חסידות סקווירא - איר מהלך אין עבודת השם

[מנשה לוסטיג]

ס'קומט א היסטארישער מעמד דעם קומענדיגע מוצאי שבת - יומא דהילולא קדישא פונעם הייליגער טשערנאבלער מגיד זיעועכ''י, ווען כלל חסידי סקווירא וועלן אנהייבן לערנען מאור עינים בעיון.

[[NAMELESS]]

מיינע צווי צענט וועגן סקווירא

סאיז א נארמאלע זאך אז א חסידות זאל האבן עטליכע וואס זענען נישט צופרידן מיט די סיסטעם.
סאיז אויך נארמאל אז א חסידות זאל האבן אפאר וואס אידענטעפיצירן זיך נישט אלץ יודן.
אבער אז רוב מאל ווען מטרעפט א חסיד אויפן גאס זאל ער האבן צו זאגן קעגן זיין חסידות און נישט נאר באמעס נאר אויך סתם עמך יודן און אפילו דיינים, פון מאנסי ביז מאנטריאל, ווי אויך אז א חסידות זאל האבן הונדערטער אפגעפארענע, סיי בחורים און סיי מיידלעך, און ווי מטרעפט א אפגעפארן קינד איז עס 80% א געוועזענע סקווירא חסיד, דאס איז שוין נישט נארמאל, דאס און נאך צענדליגער אנדערע סיבות ווייסט אז דער עפל איז פארפוילט דורך און דורך.

[[NAMELESS]]

אין סקווירא לערנט מען, אין סקווירא דאווענט מען, און פון עפעס אנדערש וועיסט מען ניט!!

.

[matovu]

.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אינטרעסאנט, אפילו ס'איז ריכטיג וואס פריש וואסער זאגט וועגען דער עבודת ה' זייערע, מ"מ ער איז נישט מסביר דער געפערליכע תאווה פאר אטענטשע"ן וואס ס'טוט זיך דארט, מער ווי אלע אנדערע חסידות'ער. מיט בערך אכט און א האלב יאר צוריק איז דער רעבע געקומען קיין לעיקוואוד. דא אין לעיקוואוד האט מען נישט קיין סאך געקימערט מיט דער באשיינונג. ס'קומען רעבע'ס יעדער שטיק צייט, און דער וואס אינטערסירט זיך קומט. אבער סקווער איז געווען עפעס אנדעריש. זיי האבען געבעטען אלס, ניין געמאנט אלס, אלעס באלאנגט צו זיי. מ'האט געפאדערט אז דער ישיבה זאל מאכען א קבלת פנים, שטערען טויזענטער יונגעלייט פון לערנען פאר'ן פראפאגאנדע. די יונגעלייט זענען בכלל נישט געווען אינטרעסירט, נאר מ'האט געמאכט פרעשו"ר און געמוטשעט. די ראש ישיבות האבען געזאגט פאר דער רעבע זייערע "אז דו ווילסט, קענסטו זאגען א שיעור אין ביהמ"ד, אפילו א שמועס אין דיינינ"ג רו"ם, (ווי אסאך גדולים וטובים האבען דוין גערעדט, ובתוכם גאב"ד ירושלים שליט"א), אבער א טיש מיט א חלוקת לקח איז נישט אונזער זאך". און זיי האבען געקוויטשעט און געמוטשעט, אבער די ראש ישיבות האבען זיך נישט געלאזט. צום סוף איז ער געקומען צום ראש ישיבות אפי"ס און דער וואס האט געוואלט איז אריינגעקומען. דער צאל 'וועלער'ס' האט געהויערט ארום זער"א, האבען זיי געבעטען יעדער יונגערמאן וואס איז אריבער אויפ'ן וועג צום ביה"כ אדער דער אוצר ער זאל אריינקומען לכבוד דער גרויסע עבודה פון כאפען בילדע פונ'ם רעבע'ן אין א פולע צימער, און אזוי קענען זיי זיך איינרעדען אז א קבלת פנים איז פארגעקומען אין ישיבה. דאס איז א תלמיד פון בלעם, וואס מלא ביתו כסף וזהב איז נישט גענוג. און נאך דעם האבען זיי טענות אז איינער היט נישט זייערע מנהגים! דו ווילסט קערען וועלטען אין א פרעמדע שטאט פאר א נערשקייט, אבער יעדער מוז פאלגען דיין מנהגים וואס זענען קעגען ראשונים, קעגען אריז"ל און קעגען דער שכל.

און ווער רעדט וועגען די שאלעשידעס טיש. די ראש ישיבות פון ב.מ.ג גייען פאר יעדער דינער אדער קבלת פנים וואס מ'רופט זיי. זיי זענען נישט מפלא בין דם לדם, און גיבען אויס אסאך צייט און מיה פאר די זאכען. אבער צו א טיש גייען זיי געווענליך ניטש, אפילו פון רעבע'ס מיט וועמען זיי האבען א שייכות און א כבוד אהדדי אזוי ווי דער ראכאמסטריווקא (וואס איז א תלמיד פון זייער זיידע ר' איסר זלמן מלצר) אדער דער סקולענער. מוצ"ש אין מיט'ן שלעשידעס טיש איז ש.ב. פישעל געקומען צום שטוב פון הרב מלכיאל און געפאדערט ער זאל קומען צום טיש. ער האט נישט געוואלט זאגענדיג אז ער גייט קיינמאל נישט צו טישען, ער דארף באלד זאגען א שיעור וכדו'. ש.ב. פישעל האט געזאגט אז דאס הייסט מאכען א מחלוקת צווישען סקווער און לעיקוואוד. ר' מלכיאל איז א שוואכער אין די זאכען און ער האט זיך געלאזט און געשלעפט ר' מתתיהו סאלאמאן אויך מיט איהם. אגאנצע צייט האט מען אפיציעל נישט געלאזט קיין בילדער ווייל ס'איז נאך שבת, אבער פאר די צען מינוט וואס די צוויי שבויים זענען געזעסען דארט האט געפלאקערט די בילדער נאכאנאנד, און פארשטייט זיך דאס איז נישט פון לעיקוואוד מענטשען וואס זענען כמעט נישט דארט געווען (די פארענטשע"ס זענען פיל געווען מיט'ן ארבע מאות איש וואס ער האט מיטגעברענגט), נאר פון געדינגענע פאטאגראפיער"ס צו קענען ווייזען פאר'ן וועלט אז דער סקווערע עקזיסטירט.

ווידער האט ער געבעטען אז די חדר זאל ארויסקומען איהם מקבל פנים זיין. דער וועד פונ'ם חדר האט נישט געוואלט, די עלטערען זענען נישט געווען אינטרעסירט, כמעט וואס מ'ווייסט נישט אז אזא באשעפעניש ווי סקווערער רעבע עגזיסטירט (אפשר וועגען דעם האט ער זיך אזוי איינגע'אקשענט!), און מ'האט נישט געהאלטען ביים שטערען די קינדער פאר אזעלכע נערישקייט. איך האב דעמאלס געפרעגט א מנהל פון א קליינרע חסידיש'ער חדר, וואס האט איהם יא אריינגעלאזט (נעתר לבקשתינו!) פארוואס ער האט עס געטוהן. זאגט ער מיר "קאושער ענטערטעינמענ"ט", נישט מער.

ער האט געפאדערט מ'זאל זיך באנוצען מיט רעגירונג'ס קשרים צו פארמאכען די הויבט גאס וואס גייט דורך לעיקוואוד (Route 9) פאר א פארא"ד ווי ער גייט אהיים פון שאלעשידעס. די עסקנים האבען נישט געוואלט. מ'דארף האלטען די קשרים פאר עכט וויכטיגע זאכען. מ'האט אויך געזאגט אז אין א ביהמ"ד דארט בשכינות וועט מען דעמאלס פיהרען 'אבות ובנים', און מ'וויל נישט שטערען דער לערנען פאר פאראדע"ן.

ווען מ'ליינט טאקע וועגען סקווער אינדערהיים, ווי דער רעגירונג האט נישט געלאזט די רעבע'ס ארויספארען פון זייערע שטעט, און זיי זאגען ווייל מ'האט מורא געהאט זיי וועלען צושפרייטען אידישקייט. דו מיינסט טאקע ס'איז אזוי געווען? זיי האבען נישט געפיהרט מהומות דארט אויך, געצווינגען די לאקאלע רבנים און מענטשען זייך בייגען פאר זייערע פארטיי און שלעגער'ס? קוק אין די חצר הקודש פון די וואך למשל וועסטו זען ווי זיי באשרייבען די א.ג. 'רדיפות' וואס זיי האבען געליטען. דער חלק פון סקווער האט מען נאך נישט באשריבען דא צו פארשטייען די 'אייגענארטיגקייט פון דער סקווערע מהלך'.

שפעטער האבען זיי זיך אפגערעדט אז 'לעיקוואוד איז אזא שווערע שטאט'. ווייל מ'האט איהם נישט געגעבען די אטענשע"ן וואס ס'גליסט איהם אזוי שטארק!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

א ציטיר פונ'ם וואכעדיגע 'בחצר הקודש' אין א שמועס צווישען ראכאמסטריווקא רבי פון ירושלים מיט'ן רעבע ר' דוד'ל קץ משיחיה שליט"א:
אדמו"ר שליט"א: ס'איז אינטערעסאנט פארוואס דער טאטע ז"ל האט עס מיר געזאגט, כ'ווייס נישט מיט וואספארא כוונה ער האט עס מיר געזאגט - אבער דער טאטע ז"ל האט מיר געזאגט אז דער טאלנער זי"ע איז אמאל געקומען אין א שטאט וואס מ'האט גארנישט געוואוסט פון איהם, און ער האט זיך אומגעקוקט און נאכדעם האט ער אריינגערופן דעם בעל הבית און מיט זיין פשטות האט ער איהם געזאגט: "כ'מיין אז ס'וואלט געווען א גוטע זאך אז מ'זאל מאכן גראטעס אויף די פענסטערס, און ביי די טיר און ביי די טרעפ זאל מען אויך באפעסטיגן מיט אייזענעס". ער האט געהייסן מאכן אפאר באווארענישן אז ס'זאל זיך האלטן, און דער בעל הבית האט נישט פארשטאנען וואס ער וויל פון איהם: ס'געווען א מקום וואס מ'האט נישט אזוי געוואוסט פון איהם...
ביני לביני זענען די וואס האבן יא געוואוסט פונעם טאלנער געוואויר געווארן אז ער געפונט זיך דארט און ס'איז געקומען אזא אנלויפעניש - אז דער בעל הבית האט געזאגט אז ווען נישט דאס וואלט מען חרוב געמאכט די הויז אז ס'וואלט גארנישט געבליבן... ס'איז געווען נישט קיין געוואלדיגע הויז און די גראטעס מיט די אייזענעס האבן עס פשוט אנגעהאלטן און געראטעוועט דעם הויז..!

אזוי גאר?! און דאס איז דער חינוך דער גלויבונג די מדות טובות און די היסטאריא זייערע.
א שרעק אין דער וועלט

[מנשה לוסטיג]

אפשר קען איינער מסביר זיין וואס איז די סקווירא לבוש די פּיאות אויפן אויער די ציצת ביים האַלץ און די שטיוועל , ס׳איז דא וואס זאגן אז די שטיוועל קומט פון רוסלאנד

הטלית קטן היא בשיטת הרב-הבעל התניא, וכן נוהגים גם בחב"ד.

ואודות הפאות, בכתבי האר"י מובא שאם שערות הפאות גדלו כל כך עד שהגיע לקצה הזקן היה האר"י קוצצם.

והיות שיש אומרים לא לגזוז הפאות ע"כ נוהגים בסקווירא לקשור הפאות למעלה מקצה העליון של הזקן.

די ציצית איז אויך אנדערש אין סקווירא - טשערנאביל ווי אין חב''ד, און די פיאות האט מען אויך אין חב''ד נישט געלאזט הענגן, אגב, אויך די גארטל לאזט מען נישט הענגן, נאר מ'דרייעט עס אריין.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

געהערט פון הרה"ג וואודרידזשע רב שליט"א

אמאל איז דער אידישער באקליידונג געווען געצילט אפצושיידען צווישען א איד און א גוי. היינט איז דאס אויף אפצושיידען צווישען איין איד און אן אנדערע'ן.

ודפח"ח

[לית דין בר נש]

און אזוי קומט עס, ביי יענעם אין דיינינגרום פירט מען זיך אויף ווי דער בעל הבית וויל.

איז פארוואס ווען עטץ קומטס אין מיין דיינינגרו"ם און איך וויל נישט עטץ זאלסט זאגן קץ אין מיין דיינינגרו"ם זאגט מען עניווע"י

[שמעקעדיג]

מיין אפיניאן האב איך שוין כמ"פ איבערגע'חזר'ט אינעם שטיבל, אבער פטור בלא כלום אי אפשר, לכה"פ בקוצר אמרים,

איז אזוי, יעדער פלאץ אויף דער וועלט, אן אויסנאם, האט מעלות און חסרונות. מען קען קוקן אויף די האלב פולע אדער האלב ליידיגע גלאז, געוואנדן אין אייער נאטור און אייער פרעספעקטיוו (כ'בין מודה איך האב א שוואכקייט צו טרעפן גוטע חלקים).

לענינינו, עס קומט מיר אויס פון צייט צו צייט זיך צו דרייען אין סקווירא מחמת סיבות שונות, אדער צו האנדלען מיט סקווירא מענטשן סיי אין ביזנעס און סיי אנדערע אנגעלעגנהייטן, און איך האב פיל מאל א געלעגנהייט צו באטראכטן די סקווירא אידן.

טראץ וואס איך בין שטארק אנטקעגן די איינגעריסענע אמונה טפילה אינעם רבי'ן, ווי ער איז ביי מאנכע (אבער נישט אלע!) ממש אן אפגאט, מען ציטערט פונעם רבי'ן מער ווי פונעם מלאך המות און אודאי פונעם באשעפער, ווי אויך ווייס איך דער פאקט אז פילע אוועקגעפאלענע קומען פון דארט, ווי אויך געוויסע רשעות וואס ווערט אפגעטון שטילערהייט דורך מאנכע פאר די וועלכע גייען נישט 100% אין שפאן וואס די מעשים האט שוין פארטריבן גדולים וטובים פון דעם שטעטל; פארט קען איך נישט אוועקמאכן די אויסטערלישע מעלות מיט וואס איך באגעגן זיך נאכאנאנד, און איך בין פשוט דזשעלעס! בעיקר אין די 2 ענינים, תמימות אין (זייער) אידישקייט, און חסד פאר א צווייטן איד. ווי געשריבן, מאכט זיך ביי יעדע פלאץ אן אויסנאם, מען קען נעמען דעם שפיצער און ארויפשמירן מיט זיינע מעשים א נאסן ליילעך אויף גאנץ סקווירא. אבער דאס איז באמת א נאנ-סענס און דורכאויס פאלש.

זייער חסד (און חסד שטובער) אין שפיטעלער איז ברייט-באקאנט אין די ניו יארק מעטראפאליען עריע; מנדב זיין נירן פאר ווילד-פרעמדע אידן? זענען די מערסטע פון סקווירא שטעטל; הכנסת אורחים דארט אין שטעטל איז וואונדערבאר; אסאך משפחות אטעמען חסד, מיט א געוואלד מיני גמ"ח'ן אוועילעבל פאר אידן וואס דארפן אנקומען דערצו בעת צרה ח"ו אדער בעת שמחה; און נאך אנדערע מעשי חסד דורך סקווירא אידן וואס ווערן געטון מיט א אומגלויבליכע געטריישאפט (וואס איך קען נישט דא שרייבן צוליב גילוי),עס איז זיכער מרפסין איגרא.

און זייער אידישקייט איז אויך מיט אזא אינערליכע תמימות, זיי פילן א טעם אין אידישקייט וואס אסאך פון אונז וואלטן זיך געוואונטשן צו האבן, זייער זאגן תהלים שבת, לערנען מאור עינים און אוה"ח הק', וויפיל אידן זיצן שעות ארוכות מעוטר בטו"ת און לערנען, פאר א דוגמא איז באקאנט די אויסגאבע "הליכות החיים" וואס קומט פון סקווירא, און אידן באלעקן זיך דערמיט בכל מקומות מושבותיהם יעדן צווייטן שבת, און נאך פילע ספרים וואס זענען שוין ערשינען פון דארטן, וואס איז בכלל נישט אוועקצומאכן (ליטוואק, כ'רעד נישט צו דיר).

ווען מען קומט אריין אין שטעטל, און מען זעהט די אלטמאדישקייט דארט, ווי מענער און פרויען גייען אנדערע זייטן פון גאס, און נאך א.ג. "פארקוועטשטע" מנהגים, קען מען מיינען אז די אידן קענען נישט ציילן קיין צוויי. אבער ווען מען זאל זעהן וואספארא הערליכע אימפעריע זיי האבן זיך געבויעט, "רפואה העלט צענטער" וועלכע איז ברייט בארימט נישט נאר אין שטעטל דארט נאר אין גאנץ מאנסי (און האט שוין געעפנט א באזונדערע עקסטענשאן אין מאנסי), און זומער אויף די בערג אין די מאביל'ס, די הערליכע "אם בישראל" קינפעטארין היים וואו הונדערטער היימישע פרויען קומען פון איבעראל זיך מחי' זיין, און נאך הערליכע שאפינג צענטערס מיט גאר געשמאקע בעקערייען, ווי אויך אייגענע פאטראלן און א פארגעשריטענע געטרייע חברה הצלה א.א.וו. ווייזט אויף זייער שעפערישקייט און געלונגענקייט, דאס אלעס אין דעם שטעטעלע וואס איז אפאר צענדליג יאר צוריק געווען אן ארץ לא זרועה. און ווי שוין פריער געשריבן, פאר די מענטשן וואס לעבן זיך דארט אין זייער א.ג. "באקס" לעבן אין א גן עדן התחתון, אלעס צוגעשטעלט ברוחניות ובגשמיות.

אגב, איך מיין אז נישט דאס איז נישט געווען די כוונה פונעם פותח האשכול, וועלכע האט געוואלט אויסשמועסן די יסודות פון די חסידות, אויף וואס עס איז מבוסס, און מען איז פארפארן אויסצושמועסן די מעלות וחסרונות פונעם היינטיגן שטעטל. אבער אז מען האט שוין געהאקט און חוזק געמאכט, פיל איך פאר א שטיקל פליכט צו זאגן מיין פרעספעקטיוו.

[חקרן]

מיין לייק איז פאר דעם לעצטן שטיקל און פאר דיין גוטהארציגקייט.

אבער דערווייל האט נאך קיינער נישט געקענט ענטפערן אויף מיין פראגע אנהויב אשכול.

דאס הייסט א חסידות?

[בשםואין]

מיסודו וואס "סקווירא" אדער "טשערנאבל" איז מיוסד ווייס איך נישט. אבער ווען סקווירא רבי זצ"ל האט פון פריש אויפגעשטעלט די הויף האט ער קלאר געוואלט "עבודה" און בין אדם לחבירו", ווי ער האט כמה פעמים געזאגט ס'זאל זיין ווי איין גרויסע משפחה, מיט אהבת חברים און אחדות. די סיבה פארוואס ער האט נאר געוואלט איין מנין אין שטעטל שבת איז אויך נאר וועגן דעם "עס זאל נישט זיין פילוג לבבות"!

מיסודו וואס סקווירא נישט אדער, נאר 'און' טשערנאביל איז, קענסטו נאך יעצט לויפן כאפן א מאור עינים, און לערנען, און שוין שפירן א טעם רוחני בלי גבול.
ווען ער האט אויפגעשטעלט זיין שטעטל האט ער קלאר געזאגט, אז ווער ס'געהערט נישט דארט, וועט ווערן אויסגעשפיגן ווי ביי תיבת נח, און די סיבה פארוואס ער האט געוואלט איין מנין, האט ער דיר געזאגט?
כ'מיין אז ער האט עס קיינמאל נישט געזאגט.
און ס'האט אין דעם א העכערע טעם, וואס נאך צדיקים האבן עס געוואלט איינפירן.

העכערע זאכן?
האסטו נישט נארוואס געזאגט אז אין סקווער ארבייט מען אז ס'זאל נישט זיין חכמתו מרובה ממעשיו?

כ'מיין אז די העכערע זאכן זענען הקנאה התאווה והכבוד מוציאין את האדם מן העולם... זעיער הויך, ווייט אוועק אין די הימילישע ספערן...

[[NAMELESS]]

לענינינו, עס קומט מיר אויס פון צייט צו צייט זיך צו דרייען אין סקווירא מחמת סיבות שונות, אדער צו האנדלען מיט סקווירא מענטשן סיי אין ביזנעס און סיי אנדערע אנגעלעגנהייטן, און איך האב פיל מאל א געלעגנהייט צו באטראכטן די סקווירא אידן.

טראץ וואס איך בין שטארק אנטקעגן די איינגעריסענע אמונה טפילה אינעם רבי'ן, ווי ער איז ביי מאנכע (אבער נישט אלע!) ממש אן אפגאט, מען ציטערט פונעם רבי'ן מער ווי פונעם מלאך המות און אודאי פונעם באשעפער, ווי אויך ווייס איך דער פאקט אז פילע אוועקגעפאלענע קומען פון דארט, ווי אויך געוויסע רשעות וואס ווערט אפגעטון שטילערהייט דורך מאנכע פאר די וועלכע גייען נישט 100% אין שפאן וואס די מעשים האט שוין פארטריבן גדולים וטובים פון דעם שטעטל; פארט קען איך נישט אוועקמאכן די אויסטערלישע מעלות מיט וואס איך באגעגן זיך נאכאנאנד, און איך בין פשוט דזשעלעס! בעיקר אין די 2 ענינים, תמימות אין (זייער) אידישקייט, און חסד פאר א צווייטן איד. ווי געשריבן, מאכט זיך ביי יעדע פלאץ אן אויסנאם, מען קען נעמען דעם שפיצער און ארויפשמירן מיט זיינע מעשים א נאסן ליילעך אויף גאנץ סקווירא. אבער דאס איז באמת א נאנ-סענס און דורכאויס פאלש.

לולא דמסתפינא, וואלט איך געזאגט אז דו זאלסט ארויסנעמען די ווארט 'סקווירא', און אריינלייגן אנשטאט דעם די ווארט 'כאמאס' - 'חיזבאללה', און דו וועסט ווייטער קענען שרייבן דיין גאנצע מאמר הערכה.
כלפי מה דברים אמורים?

א טעראר ארגעניזאציע ווי כאמאס אדער חיזבאללה, וואלט קיינמאל נישט געקענט באאיינפלוסן מיליאנען מענטשן אז זיי טוען וואס איז ריכטיג, ווען מען זעט קלאר זייערע מושחת'דיגע מידות און טעראר אויף יעדער וואס האלט אנדערש פון זיי. זייער יסוד צו הצלחה איז טאקע אט דאס: 1. אן אימפעריע פון חסד. זיי האבן אויפגעשטעלט שפיטעלער, מוסדות פאר קינדער, יתומים אנטשטאלטן, און קופות גמ"ח'ן. 2. זייער 'ריינע' תמימות אין זייער שמייליגע אמונה. ובלע"ז: גייען קאפ אין וואנט.

איך זאג נישט אז סקווירא איז כאמאס, איך זאג דיר נאר אז חסד און תמימות איז נישט קיין ראי' אויף 'מעלות' פון א פלאץ, נאר ליבערשט קען דאס זיין א ראי' אז עפעס שטינקט דא און מען דארף דאס קאווערן דורך אפאר כלומרשטע גוטע טהאטן וואס פארפירן א מענטש פון מאכן ריכטיגע החלטות לגבי דאס וועזן פונעם מקום. און דערפאר, כל זמן ס'איז דא אזויפיל איגנאראנץ פלוס רשעות, און די צד הנגדי דארף זיין חסד און תמימות, גלייב איך אז די חסד און תמימות איז א - נישט געלונגענע - מכסה, א צודעק איבער וואס ליגט דארט באגראבן: רשעות, עקסטרימיזם, און טיפשות.

[שמעקעדיג]

דער פראבלעם איז אז דו מישט אלעס צאם צו מאכן איין קוגל, און ס'איז דיר שווער צו פאנאנדערשיידן בין טוב לרע, דער טוב מוז עפעס זיין א קאווער-אפ פארן רע? אפשר איז עס 2 באזונדערע חלקים? אפשר זענען עס אנדערע מענטשן? עס זענען דא רודפים, עס זענען פאראן מאלעסטאר'ס, אבער עס זענען אויך פאראן מענטשן מיט א הארץ ריין-גאלד, וואס וועלן זיך אויסטאן דאס העמד פאר יענעם.

דו קענסט אייגענטליך טרעפן אין כמעט יעדע חסידות פארשידענע חזיר'יי און רדיפות, און עכ"ז פאמפען זיי אסאך צדקה וחסד און פארמאגן אנדערע מעלות.

כאמאס איז חיזבאללאה זענען מיוסד אויף רציחה און כל כולו רע, דעריבער באהאלטן זיי זיך אונטער א רעליגיעזן שלייער צו מאכן א שיין פנים, אבער להבדיל ביי אידן איז עס נישט אזוי. און אז עס האט פאסירט א אחת היתה ופירסמה הכתוב מיט א שריפה מיינט נאך נישט אז זיי זענען כולו רציחה. מיינסט אז סאטמאר אדער בעלזא אדער גור וכדו' האט זיך וואס צו שעמען מיט זייערע רדיפות אקעגן סקווירא? דו קענסטאך אביסל היסטארי... לאמיר נישט עפענען קענ'ס פון ווערים.

[חקרן]

איין זאך פארשטיי איך נישט מנשה, רעדנדיג פונעם באקאנטן שריפה. דער רבי בכבודו ובעצמו האט דאך מוחה געווען דערויף און געזאגט אז דאס איז נישט דער דרך פון סקווירא (הגם קיינער דא האט נאכנישט געקענט ערקלערן וואס איז דאס "דער דרך פון סקווירא" - אויב ס'איז דא אזא זאך), אבער פארברענען איז נישט דער דרך. דער רבי האט דאס מגנה געווען, פשט איז אז דאס וואס מען האט דארט געטאן, אפגעזען וועלכע ווערסיע פון די מעשה איז ריכטיג, האט מען נישט גוט געטאן.

ווי אזוי קומט אזא מנשה און רעדט קעגן דעם רבי'ן, זאגנדיג אז שפיצער האט געהאנדלט ריכטיג, בשעת דער רבי בכבודו ובעצמו האט געזאגט אז נישט? - אין סקווירא איז אפילו ארגאניזירט געווארן א יום-תפילה לרפואת ר' חיים אהרן ראטנבערג, א זאך וואס ווייזט קלאר אז אין סקווירא שפירט מען סימפאטיע מיט אים, האלטנדיג קעגן די דרכים פון שפיצער. הלזאת יקרא חסיד? - מנשה שעמט זיך נישט צו שרייען און פארפירן קעגן דעם רבי'ן, און נאך דערקלערן אז שפיצער האלט נאך אלס אז ער האט גוט געטאן? - וואו זענען די סקווירא חסידים ארויסצואווארפן מנשה'ן פון שטעטל? - 'קץ' זאגן איז דער פראבלעם? - דא איז פאראן א מנשה לוסטיג וואס רעדט אפן קעגן דעם רבי'ן... ואין פוצה פה ומצפצף.

מנשה, ענטפער מיר ביטע: ווי אזוי פארטיידיגסטו די מעשה, בשעת דיין רבי האלט קלאר פארקערט, און זאגט אז דאס איז נישט דער דרך פון סקווירא?

[א איד]

זייער פיין געענטפערט!

אבער מיין שאלה איז, פארוואס יעדע אנדערע חסידות - פון די וואס איך האב אויסגערעכנט, קען אין א סענטנס אדער צוויי ערקלערן זייער אייגנארטיגע מהלך ווי אזוי זיי דינען דעם אויבערשטן, אבער סקווירא קען נישט?! - דאס בעסטע וואס מען קען זאגן איז 'זיכוך המידות', א זאך וואס יעדער איז עוסק...

ס'איז בערך ווי דו זאלסט מיר ענטפערן אז אין סקווירא גלויבט מען אין באשעפער - כ'מיין, איבעראל גלויבט מען... וכן הוא לענין זיכוך המידות - בקיצור, וואס איז סקווירא אנדערש פון אנדערע פלעצער? (ערקלער אין צוויי אדער מער סענטענסעס).

עס איז באקאנט די מעשה פונעם הייליגן בארדיטשובער זיעועכי"א, אלס אינגערמאן איז ער געפארן דאכט זיך צום הייליגן מעזריטשער מגיד זי"ע (אדער ביים ר"ר שמעלקא פון ניקלשבורג, אדער ר"ר אלימלך זי"ע) און ער האט זיך אויפגעהאלטן דארטן ניין וואכן, ווען ער איז אהיים געקומען האט עם זיין שווער, וואס ער איז געווען א גרויסע מתנגד לדרך החסידות, עם געפרעגט, וואס האסטו זיך געלערנט דארטן ביים רבין אז דו ביזט דארט געווען ניין וואכן? ענטפערט ר' לוי יצחק, איך האב זיך געלערנט אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט.
זיין שווער רופט אריין די דינסט און פרעגט איר ווער האט באשאפן די וועלט, ענטפערט זי וואס הייסט דער הייליגער באשעפער, ווער פיהרט די וועלט, זי ענטפערט אוודאי דער הייליגער באשעפער, דרייט זיך דער שווער אויס צום קדושת לוי, נו פארדעם האסטו געדארפט פארן צו דיין רבין, און זיך אויפהאלטן דארט ניין וואכן, קוק אפילו דו דינסט ווייסט דאס.
האט דער הייליגער קדושת לוי גענטפערט, זו זאגט דאס, און איך ווייס עס.
אפשר דאס האט מנשה געמיינט צו זאגן און זיינע גאר קורצע סתום'דיגע דיבורים, איבעראל זאגט מען אז מען דארף זיך מזכך זיין די מידות, אבער אין סקווירא ווייסט מען דאס, און מען טוט דאס.
ודפח"ח

[חקרן]

א איד...

[מנשה לוסטיג]

איין זאך פארשטיי איך נישט מנשה, רעדנדיג פונעם באקאנטן שריפה. דער רבי בכבודו ובעצמו האט דאך מוחה געווען דערויף און געזאגט אז דאס איז נישט דער דרך פון סקווירא (הגם קיינער דא האט נאכנישט געקענט ערקלערן וואס איז דאס "דער דרך פון סקווירא" - אויב ס'איז דא אזא זאך), אבער פארברענען איז נישט דער דרך. דער רבי האט דאס מגנה געווען, פשט איז אז דאס וואס מען האט דארט געטאן, אפגעזען וועלכע ווערסיע פון די מעשה איז ריכטיג, האט מען נישט גוט געטאן.

ווי אזוי קומט אזא מנשה און רעדט קעגן דעם רבי'ן, זאגנדיג אז שפיצער האט געהאנדלט ריכטיג, בשעת דער רבי בכבודו ובעצמו האט געזאגט אז נישט? - אין סקווירא איז אפילו ארגאניזירט געווארן א יום-תפילה לרפואת ר' חיים אהרן ראטנבערג, א זאך וואס ווייזט קלאר אז אין סקווירא שפירט מען סימפאטיע מיט אים, האלטנדיג קעגן די דרכים פון שפיצער. הלזאת יקרא חסיד? - מנשה שעמט זיך נישט צו שרייען און פארפירן קעגן דעם רבי'ן, און נאך דערקלערן אז שפיצער האלט נאך אלס אז ער האט גוט געטאן? - וואו זענען די סקווירא חסידים ארויסצואווארפן מנשה'ן פון שטעטל? - 'קץ' זאגן איז דער פראבלעם? - דא איז פאראן א מנשה לוסטיג וואס רעדט אפן קעגן דעם רבי'ן... ואין פוצה פה ומצפצף.

מנשה, ענטפער מיר ביטע: ווי אזוי פארטיידיגסטו די מעשה, בשעת דיין רבי האלט קלאר פארקערט, און זאגט אז דאס איז נישט דער דרך פון סקווירא?

ווען מ'פרעגט מיר דיירעקט, פיר איך זיך צו ענטפערן, כאטש כ'וואלט נישט געדארפט ענטפערן לויט די דרך חוצפה וויאזוי איר פרעגט מיר דעם שאלה, און איך בין מקפיד אויף מיין כבוד.
על ראשון ראשון - ווי א חכם..
דו פארשטייסט נישט מנשה, נישט געפערליך, וועלקום טא דע קלוב..
דער רבי האט מוחה געווען, דער רבי האלט אין איין רעדן און פאדערן, ער איז נישט 'מוחה'.. סארי, מוחה קענסטו ניצן ביי אנדערע, אונזער הייליגע רבי טוט נישט מוחה זיין, ער בעט און פאדערט, און אלץ זאגט ער און האט נאכנישט משנה געווען קיינמאל, אז ביי אונז הייבט מען נישט קיין הענט, אבער ס'איז ארויסגעקומען א פאשקעוויל פון אכט בלעטער, וואס די ארויסגעבער האבן שוין באקומען זייער לוין.. און די סוף פונעם פאשקעוויל איז געשטאנען, אז כאטש דער רבי זאגט נישט, ווייסן די חסידים וואס מ'דארף טון, ממילא ווען ער זאגט יא, ווייסן מיר אוודאי וואס מ'האט צוטון, ער האט געזאגט אז מ'טאר נישט הייבן קיין הענט, מ'טאר נישט מזיק זיין קיין רכוש און קיין נפש ישראל אוודאי נישט.
מיר פאלגן דעם רבי'ן צו לערנען שלחן ערוך הרב, און דארט שטייט אז א מסור איז אויסגעשלאסן פון כלל ישראל. דארט שטייט אז ער הייסט נישט 'עמך' בכלל, זיין פארמעגן איז הפקר, און זיין בלוט איז סתם לחלוחית בעלמא.
ביזוי תלמידי חכמים, און מסירה און נאך א באנדש גוטע מעשים, וואלט ווען יעדע ירא את דבר השם, געדארפט שרייען, מי לה' אלי, מיר וועלן חלילה זיך נישט מיטפרייען ווען דער רשע מאכט העדליינס אין די טריפנ'ע בלעטער, אזויווי ר' מענדל האגער פון גיבערס האט געטון דעמאלט, אויסגעקלאפט אין ישיבה דארט, אז מיר דארפן וויינען נישט זאגן מיינונגען, אונז דארף ווייטאגן אז די רשעים ווערן ערקלערט בעיני הגוים והמתחברים אליהם ווי יוסטיץ גערעכטע.
אז מ'רעדט שוין, מיסטער חקרן, כ'מיין אז לויט די פערל רייד וואס אייניגע בעלי פעור דא לאזן ארונטער, וואלט ווידער געדארפט געטוישט ווערן דעם קעפל, ס'זאל הייסן ''סקווער און די מהלך פון אירע שונאים''.
אירע שונאים וואס א טייל האבן מיטן שם הקודש סקווירא נישט קיין שייכות עט אלל, און די וואס יא, איז דאך זייער מצב הבריאות הנפש מעיד וואס זיי פעלט באמת..
שונאים וואס זיצן ווי ביבערס און וויינען, און ריקן זיך נישט אוועק פונעם מקום וואס שיינט פון קדושה וטהרה און דאס עקלט זיי די שונאים און ווערן צעשפרונגען ווי א סוטה ביים שלונגען מים המאררים פונעם כיור.
איך פרעג דיר צוריק א פראגע, פארוואס טאקע ווארפט מען נישט ארויס מנשה לוסטיג פון סקווירא?
קיינער ווארפט נישט, ווער ס'איז אויסגעשפיגן איז אויסגעשפיגן, אז איינער איז קראנק פירט מען עהם ארויס פונעם געזעמל, מ'לאזט עהם כאפן דעם אטעם מיט זויערשטאף פון ערגעץ אנדערש = אויב ס'וועט עהם אזוי בעסער זיין.
נישטא היינטיגע צייטן, אזא געזעמל פון יודען יראים ושלמים, וואס זענען דאס שפיגעלע פונעם עם הנבחר, דאס וואונטש פונעם הייליגן בעל שם, אזוי סאך באיכות, ווי אינעם פינת יקרת שיכון סקווירא.
ס'נישטא א מקום מיט אזויפיל חסד, מיט אזויפיל תורה מיט אזויפיל פרישות מיט אזויפיל אמונה וביטחון און איבערגעגעבנקייט פאר א צווייטן, און ווער ס'זאגט אז ער איז געווען אינעם שטעטל און האט געזען פארקערט, זאג איך עהם אין פנים, ליגענט איז נישט קיין זינד ביים עהם, ווייל לשון הרע רכילות און מוציא שם רע אויף א קהילה שלמה, איז קיין זינד ביי עהם, ווייל.. ער האט דעם בראשית ברא אלוקים את השמים ואת הארץ אויך אין תהום זיינע.
מ'זעט אז איינער זאגט אלץ גוטס, און ווען איינער איז עובר א עבירה איז ער נישט באקוועם, ווייסט מען אז ווען ער קריטיקירט איז עס כאטש גאנץ אמת'דיג.
אויב אבער אז ווי מ'זאגט א ווארט קעגן א גדול בישראל איז יענער קופץ בראש און און מטיח דברים כלפי מעלה אן קיין געפיל פון פחד, אפשר זינדיג איך מיטן צונג אפשר האב איך עס ארויסגעזויגן פון מיין אייגענע פינגער, וואס האט גארנישט קיין בעקינג פון קיין דעת תורה בימינו, אבער ניין, ער איז א כופר בעיקר, האט ער ממילא נישט קיין פראבלעם מיט קיין ברית הלשון, ואין כוחו אלא בהתרזה, פון אלע זייטן.
והבן כי קצרתי... חחח

[כוכב]

פארפאלן, אז מ'איז געבוירן מיט וואס מ'איז געבוירן, פארלירט מען עס קיינמאל.

[חקרן]

מנשה, דיין לעצטע שורה מאכט מיר טראכטן אז די גאנצע תגובה איז געווען א דזשאוק.

[הויזן טראגער]

מאכט מיר טראכטן אז ער האט געענטפערט וואס ער האט געדארפט ענטפערן מיט א ריתחא דאורייתא, אין יעצט קען מען ווייטער שמועסן פון אלס אין אלעמען מיט א רואיגע געמוט

[מנשה לוסטיג]

ווער ס'וויל באמת רעדן מיט מיר ערנסט, דארף רעדן פנים אל פנים, ס'מיר שווער אינעם געשריבענעם ווארט, צו רעדן הייקעלע זאכן קורץ און שארף, ס'בעסער פנים אל פנים.
אבער אויף סתם צו סקריבלען, איז אט די דאזיגע טוילעט שטיבל פונקט גוט..

[נופת צופים]

אויף סתם צו סקריבלען, איז אט די דאזיגע טוילעט שטיבל פונקט גוט..

וואו איז מיין דיסלייק קנעפל?