קוריאזן פון סייענטיפישע רעליגיע

[לעיקוואד]

פלאי פלאים. ווען איך האב געזעהן די תגובה פון ר' חאצקל'ן דא האב איך נישט געהאט קיין ספק אז ביז פינעף מינוט איז דאס פארמעקט. סתם איינער שרייט פוי טמא אין אן אינטעלעקטואלער אשכול און שרייט אריין דיבורים וואס האבן גארנישט מיט די נושא נישט זיי פרעגן נישט זיי ענטפערן סתם געשריגען אין די וועלט אריין. ניין אבער, דאס איז נאך א הוכחה אז די קלוגע כתה ג' יונגלעך האבען דא געזעהן כפירה דארף מען זיך נאך רעכענען מיט זיי. [tag]שמעקעדיג[/tag] אזוי ארבעט היינט אייער מענטשליכקייט און שכל הישר?

[הוגה]

אמאל שרייבט איימיצער בלישנא דמשתמע לתרי אנפין און מען קען פרובירן אויסטייטשן צום גוטן, אמאל איז עס צו אויפפאלנד און בדוחק גדול קען מען פרובירן אריינקוועטשן א לימוד זכות. כנראה אז דער קלוגער עולם דא אין כיתה ג' איז נישט אזוי איבערגעשפיצט, איך האב היינט צופרי געקריגן 5 קאמפלעינטס. און דאס שוין חוץ די אפענע אטאקעס אין אשכול זעלבסט.

דא איז נישט געווען קיין שום לישנא דמשתמע לתרי אנפין. דא איז געווען אפאר ווערטער וואס אפאר האבן זיך ארויפגעכאפט דערויף צו קענען מקיים זיין די מצוה מחאה יומי אן נעמען אביסל מיה און עס אדורך ליינען כדבעי' און פארשטיין די קאנטעקסט. מילא זיי, אבער די מנהלים האבן נישט קיין רעכט דן צו זיין פארן עס אדורכטון בכובד ראש. מען זעהט קלאר אז זיי האבן געמאכט א טעות (והא ראי' מ'האט עס צוריקגעשטעלט). א התנצלות וואלט געווען דאס מינדעסטע וואס מענטשליכקייט פארלאנגט.

איר פארשטייט נישט די כוחות וואס עס נעמט צו שרייבן א זאכליכע ארטיקל? אזא אקט טוט וויי און צייגט אז מען אפרישיעיט עס נישט.


.

[לעיקוואד]

היות די מנהלים פחדנים באהאלטען זיך אונטער ניקים ווילן בכלל נישט ארויסקומען דעפענדען די אייגענע החלטות און אנשטאטס מעקן זיי זיי ווילן אלץ רעדן אין אישי אן בכלל נעמען אחריות און פשוט מעקן ווען מרעדט וועגן זיי און האלטן אין איין רעדאגירען מיין תגובה אויבן גיי איך עס נאכאמאל איבערלייגען.

היות עס איז אריין געקומען קאמפלעין'ס קעיגן דיין אשכול אז עס איז כפירה אדער קרוב לזה, האט עס א מנהל אוועקגעפירט קודם קיין שבת אחים, ביז עס וועט זיין א זיצינג אויב מען זאל עס גענצליך מעביר זיין.

איך האב דערויף נישט דן געוועין, מיין כפירה דעטעקטאר ברויך ווערן קאלעברירט איידער איך מאך אזעלכע דעסיזשען'ס.

אויב ווילסטו קען איך מעביר זיין דעים אשכול בדרך כבוד, און עס וועט זיין כאילו לא היה כלל וכלל.

לאז מיר וויסן, אדער ווארטן ביז א נהל וועט מחליט זיין.

[אפטעמיסט]

איין זאך האט מען זיכער אויפגעטון, מ'רעדט שוין נישט קיין כפירה אין דעם אשכול, מ'שלאגט זיך ווי כתה ג' יונגלעך.

דער עולם ווערט פארבעטן צו טרינקען דעם מארגן קאווע. ס'זעט מיר אויס ווי יעדער איז דא אויפגעשטאנען אויף די לינקע זייט. כאפטס א טשיל.

[שמעקעדיג]

איר פארשטייט נישט די כוחות וואס עס נעמט צו שרייבן א זאכליכע ארטיקל? אזא אקט טוט וויי און צייגט אז מען אפרישיעיט עס נישט.
.

איר פארשטייט נישט די כוחות וואס עס נעמט א מנהל צו מעקן אדער רוקן אשכולות? עס טוט וויי אז מען אפרישיעט נישט.

שוין, מיר קענען ארויף צו כיתה ד'.

[[NAMELESS]]

אונזער גרויסע כיתה ט' יונגעל איז טאקע אסאך אסאך קליגער פון יעדעם אבער ער קען נישט פארשטיין אז אפילו אויב ער האט גארנישט געמיינט קיקט עס אויס פאר א עווריזש מענטש (כתה ג' יונגעל) אז ס'איז כפירה. קאווע שטיבעל איז געמאכט פאר יונגלעך פון אלע כיתות

[לעיקוואד]

ביי אונז איז געווען איינגעפירט אז די כתה ג' יונגלעך האבען דרך ארץ פאר די כתה ט' יונגלעך, נישט אז מען איז מחייב יעדער צו רעדן אויף די כתה ג' לעוועל כדי די קליינע קינדערלאך זאלן נישט האבען קיין טענות.

[פלאוויוס]

לעיקוואד, ביי נושאים פון דעם סארט האבן פילאזאפן שטענדיג אנגענומען אן אנדער מהלך. זע רמב"ם אין הקדמה (ווילסט א ציטאט, אדער דו ווייסט פון וואס איך רעד?)

[לעיקוואד]

און איך תמים בין געווען זיכער אז מיין פראבלעם אין דער אשכול וועט זיין מסביר צו זיין אז ר' הוקינג איז נישט אזא טיפש ווי איך האב עם געמאכט דא און די סייענטיפישע פרעדיקציעס האבען יא האפט און זיין תורה וואס איך ברענג דא האט ער געמיינט מער א וויץ ווי ערנסט. סמיר גארנישט איינגעפאלען אז פונקט דאס וועט די טראכט פאליציי שעל ידי קהילתנו הקדושה מחליט זיין עס איז כפירה.

[פלאוויוס]

דער האקינג חלק איז זייער זיס. דער עולם האט זיך ארויפגעכאפט אויף דעם ערשטן פאראגראף, נאך פאר מ'איז אנגעקומען צו האקינגס.

די טעמע איז דוקא זייער אן אינטערעסאנטע טעמע, אבער איך פארשטיי די עמפינדליכקייט פון אנדערע. מ'דארף נאר אויסקלויבן די ריכטיגע ווערטער, נישט מער.

[לעיקוואד]

הדא הוא דכתיב עם שכל. זעהט אויס דער עולם דא האלט נאך פאר די שיעור אין הבנת הנקרא ווי מ'איז מסביר וואס איז א הקדמה צו וואס און וויאזוי מען כאפט די פוינט פון אן ארטיקל.
אגב איז אין די ערשטע חלק אויך נישטא קיין ווארט כפירה אבער שוין.
און איך האב געמיינט אז מ'האט געמאכט א העמק דבר פארום זיך נישט דארפן זארגן כסדר וועגן די סארט עמפינדליכקייט וואס אנדערע האבן צו באהאנדלען עניינים עיקריים מיט שכל. ד'זה וו. זאל מען דא נאכמאל איבערחזרן די אלע שמועסען בהיתר העמק דבר?

[פלאוויוס]

לעיקוואד, כפירה איז נישטא אין ערגעץ. מ'רעדט נאר פון דעם וואס דער עולם האט געפילט. איך פיל מיך נישט בא'טעמ'ט צו פארטיידיגן דיינע קעגנער, ווייל איך פארשטיי דיין זייט פונקט אזוי, אבער איך מיין אז דו דארפסט אויך קענען אראפקריכן פונעם לייטער צו פארשטיין אנדערע.

[לעיקוואד]

סנישטא וואס צו פארשטיין. אז איינער פילט זיך אומבאטעמ'ט גייט ער ארויס. און אז ער פארשטייט נישט קען ער פרעגן. ווי למשל כוכב האט געפרעגט. שרייען פוי טמא אדער מעקן און רוקן איז נישט מוצדק בשום אופן אויף דעם בעט מען מחילה נישט מען איז זיך מסביר אז מען איז בארעכטיגט אזוי צו פילען.

[יידל]

וואס זוכט דער אשכול אין העמק דבר?

[אפטעמיסט]

לול

[פלאוויוס]

און לגופו של ענין: די שפילערייען פון סטיווען האקינגס (און נאך וויסנשאפטלער) זענען זייער גוט אויף טשיקאוועס, אבער נישט ווייניג השערות פון דער וויסנשאפט האבן יא אן אחיזה אינעם מעגליכן עתיד. דאס וואס דו שליסט אויס חיים נצחיים פונעם בילד איז לכאורה נישט ריכטיג. איך ווייס נישט צי ס'איז א טובה פאר דער מענטשהייט צו קענען עלימינירן אלטקייט אינגאנצן, אבער בכל אופן איז נישט ארויס פון וועג צו קלערן אז די וויסנשאפט וועט אנקומען אהין פריער אדער שפעטער.

פארשטייט זיך אבער אז פון דא ביז צו פילן "קאמפארט" אין אזעלכע אמונות איז שוין א ווייטער שפרונג.

[לעיקוואד]

מיין פוינט איז אז פון א טרוקענע וויסנשעפטליכער פונקט איז נישטא קיין גוטע סיבה צו טראכטען אז וויסענשאפט וועט אויסראטען דער טויט, און אוודאי נישט אין אונזער לעבן (ווען מ'רעדט פון אינפיניטי טוישט זיך אסאך זאכען..). מען האלט היינט אזוי ווייט פון דעם ווי הונדרעט טויזנט יאר צוריק, טראץ פארשידענע וויסנשאפטליכער וואס זענען כלומ'רשט עוסק אין דעם. נאר פארוואס רעדן אסאך קלוגע און בארימטע חכמים פון אזעלכע אפשריות רחוקות מאד, ווייל עס גיט זיי א געוויסע האפענונג און עס איז זיי מנחם פון זייערע מארטעליטי, פונקט ווי רעליגיעזע מענטשען נוצען זייערע אמונות אין נצחיות הנפש וכדומה אויף דעם. די זעלבע הוקינג, אפילו ער זאגט עס פאר א וויץ, אבער למעשה נוצט ער די סארט מאדנע טעאריעס הגם זיי זענען זייער רחוק מן השכל טאקע פאר אזעלכע קליינע סיבות ווי דער מענטשליכע צורך פאר נחמה נאכדעם וואס זיין באליבסטער בענד האט זיך צוטיילט. דאס איז לפי טענתי די סיבה פארוואס די סארט מאדנע טעאריעס זענען בכלל פאפולער. זה רק להבהיר מה שאמרתי. כמובן יש לעיין ולהתווכח מכמה צדדים.

[פלאוויוס]

מיט דיין עיקר פוינט בין איך מסכים. ס'איז טאקע אינטערעסאנט צו זען ווי וויסנשאפט דינט די אינטערעסע פון די מאסן אויפ'ן זעלבן שטייגער ווי אסאך טראדיציאנעלע אמונות. (בנוגע דעם פרט פון אומשטערבליכקייט מיין איך אז כאטש מ'קען נישט עלימינירן דעם באגריף פון טויט, ווערט מען אלץ נענטער צו עלימינירן די ערשיינונג פון אלטקייט - וואס קען פארלענגערן מענטשליכע לעבנס דריי פיר מאל אזויפיל. אודאי נישט אין אונזער דור, אבער ביז אפאר דורות.)

למעשה איז סייענס-פיקיציע אויך שטארק פאפולער, כאטש מענטשן פארשטייען אז ס'איז נאריש. ס'איז אבער מעגליך אז דא שפילט אויך א ראלע וואס דו זאגסט, די נחמה אינעם ענדלאזן כוח פון וויסנשאפט.

[לעיקוואד]

למעשה קען מען נאך אסאך טראכטען וועגן וויאזוי סייענס פילט אן אדער פראבירט אנצופילען די זעלבע צורך פון דער מענטש צו וויסען זיין מציאות אין א גרעסערע קאנטעקסט מאין בא ולאן הולך, אזויווי מער רעליגיעזע אדער רוחניות'דיגע טעאריעס. אין אנדערע ווערטער צונעמען די סייענטיפישע קוק נישט מצד די פאקטען נאר מצד די מקום וואס ער ערפילט אין דער מענטש'ס נפש. על דרך וואס די רעליגיעזע ווערזיע פון די מעשיות ערפילט א מקום בנפש. איך האב דאס נישט קלאר ארויס עס איז נאר א מראה מקום.

--פלאוויוס האקט ענליך.

[[NAMELESS]]

די זעלבע זאך זעט מען ביי שמועסן וועגן גאט ווס. סייענס ווי דער סייענטיסט באניצט זיך מיט די זעלבע אמונה תמימה ווי דער מאמין, אז עס פעלט נישט אויס צו גלייבן אין גאט ווייל סייענס וועט נאך זיכער אויפקומען מיט הסברים אויף אלעס,

[[NAMELESS]]

די אשכול איז דאך א הייליג אשכול, עס ווייזט אז סייענטיסטן ווערן געפירט דורך זייער רצון נישט דורכ'ן אמת,

[פלאוויוס]

נישט פונקט אזוי. דאס ווייזט אז די התלהבות פון די מאסן איז אומצוטרויליך...

איך בין אבער מסכים מיט דיר אז נישט ווייניג אטעאיסטן זענען בסך הכל מאמינים אין דער כל-יכול'שאפט פון סייענס, צומאל אויף קינדערישע אופנים.

[יאיר]

איר פארשטייט נישט די כוחות וואס עס נעמט צו שרייבן א זאכליכע ארטיקל? אזא אקט טוט וויי און צייגט אז מען אפרישיעיט עס נישט.
.

איר פארשטייט נישט די כוחות וואס עס נעמט א מנהל צו מעקן אדער רוקן אשכולות?

ניין. און איך זאג דאס אלס איינער וואס איז שוין געווען אין די פאזיציע.