויל יעדן פארציילן אז מען ברויך זיך היטן, מען קען נישט נעמען ס'לעבן גרינג, פרעיג איך אים זאג נאר ביזטו אימשילדיג, האסטו געוויסט אז מען טאר נישט האבן קאלעסטעראל, זאגט ער יא, אבער ער האט נישט געוויסט אז עס איז אזוי געפערליך.

אלזא וואס איז געוועין ביי די קידוש קלערט איר, סעלערי, טאמעיטא, מייערן מיט דיפ'ס, אדער קיגל, קעיק, קישקע, יא איר האט צוגעטראפן, די אלע זאכן וואס האט אים שיעור נישט ארלעידיגט, דאס האט ער געטיילט פארן גאנצן ציבור לכבוד זיין שמחה, ווי קען מען דאס אזוי צילאזן, איז ער נארמאל, ער וויל דאך נישט זיין דער נער וואס פאקט איין, ער וויל דאך לערנען פארן עולם את המעשה אשר לא יעשו.

בכלל איז דאס א עוולה, ביי יעדע געלעיגענהייט, שטאפט מען דעים עולם ווי גענדז, מיר זענען נישט קיין גענדז, מיר זענען דאך היאמען ביאינג'ס, אינזערע סיסטעימען ווערן פאר'הרג'ט פון פרעסעריי, פליז אים גאט'ס ווילן, הערט אויף צי פארשטאפן אינזערע אדערן, אינעם נאמען פון א קידוש אדער שמחה.

אה! דאס איז ממש חומר פאר משלים דורכאויס די הייליגע טעג. דעם נמשל פארשטייט מען דאך שוין אליינס.

[פליקער]

איך וועל דא אראפ לייגן מיין דייעט טעאריע און פארלירן פונט.

נקוט כללא בידך, ווען איינער עסט יותר מדי, פאסירט דאס וואס מיר אלע זעיען, נעמליך מען הייבט אן יעהרן, די געדעירם וואקסט אויף, ס'מחילה ווערט גרויסער, די לאבע'ס ווערן ווי טורעמעס, די האלדז ווערט שטרומער, בקיצר וואס עס פאסירט אינערלעך איז, די באדי זאמעלט אן די איבריגע פעט'ס און טוט דאס פארקירן, גרויסע שטיקער ריין אידיש אדער גויאיש פעט'ס ווערן געדריקט ווי עס לאזט זיך.

ווען מען עסט פחות מכדי, טוט די באדי נישט נעמען פון די איבריגע פעט שטיקער סתם אזוי, נאר און א גאר גרויסע קערפערליכע עת צרה, ווען עס איז מאיזה סיבה שיהיה נישט דא קיין פעט אריין קום, דאן נעמט די קערפער אפיר די שטיקער איבריג פעט'ס, און הייבט אן רעדעצירן די פעט'ס פאר ענערגיע, אויב איז נישטא אזא עת צרה, שלעפט מען זיך ארים דערמיט פאר יארן, און מאכט אן צרות ווי בליט דרוק, קאלעסטעראל, און סתם אזוי א טאקסיק זאמלער צווישן די פעטע שטיקער.

א מאנס ביל טאר בדרך כלל נישט איינעמען טעיגלעך מער ווי צוויי טויזענט קעלארי'ס, גיוו אר טעיק עטליכע קעלאריס, אויב עסט מען מער וויפיל די גוף פאדערט, דאן ווערט די באלאנץ פראסעסירט און אריין געדריקט ווי נאך א לעיער צים פעט שטיק, ווידערים ווען מען עסט ווייניגער ווי די פיפצען הינדערט ביז צוויי אלפים קעלארי'ס, דאן גייט נישט די קערפער צים פעט שטיק, נאר עס ווענט זיך צי אנדערע פלעצער קודם, ווי למשל מוסקלען, און וואסער, די לעצטע זאך וואס די באדי גייט צו איז פעטן'ס, ווייל דער באשעפער האט אזוי געמאכט די סיסטעים אז מען זאל קענען איבער לעיבן א עת צרה.

על כן ווען מען זעיט אז מען הייבט אן א דייעט, מען עסט ווייניגער ווי די פיפצען הינדערט, למשל ער נעמט איין נאר טויעזנט קעלעריס פער טאג, ברויך ער וועין דאך על פי חשבון פארלירן אן א שיעור, אבער די ריעליטי איז אז מען פארלירט עטליכע פונט דא דארט, אבער נישט פון דעים ריזיגען געדעירם, אויך נישט פינעם מאחורי, איז דערפון געדרינגען אז ווילאנג מען עסט פעטנס סיי וואס, וועט דער באדי נישט נאכלאזן פון די וויסערעל פעט ריזערוו, נאר שיילן מאסלס, וואסער, אד"ג, און די עיקר וואס מען וויל פטר'ן בלייבט שטעקן ביז עס פארגייט די אפעטיט זיך צי מוטשען, און איינס צוויי נעמט מען אלעס ציריק.

אויך זעיט מען קלאר אויב א פאס הייבט אן לעיבן נארמאל אפילו פאר א לאנגע צייט, ער זייגט נאר איין די ערלויבטע צוויי טויעזנט קעלאריס, וועט ער גארנישט נישט פארלירן, אמת טאקע אויך נישט צונעמען, אבער צים תכלית וועט ער נישט דערגרייכן, אפילו נאך א לאנגע צייט וועט ער ווייטער בלייבן מיט זיין געהויבענעם געדעירם.

נו א כלל וואס קען מען טיען, מען מיז דאך לויז ווערן פון די פעטן'ס, ווי אזוי שפילט מען אויס די קערפער, אויפ דעים ענטפערן די עקספערטן, אז מען ברויך גיין אויפ א פעטן פרייע דייעט, נישט עסן קיין שום זאך וואס איז פעט, צודעים אויב מען עסט ווייניג קעלארי'ס וועט דער קערפער אנשטאט שיילן מאסל, וועט עס יא שיילן פעט'ס, און ווינדער איבער ווינדער איז, אז מען פילט גיט בשעת מען טוט אזוי, ווייל דער קערפער פארברענט געהעריג די געפאדערטע צוויי דריי טויזענט קעלארי'ס א טאג, ווי עס צייגן קלאר איבער די פראפעסיאנאלע וואג שול'ן, וואס קענען מעסטן די סך הכל פון קעלערי בערנינג פראצעס, און וואסער לעוולען.

אויף די דייעט קען מען טאקע נישט גיין פאר אייביג, ווייל די באדי הייבט אן מאכן געוואלדיגע שוועריקייטן נאך זעקס זיבן וואכן, ווען עס איז מער נישטא קיין פעט ריזערווס, און די קערפער ברויך ציריק פראדאצירן עפעס פאר עת צרות.

אבער אויב טוט מען דאס ווי ס'ברויך צו זיין, פארלירט מען פונט און א קארצע צייט, אבער ווי ס'ברויך צו זיין, א פערציג פונט ווי גארנישט, און מען איז בכלל נישט הינגעריג בשעת'ן דייעטן, גלייך דערנאך ברויך מען ציריק גיין צי עסן די צוויי טויעזנט קעלארי'ס ווי א מענטש, און מען האלט אן די וואגשול, אן צונעמען.

פאר ווער עס וויל וויסן וויאזוי מען מעסט קעלארי אינטעיק, איז היינט דא גיטע עפפס פריי פון אפצאל, למשל מיי פיטנעס פעל, ועוד., מען ברויך און אנהייב קויפן א עסן וואגשול, און מעסטן וויפיל מען לייגט אריין אינעם פיסק, נישט עסן מער ווי פינף הינדערט קעלאריס א טאג, וויטאמין סאפלאמענט'ס איז פיין, קיין שום פעט, קיין שום סטארטש, קיין שום ציקער, און גארענטיד אז מען שפירט דאך גיט, אויב נישט איז א סימן אז מען עסט יא ערגעץ פעט, און די פראצעס פון פארניצן פעט פאר פיול ווערט גלייך אפגעשטעלט, און אז מען האט נישט מער קיין געז, קען מען נישט פארן.

איך וועל מודה זיין אז די דייעט איז נישט אזוי פשוט, עס איז נישט פאר די שוואכע הערצער, מען ברויך האבן גאר א שטארקע דיסעפלין, נישט עובר זיין אף פעם אחד, נישט קיין חיליק וואס פאר א תירוץ עס קומט אינטער, ווי קידושים, יארצייט סעודות, חתונות, אדער סתם א פרייע מאלצייט מאיזה סיבה שהוא, אבער אויב קען מען דאס יא דורך פירן, איז אשרי חלקך, און מען פארלירט גאר אסאך.

[פליקער]

היות מיר פאסטן היינט, שפיר איך אז עס איז וויכטיג ציריק ארויפברעינגען א תגובה וואס עס איז נוגע אויס פאסטן אויף א דייעט פאר ווער עס איז נייגעריג.

[שמערל]

אן אריינגיין אין לענגערע וויכוחים און הסברים, על איך בלויז מעיר זיין, אז עס איז נישט פארהאן קיין שום אנגענומענע שיטה אז עסן פעט פריי העלפט פארלירן פעט, אפילו לשיטת הבעלי לאו קאלערי דייעט זאגן זיי דאס נישט.

פארלירן וואג איז א גאר קאמפלעצירטע סייענס, און עס איז פארהאן אסאך שיטות און וועגן דאס צו טוהן. נישט עסן פעט, איז בכלל נישט פון די.

[פליקער]

אן אריין גיין און לאנגע וויכוחים, וויל איך דיר זאגן, אז עס איז יא דא אזא שיטה, און עס איז לעצטענס גאר שטארק אויפגעכאפט, פארשידענע מהלכים פון פעט רידוסער'ס

[שמערל]

דער צד השוה פון די אלע פארשידענע היימישע מהלכים, זענען הונגערן ווילאנג מען ווערט מוגער ווי די זיבן קיען ביי פרעה, קיינער איז נאכנישט פעט געווארן פון נישט עסן, אבער צו זאגן אייגענע בוך סברות אז פעט מאכט פעט, און צוקער נישט, האט נישט קיין שום באזיס אין סייענס, א מחילה באקומט מען פונקט אזוי פון די פאטעטאס ווי פון די אויל אין די אווערנייט קיגל.

אויב וויל מען פארלירן פעט און נישט מאססל, איז די איינציגסטע וועג עקסערסייז, אדער אפשר עטקינס.

[פליקער]

איך פארשטיי נישט ווי דו זעיסט פון מיין דייעט אז עס איז ערלויבט צי עסן פאטעיטא'ס אדער צוקער, אוודאי איז נישט ערלויבט, נאר בנוסף צו אלעם ברויך מען רעדעצירן פעט'ס צו זערא, דאן און נאר דאן נעמט זיך די קערפער צים כרס'ל, איך רעד פארשטייצעך פון עקספעריענץ.

[שמערל]

איך רעד אויסדריקלעך נישט פון עקספיריענס נאר פון סייענטיפישע שטודיעס. אויב זאלט איר עסן בלויז פינעוו הינדערט קאלאריס א טאג, וועט איר פארלירן פעט נישט קיין חילוק אויב די קאלאריס קומט פון קארבס אדער פעט.
אויב קומט עס פון פראטין איז שוין איינמאל א חילוק.

[יאיר]

איך רעד אויסדריקלעך נישט פון עקספיריענס נאר פון סייענטיפישע שטודיעס. אויב זאלט איר עסן בלויז פינעוו הינדערט קאלאריס א טאג, וועט איר פארלירן פעט נישט קיין חילוק אויב די קאלאריס קומט פון קארבס אדער פעט.

ואוישוויץ יוכיח. דער עולם האט געהאקט מארגארין און מ'איז געבליבן הויט און ביין.

[פליקער]

יא אוודאי ביזטו גערעכט, מען וועט פארלירן, אבער אויב עסט מען פעט, ווען מען נישט קענען דורך טראגן דעים טאג אויף פינף הינדערט קעלעריס א טאג, משא"כ אויב האט מען זערא פעט אינטעיק, קען מען יא גרינגערהייט דורך טראגן, ווייל די קערפער שפייזט זיך אויפן איבערפלוס פון אייגענע פעטן'ס,

[פליקער]

זעי מער דא

[פליקער]

פסח אויף דייעט

דער יום טוב פסח גענעינט זיך מיט א ווילדן גאלאפ, עס צאפעלט מיר דאס הארץ ווען איך טראכט וואס גיי איך היי יאר טוען, ווי אזוי איז מעגליך צו פראווען א דייעט ווען אלעס וואס מען עסט איז דיר היפך פון דייעט, ווי מער איך טראכט דערפון הייב איך הענט. פסח און דייעט איז אויבנאויף א תרתי דסתרי. וואס קען מען טוען נישט צונעמען קיין פונט אין די טעג פון פסח, דעם זמן חירותינו?

דרכיה דרכי נועם. לאמיר פרובירן זען וואס מען קען טוהן הלכה למעשה אדורכצוגיין די טעג בשלום געזונטערהייט:

מצה – די מאכל דאסוותא, מסתם ווען עס איז הגיעני כפיל, אזוי קליין ווי איין פיל (נישט פיל ווי א עלעפאנט...), אבער מער ווי דעם איז עס איינס פון די ערגסטע מאכלים, עס איז איין שטיק קארבעהיידרעט, עס איז א שטיק קאלארי. איך עס געווענליך קיינמאל נישט קיין ברויט, און אויב גיי איך עסן מצה וועל איך בלי שום ספק ארייננעמען פונטן אן רחמנות. איך האב זיך איינגעהאנדלט ספעלט מצה, די חמצ'דיגע ווערסיע עס איך יעדן שבת קודש, א מצה פאר יעדע סעודה, און עם כל זה נעם איך צו א געווענטליכן שבת צוויי ביז דריי פונט, וואס איך לאז נאך במשך די וואך. אבער פסח וועט מען אכל'ן א וואך נאכאנאנד, וועל איך זיך טרעפן נאך אחרון של פסח מיט איבריגע צען פונט מינימום, און די מחשבת פיגול נעמט מיר ארויס פון די כלים, וועל איך ברויכן זיך אונטערנעמען נישט עסן קיין מצה, גענוי ווי גדולים וטובים האבן זיך נוהג געווען.

ווען איך טראכט וואס דער מצה גייט אדורך גיין נאכדעם וואס עס וועט אדורך גיין מיין שלינגער, נאך א לאנגס און א ברייטס ביז איך וועל פטור ווערן דערפון, קען זיין אז מען וועט שוין דאן טאנצען פאר בר יוחאי'ס פייער.

פרוכט – וועל איך עסן פילע עפל, גרעיפפרוכט, און מינימום צוויי עפל א טאג.

וועדזשטעבל – איך בין נישט קיין גרויסע עסער פון די געווענליכע טאמעיטא מיט קיוקאמבער'ס, ווייס איך נישט וואס איך קען עסן דא, ווייל לעטטוס מיט קאול-סלאו זעה איך נישט ווי אזוי איך קען עסן, מיט מייאנעיז מיש איך זיך דאך נישט, בין איך גענאגעלט.

פיש – נו, שגץ, פיש? רעד ניטאמאל דערפון!.. אבער היי יאר גיי איך יא עסן פיש. איך וועל קויפן סעלמאן פיש ביים פיש סטאר, אפשר ברויך איך זיך מתיר נדר זיין, איך פלעג אלע יארן קויפן געמאלענע פיש ביים פיש סוחר, פארוואס ווייס איך נישט, אבער מסתם ווייל ער האט א ספעציעלע 'נישט-געמישט' גערעדט, א שטייגער ווי נישט-אום-שבת-גערעדט...

אייער – היינט ווייסט מען דאך שוין קלאר אז אייער איז געזונט, יא אבער נאר זיבן אייער א וואך, נישט זיבן אייער פאר פרישטיג לאנטש און סאפער... על כן פסח עסט מען דאך אן א ערך אייער, אבער דאך וועל איך זיך לאזן וואויל גיין אויף אייער, א איי איז זעכציג קעלאריס, נישט געפערליך, איך וועל מיך די-קאלעסטראלייזן נאך פסח.

פלייש – דאס איז איינע פון די מערסט-געגעסענע מאכלים פאר פסח. איך וועל פרובירן צו עסן בשר עוף ווי מער, ווי א געבאקענע קאטלעט, נישט געפרעגלטע. בשר בהמה לכבוד שמחת הרגל, וועל איך עסן עפעס בשר בהמה אויך, אבער בעיקר וועל איך זיך זעטיגן פון פערטלעך מיט טאפ קאטלעט'ס.

צושפייזן – איך וועל מאכן פאר אפעטייזער'ס געקאכטע סקוואש מיט צוויבל, זוקיני סקוואש איז געוואלדיג פאר א דייעט, עס פארמאגט כמעט נישט קיין קעלאריס, עס איז זייער געזונט, אבער אן קיין מעלבע טויסט איז עס שווער צו עסן, אבער איך וועל עס פרובירן צו עסן ווי א זופ, איך וועל לייגן איין שטיקל מצה אין מויל, און עסן פון די סקוואש ביז די טעם פון מצה ווערט פארוואשן, דאן העל איך לייגן נאך א געדאנק מצה ביז איך וועל פארטיגן די טעלער מיט סקוואש, חלילה נישט בראקן. אדער וועל איך סלייסן קיוקאמבער וואס דאס איז יא ערלויבט צו בראקן אין די סקוואש, עס דוכט זיך מיר אז עס קען זיך אויסארבייטן.

עגגפלענט – הגם מען עסט פסח עגגפלענט, אבער פאר מיין מאגן ארבייט עס נישט, עס לאזט זיך גלייך הערן, נאך איידער עס רינט אריין אינעם מאגן שפיר איך א דראנג צו ברעכן. אויך רעטעך האט דעם זעלבן פראבלעם.

פאר סיבות מסיבות שונות וואס איך פארשטיי נישט האט מיין מאמע נישט געגעסן קיין בראקעלי, ספינעטש אדער קאליפלאוער. איך לעב אויף דעם איבערן יאר, הלוואי ווען זי וואלט ווען יא געגעסן, וואלט איך דאס פארלאנגט פאר כרפס.

פאטעיטאס – פון קארטאפל וועל איך אוועק שטיין בלי נדר עד חרמה, אווי עס וואלט געווען אין ח', עס זעטיגט העפטיג אבער האט אזא אינערליכע הייוון וואס מאכט די בייכער רינדיג, און דאס איז דאך אקעגן מיין רצון.

קעיק'ס – פאטעיטא סטארש, אייער מיט צוקער... מיש אלע אויס, ווערט דאס אלע פסח'דיגע מאכלים פון לאקשן, פערפל, קוגל, בלינצעס ביז קעיקס.. עס איז שוין געזונטער צו עסן די בעקעלע ווי די קעיק, על כן וועל איך נישט נכשל ווערן אין קיין משהו קעיק.

קאמפאט – איך וואלט ווען גערוקט קאמפאט אן קיין רחמנות, הלא עס איז דאך פרוכט, אבער דער פראבלעם איז, אז צו יעדע מאס עפל לייגט מען צו א פינף פונט צוקער דייקא פון סאכדעס, און מיר מישן זיך נישט מיט קיין שום פאלשע צוקער, הגם איך האב נאכגעקוקט און עס איז פארהאן פילע כשר לפסח פאלשע צוקער, אבער מיר פסק'נען דאך חמירא איסורא מסכנתא, און די הלכה איז קלאר אז מען טאר זיך נישט מישן נאר מיט וואס דער רבי האט ליב, און היות ער גלייכט קאצקא'ס קען איך נישט עסן קיין פאלשע צוקער, מילא וועל איך עסן געבאקענע עפל אנע צוקער.

* * *
אייגענטליך, די גאנצע מישן ביזנעס קריכט מיר אויף די נערוון, ווייל איך פארשטיי נישט ס'גאנצע ענין, ווען מעג מען זיך מישן, און ווען טאר מען נישט. איך קוק אין גראסעריי זעה איך אז עס איז פארהאן טויזענטער אייטעמ'ס וואס ווערן פראדוצירט בלויז פאר פסח, און פארמאגט א השגחה כשר לפסח, וועל איך זיך איינרעדן אז אלעס ווערט נאר געמאכט פאר אחרון של פסח? נאר אז עס איז א פיינע ביזנעס פאר גאנץ פסח, איך רעד נישט פון די גאנצעטע פאליצעס קעיק'ס וואס קאסט צעהן דאלער איין אונס, טייער ווי גין-זילבער, און פארקויפן עס א גאנץ יאר און אלע גוי'אישע געשעפטן אלס גלוטאן-פרייע פראדוקטן. ווי בי.דזשעי., קאטסקא האל פוד'ס. איך רעד פון די אלע פראדוקטן ווי סאדע, מייענעיז, קעטשאפ, אלע ערליי רעדי טונא און אייער סאלאטן, אלע נאשערייען, טויזענטער ערליי טשאקאלאדן, אויף ווען קויפט מען עס אויב נישט לכבוד פסח, איך גלייב נישט אז עס איז נאר פאר טאטעס פאר ערב פסח ביזן זמן, אדער פאר צאן קדשים שלא טעמו טעם.

נו ווערט דאך שווער, מיר אלע מישן זיך דאך מיט גאלדן פלאו מילך, אבער חלילה נישט יאגערט אדער טשיז סנעקס, הלמאי נישט, נאר פארמער טשיז מיט סמייטע, און פוטער פאר דער וואס איז מקיל און שמירט אויף מצה, נאר אמעריקען טשיז אבער נישט וועזשטעבל קרים טשיז, קדם גרעיפ דזשוס יא, סאכדעס צוקער זאלץ יא, אבער נישט קיין רעדי חריין אדער פיקל סאלאט, מרור מיט חרוסת פון נר מצוה לעצטענס אויך, אה נעסקאפי אויך לעצטענס, וואס גייט דא פאר? ווען נישט און ווען יא, קאווע אין שול נישט קיין פראבלעם, אראנזש דזשוס יא, עפל סדר אדער עפל דזשוס נישט, בלי שום ספק ווען סאכדעס וואלט ווען געמאכט קוקי'ס וואלט מען עס זיכער געגעסן אויף אפיקומן.. געמאלענע ניס קויפט מען געהעריג, מחמירים קויפן נאר שווארץ'ס קאווע, וואס איז דער כלל? ווען יא און ווען נישט, וועם קען מען פרעגן ווי אזוי מען מעשר'ט די זאלץ, איך מיין עס ווענדט זיך וויפיל מען איז חוצץ ווען מען פארקויפט די חמץ.

מען טאר נישט עסן קיין שום פרוכט וואס עס האט נישט קיין שאלאכץ, אקעי ערלעדיגט, אבער ווען מען האקט אריין צימרינג וויפיל ס'לאזט זיך אינעם חרוסת אריין, פארשטיי איך נישט פארוואס איז דא זאכן וואס זענען יוצא מן הכלל? טרויבן עסט מען נאר ווען עס איז גרעיפ דזשוס אדער מאסט, וואס איינער האט געמאכט מיט די קינדער ערגעץ אין א חזיר שטאל, מיט די קינדער וואס האבן זיך זאגאר אפגעשנארכצט די נאניע, אדער נאך נישט אפגעווישט אפילו, דאס טרינקט מען פאר די כוסות, אפילו עס איז קלאר געמישט לכל הדעות, אבער סתם א טרויב איז דאך ווערמיג, און עס האט דאך די שאלאכץ, ווי די שאלאכץ וואלט ווען געווען א גראבע עבירה, אבער מנהג ישראל תורה, מען טאר נישט פרעגן קיינע קשיות.

זאלן מיר אלע זוכה זיין צו א פרייליכן כשר'ן און געזונטן פסח!

נ"ב די ארטיקל האט פיגערירט אינעם פה-סח, און היות פסח איז שוין דא און די אינפאמאציע עקספייערט ביז א וואך לייג איך עס ארויס פאר אלע וואס זענען פויל געוועין צי קנעפען קאנטראל פי.

איך וויל דא עפענטליך באדאנקען מיין ידיד האדמו"ר הגה"ק מ'שמעקסוויל מורינו [tag]שמעקעדיג[/tag] פארן רידאגירן דעים ארטיקל און אויסמענטשלען עס זאל אויס ווי אזוי עס זעיט נעבעך אויס.